Những đại lộ vành đai Reviews

Nguyễn Huy Thiệp luôn nổi bật bởi giọng văn vừa lạnh lùng, vừa nhân hậu. Trong “Thả Một Bè Lau”, ông không dùng cảm xúc để ép người đọc rơi lệ, mà bằng sự sắc sảo trong ngôn từ, chi tiết biểu tượng và bút pháp tối giản, ông khiến người đọc lặng đi trong suy ngẫm.

Câu chuyện có thể ngắn, tình tiết đơn giản, nhưng độ nén cảm xúc và chiều sâu tư tưởng rất lớn. Ông không giảng đạo, không tô vẽ kẻ xấu người tốt một chiều. Ông để nhân vật tự đi qua hành trình thức tỉnh, để người đọc tự soi vào mình.

Đây là thành công lớn nhất của truyện: nó đánh thức phần người trong ta bằng sự lặng im, bằng hình ảnh mong manh như lau sậy, như tiếng sáo phiêu bồng, và trên hết, bằng một niềm tin rằng: người từng sai vẫn có thể tốt lại – nếu biết thả một bè lau trong lòng mình.

Truyện ngắn không chỉ là câu chuyện cá nhân mà còn phản ánh số phận con người trong những giai đoạn lịch sử phức tạp. Những ký ức chiến tranh, nghèo đói, mất mát, bạo lực… len lỏi vào từng chi tiết nhỏ, tạo nên một bức tranh xã hội u ám, đa chiều.

Ông Lương từng bị cuốn vào cơn lốc thời cuộc, lựa chọn những con đường phi nhân tính để tồn tại. Điều đó phản ánh nỗi đau của cả một thế hệ, khi đạo đức bị hoen ố bởi đấu tranh sinh tồn, và nhân tính nhiều lúc bị đẩy lùi bởi quyền lợi cá nhân.

Nguyễn Huy Thiệp không lên án thẳng thừng, mà để nhân vật tự soi chiếu và sửa chữa. Qua đó, ông gửi gắm thông điệp: thân phận người có thể nhỏ bé trong thời cuộc, nhưng lựa chọn sống tử tế là quyền mà ai cũng có.

Dòng sông trong “Thả Một Bè Lau” là biểu tượng cho dòng thời gian chảy trôi không ngừng, là nơi quá khứ được gột rửa và hiện tại được khởi sinh. Ông Lương sống bên sông, đối diện với con nước mỗi ngày, và trong dòng chảy đó, ông dần đối diện với chính mình.

Sông không nói, không phán xét, nhưng nó nhẫn nại cuốn đi những đau thương, nhắc con người về sự vô thường và cần thiết của buông bỏ. Ông Lương chọn thả bè lau trên sông – như một hành động gửi gắm, một lời sám hối, một khát khao tái sinh.

Dòng sông ấy như cuộc đời: có đoạn hiền hòa, có khúc dữ dội. Nhưng dù thế nào, nó cũng không dừng lại. Qua biểu tượng dòng sông, Nguyễn Huy Thiệp gợi mở triết lý sống sâu xa: hãy biết để quá khứ trôi đi, và học cách sống với hiện tại bằng tâm hồn bình an.

Tiếng sáo trong truyện không chỉ là âm thanh nghệ thuật mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Đó là tiếng gọi của lương tâm, là tiếng vọng của tình người giữa những giá lạnh vô cảm.

Người thổi sáo là một chàng trai trẻ sống nơi miền biên giới. Dù cuộc sống nghèo khó, anh vẫn giữ được tâm hồn trong sáng và đầy nhân hậu. Hình ảnh này như một điểm đối lập với ông Lương từng vụ lợi, từng coi thường giá trị con người.

Nguyễn Huy Thiệp khiến ta ngạc nhiên khi để một người không nhiều lời lại là kẻ thức tỉnh người từng trải. Chỉ bằng những nốt nhạc giản dị, tiếng sáo đã dẫn đường cho ông Lương đến với sự tỉnh thức, như một luồng gió mới thổi vào cõi lòng khô cằn của người già cô độc.

Một trong những đặc điểm nổi bật trong “Thả Một Bè Lau” là sự giao thoa giữa hiện tại và quá khứ, giữa cái đang sống và cái đã mất. Ông Lương – với tư cách một người cha, người chồng và là nạn nhân lẫn tác nhân của bi kịch – luôn sống trong trạng thái hoài niệm, suy tư và dằn vặt.

Quá khứ của ông không yên bình. Những lựa chọn sai lầm, sự cạn cợt trong đạo lý, lòng ích kỷ cá nhân đã dẫn đến cái chết của người vợ. Nay, trong sự cô đơn và sám hối, ông bắt đầu cuộc đối thoại lặng lẽ với lương tâm. Chính sự đối thoại ấy giúp ông dần hóa giải nỗi đau, biết trân trọng những điều nhỏ bé, biết sống tử tế hơn.

Qua ông Lương, ta thấy một chân lý: hiện tại luôn chứa đựng bóng hình quá khứ, nhưng con người có thể sửa chữa bằng hành động và nhận thức đúng đắn.

Bè lau trong truyện ngắn không chỉ là một vật thể vô tri mà còn là biểu tượng thiêng liêng cho sự thanh tẩy, buông bỏ và thức tỉnh. Việc ông Lương thả bè lau xuống dòng nước như một hành động tự thức, khép lại những cay nghiệt của quá khứ.

Lau là thứ cỏ dại mọc nơi hoang vắng, đơn sơ và yếu ớt trước bão tố. Nhưng bè lau ấy lại nổi, lại trôi – tượng trưng cho niềm hy vọng mong manh nhưng không thể dập tắt. Trong một thế giới nhiễu nhương mà Nguyễn Huy Thiệp vẽ ra, hình ảnh ấy là điểm sáng nhân văn, là khát vọng sống thiện, sống đẹp dù cuộc đời có nghiệt ngã.

Bè lau cũng là hành trình tâm linh. Thả bè là để gửi đi lời sám hối, để gột rửa tội lỗi, để nhẹ lòng. Nó như một nghi lễ đời thường mang tính triết lý sâu sắc: hãy để những thứ không cần thiết trôi đi, để lại phần người trong sạch mà sống tiếp.

“Thả Một Bè Lau” là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Nguyễn Huy Thiệp, nổi bật bởi ngôn ngữ giàu biểu cảm và chiều sâu tư tưởng. Nhân vật chính – ông Lương, người từng trải qua khổ đau, mất mát và sa ngã – chính là đại diện cho cuộc hành trình đi tìm lại lương tri giữa dòng đời phức tạp.

Ông Lương không hoàn hảo, ông từng phạm sai lầm, từng ích kỷ, từng mù quáng trong lựa chọn của mình. Nhưng điều quan trọng là ông dám đối diện với quá khứ, dám lội ngược dòng để cứu vãn những giá trị mà đời người có thể đánh mất. Cuộc đời ông là minh chứng cho việc: sự thức tỉnh không bao giờ là muộn nếu con người còn dũng cảm sửa sai và khao khát sống tốt.

Nguyễn Huy Thiệp đã sử dụng những hình ảnh giàu biểu tượng như bè lau, dòng sông, cây súng, cánh đồng, tiếng sáo... để gợi mở chiều sâu nội tâm nhân vật. Những hình ảnh ấy như từng lát cắt của đời người – mong manh, trôi dạt, và luôn phải chọn giữa thiện – ác, đúng – sai.

Tôi không đọc cuốn sách này bằng tiếng Pháp, nhưng tôi không thể tìm thấy bản tiếng Anh. Ring Roads, tác phẩm mà Modiano đã được trao giải Grand Prix du Roman (1972) của Viện Hàn lâm Pháp, là câu chuyện về một người Do Thái trẻ tuổi, Serge, đang tìm kiếm cha mình, Chalva, người đã biến mất khỏi cuộc đời anh mười năm trước. Anh thấy cha mình đang cố gắng sống sót qua những năm tháng chiến tranh trong một nhóm người chợ đen, những kẻ bài Do Thái và gái mại dâm, sử dụng những kỹ năng kinh doanh ít ỏi và không hoàn toàn chính thống của mình để phục vụ những người không quan tâm đến anh hoặc sự sống còn của anh. Ring Roads là một sự gợi lên tuyệt vời, gần như mang tính ảo giác về những năm tháng khó khăn, tham nhũng của Thời kỳ Chiếm đóng và giống như The Night Watch, vừa tàn nhẫn vừa dịu dàng - man rợ trong cách miêu tả về biên tập viên báo bài Do Thái, cựu Quân đoàn nước ngoài hay bắt nạt và cựu gái mại dâm, những người đối xử với Chalva với sự khinh miệt ngày càng đe dọa; dịu dàng trong nỗ lực hiểu và đồng cảm với người Do Thái không thể nhìn thấy mối nguy hiểm mà anh ta đang theo đuổi. Tiểu thuyết bi thảm về Thế chiến thứ II. Không tìm thấy "anh hùng" trong lựa chọn của Chalva. Kristi & Abby Tabby

2018-kristi-abby-tabby-read

Bởi vì Boulevards de centură - tiểu thuyết đầu tiên do Patrick Modiano ký, được Editura Univers dịch sang tiếng Rumani vào năm 1975, sau đó được Editura Polirom hiệu đính và tái bản vào năm ngoái - vẫn tiếp tục theo dòng chảy của sự tự vấn và hồi tưởng, đưa lên bề mặt một số số phận con người mơ hồ và cho phép chúng ta đi sâu hơn một chút vào môi trường Paris đáng ngờ, bệnh hoạn và tham nhũng do Chiếm đóng thống trị. Một vũ trụ thở mạnh, tự bộc lộ trong một bức tranh sáng tối được kiểm soát tốt, thông qua các khu vực và nhân vật bên lề của nó.

Modiano là bậc thầy về các cấu trúc mơ hồ (đỉnh cao, phải không?), ông chơi đùa tuyệt vời với các thông tin mà ông cung cấp cho người đọc, ông kiểm soát câu chuyện một cách hoàn hảo, ngay cả khi ông lao vào ký ức, vào sự phản chiếu, vào bụi rậm của tiềm thức hoặc khi ông phát triển các kịch bản phức tạp. Ngoài ra, ông còn là một người sành sỏi về Paris, một thành phố mà ông có thể mô tả chỉ bằng một vài bức ảnh chụp nhanh, như thể ông là một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp (nhưng thay vì máy ảnh, ông dùng bút và thay vì ảnh chụp, ông dùng từ ngữ), một không gian giống như tắc kè hoa có thể biến đổi theo các nhân vật của nó (và ngược lại cũng hiệu quả không kém).

Giống như trong In the Café of Lost Youth hay trong Little Bijou, chúng ta có một cuộc tìm kiếm khác. Tuy nhiên, lần này, là cuộc tìm kiếm nam tính, không phải nữ tính, như đã xảy ra trong hai trường hợp khác. Điều thú vị là nếu Little Bijou đang tìm kiếm, nói một cách đại khái, mẹ của mình, thì ở đây, một nhân vật nam, Serge Alexandre, đang tìm kiếm cha mình. Tôi giữ các điều khoản so sánh xa hơn nữa: hành trình tìm kiếm mẹ của Little Bijou, Thérèse, được đánh dấu bằng sự không chắc chắn - không biết, thậm chí đến cuối cùng, liệu người phụ nữ đó có phải là mẹ của anh ta hay không -, trong khi hành trình của Serge trẻ tuổi bắt đầu bằng việc tìm kiếm cha mình (vào một thời điểm nào đó, chúng ta cũng sẽ có "bộ phim" đang chạy, chúng ta cũng sẽ tìm ra cách anh ta tìm thấy cha mình) và theo dõi ông, và thậm chí là thâm nhập vào nhóm mà cha anh ta thuộc về. Tất nhiên, cả hai nhân vật chính thực sự đang tìm kiếm nhiều hơn một số người quan trọng trong cuộc sống của họ: rõ ràng là họ đang tìm kiếm chính mình. Bằng cách nghiên cứu nguồn gốc của mình, họ chỉ khám phá danh tính của mình và do đó là quá khứ của họ. Cả hai đều cố gắng giúp đỡ cha mẹ mình: Thérèse trả hết nợ cho người mẹ của mình, trong khi Serge cố gắng bảo vệ cha mình khỏi những nguy hiểm trong công việc kinh doanh mà ông đã dấn thân vào.