Đây là một cách khá ổn để giúp tôi điều chỉnh lại góc nhìn của mình. Tôi nhận ra rằng bản thân đã dần rơi vào trạng thái tiêu cực, đến mức cảm thấy mọi sự bất tiện — dù là những chuyện rất nhỏ — cũng giống như một sự xúc phạm cá nhân, như thể cả thế giới đang cố tình chống lại tôi vậy. (Ha ha, nói quá thôi.)

Tôi có khuyên bạn nên đọc bản sách giấy nếu định đọc cuốn này. Bản sách nói cũng khá ổn, nhất là vì tôi phải di chuyển khá lâu mỗi ngày, nhưng tôi nghĩ mình sẽ thích trải nghiệm đọc sách giấy hơn. Khi đọc, tôi có thể dừng lại để suy ngẫm bất cứ lúc nào; trong khi đó, sách nói cứ tiếp tục trôi đi, còn tôi thì đang lái xe nên chỉ có thể nghe tiếp chứ không dễ dàng tạm dừng hay dừng hẳn lại.

Trong cuốn sách này có không ít chỉ dẫn hay. Hãy thử đọc xem. Nội dung rất ngắn gọn, rất trực diện, và đủ để khiến bạn bắt đầu suy nghĩ cũng như tự nhìn lại bản thân.

“Đánh giá năm 2024 sẽ sớm được đăng.

Đánh giá năm 2022: Đây là lần thứ tư tôi đọc Their Eyes Were Watching God, và là lần đầu tiên tôi đọc nó không phải vì mục đích học tập. Tôi đã rất thích cuốn sách này. Có những lúc tôi có cảm giác déjà vu khi đọc, nhưng cũng có những thời điểm tôi cảm thấy như đang đọc lần đầu, đặc biệt là với một số tình tiết cốt truyện mà tôi đã quên. Cuốn sách kể về hành trình của một người phụ nữ da đen đi tìm tình yêu và chính bản thân mình. Janie trải qua ba cuộc hôn nhân khác nhau: một cuộc hôn nhân không có tình yêu, một cuộc hôn nhân ngột ngạt và cô đơn, và cuối cùng là một cuộc hôn nhân đầy yêu thương nhưng cũng có những trắc trở. Theo thời gian, Janie gặp được những người đàn ông tốt hơn, nhưng không ai trong số họ là hoàn hảo. Tea Cake, người chồng thứ ba của Janie, có lẽ là người bạn đời lý tưởng nhất đối với cô.

Ngôn ngữ của Hurston rất đẹp, từ phương ngữ trong lời thoại của nhân vật cho đến cách bà miêu tả bối cảnh. Hurston thực sự biết cách kể một câu chuyện lôi cuốn. Tất cả những điều này càng đáng kinh ngạc hơn khi biết rằng bà đã viết cuốn sách này chỉ trong bảy tuần. Nếu bạn đã từng đọc cuốn sách này trước đây, tôi thực sự khuyên bạn nên đọc lại, vì rất có thể bạn sẽ còn yêu thích nó hơn nữa.”

Ngồi Khóc Trên Cây không chỉ kể về tình cảm tuổi trẻ mà còn nói về sự dũng cảm để sống đúng với cảm xúc. Rùa dám khóc, dám thể hiện nỗi đau thay vì giấu kín; Đông dám thừa nhận tình cảm của mình dù chưa chắc chắn tương lai. Tác phẩm cho thấy rằng sống thật với cảm xúc không phải là yếu đuối, mà là một dạng mạnh mẽ rất đáng tôn trọng. Sự chân thật ấy giúp nhân vật trở nên tròn đầy và có chiều sâu hơn. Người đọc được nhắc rằng đôi khi điều khiến ta mệt mỏi không phải là nỗi buồn, mà là việc cố gắng che giấu nó. Nhờ câu chuyện của Đông và Rùa, ta hiểu rằng ai cũng có quyền tổn thương, quyền được yêu và quyền được bộc lộ cảm xúc thật lòng.

Không chỉ là câu chuyện học trò, Đi qua hoa cúc còn là cuốn sách mang năng lượng chữa lành. Chất văn trong trẻo, hình ảnh thiên nhiên nhẹ nhàng cùng nhịp sống giản dị giúp tâm hồn người đọc được thả lỏng. Những tổn thương nho nhỏ của Trường hay những khoảnh khắc hụt hẫng đều được kể bằng giọng văn ấm áp, như một lời an ủi tinh tế. Đọc truyện khiến ta nhận ra rằng: mỗi người đều từng có một thời trẻ dại, vụng về nhưng đẹp đẽ. Dù mọi thứ đã qua, cảm xúc ấy vẫn ở lại, trở thành một phần quan trọng trong ký ức. Cuốn sách là lựa chọn tuyệt vời cho những ai đang muốn tìm một chút bình yên.

“Bong bóng lên trời” mang đến cảm giác nhẹ nhàng, như một làn gió mát thổi qua tâm hồn. Câu chuyện không gay cấn nhưng đủ lôi cuốn nhờ cảm xúc chân thật và sự sâu sắc trong từng chi tiết. Đọc xong, ta thấy lòng mình dịu lại, hiểu rằng tuổi thơ không chỉ là quãng thời gian vui vẻ mà còn là nền tảng của sự trưởng thành. Đây là kiểu sách khiến người đọc muốn giữ bên mình, và mỗi lần đọc lại sẽ thấy thêm một điều mới. Một tác phẩm chữa lành đúng nghĩa, dành cho mọi lứa tuổi.

Nếu phải chọn một từ để mô tả cuốn sách, thì đó là “dịu dàng”. Sự dịu dàng len vào từng câu chữ, từng khoảnh khắc, từng dòng cảm xúc. Đọc xong, ta hiểu rằng tuổi trẻ không chỉ có những lần vấp ngã hay hoang mang, mà còn có rất nhiều khoảnh khắc đẹp mà ta cần giữ lại cho riêng mình. “Còn chút gì để nhớ” chính là sự tổng hợp của những khoảnh khắc như thế. Đây là tác phẩm mà ta có thể đọc lại nhiều lần: mỗi lần sẽ nhìn thấy một điều khác, hoặc nhớ lại một ký ức khác của bản thân. Cuốn sách nhắc ta biết trân trọng những điều nhỏ bé, vì đôi khi chính chúng mới là thứ ở lại rất lâu trong trái tim.

Đây là cuốn tiểu thuyết Woolrich thứ hai mà tôi đọc, và mặc dù thú vị (thực sự tôi đánh giá 3,5 sao), nhưng không hoàn toàn thuộc loại noir mà tôi nghĩ tác giả nổi tiếng. Rõ ràng tôi cần tiếp tục đọc thêm các tác phẩm của ông, và tôi sẽ làm điều đó sau một khoảng nghỉ để đọc một vài cuốn phi hư cấu (giống như “rửa vị giác” trước khi tiếp tục).

Dù sao đi nữa, tôi thực sự thích phong cách viết của tác giả, và trí tưởng tượng của ông hẳn là đáng kinh ngạc. Cuốn tiểu thuyết này diễn ra vào năm 1880, chủ yếu tại New Orleans. Đây không phải bối cảnh điển hình cho một câu chuyện noir. Woolrich đã tạo ra hình mẫu femme fatale điển hình; một người phụ nữ tự tin biết mình muốn gì, nhưng đồng thời chắc chắn biết mình không muốn gì, và tác động mà cô ấy tạo ra đối với một người đàn ông tưởng chừng bình thường. Cuốn sách này thực sự được dẫn dắt bởi hai nhân vật chính, còn cốt truyện chỉ đơn giản minh họa các tương tác và phản ứng của họ.

Trong tất cả những điều tác phẩm truyền tải, điều khiến tôi day dứt nhất chính là nỗi cô đơn hiện hữu như một định mệnh của Quỳ. Không chỉ là cô đơn trong tình yêu, mà là sự cô đơn trong chính đời sống nội tâm, trong cái cách chị cảm nhận thế giới và đặt ra những tiêu chuẩn vượt ngoài khả năng của con người. Cô đơn không phải trạng thái nhất thời mà là bản chất trong cách chị sống.

Cô đơn của Quỳ bắt nguồn từ việc chị luôn cố gắng theo đuổi cái tuyệt đối. Trong tình yêu, chị không yêu Hòa như một người đàn ông bình thường mà yêu hình mẫu hoàn hảo mà chị tưởng tượng ra. Vì thế, khi nhận ra những điểm rất người ở anh – mồ hôi tay, thói quen đời thường, sự không hơn người tuyệt đối – chị thất vọng. Nhưng thực chất, đó không phải thất vọng về Hòa, mà thất vọng về chính sự bất khả trong mong muốn của chị.

Khi Hòa chết, chị lại tiếp tục sống trong nỗi ám ảnh về đôi tay ẩm ướt và nụ cười cuối cùng. Điều này chứng tỏ chị yêu Hòa nhiều hơn sau cái chết của anh, bởi khi ấy anh mới trở lại với “hình ảnh tuyệt đối” mà chị từng theo đuổi. Cái bi kịch nằm ở chỗ: để trở thành thánh nhân trong mắt chị, Hòa phải chết. Đó là sự mâu thuẫn không thể hoá giải.

Trong cuộc hôn nhân với Ph, cô đơn lại xuất hiện dưới dạng khác: Quỳ muốn cứu vớt anh, muốn anh trở thành người có ích hơn, muốn anh vượt qua những hạn chế của mình. Nhưng đằng sau khát vọng cải hóa ấy là nỗi cô đơn của một người phụ nữ không tìm được cách sống hài hòa với đời thường. Chị yêu cuộc đời theo cách quá hà khắc, khiến cuộc đời luôn phản lại chị.

Những cuộc trò chuyện giữa Quỳ và nhân vật “tôi” càng làm rõ nỗi cô đơn ấy. Mỗi lần kể chuyện, chị như đang tìm một người để trút bỏ gánh nặng nội tâm mà chị đã mang quá lâu. Chị nói rằng không thể tự tâm sự với mình cả đời – câu nói ấy hé lộ rằng chị đã phải đối thoại với chính mình trong một thời gian dài đến kiệt sức.

Quá khứ của Quỳ được hồi tưởng qua những mảnh ký ức không liền mạch. Sự đứt gãy nội tâm ấy là một dạng cô đơn: con người không thể nối lại những ký ức của mình thành một câu chuyện trọn vẹn. Ký ức của chị là những mảnh vụn, và chị cũng là người sống trong trạng thái tinh thần vụn vỡ.

Nguyễn Minh Châu đã xây dựng hình tượng Quỳ như một người phụ nữ đi tìm ý nghĩa cuộc đời bằng cách truy cầu những điều vượt quá khả năng con người. Nhưng càng đi, chị càng xa hạnh phúc. Càng tìm kiếm sự hoàn mỹ, chị càng thấy thế giới trống rỗng. Càng sống trong ký ức, chị càng khó bước về phía trước.

Cuối cùng, cô đơn không phải điều xảy đến với chị, mà là điều chị mang theo, như một phần tính cách, một phần cách chị nhìn đời. Và cũng chính vì thế, chị trở thành một trong những nhân vật có chiều sâu nội tâm nhất trong văn học Nguyễn Minh Châu: một con người tốt đẹp đến mức bi kịch, nhạy cảm đến mức đau đớn, lý tưởng đến mức tự làm tổn thương chính mình.

Nghiên cứu này thực sự vô cùng sâu sắc. Tuy vậy, tôi rất ghét Bessel van der Kolk, và dựa trên cách ông ta viết, tôi đã biết đủ mọi điều tôi cần biết về con người ông. Trong các phần giới thiệu về đồng nghiệp, ông ta rất cẩn trọng nhấn mạnh cách mình quen biết họ — gần như thể mỗi lần trích dẫn nghiên cứu của người khác, ông đang cố củng cố uy tín của bản thân bằng việc đặt mình gần với họ.

Ngoài ra, tôi đếm được ít nhất sáu lần trong cuốn sách ông mô tả mức độ hấp dẫn hoặc không hấp dẫn của một phụ nữ tại thời điểm họ được tiếp nhận điều trị. Để so sánh, không một người đàn ông nào trong sách được giới thiệu bằng các tính từ như “xinh đẹp” — một từ ông dùng để miêu tả một cô gái 19 tuổi đang trải qua sang chấn tình dục, người mà ông sau đó ép phải đặt ống truyền thức ăn vào cổ họng. Sau đó, ông dùng chính sang chấn của cô như một “bài học kinh nghiệm”, dặn nhân viên phải cẩn thận để tránh gây lặp lại tổn thương. Như thể đây không phải là điều ông nên ý thức ngay từ đầu khi làm việc với một người đã được ghi nhận là từng chịu tổn thương nặng nề.

Nghiên cứu này thực sự rất quan trọng, và cảm giác như nó mô tả những cảm giác đi kèm chấn thương với mức độ chi tiết xuất sắc. Thế nhưng tôi không thể bỏ qua cách ông đối xử với các bệnh nhân nữ. Tôi cảm nhận rõ sự bình thường hóa cơ chế giám sát toàn trị (panopticon) mà phụ nữ thường bị áp đặt trong môi trường y khoa — qua cách ông phơi bày họ trước chúng ta, mổ xẻ chứng loạn thần của họ vì lợi ích của độc giả. Có người sẽ nói đó là bản chất của nghiên cứu ca bệnh, nhưng tôi cho rằng có một ranh giới giữa những chi tiết cần thiết và việc tiết lộ quá mức thông tin cá nhân — và van der Kolk liên tục vượt qua ranh giới ấy.

Có vẻ như van der Kolk không nhìn bệnh nhân nữ của mình như những con người, mà như những đối tượng để phân tích.

Bỏ qua sự căm ghét của tôi dành cho Kolk — điều hoàn toàn được củng cố thêm khi thấy cách ông đối xử với đồng nghiệp — tôi vẫn trân trọng các phương pháp chữa lành được trình bày trong nghiên cứu. Các phương pháp tiếp cận từ trên xuống (yoga, nghe nhạc, viết cho chính mình) và từ dưới lên (tái cấu trúc não bộ) tỏ ra vô cùng hiệu quả.