Ngồi Khóc Trên Cây không chỉ kể về tình cảm tuổi trẻ mà còn nói về sự dũng cảm để sống đúng với cảm xúc. Rùa dám khóc, dám thể hiện nỗi đau thay vì giấu kín; Đông dám thừa nhận tình cảm của mình dù chưa chắc chắn tương lai. Tác phẩm cho thấy rằng sống thật với cảm xúc không phải là yếu đuối, mà là một dạng mạnh mẽ rất đáng tôn trọng. Sự chân thật ấy giúp nhân vật trở nên tròn đầy và có chiều sâu hơn. Người đọc được nhắc rằng đôi khi điều khiến ta mệt mỏi không phải là nỗi buồn, mà là việc cố gắng che giấu nó. Nhờ câu chuyện của Đông và Rùa, ta hiểu rằng ai cũng có quyền tổn thương, quyền được yêu và quyền được bộc lộ cảm xúc thật lòng.

Không chỉ là câu chuyện học trò, Đi qua hoa cúc còn là cuốn sách mang năng lượng chữa lành. Chất văn trong trẻo, hình ảnh thiên nhiên nhẹ nhàng cùng nhịp sống giản dị giúp tâm hồn người đọc được thả lỏng. Những tổn thương nho nhỏ của Trường hay những khoảnh khắc hụt hẫng đều được kể bằng giọng văn ấm áp, như một lời an ủi tinh tế. Đọc truyện khiến ta nhận ra rằng: mỗi người đều từng có một thời trẻ dại, vụng về nhưng đẹp đẽ. Dù mọi thứ đã qua, cảm xúc ấy vẫn ở lại, trở thành một phần quan trọng trong ký ức. Cuốn sách là lựa chọn tuyệt vời cho những ai đang muốn tìm một chút bình yên.

“Bong bóng lên trời” mang đến cảm giác nhẹ nhàng, như một làn gió mát thổi qua tâm hồn. Câu chuyện không gay cấn nhưng đủ lôi cuốn nhờ cảm xúc chân thật và sự sâu sắc trong từng chi tiết. Đọc xong, ta thấy lòng mình dịu lại, hiểu rằng tuổi thơ không chỉ là quãng thời gian vui vẻ mà còn là nền tảng của sự trưởng thành. Đây là kiểu sách khiến người đọc muốn giữ bên mình, và mỗi lần đọc lại sẽ thấy thêm một điều mới. Một tác phẩm chữa lành đúng nghĩa, dành cho mọi lứa tuổi.

Nếu phải chọn một từ để mô tả cuốn sách, thì đó là “dịu dàng”. Sự dịu dàng len vào từng câu chữ, từng khoảnh khắc, từng dòng cảm xúc. Đọc xong, ta hiểu rằng tuổi trẻ không chỉ có những lần vấp ngã hay hoang mang, mà còn có rất nhiều khoảnh khắc đẹp mà ta cần giữ lại cho riêng mình. “Còn chút gì để nhớ” chính là sự tổng hợp của những khoảnh khắc như thế. Đây là tác phẩm mà ta có thể đọc lại nhiều lần: mỗi lần sẽ nhìn thấy một điều khác, hoặc nhớ lại một ký ức khác của bản thân. Cuốn sách nhắc ta biết trân trọng những điều nhỏ bé, vì đôi khi chính chúng mới là thứ ở lại rất lâu trong trái tim.

Đây là cuốn tiểu thuyết Woolrich thứ hai mà tôi đọc, và mặc dù thú vị (thực sự tôi đánh giá 3,5 sao), nhưng không hoàn toàn thuộc loại noir mà tôi nghĩ tác giả nổi tiếng. Rõ ràng tôi cần tiếp tục đọc thêm các tác phẩm của ông, và tôi sẽ làm điều đó sau một khoảng nghỉ để đọc một vài cuốn phi hư cấu (giống như “rửa vị giác” trước khi tiếp tục).

Dù sao đi nữa, tôi thực sự thích phong cách viết của tác giả, và trí tưởng tượng của ông hẳn là đáng kinh ngạc. Cuốn tiểu thuyết này diễn ra vào năm 1880, chủ yếu tại New Orleans. Đây không phải bối cảnh điển hình cho một câu chuyện noir. Woolrich đã tạo ra hình mẫu femme fatale điển hình; một người phụ nữ tự tin biết mình muốn gì, nhưng đồng thời chắc chắn biết mình không muốn gì, và tác động mà cô ấy tạo ra đối với một người đàn ông tưởng chừng bình thường. Cuốn sách này thực sự được dẫn dắt bởi hai nhân vật chính, còn cốt truyện chỉ đơn giản minh họa các tương tác và phản ứng của họ.

Trong tất cả những điều tác phẩm truyền tải, điều khiến tôi day dứt nhất chính là nỗi cô đơn hiện hữu như một định mệnh của Quỳ. Không chỉ là cô đơn trong tình yêu, mà là sự cô đơn trong chính đời sống nội tâm, trong cái cách chị cảm nhận thế giới và đặt ra những tiêu chuẩn vượt ngoài khả năng của con người. Cô đơn không phải trạng thái nhất thời mà là bản chất trong cách chị sống.

Cô đơn của Quỳ bắt nguồn từ việc chị luôn cố gắng theo đuổi cái tuyệt đối. Trong tình yêu, chị không yêu Hòa như một người đàn ông bình thường mà yêu hình mẫu hoàn hảo mà chị tưởng tượng ra. Vì thế, khi nhận ra những điểm rất người ở anh – mồ hôi tay, thói quen đời thường, sự không hơn người tuyệt đối – chị thất vọng. Nhưng thực chất, đó không phải thất vọng về Hòa, mà thất vọng về chính sự bất khả trong mong muốn của chị.

Khi Hòa chết, chị lại tiếp tục sống trong nỗi ám ảnh về đôi tay ẩm ướt và nụ cười cuối cùng. Điều này chứng tỏ chị yêu Hòa nhiều hơn sau cái chết của anh, bởi khi ấy anh mới trở lại với “hình ảnh tuyệt đối” mà chị từng theo đuổi. Cái bi kịch nằm ở chỗ: để trở thành thánh nhân trong mắt chị, Hòa phải chết. Đó là sự mâu thuẫn không thể hoá giải.

Trong cuộc hôn nhân với Ph, cô đơn lại xuất hiện dưới dạng khác: Quỳ muốn cứu vớt anh, muốn anh trở thành người có ích hơn, muốn anh vượt qua những hạn chế của mình. Nhưng đằng sau khát vọng cải hóa ấy là nỗi cô đơn của một người phụ nữ không tìm được cách sống hài hòa với đời thường. Chị yêu cuộc đời theo cách quá hà khắc, khiến cuộc đời luôn phản lại chị.

Những cuộc trò chuyện giữa Quỳ và nhân vật “tôi” càng làm rõ nỗi cô đơn ấy. Mỗi lần kể chuyện, chị như đang tìm một người để trút bỏ gánh nặng nội tâm mà chị đã mang quá lâu. Chị nói rằng không thể tự tâm sự với mình cả đời – câu nói ấy hé lộ rằng chị đã phải đối thoại với chính mình trong một thời gian dài đến kiệt sức.

Quá khứ của Quỳ được hồi tưởng qua những mảnh ký ức không liền mạch. Sự đứt gãy nội tâm ấy là một dạng cô đơn: con người không thể nối lại những ký ức của mình thành một câu chuyện trọn vẹn. Ký ức của chị là những mảnh vụn, và chị cũng là người sống trong trạng thái tinh thần vụn vỡ.

Nguyễn Minh Châu đã xây dựng hình tượng Quỳ như một người phụ nữ đi tìm ý nghĩa cuộc đời bằng cách truy cầu những điều vượt quá khả năng con người. Nhưng càng đi, chị càng xa hạnh phúc. Càng tìm kiếm sự hoàn mỹ, chị càng thấy thế giới trống rỗng. Càng sống trong ký ức, chị càng khó bước về phía trước.

Cuối cùng, cô đơn không phải điều xảy đến với chị, mà là điều chị mang theo, như một phần tính cách, một phần cách chị nhìn đời. Và cũng chính vì thế, chị trở thành một trong những nhân vật có chiều sâu nội tâm nhất trong văn học Nguyễn Minh Châu: một con người tốt đẹp đến mức bi kịch, nhạy cảm đến mức đau đớn, lý tưởng đến mức tự làm tổn thương chính mình.

Nghiên cứu này thực sự vô cùng sâu sắc. Tuy vậy, tôi rất ghét Bessel van der Kolk, và dựa trên cách ông ta viết, tôi đã biết đủ mọi điều tôi cần biết về con người ông. Trong các phần giới thiệu về đồng nghiệp, ông ta rất cẩn trọng nhấn mạnh cách mình quen biết họ — gần như thể mỗi lần trích dẫn nghiên cứu của người khác, ông đang cố củng cố uy tín của bản thân bằng việc đặt mình gần với họ.

Ngoài ra, tôi đếm được ít nhất sáu lần trong cuốn sách ông mô tả mức độ hấp dẫn hoặc không hấp dẫn của một phụ nữ tại thời điểm họ được tiếp nhận điều trị. Để so sánh, không một người đàn ông nào trong sách được giới thiệu bằng các tính từ như “xinh đẹp” — một từ ông dùng để miêu tả một cô gái 19 tuổi đang trải qua sang chấn tình dục, người mà ông sau đó ép phải đặt ống truyền thức ăn vào cổ họng. Sau đó, ông dùng chính sang chấn của cô như một “bài học kinh nghiệm”, dặn nhân viên phải cẩn thận để tránh gây lặp lại tổn thương. Như thể đây không phải là điều ông nên ý thức ngay từ đầu khi làm việc với một người đã được ghi nhận là từng chịu tổn thương nặng nề.

Nghiên cứu này thực sự rất quan trọng, và cảm giác như nó mô tả những cảm giác đi kèm chấn thương với mức độ chi tiết xuất sắc. Thế nhưng tôi không thể bỏ qua cách ông đối xử với các bệnh nhân nữ. Tôi cảm nhận rõ sự bình thường hóa cơ chế giám sát toàn trị (panopticon) mà phụ nữ thường bị áp đặt trong môi trường y khoa — qua cách ông phơi bày họ trước chúng ta, mổ xẻ chứng loạn thần của họ vì lợi ích của độc giả. Có người sẽ nói đó là bản chất của nghiên cứu ca bệnh, nhưng tôi cho rằng có một ranh giới giữa những chi tiết cần thiết và việc tiết lộ quá mức thông tin cá nhân — và van der Kolk liên tục vượt qua ranh giới ấy.

Có vẻ như van der Kolk không nhìn bệnh nhân nữ của mình như những con người, mà như những đối tượng để phân tích.

Bỏ qua sự căm ghét của tôi dành cho Kolk — điều hoàn toàn được củng cố thêm khi thấy cách ông đối xử với đồng nghiệp — tôi vẫn trân trọng các phương pháp chữa lành được trình bày trong nghiên cứu. Các phương pháp tiếp cận từ trên xuống (yoga, nghe nhạc, viết cho chính mình) và từ dưới lên (tái cấu trúc não bộ) tỏ ra vô cùng hiệu quả.

Mình cứ nghĩ Gió Đầu Mùa là hay nhất trong tập truyện của Thạch Lam, thế mà cuốn sách này lại khiến mình hơi ngạc nhiên là nó giống với các truyện ngắn khác của ông, nhưng lại có giọng văn đặc biệt hơn so với các truyện ngắn mình đã đọc.

Sợi tóc gồm 5 truyện ngắn, tất cả không hoàn toàn cùng chung một chủ đề, nhưng mình thích cách mà từng truyện được nối tiếp nhau. Từ khung cảnh thân thuộc khi trở về quê hương trong "Dưới bóng hoàng lan", tỏa đầy những câu từ mang đậm mùi của ký ức.

Nối tiếp với "Tối ba mươi" một câu chuyện về nỗi buồn trụy lạc của hai người phụ nữ trong một đêm đáng lẽ phải có sự sum vầy, mình rất thích đoạn ký ức về ngày tết vẫn đẹp.

Rồi "Cô hàng xén" là truyện mình thích nhất! Cái cách Thạch Lam miêu tả những sinh hoạt trong cuộc sống hằng ngày sao mà tinh tế, giản dị nhưng vẫn hay đến thế. Mang đậm gợi nhớ về Gánh hàng hoa, nhưng lại thực tế hơn hẳn!

"Tình xưa" thì lại là câu chuyện mà mình cảm thấy người phụ nữ dám chủ động trong hạnh phúc của họ.

"Sợi tóc" là truyện cuối cùng mang nặng tính tâm lý về thiện ác bên trong con người, điều mà mình vẫn ấn tượng với Thạch Lam trong việc ông miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật.

Một cuốn sách ấn tượng trong việc miêu tả bối cảnh, tâm lý, sinh hoạt và giác quan. Tiếc là đôi lúc mình thấy có những câu chuyện vẫn cũ, đôi lúc không đầu đuôi - khiến mình cảm thấy nó vẫn còn thiếu; trên hết có vài truyện lại giống một số truyện khác của tác giả trước đó mình đã đọc.

“Số đỏ” không chỉ đơn thuần là một tác phẩm văn học châm biếm, mà còn là một “tư liệu xã hội học” phản ánh chân thực xã hội Việt Nam trong bối cảnh giao thời Đông – Tây. Sự du nhập của văn hóa mới tạo ra nhiều biến đổi, nhưng sự tiếp nhận lệch lạc khiến xã hội rơi vào trạng thái hỗn tạp.

Điểm đặc sắc nằm ở cách tác giả phân tích các hiện tượng xã hội thông qua tiếng cười. Các phong trào thể thao, giải phóng phụ nữ, vệ sinh hợp lý… vốn bắt nguồn từ tinh thần hiện đại nhưng được áp dụng một cách hời hợt, bị biến dạng thành phương tiện để khoe mẽ hoặc trục lợi. Từ đó, tác phẩm nêu bật khoảng cách giữa “văn minh thật” và “văn minh giả”.

Những thay đổi xã hội nhanh chóng khiến con người dễ mất phương hướng. Tầng lớp tư sản thị dân không có nền tảng tri thức vững chắc nhưng lại muốn khẳng định đẳng cấp bằng các biểu tượng văn minh vay mượn. Họ tiếp nhận cái mới theo cách lệch lạc, biến sự tiến bộ thành trò cười.

Chính trong môi trường ấy, Xuân Tóc Đỏ – dù đại diện cho sự vô học – lại trở thành hình mẫu của thời đại. Sự thăng tiến của hắn là kết quả tất yếu khi xã hội đánh giá sai giá trị. Đó không chỉ là sự mỉa mai cá nhân mà còn là sự phê phán hệ thống.

Tác phẩm vì vậy đặt ra nhiều câu hỏi mang tính thời sự: Xã hội hiện đại có đang đánh giá con người dựa trên bề ngoài? Những xu hướng “hiện đại” có thật sự được hiểu rõ hay chỉ là cách để khoe mẽ? Cách tiếp nhận văn hóa mới có đang khiến con người quên đi giá trị bản sắc?

Dù đã ra đời gần một thế kỷ, tác phẩm vẫn phản chiếu nhiều hiện tượng quen thuộc trong đời sống hiện đại: sính ngoại, chạy theo hình thức, chạy theo trào lưu, đánh mất sự chân thật. Tính xuyên thời gian giúp “Số đỏ” trở thành tác phẩm không bao giờ cũ.