Book review Ngàn mặt trời rực rỡ “ Bạn sẽ muốn bị hóa đá để không phải rơi lệ khi đọc câu chuyện này” _Washington post_ “ Chỉ những trái tim sắt đá mới dửng dưng trước câu chuyện này” _Glamor_ Những lời nhận xét chân thành về tập sách “ Ngàn mặt trời rực rỡ”- tiểu thuyết đã lấy đi nước mắt của hàng triệu độc giả trên toàn cầu. “ Ngàn mặt trời rực rỡ” là một tác phẩm kinh điển của nền văn học nhân loại khắc họa một cách chân thực nhất về số phận đau thương và cuộc sống đầy rẫy bất công của những người phụ nữ Afghanistan, bóc trần tội ác chiến tranh phi nghĩa đã đẩy hàng triệu mảnh đời rơi vào số phận cùng cực nhưng qua đó mở ra một thế giới về hy vọng và mong ước mãnh liệt về hai chữ: hòa bình *Giới thiệu về tác giả: Khaled Hosseini -Cuộc đời: + Xuất thân: ông sinh ra trong gia đình có học thức, thuộc tầng lớp trung lưu tại Afghanistan. +1976: gia đình ông chuyển đến Paris + 1988: Khaled Hosseini lấy bằng cử nhân Sinh học +1993: ông lấy bằng Bác sĩ Y khoa +Hiện tại, Hosseini sống tại miền Bắc California và thực hiện các hoạt động trợ giúp nhân đạo cho Afghanistan. -Sự nghiệp: + Năm 2003: tiểu thuyết đầu tay:“The Kite Runner” (Người đua diều) ra đời và trở thành cuốn sách bán chạy nhất trên tờ The New York Times trong hai năm được chuyển thể thành phim được đề cử giải thưởng “Quà cầu vàng cho bộ phim nước ngoài hay nhất” + 2007: Khaled Hosseini tiếp tục chắp bút cho tác phẩm “ A thousand splendid suns” (Ngàn mặt trời rực rỡ) và được phát hành tại hơn 40 quốc gia. + “ Và rồi Núi vọng” bán được 3 triệu bản chỉ sau 5 tháng phát hành. Toàn bộ tác phẩm của Hosseini đều lấy bối cảnh ở Afghanistan và với trái tim luôn đau đáu nỗi nhớ quê hương đã trở thành nguồn động lực mãnh liệt để ông viết nên tuyệt tác. *Tác phẩm “ Ngàn mặt trời rực rỡ” Nội dung chính: Chương 1: “harami”- khởi đầu không hoàn hảo. Mở đầu câu chuyện là bức tranh về tuổi thơ của một “harami”-Mariam. “Harami” - con ngoài giá thú, đứa con không được pháp luật công nhận và cũng chẳng bao giờ được người khác nhìn nhận một cách danh chính ngôn thuận. Đối với Mariam, harami không thể đơn thuần coi là một cách gọi đầy khinh rẻ của những kẻ lạ mặt mà đó là dấu hiệu dự báo về cuộc đời đầy đau đớn của cô. Những kí ức hồi nhỏ của Mariam đều thuộc về kolba tại làng Gul Daman, nơi có mẹ Nana không ngừng đay nghiến về chữ “ harami”, nơi chứa đựng những mộng tưởng hão huyền đẹp đẽ về người cha mà mình luôn tôn thờ -Jajil và cả sự xuất hiện của giáo sĩ Faizullah - ánh sáng le lói soi rọi cuộc đời đáng thương của cô “ Mẹ là tất cả những gì con có trên thế gian này, Mariam ạ, và khi mẹ chết đi con sẽ chẳng có gì cả. Con sẽ chẳng có gì cả. Con cũng chẳng là gì hết!” Câu nói đó dường như thật sự đúng khi mẹ Nana mất, Jajil đã gả Mariam cho Rasheed với lời bao biện rằng điều đó vì cô như một cách xua đuổi, chối bỏ “nhân nghĩa” nhất. Sự đối tốt ban đầu trong cuộc sống hôn nhân của Jajil giống như thắp lên ánh lửa chập chờn của hy vọng trong lòng Mariam nhưng trớ trêu thay, đó là gáo nước lạnh dành cho cô về một sự thực : đằng sau vẻ lịch thiệp là bản tính hung hăng của kẻ bạo lực gia đình. Chương 2: Laila Tariq và Laila là tri kỉ và cũng là một cặp “ thanh mai trúc mã” Laila là con gái của một gia đình hạnh phúc tại Kabul. Trái ngược với Mariam, Laila được sống trong nhung lụa, bao bọc chở che bởi tình yêu thương của cha mẹ và đã từng được đến trường. Tuổi thơ của Laila thực sự rất hồn nhiên và tươi đẹp, ăm ắp những kỉ niệm với những người bạn Tariq, Giti và Hasina. Đáng lẽ Laila có thể trở thành người phụ nữ có học thức, có địa vị trong xã hội thì một bi kịch ập đến đã phá nát hoàn toàn cả cuộc đời của cô bé: hai người anh trai Adham và Noor tử vì đạo, Giti, Babi và Mammy cũng mất ngay sau đó. Tiếng rocket rít vang, tiếng gầm khủng khiếp, ánh chớp trắng và sức nóng khủng khiếp của bom đạn- tất cả đã cướp đoạt những gì Laila có và bao phủ màn đêm đen tối mịt mù lên cuộc đời của cô gái trẻ. Chương 3: Sự nghiệt ngã của số phận Sau bao ngày trải qua đau đớn tột cùng với nỗi mất mát không thể phai nhòa, Laila đã bắt đầu một “cuộc đời mới” theo cách không mong muốn: kết hôn với Jajil Chung chồng với người phụ nữ khác là điều chẳng dễ dàng nhưng sự xuất hiện của hai đứa trẻ Aziza và Zalmai tựa như ánh sáng của thượng đế đã gạt bỏ sự căm ghét, phẫn uất, mâu thuẫn tồn tại bấy lâu giữa Mariam và Laila. Sự éo le của định mệnh và sự khốc liệt của hoàn cảnh nào ngờ đã vô tình trở thành sợ dây kết nối hai tâm hồn đáng thương giữa xã hội đầy biến động. Hai người phụ nữ - hai hoàn cảnh xuất thân trái ngược nhưng lại chung một niềm đau: nạn nhân của những trận đòn khắc nghiệt từ Jajil- “nô lệ” Ngỡ rằng cuộc sống của của Laila suốt phần đời còn lại sẽ chỉ chìm trong tăm tối, chấp nhận sống đầy tủi nhục, ràng buộc thì một lần nữa, Tariq, chàng thiếu niên mà cô luôn yêu quý, người mà cô tưởng rằng cả đời chẳng thể gặp lại, đã xuất hiện và rẽ lối, soi sáng cho cuộc đời vốn khổ đau của cô. Việc gặp lại Tariq đã dấy lên sự ghen tuông, đố kị của kẻ ngang ngược tàn bạo kia. Trận đòn roi kia lại giáng xuống nhưng đó dường như một sự giải thoát, sự chống trả mãnh liệt đầu tiên và cuối cùng của hai người phụ nữ vốn bị kìm kẹp, áp chế bấy lâu nay. Đó là dấu chấm hết cho một chế độ “độc tài” đằng sau vỏ bọc gia đình Chương 4: Hy vọng Bi kịch kết thúc Jajil- kẻ gây ra bạo lực đã chết nhưng đau đớn thay, Mariam lại chẳng thể cùng Laila, Tariq, Azziza và Zalmai khởi đầu một cuộc sống mới. Mariam đã tự thú để bảo vệ Laila và chấp nhận án tử với tội danh giết chồng, chấm dứt số phận bi thương. Tiểu thuyết “Ngàn mặt trời rực rỡ” khép lại nhưng câu chuyện, bóng dáng của nhân vật vẫn hiện hữu thật sống động, tựa như một thước phim khiến người ta không thôi ám ảnh, lưu luyến, xúc động. Sự ảm đạm, nỗi đau và sự thống khổ gần như xuyên suốt trong mạch truyện nhưng trước nền chính trị hỗn loạn và tôn giáo hà khắc, đâu đó ta vẫn cảm nhận được hơi ấm của tình người, ánh sáng le lói của niềm tin, khát vọng sự tự do tột bậc. Hãy đọc tiểu thuyết để có thể đồng cảm với nỗi đau, sự bất công của những người phụ nữ Afghanistan ngay nhé ^^. *Những trích dẫn hay trong bài: “ Người đã tạo ra thiên đường và mặt đất; Người đã tạo ra đêm nối tiếp ngày, ngày nối tiếp đêm và Người đã tạo ra mặt trăng và mặt trời một cách có chủ đích, tất cả đều vận hành trong thời gian định trước của mình.Hiển nhiên Người là đấng tối cao, là người xóa bỏ mọi tội lỗi” " Không ai đếm được bao nhiêu mặt trăng tỏa sáng trên mái ngói của nàng, hay ngàn mặt trời rực rỡ trốn sau những bức tường của nàng"

Cuốn sách giống như một khoảng lặng xen giữa cuộc sống bộn bề và nhộn nhịp ngày nay, mà ở trong khoảng lặng ấy, người đọc có thể dừng chân nghỉ ngơi, suy xét lại những khía cạnh cuộc sống của mình, về tình yêu và công việc, về niềm vui và nỗi buồn, về liệu rằng ngay trong giờ khắc này đây - khi người ấy đang lắng tai nghe từng nhịp thở của mình - liệu người ấy có thực cảm thấy rằng bản thân đang sống? Tám chương của cuốn sách được viết dưới dạng ghi chép thường nhật, mà tác giả của chúng là Đại Đức Haemin lại là một nhà tu hành, vì thế mà trong những câu văn giản đơn và cô đọng cũng lặng lẽ tồn tại một dòng chảy của thiền định. Giống như khi người dừng chân lắng nghe tiếng hót của chim buổi sớm mai, hay ngắm nhìn những giọt sương đọng trên cành lá khi cơn mưa vừa qua đi, một đóa hoa nở rộ nơi bụi cỏ ven đường, nụ cười thơ ngây của đứa trẻ nhỏ, thì “Bước chậm lại giữa thế gian vội vã” mang âm hưởng của những cảm giác như thế. Từng ghi chép đều bình lặng mà trong veo, thấu hiểu những vết thương đau âm ỉ, nhất là trong lòng của thế hệ trẻ, thế hệ mà con người ngày càng dễ lạc lối và không thể nhận diện nổi bản thân mình là ai giữa thế gian vội vã, mà cảm thấy tháng ngày trôi qua giống như một đường hầm tăm tối không thấy ánh sáng nơi cuối con đường. Thế giới mà Đại Đức Haemin dẫn dắt người đọc vào là thế giới của nội tâm mỗi người, để rồi ở đó, tôi cảm thấy giống như mình đang đối mặt với một lăng kính trong suốt. Dù là trong bất kỳ một hồi chương nào, cũng giống như trong bất kỳ một khía cạnh nào của đời người, thì điều quan trọng nhất vẫn là việc ta phải học cách đối diện với bản thân mình, lắng nghe tiếng lòng chân thành của mình, học cách yêu thương lấy chính mình, yêu cả mảng sáng và mảng tối, cả điều tốt đẹp lẫn những thương tổn. “Nếu tâm ta ồn ào, thì thế gian sẽ ồn ào Nếu tâm ta yên bình, thì thế gian sẽ yên bình. Vì vậy có một điều quan trọng hơn cả việc thay đổi thế gian Đó chính là hiểu rõ được chính tâm hồn mình.” Chúng ta thường hướng ra bên ngoài quá nhiều, không ngừng so đo nặng nhẹ, cân đo được mất, quan tâm quá mức đến ánh nhìn của người khác, bỏ bê chính bản thân, để rồi bị cuốn vào vòng xoáy của đau khổ, thất vọng và dằn trách không lối thoát. Chừng như điều gì cũng xảy ra không như theo ý muốn của ta, chừng như chỉ có mình ta là cá thể lạc lõng với thế giới này, thế rồi chúng ta tiêu tốn thời gian mình có trong tay một cách hao phí và chỉ đầy thương tổn. Những ghi chép trong “Bước chậm lại giữa thế gian vội vã” không phải điều gì quá vời xa hay khuyên can trịch thượng, mà dường như là lời gợi nhắc lại những điều mà sâu thẳm trong tâm can mỗi người đều đã biết, song lại bị che mờ đi bởi những mảng màu hỗn tạp của đời sống. Thế nào là sống? Thế nào là hạnh phúc? Con người phải đối diện thế nào với những điều không như ý nguyện, với tình yêu không được hồi đáp, với ước mơ trầy trật đầy gian khó, với một thực tại chừng như quá khốc liệt? Những ghi chép trong cuốn sách vừa là câu trả lời, vừa không. Bởi vì có những điều khi đối diện sẽ trở nên khó khăn hơn gấp trăm lần, và rằng mỗi người đều có những con đường khác nhau, có những sự đeo đuổi và kiến giải riêng biệt. Đại Đức Haemin hiểu hết những điều ấy, cũng từng có lúc ông thất vọng với đường lối giảng dạy trên trường học của mình, từng có lúc ông sa vào một tình yêu định sẵn là vô vọng chẳng được hồi đáp hồi trẻ, từng có lúc ông nhiệt huyết, chăm chỉ trao đi, để rồi nhận ra rằng sự cố gắng của mình lại trở thành gánh nặng cho người khác. Nhưng ở hồi kết của tất cả mọi chuyện, ông đã dừng chân lại từ từ nghiền ngẫm, đúc kết ra những bài học của riêng mình, rằng mọi chuyện xảy ra đều có duyên cớ của chúng, và ông chấp nhận, tha thứ cho tất cả những điều mình đã phạm phải, để rồi từ đó học cách thêm yêu thương và trân trọng cuộc sống, chứ không phải chỉ chìm đắm trong những bi lụy và hệ quả để lại. Con người ta sống chính là để hạnh phúc, và hạnh phúc chính là trân trọng từng khoảnh khắc, từng vẻ đẹp tồn tại khắp mọi nơi trên thế gian: “Con đường tắt đến với hạnh phúc. Thứ nhất, hãy dừng việc so sánh mình với người khác. Thứ hai, đừng cố gắng tìm kiếm ở bên ngoài mà hãy tìm ngay trong chính lòng mình. Thứ ba, hãy tìm nét đẹp của thế gian ngay khoảnh khắc này, và tận hưởng nó.” Thế gian đa chiều và màu sắc, nhưng chân lý và sự thực lại luôn là điều gì đó quá đỗi giản đơn. Sự cô đọng tồn tại bên trong bản thể của cuốn sách là những bài học dẫu chỉ là một điều bình thường như trân trọng từng khoảnh khắc sống, cách yêu thương và tha thứ, cách hiểu thấu chính mình, cách tôn trọng sự khác biệt giữa mình và những người khác, thì đó có khi lại là những bài học con người phải học suốt đời. Vì thế đây là cuốn sách mà mỗi người nên đọc lại nhiều lần, nên nghiền ngẫm ở những giai đoạn khác nhau trong đời sống. “Bước chậm lại giữa thế gian vội vã” giống như một liều thuốc chữa lành, một làn nước trong mát gạt đi những bụi bẩn và sự hư mờ trong lăng kính cuộc sống. Bởi khi khép lại cuốn sách, tôi mới nhận ra mình đã lạc lối nhường nào, vội vã nhường nào, đơn độc nhường nào, để rồi muốn bật khóc trước những lời an ủi của một người trước đó mình chưa từng biết tới. Mỗi người lúc nào cũng có rất nhiều mục tiêu, rất nhiều tham vọng, nhưng liệu người đó đã biết cách sống trọn vẹn từng khoảnh khắc chưa? Ta luôn có rất nhiều oán trách và thất vọng với người khác, ta than phiền rằng họ khiến ta khổ đau, nhưng liệu ta có là nguyên nhân cho nỗi khổ đau của ai khác, và liệu có phải mỗi mình ta là người mang vết thương? Và liệu ở thời khắc ta bước chân chậm lại giữa thế gian vội vã này, ta có nhận ra rằng rốt cuộc cơ thể mình đang kiệt sức thế nào, tâm hồn mình đang kiệt quệ ra sao, chừng như mọi dấu hiệu đều cho thấy một sự sụp đổ sắp xảy đến, ấy vậy mà trước giờ ta chưa từng hay biết qua? Để rồi từ những câu hỏi đó, tôi mới có thể xem xét lại cuộc sống của mình, thanh lọc lại mọi thứ, xác định lại đâu mới là điều mình thật sự cần, và trước khi hành động để hạnh phúc, chính suy nghĩ của ta đã phải hướng tới hạnh phúc. Giống như trong những câu văn cuối cùng của cuốn sách, những câu văn đáng ra mỗi sớm mai khi thức dậy, tôi phải tự nói với chính mình, thế mà tôi đã lãng quên suốt bao nhiêu năm qua. “Mong cho tôi được hạnh phúc Mong cho tôi được hạnh phúc Mong cho tôi có được hạnh phúc thực sự Mong cho tôi có được hạnh phúc thực sự Hãy dùng tay phải để xoa nhẹ trái tim mình Hãy nghĩ rằng, vết thương của mình phải do chính mình chăm sóc trước Hãy nghĩ rằng, kể từ bây giờ mình sẽ tha thứ cho người đó và sống cuộc sống của mình Hãy quyết tâm rằng, kể từ bây giờ mình sẽ giúp bản thân mình trở nên hạnh phúc.”

Mình đánh giá là quyển self help hay nhất mình từng đọc. Có lẽ vì tác giả là người thực hiện nhiều nghiên cứu nên có cái nhìn khái quát và thực tế, nên khi đọc mình thấy vấn đề của mình trong đó. Cuốn sách này giúp mình nhận ra được hai vấn đề chính: định nghĩa thành công và ý nghĩa sống. Từ đó giúp mình nhận ra được cách đối mặt với khó khăn, trầm cảm và giữ niềm tin đối với năng lực bản thân. Nếu bạn đang nghĩ tại sao cần đọc sách và thời gian rảnh nên làm gì thì đọc quyển này rồi quyết định sẽ giúp bạn đi xa và đi lâu hơn trên con đường mình lựa chọn.

Dolores Haze - biệt danh Lolita - là một bé gái mười hai, xinh đẹp với “làn da óng ánh màu thủy ngân”, phóng khoáng và dung tục. “Lolita” là “một kết hợp giữa thật thà hồn nhiên với xảo trá, giữa quyến rũ với phàm tục, giữa những cơn hờn dỗi xanh lét với những phút hân hoan hồng tươi” (p.168) Cô bé là con gái của bà chủ ngôi nhà mà Humbert thuê khi ông đến New England, và đã hớp hồn ông ngay từ cái nhìn đầu tiên. Humbert kết hôn với mẹ của Lolita để được gần gũi với người thương, nhưng “Haze lớn” đã gửi đứa con gái nổi loạn của mình đến trường nội trú. Sau khi đọc những dòng nhật ký tăm tối của Humbert, bà sốc đến mức qua đời sau một tai nạn giao thông. Humbert nhanh chóng đón Lolita ở trường nội trú, và hai người bắt đầu một chuyến du ngoạn trên khắp nước Mỹ. Chuyến du ngoạn ấy mang theo hơi hướm của Thiên đàng, Humbert thuật lại, một Thiên đàng có bầu trời rực đỏ màu Địa ngục.

Nhận được vô vàn lời khen, sự tán dương, những lời rỉ tai nhau tìm đọc và là cuốn tiểu thuyết xuất sắc nhất năm 2020 do người đọc/người dùng của Goodreads bình chọn. Thế nhưng với sự thành công ấy, đâu đó vẫn tồn tại những tranh cãi rằng liệu “Thư viện nửa đêm” có phải là một cuốn tiểu thuyết tốt và đáng đọc hay không? Với bản thân mình, đây cũng là một trong những cuốn sách mà mình cực kỳ trông đợi sẽ được phát hành tại Việt Nam. Và thế là sau hành trình trải nghiệm đi qua thư viện “nằm giữa cõi sống và cõi c/h/ế/t” này, mình nhận thấy dù đây chưa phải là một tác phẩm hoàn hảo để Matt Haig thể hiện rằng ông là một tiểu thuyết gia đáng gờm, nhưng nó lại là một tác phẩm đáng để trân trọng mà bạn không có gì phải hối tiếc khi đã đọc qua! Nora Seed là một cô gái trẻ mắc chứng bệnh trầm cảm, có lẽ bắt nguồn từ việc cuộc sống của cô có quá nhiều sự hối tiếc và “thất bại” (hoặc...ngược lại). Khi mọi thứ bị đẩy lên đến đỉnh điểm của sự chịu đựng, cô quyết định sẽ t/ự s/á/t để chấm dứt tất cả. Thế nhưng, khi linh hồn đang chơi vơi giữa miền sống và miền c/h/ế/t, Nora bỗng được đưa đến một thư viện được gọi là “Thư viện nửa đêm” cũng như gặp lại bà Elm - thủ thư ở trường cũ của cô lúc bé và bây giờ cũng là thủ thư của Thư viện nửa đêm. Tại đây Nora được biết cô sẽ có cơ hội được sống lại ở những cuộc đời khác - những cuộc đời mà Nora từng bỏ lỡ vì đã không quyết định hoặc đã quyết định làm một điều gì đó. Và thế là hàng trăm, hàng ngàn cơ hội được mở ra trước mắt Nora để cô có thể khám phá bản thân mình cũng như khắc phục những gì cô đã và đang hối tiếc. Hành trình bắt đầu khi những cuốn sách được mở ra… “Thư viện nửa đêm” có lẽ sẽ phù hợp với rất nhiều người. Bởi ai trong chúng ta chắc chắn cũng đã từng có những giây phút không hài lòng với cuộc sống hiện tại của chính mình, cuộc sống mà bản thân đã có, đã đi qua. Mặc dù có thể ta đang có những thứ mà người khác không có, nhưng ta vẫn thường ước ao được sống cuộc đời của người khác - những người có được thứ mà ta chưa có. Đó là sự kỳ lạ của con người, nhưng vẫn hoàn toàn có thể hiểu được. Nội dung và chủ đề của “Thư viện nửa đêm” dường như đã chạm tới một trong những bí ẩn mà con người luôn thắc mắc, luôn cố mường tượng ra, đó là nếu trong quá khứ họ hành động khác đi thì liệu cuộc đời của họ có trở nên tốt đẹp hơn hay không? Hoặc nếu họ được sống một cuộc đời như họ mong muốn thì liệu họ có hạnh phúc hơn? Sở hữu một cốt truyện hấp dẫn và dễ đồng cảm như thế, nhưng điều gì đã xảy ra với “Thư viện nửa đêm” - khi mà nửa phần sau của cuốn sách được nhận xét là không mấy ấn tượng, nhạt… như sách help-self và không quá “phê” sau khi đọc xong? [Bắt đầu khúc này là hơi có spoil nhẹ nha] :))) Đầu tiên, có một điều mình nhận ra đó là nếu cốt truyện và chủ đề là thứ câu dẫn người đọc đến với “Thư viện nửa đêm” thì chính cách xây dựng cùng những ý tưởng tạo nên câu chuyện của Matt Haig đã khiến sự ấn tượng bị giảm mất một nửa. Matt Haig đã có một ý tưởng rất tốt: có một thư viện nằm giữa cõi sống và cõi c/h/ế/t, nơi mà một số người “sắp c/h/ế/t” sẽ được ghé qua để thử tất cả những tiềm năng mà mình có trước khi sự sống của người ấy chấm dứt, và mỗi cuốn sách trong thư viện tượng trưng cho một cuộc sống mà họ đã bỏ lỡ. Mình rất thích việc ví von mỗi cuốn sách mà một cuộc đời vì phải chăng người ta hay nói “mỗi cuốn sách sẽ kể cho bạn nghe một câu chuyện” đó sao? (Đến cả Nhã Nam cũng có câu khẩu hiệu “Bởi vì sách là thế giới!”). Vì thế, mình đã khá là hụt hẫng khi đọc đến phần mà nhân vật Hugo Lefèvre xuất hiện, bởi mình nhận ra tác giả đã không sử dụng hình ảnh “thư viện” một cách nhất quán. Theo lời Hugo, ta được biết là đối với mỗi người khác nhau thì thứ mà họ đến khi đang chơi vơi giữa sống - c/h/ế/t là khác nhau, kể cả người dẫn đường (như bà Elm) cũng khác nhau (với Hugo thì đó là cửa hàng băng đĩa). Tức, hình ảnh “Thư viện nửa đêm” trong vũ trụ thực của cuốn sách này là một biểu tượng không cố định vì nó có thể thay đổi tùy theo việc người đó là ai và cái gì có ý nghĩa nhất với họ. Okay, mình thấy làm như vậy cũng không phải là không phù hợp. Nhưng khi Matt Haig đã đặt tên cho tác phẩm là “Thư viện nửa đêm” nhưng lại không biến hình ảnh thư viện thành một nơi chốn cố định cho tất cả mọi người thì mình lại thấy hơi tiếc một chút. Với quan điểm của mình, việc Matt Haig không theo đuổi một biểu tượng cố định trong cuốn sách này đã làm mất đi sự vững chắc, không quá thuyết phục mình, không khiến cho mình tin tưởng nhiều vào ý tưởng đó. Nhưng dù sao thì điểm này cũng không quá nghiêm trọng và ảnh hưởng mạch truyện. Chỉ là nếu như Matt Haig cố định hình ảnh thư viện, chỉ thay đổi người thủ thư sẽ là một người nào đấy có ảnh hưởng, tác động lớn tới cuộc đời họ thì sẽ tốt hơn nhiều. Dễ nhận thấy, có một thứ nhất định phải khen Matt Haig đó là anh đã có sự đầu tư và dành nhiều tâm huyết cho việc kiến tạo, cấu trúc nên Thư viện nửa đêm. Từ cách mô tả, cách vận hành cho đến những nguyên tắc tại Thư viện đều được Matt Haig lên ý tưởng và giải thích rõ ràng, kỹ càng trong tác phẩm nhằm cho độc giả biết được cách hoạt động của Thư viện và dễ tưởng tượng hơn. Tuy nhiên, điểm yếu của Matt Haig lại nằm ở việc dẫn dắt câu chuyện. Như đã nói, đây là hành trình mà Nora Seed sẽ thử qua những cuộc đời mà cô đã bỏ lỡ, tức có rất nhiều những câu chuyện, những khả năng được giới thiệu. Điều đó đòi hỏi ở tác giả sự sáng tạo khi đưa ra những tình huống hoặc những cuộc đời mới lạ nhưng đồng thời phải dẫn dắt tốt để tránh sự nhàm chán. Đáng buồn là ở cả hai sự đòi hỏi này, Matt Haig đều có chút hơi….fail nhẹ :)) Phần đầu của cuốn sách, khi ta được giới thiệu đến một vài cuộc đời khác của Nora thì mình nhận thấy là phần này làm khá tốt. Bởi những cuộc đời đầu này cùng những cái kết của nó được Matt Haig đặt ra nhằm đi đến giải mã cho một thứ: những gì Nora hối tiếc đều không đáng, cho ta thấy một góc nhìn khác của cuộc sống và giúp ta trả lời cho câu hỏi “nếu ta quyết định một thứ gì đó khác đi thì liệu mọi thứ có tốt hơn không?”, “mặt trái của những quyết định và những sự lựa chọn là gì?”. Phần đầu này được kể khá nhẹ nhàng, phù hợp và khiến mình bị thuyết phục thật sự! Tuy nhiên, càng về sau thì không biết có phải do áp lực phải sáng tạo hay không mà việc giới thiệu những cuộc đời khác của Nora có phần hơi chán và không đọng lại nhiều ý nghĩa. Thậm chí ở phần giữa Matt Haig còn đưa Nora đến với rất nhiều cuộc đời đơn giản chỉ khác nhau ở chỗ… nghề nghiệp và còn được kể theo dạng liệt kê nữa. Điều này không hẳn là sai nhưng cách dẫn dắt, kể chuyện của Matt lại hơi nhàm chán thành ra làm phần giữa hơi lê thê và chán ngắt. Tuy nhiên, vẫn có vài cuộc đời được kể tốt và mang lại nhiều ý nghĩa, đặc biệt là cuộc đời cuối cùng mà Nora thử qua trước khi quay lại với thực tế. Matt Haig đã đưa ra một thông điệp rất đáng để suy ngẫm, rằng ở một cuộc đời hầu như không có khiếm khuyết gì, liệu bản thân ta có thực sự hạnh phúc? Đồng thời là những quan điểm về tính chính danh, về “cuộc sống thực sự” rất đáng để suy nghĩ. Về phần nhân vật, có nhiều nhận xét cho rằng tác giả chưa đầu tư nhiều vào hệ thống nhân vật. Điều này mình cũng phải công nhận. Thế nhưng đây là thứ không thể tránh khỏi bởi khi giới thiệu nhiều cuộc đời thì đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều nhân vật xuất hiện nhưng không có thời lượng đủ để gây ấn tượng và để có thể khai thác được tốt. Về nhân vật chính - Nora Seed - đạt được sự cân bằng khi cô không quá thú vị cũng không quá nhạt nhòa hay trôi tuột khỏi tâm trí ta sau khi đọc xong. Quá trình phát triển tâm lý và nhận thức của nhân vật Nora Seed cũng khá tốt, dễ hiểu vì chính bản thân tác giả Matt Haig cũng đã từng mắc phải chứng trầm cảm. Ở Nora, mình thấy được những suy nghĩ, hành động tiệm cận gần giống với những gì người trầm cảm phải trải qua, khiến cho độc giả phần nào đồng cảm và dễ thấu hiểu cho những quyết định của Nora. Nora từ một người trầm cảm, chán ghét cuộc sống và luôn đỗ lỗi cho bản thân mình. Cho đến khi cô đến “Thư viện nửa đêm”, cô bắt đầu thay đổi và nhận thức phát triển đến mức hoàn chỉnh nhất khi cô nhận ra cuộc đời đáng sống nhất chính là cuộc đời hiện tại của cô và cô chấp nhận nó. Mình đánh giá quá trình phát triển nhận thức này khá tốt vì nó đi từ từ theo cấp độ, là sự thay đổi dần dần của Nora qua từng biến cố, khiến cho ta cũng dần nhận ra nhiều điều khi dõi theo cô qua từng trang sách. Có thể bạn sẽ nghĩ việc Nora thay đổi suy nghĩ và cách sống chỉ sau một lần tự tử hụt, mọi chuyện trở nên tốt đẹp đến khó tin đúng là có hơi khiên cưỡng. Thế nhưng con người và cuộc đời vốn cũng khó đoán như thế. Hãy xem như đây là một sự chữa lành, một thông tin điệp tốt mà tác giả muốn truyền tải đến chúng ta. Như đã nói và đã phân tích, có lẽ “Thư viện nửa đêm” cho thấy rằng Matt Haig là một tiểu thuyết gia còn non tay. Thế nhưng chủ đề, câu chuyện và thông điệp của nó cũng đủ để kéo nó lên mức điểm khá. Và mình tin chắc rằng, sự ủng hộ và vị trí hiện tại của “Thư viện nửa đêm” đến từ việc kết nối những con tim đồng cảm, chạm đến được bản ngã dễ tổn thương của độc giả và thấu hiểu, nói lên tiếng lòng của nó. “Thư viện nửa đêm” là một sự lựa chọn phù hợp cho tất cả mọi thời điểm: khi bạn còn nhỏ, khi bạn đã đi được nửa cuộc đời, khi bạn đã lớn, khi tâm hồn bạn xáo động đến không ngừng và cả khi tâm hồn bạn đang tĩnh lặng./.

Đây là một cuốn sách chia sẻ về những gì mà tác giả trải qua cũng như chia sẻ rất nhiều những tips thú vị khác mà bạn cần khám phá trong “20 bí mật sành điệu từ Madame Chic”. Đây không đơn thuần là cuốn sách kể chuyện hay hướng dẫn, nó cũng đem lại nguồn năng lượng tích cực, giúp ta biết cách tận hưởng cuộc sống, trải nghiệm niềm vui, sự hạnh phúc từ ngay những thói quen hàng ngày. Và đúng như tờ New York Times nhận định, đây là cuốn sách dành cho mình và mình thực sự không sai lầm khi đã mua nó. Phần bìa sách được minh họa khá đơn giản, màu trắng không được sắc nét và hơi nhờ nhờ. Cuốn sách này không quá chăm chút về thiết kế bìa, chủ yếu tập trung phần nội dung. Bên trong dàn chữ và có trang trí emoji hay cái gì đấy thì tốt hơn vì mình cảm thấy hơi nhiều chữ quá.

Câu chuyện tập trung vào ba gia đình sống trong các khung thời gian khác nhau, trong đó có một gia đình ở tương lai, được kết nối thông qua mối quan hệ của họ với loài ong. Ba câu chuyện có vẻ khác biệt được đan kết lại với nhau trong suốt cuốn sách với sự liên kết với nhau của chúng ngày càng rõ ràng khi cuốn tiểu thuyết tiến triển. Phương pháp này thể hiện tính nhân văn chung về bi kịch của các cá nhân khác nhau, làm nổi bật sự mong manh của hệ sinh thái mà chúng ta đang sống và một thế giới không có ong có thể trông như thế nào. Thay vì thuyết giảng về nhân loại bằng cách vẽ lại một bối cảnh hậu tận thế diệt vong & u ám khác, Lunde kể một câu chuyện thông qua 3 câu chuyện riêng biệt nhưng có liên quan bằng cách nào đó với trọng tâm là mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Chỉ bằng cách theo dõi những thử thách và khó khăn của mỗi gia đình, người đọc mới có thể ghép lại bức tranh lớn hơn. Maja Lunde đã làm tốt!

Diệp Hồng Vũ được biết đến là nhà văn cũng như một nhà tâm lý học người Trung Quốc, bên cạnh những tác phẩm mình đã sáng tác thì cuốn "Tâm lý học - Phát họa chân dung kẻ phạm tội" được xem làm một cuốn tâm lý học vô cùng kịch tính xen lẫn cảm giác sợ hãi về 36 vụ án có thật nằm trong hồ sơ phá án của FBI. Xuyên suốt cuốn sách là hành trình đi phá giải các vụ án vô cùng chuyên nghiệp của các chuyên gia FBI. Những màn đấu trí xen tâm lý vô cùng kịch tính giữa tội phạm và các chuyên gia phá án, đôi khi chúng ta sẽ có cảm giác hoang mang, lo lắng cả sợ hãi sau những sự thật được phơi bày. Rất nhiều thứ chúng ta sẽ không ngờ tới được, lý do hung thủ chọn giết người, cách trả thù đầy man rợ, những sự thật có khi phải mất nhiều năm mới có thể tìm ra được... Đọc cuốn sách này mình không hề thấy lãng phí thời gian mà mình bị cuốn vào vòng xoáy các vụ án. Nó thật sự là một trải nghiệm thú vị và kịch tính.

Mỗi lần stress là mình lại lượn qua Đinh Lễ hoặc Nhã Nam để mua sách và sổ. Những lần mua đồ không chủ đích như thế thì thường mình sẽ liếc liếc, đọc thử vài trang truyện thấy bắt mắt xem có hợp văn phong hay không, sau đó sẽ lên tiki hoặc fahasa tìm review xem tác phẩm được đánh giá như thế nào. Không phải truyện nào mọi người khen hay mình cũng sẽ đều thích, nhưng đa số thì truyện mọi người đánh giá không hay thì mình cũng thấy nó không hay thật. Quyển "Bác sỹ cuối cùng dưới tán hoa anh đào" có vẻ là 1 tác phẩm xa lạ nên cũng không có nhiều đánh giá, nhưng nếu có thì lại là khen. Đọc thử nội dung là về ý nghĩa, giá trị cuộc sống đúng kiểu mình thích nên là mua luôn. Thật may là nó đáp ứng được kì vọng của mình. Truyện xoay quanh 3 vị bác sỹ trẻ tuổi với tính cách và mindset hành nghề khác nhau. Kiriko - bác sỹ với biệt danh Tử Thần. Anh luôn cho rằng những người mắc bệnh nan y hoàn toàn có quyền và nên chấm dứt quá trình kéo dài sự sống 1 cách vô ích, đau đớn. Thay vào đó thẳng thắn thông báo cho bệnh nhân để họ có thể tận dụng quãng thời gian còn lại một cách có ý nghĩa và thanh thản nhất. Với phong cách làm việc lập dị, không quan tâm đến đồng nghiệp cũng như có khả năng đem lại danh tiếng xấu cho bệnh viện, Kiriko bị hầu hết mọi người ghét bỏ, xa lánh. Dẫu vậy, Kiriko chẳng hề quan tâm đến việc phải thăng tiến hay trở thành một đồng nghiệp mẫu mực, xây dựng quan hệ tốt với mọi người. Với anh chẳng gì quan trọng hơn ý nguyện của bệnh nhân, kể cả khi họ lựa chọn cái chết. Ngược lại với Kiriko, Fukuhara - viện phó, được mệnh danh là bác sỹ thiên tài, luôn có niềm tin rằng chỉ cần bệnh nhân và bác sỹ cùng nhau cố gắng nhất định có thể tạo ra kỳ tích. Anh không cho phép bất kì ai lựa chọn cái chết khi thậm chí còn chưa từng nỗ lực chống lại nó. Nếu Kiriko là ánh trăng lạnh lùng, cô độc thì Fukuhara lại là ánh mặt trời rực rỡ, luôn có khí chất áp đảo người khác. Hai người tuy từng là bạn đại học nhưng vì quan điểm quá khác nhau nên dần trở thành xa lánh, chán ghét nhau. Hay chính xác hơn là Fukuhara chán ghét, muốn loại bỏ Kiriko. Vị bác sỹ thứ 3 lại là 1 kiểu người hoàn toàn khác. Anh không tài năng xuất chúng như hai người bạn của mình, cũng không đủ quyết đoán trước những tình huống khó xử của bệnh nhân. Nhưng anh lại là 1 người cùng ấm áp, đem lại sự an ủi, an tâm cho các bệnh nhân của mình. Cá nhân mình thì thích quan điểm của bác sỹ Kiriko nhất. Đôi khi lựa chọn cái chết cũng không phải là nhu nhược, thất bại. Thay vì sống khổ sống sở, kéo dài thời gian đau đớn của bản thân, đem lại nhiều rắc rối cho mọi người xung quanh thì được quyết định thời gian chết, được sống 1 cách đúng nghĩa dù ngắn ngủi cũng ý nghĩa hơn. Thay vì được tồn tại, mình muốn được sống hơn. Với bản thân mình thì là như vậy. Có điều nghĩ thì nghĩ vậy chứ không biết đến khi rơi vào hoàn cảnh đó thì mình có còn nghĩ được như vậy không nữa. Truyện chia làm 3 chương - tương ứng với câu chuyện của 3 bệnh nhân. Nội dung thì không quá đặc sắc nhưng cách truyền tải nội dung của tác giả khiến mình rung động vô cùng. Đã từ rất rất lâu rồi mới có 1 tác phẩm văn học khiến mình rơi nước mắt như thế này. Truyện có những lời văn rất hay, rất xúc động, đọc rất dễ liên hệ tới bản thân. Ấn tượng lớn nhất của mình chắc là chương đầu tiên, có đoạn này: "Lúc mình nắm giữ cuộc sống trong tay là lúc nào nhỉ? Ngày xưa đúng là mình từng có cảm giác đó. Đã có lúc mình tiến lên phía trước và mở lối đi theo đúng ý nguyện của mình. Nhưng bây giờ thì sao? Chen chúc trên xe điện chật cứng, ngồi dính chặt lấy bàn làm việc ở công ty, về nhà lăn ra ngủ. Ngày ngày giống hệt nhau, lặp đi lặp lại...Chẳng biết từ lúc nào, giữa cái vòng luẩn quẩn ấy cuộc sống của mình đã trở nên khép kín." "Cuối cùng nếu lỡ như anh không qua khỏi, em hãy bảo với con rằng, Bố mất rồi, nhưng bố đã mất trong lúc chiến đấu. Vì thế con phải thật nỗ lực và sống cuộc đời của chính mình nhé," Cảm giác giống như hồi mình đọc “Khu vườn mùa hạ” của Yamamoto sensei vậy. Đọc xong mình cũng muốn sống một cuộc sống có ý nghĩa, tốt đẹp hơn. Thử tưởng tượng xem, nếu bỗng nhiên nhận được tin 3 tháng nữa mình sẽ chết, liệu bạn có tiếp tục làm những gì mình đang làm ngày hôm nay không? Mình thì chắc chắn không, nhưng làm thế nào để từ bỏ và bắt đầu 1 thứ mới thì thực sự khó khăn quá. Lúc nào cũng tự nhủ bản thân đi chậm 1 chút cũng được, nhưng nhất định không được sợ thay đổi. Hi vọng sau mọi nỗ lực, mọi thứ sẽ dần tốt đẹp hơn. Văn phong của tác giả nhẹ nhàng, uyển chuyển, rất dễ đọc, rất đúng gu của mình. Nói chung là một tác phẩm đáng đọc nhé mọi người. Rất thích hợp để đọc trong những tháng ngày Covid ảm đạm này.

Cách đây vài năm, mình từng may mắn đọc được một đoạn văn đầy ấn tượng: “Cuộc sống là những mảnh ghép đa màu sắc, sự vật. Có màu hồng của hạnh phúc, màu xanh của sự sống nhưng cũng có màu xám của tuyệt vọng, khổ đau. Đa sự đa đoan như thế, tại sao chúng ta cứ tìm kiếm hạnh phúc, vui vẻ mà quên mất rằng trong những nỗi đau cũng ẩn chứa điều kỳ diệu. Phải chăng đúng như câu nói: Hãy trả lại sự cân bằng cho vạn vật. Có những nỗi đau phải trải qua để tạo tiền đề cho những điều tốt đẹp được xảy ra”. Mình khi mới đọc những dòng này, dẫu biết rằng đời người lúc hỉ lúc bi nhưng thật tâm, mình luôn mong mọi con đường mình chọn sẽ nhẹ nhàng và suôn sẻ, không chứa đựng những nỗi buồn biếc lòng. Cách đây lâu hơn nữa, mình từng sưu tầm những từ tiếng anh đẹp đến nao lòng. Mình ngâm nga chúng mỗi lúc có thể, lẩm nhẩm ý nghĩa cho đến khi nằm lòng. Từ đẹp nhất, đúng nhất và dường như gắn thật nhất và cuộc sống của mình là “serendipity” – tạm dịch là cuộc hội ngộ tình cờ với những điều may mắn và hạnh phúc. Cuộc chạm mặt với đoạn văn trên là một may mắn càng ngày càng mang nặng ý nghĩa với mình. Và sau này, rất nhiều serendipity đã đến với mình. Một trong số đó, sâu đậm nhất, não nề nhất và cũng ngây ngô nhất là cuộc chạm mặt với tác phẩm “Tuổi thơ dữ dội” của tác giả Phùng Quán. Mình đã dành trọn 3 tháng để đọc Tuổi thơ dữ dội năm lớp 8. Mình cứ đọc, đọc mải mê rồi dừng lại để rồi tiếp đó lại làm theo vòng tròn đọc, nghỉ rồi đọc. Mình đồng cảm trước cái nghèo của Mừng, trân quý tình mẹ con sâu đậm và bật khóc khi em bị chính cha mình và người đồng đội cũ hàm oan. Khung cảnh mẹ Mừng vác gạo nuôi quân và đau khổ tột độ khi hiểu nhầm con trai bán nước, phản quân đã làm mình thổn thức. Cảm xúc đó cứ nghẹn lại, rưng rưng nơi khóe mắt nhưng chỉ đến đoạn cuối miêu tả cái chết của Mừng, mình đã rơi lệ lúc nào không hay. Ngọn núi “Mẹ con em Mừng” có lẽ chính là sự thương xót và tiếc nuối của đại đội trưởng, của tác giả và của người đọc gửi gắm đến số phận đau thương của em. Mừng là nhân vật trung tâm của cuốn sách phần mở đầu và kết thúc. Bên cạnh em, nhiều hình tượng chiến sĩ nhi đồng dũng cảm được khắc họa dưới ngòi bút của Phùng Quán đã khiến cuốn sách dù không đến nghìn trang nhưng lại miêu tả được bao phận đời dũng cảm, lớn lao trong cuộc chiến tranh phi nghĩa với thực dân Pháp. Cái chết của Vịnh “sưa” khiến mình thấy lòng trầm xuống và phải mất đâu đó một tuần mới dám tiếp tục cầm sách đọc tiếp. Em chết oai hùng và vô cùng vĩ đại, hy sinh bản thân mình để đơn vị có thể kịp thời bắn phá căn cứ địch trong tư thế không quần áo, không vũ khí nhưng tràn đầy dũng cảm, can trường. Vịnh “sưa” là sự hy sinh đầu tiên trong đại đội nhi đồng đó, mở đầu một chuỗi mất mát ngâm đầy nước mắt về sau. Cái chết của anh đội trưởng khi bị địch vây bắt, thây phơi ruồi bu đầy ngoài đồng minh chứng rõ ràng sự khốc liệt của chiến tranh phi nghĩa. Sau khoảng lặng đến ghê người đó, “Việt Minh nhà nòi” Lượm đã để lại cho người đọc ấn tượng sâu đậm về trí thông minh, lòng quả cảm và khả năng hành động nhạy bén. Trốn thoát dưới mí mắt của quân giặc tận 2 lần khiến địch phải đề phòng, sợ hãi một chú bé chưa tròn 15 tuổi hay bắt tay với tên đại ca trong tù nhằm lên kế hoạch trốn thoát, khinh miệt rõ ràng với tên quan chỉ huy Pháp gài cạm bẫy bọc đường. Tất cả những hành động trên như là dấu tích dệt nên một sử thi anh hùng mình vẫn thường nghe kể. Ở cuộc chạy trốn lần thứ ba, tác giả để ngỏ những diễn biến sau đó như để người đọc tự chiêm nghiệm. Liệu, Lượm có tìm được đường quay trở lại bên đại đội hay không? Làm ơn, đừng bị quân Pháp bắt lại thêm lần nữa, chú bé Việt Minh can trường. Tim đập gia tốc, lòng thở phào vì được chứng kiến cuộc trốn thoát khôn ngoan và ngoạn mục của Lượm, mình đến với mẩu chuyện của Quỳnh “sơn ca” – một chú bé dù sức khỏe kém nhưng sức chịu đựng thì gan lỳ và kiên quyết với niềm tin cách mạng. Quỳnh vốn là con trai của Phó tổng trấn Trung Kì, nhà lầu, bố làm quan chức cao. Em có tài năng âm nhạc thiên bẩm, ngoại hình đúng chất thiếu gia nhưng lại sở hữu lòng can đảm của một chiến sĩ cụ Hồ. Bị thương đau đớn trong chiến dịch, em gan lỳ chịu đựng và giúp đỡ đồng đội, đặc biệt là Mừng hết mực. Em viết nên ca khúc “Sông Ô Lâu kháng chiến”, khúc ca được cả Vệ quốc đoàn hát vang để cổ vũ tinh thần và làm rạng ngời ý chí. Chính tình yêu với những ca khúc cách mạng đã thổi hồn em đến với Việt Minh, đến với chính nghĩa và tình đồng chí keo sơn gắn bó. Nhưng cái chết của em quá dữ dội, quá đau đớn và cũng quá bi thương. Em vỡ tim mà chết, vì người nhà muốn đưa em về, rời xa Việt Minh để đưa em tránh xa cách mạng, về với nhà lầu, xe hơi, Thụy Sĩ, với thân phận con trai của Việt Gian. Quỳnh đau đớn và muốn chuộc tội cho cha. Nỗi uất giận về gia đình còn hơn cả những vết thương đau đớn trên thân thể. Và nối giận, nỗi hờn, nỗi tủi, nỗi đau đó đè ép lên trái tim, ép em đi đến cái chết. Phùng Quán đã khắc họa rất nhiều nhân vật trong cuốn sách chưa đến nghìn trang nhưng ông làm điều đó rất vẹn tròn, rất đúng, rất đủ và rất thật. Số phận của những chiến sĩ nhỏ tuổi ở Vệ quốc đoàn hiện lên có vui vẻ ngây ngô, có đau lòng thổn thức, có chua sót não nề, có hy vọng bừng sáng và hòa quyện lại thành những cảm xúc nặng lòng người đọc. Mình khép lại trang sách “Tuổi thơ dữ dội” đã được 4 năm và đến nay, khi đã trở thành một sinh viên năm nhất, mình vẫn chưa dám mở lại lần nữa. Mình đã lớn hơn, đã trưởng thành hơn và nhận thức được trọn vẹn hơn những nỗi đau xót tác giả muốn truyền tải. Vì lẽ ấy, mình sợ, sợ rằng sẽ không thoát được khung cảnh khốc liệt mà chan chứa yêu thương của Vệ quốc đoàn, không thoát được sự đồng cảm nghèn nghẹn với những phận đời đau thương. Nhưng sau tất cả, mình vẫn luôn trân trọng cuộc găp mặt với “Tuổi thơ dữ dội” của Phùng Quán, một serendipity tuyệt đẹp đáng nhớ trên quá trình trưởng thành của mình. Mình đã được mở rộng tầm nhìn về những cuộc đời thăng trầm bèo dạt, những câu chữ cuộn lấy con tim, những cảm xúc lắng đọng thành từng dòng suy ngẫm. Mình đã tự hỏi bản thân sẽ sống thế nào sau khi đọc cuốn sách này? Một cuộc đời dung dị an yên hay cống hiến hết mình cho tuổi trẻ, cho lý tưởng? Nhưng mình của bây giờ tin rằng, sống kiên định, sống có lý tưởng, sống chân thành và tạo dựng thành trì tâm hồn kiên định là giá trị được đúc kết của cuộc sống sau khi mình khép lại trang sách này. Cuối bài review này, xin gửi đến mọi người một câu nói mà mình rất tâm đắc: “Có lẽ chúng ta chỉ là một hạt bụi nhỏ nhoi trôi dạt, không đến không đi; một chén nước sôi bình đạm, không màu không vị nhưng cuối cùng đều thành một nắm đất vàng. Là tháng năm, bị tháng năm bao phủ đầy rêu biếc, bao trùm lên một đời dung dị.”