Nhím thanh lịch Reviews

''Nhím thanh lịch'', cuốn sách được tuần san L’Express tán dương vì đã ngợi ca “chút thú vị của cuộc đời… với những xúc cảm phi thời gian của một Marcel Proust”, ngay lập tức đã gặt hái được thành công trên bình diện hệ tư tưởng cũng như nghệ thuật của tác phẩm.

Sức hấp dẫn của cuốn sách bắt nguồn từ giọng kể lôi cuốn của nhân vật chính, Renée Michel, người gác cổng 54 tuổi làm việc tại một khu căn hộ cao cấp ở Paris, người đã cố gắng che giấu học vấn uyên bác tự trau dồi của mình trước những kẻ giàu có, hợm mình sống trong tòa nhà.

Đưa Renée thoát khỏi vỏ bọc của mình và dẫn dắt cho cô bé Paloma nhận ra rằng không phải tất thảy người lớn đều từ bỏ tri thức và nhân văn để nhận về những thứ vô nghĩa, Barbery đã cho thấy tình yêu và sự hiểu biết sâu sắc của cô về nghệ thuật, triết học và văn học. Thực sự, Nhím thanh lịch có đôi chút khó đọc vì những luận bàn mang tính triết học và suy ngẫm thông minh của Renée. Tuy nhiên, điều đọng lại trong lòng độc giả là bức thông điệp về giá trị cuộc sống, về sức mạnh cứu rỗi của nghệ thuật và cái đẹp cũng như nét hóm hỉnh tinh quái trong văn phong của Barbery.

“Sự tôn sùng xuất phát từ cái Đẹp. Người giàu có nghĩa vụ với cái Đẹp. Nếu không, họ đáng phải chết. ” 

“Với cái đẹp, người ta bỏ qua tất cả, thậm chí cả sự tầm thường.” 

“Bà Michel có phong cách thanh lịch của loài nhím: bên ngoài, bà ấy đầy gai nhọn, một pháo đài thực sự, nhưng tôi có trực cảm rằng bên trong, bà ấy cũng tinh tế như loài nhím, những con vật nhỏ bé tưởng như lờ đờ, vô cùng cô độc và thanh lịch khủng khiếp.” 

Tại Hàn Quốc và Ý, cuốn sách được độc giả chào đón nồng nhiệt và say mê. Giờ đây, với bản Anh ngữ phát hành ngày 7.9 qua, Nhím thanh lịch đang theo đuổi tham vọng vốn rất khó đạt được đối với giới tiểu thuyết gia đương đại Pháp: chinh phục độc giả Mỹ. Barbery cũng thừa nhận thách thức này, “nhưng cứ xem những gì cuốn sách gặt hái được cho tới nay, tôi nghĩ mình sẵn sàng tin mọi chuyện đều có thể”, cô cho biết. 

Cuốn tiểu thuyết còn được góp giọng bởi cô bé 12 tuổi, Paloma, con gái của một gia đình giàu có sống trong tòa nhà nơi Renée làm việc. Một người trẻ tuổi hay lý tưởng hóa, cô bé buồn nản và thất vọng ghê gớm trước lối hành xử nhỏ nhen của những người may mắn được hưởng nhiều đặc ân quanh cô; vì vậy, Paloma đã có ý định tự tử vào dịp sinh nhật lần thứ mười ba của mình.

Khi cuộc đời của hai nhân vật gối lên nhau, Paloma dần phát hiện ra tài năng bí mật của Renée, và nhận thấy người phụ nữ khiêm tốn ấy có “phong cách thanh lịch của loài nhím: bên ngoài, bà ấy đầy gai nhọn, một pháo đài thực sự… tưởng như lờ đờ, vô cùng cô độc mà thanh lịch khủng khiếp”.

Chỉ hai năm trước, Barbery (hiện 39 tuổi) còn là giảng viên dạy triết ở vùng Normandy thuộc miền bắc nước Pháp, người mà những trang viết hư cấu trong thời gian rảnh rỗi đã làm nên một tác phẩm khá thành công năm 2000 là  Une Gourmandise. Câu chuyện về nhà phê bình ẩm thực nổi tiếng thế giới với niềm khao khát phút lâm chung là được nếm những dư vị bị lãng quên của cuộc đời, đã mang lại cho cô giải Single Award và một vài lời khích lệ từ các nhà phê bình.

Lọt vào danh sách best-seller trong khi vẫn theo đuổi lối viết thanh lịch, sâu sắc và giàu tính triết lý không phải là điều nhiều nhà văn làm được. Bởi sự song hành giữa hai thuật ngữ sách bán chạy và văn phong thị trường đôi khi là một thách thức với người cầm bút trên con đường tìm kiếm một phong cách riêng.

Muriel Barbery, nữ nhà văn Pháp đã phần nào đạt được điều đó với cuốn tiểu thuyết thứ hai của mình: ''Nhím thanh lịch''. Tác phẩm đứng đầu danh sách những cuốn sách bán chạy của Pháp trong 102 tuần liên tiếp kể từ khi xuất bản hồi tháng 9.2006, sau đó giành giải thưởng của Hiệp hội các nhà sách Pháp, được dịch ra sáu thứ tiếng và hiện đang được chuyển thể thành phim.

Bàn luận một chút về cái bìa sách. Bìa cũ là một bức tranh tĩnh vật màu sắc vô cùng tinh tế, còn bìa mới cũng rất sáng tạo, tuy nhiên khá nhiều bạn phàn nàn về cái bìa tái bản này của Nhã Nam, tôi lại thấy nó cũng đẹp, tiếc là màu sắc lại quá mờ nhạt nên đánh mất đi vẻ đẹp tinh tế trong từng nét vẽ của họa sĩ thiết kế. Đã tính tô màu lại bìa cuốn sách này từ trước khi phong trào sách tô màu đang nở rộ, mà chưa tìm được loại bút nào. Mà sách tô màu có khả năng giải tỏa stress thật à? Hay các bạn chỉ đang tô vẽ cho một sự “thanh lịch phù phiếm” mà thôi? Chuyện này thì kệ các bạn cứ thoải mái bán sách và mua sách về tô, mình thì mình thích giết thời gian bằng mắt hơn là bằng tay.

Một tác phẩm không cần phải giới thiệu nhiều, cũng chẳng cần ngợi ca bằng những mỹ từ bóng bảy, cứ để độc giả từ từ khám phá nó như mở từng cánh cửa và khám phá từng ngóc ngách trong căn nhà, hay nhẹ nhàng khám phá sự thanh lịch đang ẩn mình dưới những chiếc gai nhọn.

Đừng bao giờ nhìn cuộc đời bằng vẻ bề ngoài của nó. Có những vẻ đẹp náu mình sau những lớp vỏ xù xì, gai góc mà chỉ có những tâm hồn nhạy cảm, tinh tế mới có thể cảm nhận được.

Với lối kể truyện độc đáo, văn phong mượt mà, và bằng sự quan sát tinh tế, tác giả Muriel Barbery đã mượn con mắt nhìn đời của hai con người xù xì, gai góc, để bóc tách những lớp vỏ bề ngoài hời hợt, phù phiếm và khám phá những vẻ đẹp tiềm ẩn trong cuộc sống. Hai con người tưởng như là đối lập ấy, để họ đồng điệu và hòa vào một tổng thể, giống như hai bè của một bản nhạc, tạo nên sự cuốn hút của tác phẩm.

Câu chuyện về hai con người ở hai dộ tuổi khác nhau, hai tầng lớp khác nhau, một người già – một người trẻ, một người giàu – một người làm thuê. Paloma – một cô bé 12 tuổi sống trong một gia đình thượng lưu, mê đọc truyện tranh. Renee – một bà gác cổng nghèo, góa bụa, đọc truyện của Tolstoi và nghe nhạc của Mozart. Điểm chung của họ là ngôi nhà số 7, phố Grenelle, một khu căn hộ giàu sang. Cuộc sống của họ “là một mẫu mực của sự tầm thường”. Và cả hai con người ấy đều “tinh tế như loài nhím, những con vật nhỏ bé tưởng như lờ đờ, vô cùng cô độc và thanh lịch khủng khiếp.” Hai con người kín đáo và lặng lẽ như những bông hoa trà, giản dị, thanh tao, mà chỉ có những tâm hồn nhạy cảm, tinh tế mới cảm nhận được vẻ đẹp dịu dàng cũng như hương thơm tinh khiết của nó.