Ngồi Khóc Trên Cây - Nguyễn Nhật Ánh Reviews

“Văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên, văn chương là một thứ khí giới thanh cao, đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn”.

Bàn về văn chương, Thạch Lam đã viết như thế. Những người không yêu văn có thể cho rằng văn chương là thứ thuốc phiện tinh thần độc hại, hoặc tô hồng cuộc sống quá mức, hoặc mô tả quá bi thương về cuộc sống. Họ cho rằng thế giới văn học tràn ngập những điều giả tưởng, họ không thấy sợi dây liên kết thần kỳ giữa văn chương và cuộc sống.

Thế nhưng, “Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học”. Văn học tố cáo những gì xấu xa, bất công, bại hoại luân lý; nhưng văn học cũng là chốn bình yên, ca ngợi những điều bình dị của cuộc sống. Ấm áp, nhẹ nhàng, dịu êm là những gì tôi thấy qua những trang sách của Nguyễn Nhật Ánh. 

Cuốn sách “Ngồi khóc trên cây” của ông có lẽ mang nhiều nét trầm buồn, những tình tiết éo le, ngang trái nhưng trước hết thế giới trong đó vẫn là một thế giới với những điều trong sáng, ngập tràn yêu thương. Tác phẩm xoay quanh mối tình hồn nhiên, trong trẻo giữa chàng sinh viên trẻ Đông và một cô bé 14 tuổi được mọi người gọi bằng cái tên "Rùa". Câu chuyện diễn ra tại làng Đo Đo. Đúng vậy đấy vẫn là làng Đo Đo quen thuộc cũng xuất hiện trong “Quán Gò đi lên”. Mở đầu tác phẩm là không gian ngập tràn ánh nắng: 

“Chiều rớt nắng trên ngọn sầu đông.

Nắng rơi xuống, rất dày, nhưng bị các nhánh lá cản lại trên cao.

Vô số nắng nằm trên ngọn cây.

Ở những khoảng trống, nắng tiếp tục rơi.

Tôi ngồi duỗi chân trên cỏ, nghe nắng ấm xuyên qua lớp vải.

Trước mặt tôi, trong dòng sông Kiếp Bạc, nắng đang đùa giỡn với cát.”

Trong không gian bình yên như vậy, Đông ngồi nhớ về những chuyện đã qua lúc anh còn bé, về chú Thảo và về Bà. Tiếng gọi của Thục - cậu bé con chú Thảo đã cắt ngang dòng suy nghĩ của anh, anh chở đứa em đi lượm nắp keng (trẻ con ở Đo Đo đặt ra sáu mùa trong năm - mùa giấy kính, mùa nắp keng, mùa cọng dừa, mùa bao thuốc lá, mùa thả diều, mùa chong chóng). Khi ấy anh đã lần đầu gặp Rùa - cô gái tranh lượm nắp keng với Thục để giành về cho bé Loan. Sau đó anh lại bắt gặp cô lén nhìn mình đọc sách trong nhà.  Cái tên "Rùa" vốn do lũ trẻ trong làng đặt nhằm trêu chọc việc cô không biết đi xe đạp. Thoạt đầu tình cảm của Đông với Rùa là sự cảm thông, thương hại một cô bé “lớn tồng ngồng mà vẫn phải cắp sách đi học với tụi con nít”, cô bé thương bà “đi chơi cũng nhớ hái lá về nấu canh chua cho bà”. Anh thấy bất bình cho cô bé đáng thương bị bạn bè xa lánh. Tuy nhiên càng về sau, sự ngây thơ, hồn nhiên và nhân hậu của Rùa đã khiến Đông xao xuyến, giữa hai người bắt đầu một tình yêu đẹp. Giữa lúc tình cảm trở nên sâu đậm, Đông điếng người khi phát hiện hai người có quan hệ anh em. Một cú sốc lớn khác đến với Đông khi anh biết tin mình mắc bệnh hiểm nghèo. Và khi mọi chuyện tưởng như được hóa giải - bà của Rùa cho biết hai người không hề có quan hệ huyết thống, Đông nhận ra mình chỉ mắc chứng thiếu dinh dưỡng thì biến cố khác lại ập đến - Rùa bị dòng nước cuốn trôi khi cứu những đứa trẻ trong làng. Khi hoàn toàn suy sụp và tuyệt vọng, anh dẫn Thục và Loan vào khu rừng đong đầy kỷ niệm của anh với Rùa, và bất ngờ thay, anh lại thấy khuôn mặt của người anh yêu.

Truyện cũng đưa ta trở về với những kí ức tuổi thơ, những tên mùa đều gắn liền với trò chơi mùa đó. Cho ta thấy sự ngây thơ của Rùa khi được nghe câu chuyện “Asterix và lưỡi hái vàng” và sự dũng cảm của nó khi dám đối đầu với thợ săn trong làng, cứu một đứa bé để rồi bị nước cuốn đi. 

Khi đọc câu chuyện "Ngồi khóc trên cây" này mình hết lần này đến lần khác bị bất ngờ, từ một tình yêu trong sáng cùng những kỉ niệm của hai nhân vật, đến những lúc chia xa, cũng “dramma” lấy đi nước mắt của mình. Một tình yêu đẹp thì luôn phải có thử thách mới biết được bản thân yêu người đó thế nào. Cứ nghĩ là những câu chuyện ngôn tình một trong hai nhân vật chính bị bệnh gì đó rồi chết đi, nhưng khi nhân vậy “tôi” phát hiện anh không bị bệnh, tôi đã nghĩ truyện sẽ có một cái kết đẹp, nhưng bác Ánh lại cho mình một cú nữa. 

Tuy nhiên mình thấy kết chưa được trọn vẹn khi dừng lại ở đó. Rùa vẫn chưa gặp lại Đông, mà Đông vẫn chưa kể hết những chuyện kia cho Rùa biết vì sao anh lại đi biệt 5 năm mới trở lại. Nhưng kết thế nào thì đó là ý của tác giả. 

Đọc truyện này mình khá thích nhân vật nữ phụ là Bích Lan, cô cũng có một cái kết thật đẹp, cùng chuyện tình. Ngoài ra cũng vì có một câu nói khiến mình rất thích, cũng là câu nói của những người đang yêu thầm. 

“Sự thực là Lan thích anh... ừm ừm..., đến giờ vẫn còn vô cùng thích. Nhưng bên cạnh sự thực đó còn có một sự thực khác. Là Lan yêu anh xong rồi. Người Lan yêu bây giờ không phải là anh nữa. Lan biết anh không buồn. Vì thực ra anh đâu có yêu Lan. Một phút cũng không.”

Một lần nữa hi vọng lại vụt sáng lên, anh đến tìm bà của Rùa, nghe bà kể lại chuyện ngày xưa, cũng biết được Rùa không phải em họ anh. Đông lại trở về thành phố chưa bệnh, được chuẩn đoán lại là anh chỉ bị thiếu máu dinh dưỡng mà thôi. 

Mọi chuyện như trở lại quỹ đạo của nó, anh háo hức trở về quê lần nữa. Lần này chuyện lại xảy xa giữa hai người, anh nghe tin Rùa đã bị dòng nước cuốn đi khi cứu một đứa bé. 

Duyên phân của họ chỉ dừng lại ở đó sao? Không, khi trở lại khu rừng cùng hai đứa em anh đã nghe thấy bài hát năm xưa con Rùa hát, anh trèo lên cây và gặp bóng dáng rùa cùng con Tập Tễnh, nước mắt anh rơi xuống, đó cũng là kết như tên truyện.

Rùa là một cô bé trong sáng, rất mạnh mẽ. Cô bé có cái tên ấy là do bọn trẻ trong làng đặt vì em đi đâu cũng lết bộ, đến cả bà em cũng gọi như vậy. Cô bé hầu như rất ít bạn, do hồi nhỏ trải qua một căn bệnh, sau đó lại học muộn và bạn của cô bé hầu như đều là muông thú trong rừng. Và từ khi quen “tôi”, cô bé có thêm một người bạn đồng hành. Anh là người duy nhất chịu bắt chuyện, lắng nghe và thấu hiểu nó.

Nhờ Rùa anh mới biết được rất nhiều thứ, Rùa dẫn anh vào rừng thăm bạn nó, giúp anh biết thật ra trong rừng cũng không đáng sợ như mọi người nói mà còn có rất nhiều thứ hay. 

Chuyện tình của họ trải qua rất nhiều thử thách. Như lúc anh sắp về thành phố, hứa hẹn với Rùa sẽ trở lại nhanh nhất có thể thì lại hay tin anh và Rùa là anh em họ. Khi trở lại thành phố lại biết tin mình bị mắc bệnh ung thư bạch cầu. Anh trở lại quê, nhưng là sau 5 năm. Bây giờ Rùa đã trở thành một thiếu nữ, nhưng anh lại không dám đối mặt với cô bé năm nào nữa. 

Đông trong một lần về quê và nảy sinh tình cảm với một cô bé được gọi là Rùa. Tình bạn cả hai dần phát triển và Đông có cảm giác như đã yêu Rùa, trong một tai nạn, Đông đã không kìm được và đặt một nụ hôn đầu tiên lên môi Rùa. Nhưng rồi, Đông cũng phải về Sài Gòn và anh được một tin đau lòng là mình và Rùa có quan hệ họ hàng. Quá đau buồn, anh đã ở lại thành phố trong 3 năm để cố gắng vơi nỗi buồn đồng thời một bi kịch khác đến là anh được tin là mình bị ung thư máu. Đông quyết định trở về làng Đo Đo đối diện với quá khứ và anh biết được anh và Rùa không có quan hệ họ hàng. Mối tình xưa được sống lại nhưng rồi anh cũng phải về thành phố để tiếp tục điều trị bệnh. Khi quay lại, anh biết mình không bị ung thư máu mà chỉ là thiếu máu dinh dưỡng. Một niềm tin tươi đẹp về tương lai, Đông tức tốc về quê thì anh lại nghe được tin là Rùa đã qua đời, cô đã bị nước lũ cuốn khi cố gắng giúp lũ trẻ đi học. Quá đau buồn, Đông cùng hai đứa em họ vào rừng như để anh sống lần cuối với những kỉ niệm xưa. Tại thung lũng bí mật, anh đã nghe tiếng hát của Rùa và phát hiện ra Rùa vẫn còn sống.

Có thể thấy, tác phẩm đưa người từ sự kiện này tới sự kiện khác, hết bi kịch nọ tới bi kịch kia rồi lại hóa ra không có gì cứ nhứ muốn đùa giỡn cảm xúc của độc giả. Ngoài ra, một trong những đặc trưng trong truyện Nguyễn Nhật Ánh đó là những dòng tả cảnh rất đẹp, với những dòng chữ đó, làng Đo Đo với khu rừng, nơi chứa những kỉ niệm đẹp của Đông với Rùa, hiện ra tươi đẹp như một xứ trong mơ. Nhưng điều đặc biệt khi tôi thấy ở tác phẩm này khác các tác phẩm tôi đã đọc trước đó chính là đi sâu vào tâm lý nhân vật. Đôi lúc, nhà văn đã đi sâu lí giải những cảm xúc bằng cách so sánh rất hài hước khiến tui phải bật cười như một sự giải tỏa căng thẳng khi ngập trong bi kịch.

Vì tác phẩm lần này sao màn dạo đầu ngọt thì lại tới bi kịch ngổn ngang làm tôi lo sợ đây sẽ lại một kết thúc buồn bã như Mắt biếc, Còn chút gì để nhớ, Hoa hồng xứ khác, Những cô em gái,… Tôi mất niềm tin đến mức khi đã biết kết thúc là có hậu, tôi vẫn lo lắng đó chỉ là nỗi nhớ nhung của Đông quá lớn đã khiến anh nhìn thấy Rùa, bằng chứng là việc Thục không thể nghe tiếng hát của Rùa dù anh thừa nhận tại Thục thính hơn tai anh. Nhưng đó cũng chỉ là sự buồn bã khi các nỗi buồn lần lượt lướt qua trang giấy, tôi lại chợt nghĩ chỉ mình Đông nghe được tiếng hát vì anh đang ở thung lũng bí mật nơi chứa đựng kỉ niệm của anh với Rùa. Một sợi dây liên kết của hai đã hình thành như mối tình duyên của hai người, cái kết dở dang của câu chuyện vừa kịp làm sống lại hi vọng. Sau cơn mưa, trời lại sáng.

Một điều đáng yêu rất dễ nhận ra ở Ngồi Khóc Trên Cây chính là tình yêu của Rùa và Đông, hai đứa đang tập làm người lớn mà tình yêu quá đỗi “trong veo” ấy chẳng hề nhỏ bé. Nỗi nhớ nhung cũng vậy, qua những giấc mơ về làng Đo Đo của Đông có Rùa ngồi đợi bên thành giếng. Còn nỗi nhớ nhung trong Rùa lại được Nguyễn Nhật Ánh vẽ bằng nét hồn nhiên khi em cứ mong đợi người thương ở làng cũ. Tình yêu của hai đứa cứ thế lớn dần qua từng trang sách, và nỗi nhớ nhung dường như cũng học đòi mà lớn theo.

Sẽ có đôi lần câu chuyện lấy đi nước mắt người đọc bởi sự bẽ bàng, nhưng Nguyễn Nhật Ánh chẳng để câu chuyện đi theo lối mãi buồn đau như thế. Mà ngược lại, bác Ánh đã dùng ngôn từ để khiến cho những ai đã đọc cuốn sách này đều cảm động bởi câu chuyện nằm ở phía sau sự thật, sẽ chẳng bất ngờ là bao khi độc giả phải thổ lộ rằng “Hoá ra cuộc đời chẳng buồn đến thế”.

Ngồi Khóc Trên Cây được mở đầu bằng khung cảnh làng Đo Đo đang vắt mình sang Thu, với dòng sông Kiếp Bạc cuồn cuộn, khi nhân vật Đông vừa trở về quê sau kì học dài. Chốn làng quê ấy đặc biệt bởi cách tụi nhỏ gọi bốn mùa bằng mấy thứ đồ chơi chúng nó chuộng quanh năm, và Rùa xuất hiện lần đầu trong cuộc cãi vã lúc giành đồ chơi với mấy đứa nhỏ trong xóm.

Thoạt đầu, Rùa làm cho người đọc nhớ tới một cô gái có phần gai góc khi đã có lần dọa đánh Thục lúc bị chòng ghẹo. Nhưng qua hành trình dạo chơi nơi làng Đo Đo cùng cô bé, độc giả lại nhìn Rùa qua vẻ đẹp nội tâm đã kinh qua nhiều vết xước khi em mất cha từ sớm, mắc căn bệnh khó chữa làm em đi học trễ, đã thế lại chẳng có ai bầu bạn.

Rùa rất thích đọc quyển sách được người ông cho, nhưng em lại chẳng biết ngoại ngữ, nên khi biết Đông thích đọc sách em ngưỡng mộ lắm. Qua năm lần bảy lượt trộm nhìn Đông đọc sách và chợt bắt trúng ánh nhìn của anh, Rùa và Đông bỗng trở thành đôi bạn dính với nhau như hình với bóng. Dù thời gian bên nhau chẳng dài, nhưng người đọc sẽ khó quên tiếng cười ngây thơ của hai đứa nhỏ trong quãng thời gian này, như lúc Rùa dẫn Đông đi thăm thú khu rừng “mầu nhiệm” của em, như mấy lúc Đông chăm chú kể cho Rùa nghe câu chuyện của ông để lại mà em vẫn hoài mong đợi.

Ngồi Khóc Trên Cây là câu chuyện kể về mối tình đầu ngây ngô, trong trẻo của hai nhân vật Rùa và cậu sinh viên Đông. Với khung cảnh làng quê nghèo Đo Đo đầy ắp dư vị quê hương, ta cũng sẽ một phần tìm lại được ký ức tuổi thơ với những trò chơi của tuổi nhỏ, đồng thời là những cung bậc cảm xúc về những câu chuyện đời, chuyện người đáng suy ngẫm. 

Xoay quanh hai nhân vật Đông và Rùa. Đông là cậu sinh viên 18 tuổi từ Sài Gòn về thăm quê với những ký ức đẹp đẽ ở vùng quê này. Còn Rùa là một cô bé 14 tuổi nhưng mới chỉ học đến lớp 5 vì ba mất sớm và mẹ thì bỏ đi xa. Cái tên Rùa được mấy đứa trẻ trong làng đặt cho nhằm trêu chọc vì Rùa lớn rồi mà không biết đi xe đạp.

Đông và Rùa quen nhau khi Rùa năm lần bảy lượt đứng nép ngoài cửa nhìn lén Đông đọc sách, hai người dần quen nhau và rồi trở thành bạn của nhau. Qua nhiều lần nói chuyện, Đông hiểu được hoàn cảnh và yêu mến sự ngây ngô của Rùa. Đồng thời Rùa cũng tin tưởng Đông hơn, còn dẫn Đông đến thăm những con vật được Rùa cứu trong khu rừng và khám phá con đường phía sau thác nước mà không ai biết tới. Và cũng chính trong khu rừng này hai người đã nảy sinh thêm nhiều tình cảm với nhau hơn.

Một lần nữa Nguyễn Nhật Ánh đã làm bạn đọc xúc động. Lại là những xúc cảm, những yêu thương, những rung động của tuổi mới lớn. Đọc truyện, ta thấy đâu đó xuất hiện chính bản thân ta, rụt rè, ngại ngùng cùng với những thứ tình cảm trong sáng, không vụ lợi. Nguyễn Nhật Ánh đã dẫn người đọc từ tò mò, vui thích, hạnh phúc đến thất vọng, thương tiếc rồi lại vỡ òa trong hạnh phúc. Hình ảnh "ngồi khóc trên cây" đã xuất hiện hai lần trong tác phẩm, cả hai lần đều xuất phát từ tình yêu, từ nỗi mong ngóng người còn lại của hai nhân vật nam, nữ chính. Truyện với một kết thúc có hậu nhưng đã lấy đi không ít nước mắt, cũng không ít tiếng cười bạn đọc. Mỗi lần cầm cuốn sách của tác giả lên là rất khó có thể bỏ xuống được, bởi nội dung lôi cuốn, người đọc chỉ muốn mạch cảm xúc được nối liền, và số phận các nhân vật sớm được sáng tỏ...Mãi yêu...

Một tác phẩm tuyệt vời khác của bác Nguyễn Nhật Ánh. Mỗi lần đọc một tác phẩm mới của bác, vẫn thấy những khung cảnh thân thuộc đó, làng đo đo, giếng nước, vườn cây... Nhưng mỗi tác phẩm lại là một câu chuyện riêng của những trái tim đang thổn thức vì những tình cảm đầu đời. Để rồi có lúc nhói đau trước nghịch cảnh nhưng cũng có lúc vỡ òa trong niềm vui sướng... Cách truyền tải tinh tế giúp người đọc như cảm nhận được cái hẫng khi nghe tin cái rùa là em mình. Hay cái vui to lớn giúp tâm hồn trở nên nhẹ bâng khi được bà của rùa cho biết sự thật. Hay cái đau đến thắt lòng khi nghe tin rùa đã chết.... Và nhiều nhiều lần khác, khi cảm xúc của bản thân cuốn theo mạch câu chuyện để rồi chợt nhận ra trái tim mình không khô cứng như mình tưởng...Cám ơn bác đã viết ra một tác phẩm như vậy!