Coraline Reviews

“Khi bạn sợ hãi, nhưng vẫn làm, thì đó chính là dũng cảm.”

Cho đến nay, rất ít kẻ phản diện khiến tôi còn cảm thấy sợ hãi như Người Mẹ Khác với đôi mắt nút trong Coraline của Neil Gaiman. Dĩ nhiên, đây là một cuốn sách dành cho độc giả trẻ, nhưng Coraline là một câu chuyện nhỏ rùng rợn mà ngay cả người lớn cũng có thể cảm nhận và lấy làm cảm hứng. Cô bé Coraline 9 tuổi dạy chúng ta rằng “dũng cảm không có nghĩa là bạn không sợ hãi,” như Gaiman giải thích trong lời giới thiệu của ông, “dũng cảm nghĩa là bạn thật sự sợ, sợ đến mức tồi tệ, nhưng vẫn làm điều đúng đắn.”

Câu chuyện trưởng thành kỳ quái này khám phá quá trình tìm thấy bản thân và cảm giác về “nhà,” trở nên càng đáng sợ hơn khi điều xấu muốn lôi kéo bạn vào vòng tay chúng, lợi dụng nỗi cô đơn và những thất vọng trong giai đoạn biến động. Gaiman đã tạo ra một câu chuyện cổ tích hiện đại vừa rùng rợn vừa thú vị, chắc chắn sẽ mê hoặc độc giả mọi lứa tuổi với trí tưởng tượng đầy màu sắc, không khí u ám, những thông điệp đạo đức truyền cảm hứng, và trên hết, nhân vật chính sắc sảo và tinh ranh của ông – Coraline Jones.

Dù được bao phủ bởi bầu không khí u ám và những hình ảnh đáng sợ, “Coraline” thực chất lại là một câu chuyện tràn đầy giá trị nhân văn. Điểm sáng quan trọng nhất chính là tinh thần dũng cảm và lòng nhân hậu của Coraline – những phẩm chất giúp cô vượt qua mọi thử thách.

Coraline không bỏ mặc những linh hồn bị giam giữ, không rời bỏ cha mẹ dù họ không hoàn hảo, và không chịu khuất phục trước sự kiểm soát của Bà Mẹ Khác. Ẩn sau những chi tiết kinh dị là một thông điệp mạnh mẽ: cái thiện không cần phải hoàn mỹ mới có thể thắng cái ác, nó chỉ cần bền bỉ và chân thành.

Một giá trị lớn khác của tác phẩm là cách nó nhắc ta trân trọng những điều nhỏ bé trong đời sống thường ngày. Một bữa ăn giản dị, một lời hỏi han, tiếng cha mẹ gọi bên bếp… tất cả những điều Coraline từng thấy bình thường bỗng trở nên quý giá khi chúng bị tước mất. Đây là bài học sâu sắc về lòng biết ơn mà tác phẩm gửi đến cả trẻ em lẫn người lớn.

Dù được xếp vào thể loại thiếu nhi, “Coraline” lại có sức hút mạnh mẽ đối với độc giả trưởng thành. Neil Gaiman viết với giọng văn giản dị nhưng ẩn chứa nhiều tầng ý nghĩa, cho phép người lớn đọc và liên hệ với cuộc sống của chính mình. Những vấn đề như sự cô đơn, mơ ước về cuộc sống hoàn hảo, hay đối mặt với nỗi sợ đều là những trải nghiệm rất con người, không phân biệt tuổi tác.

Người lớn có thể thấy chính mình trong cha mẹ Coraline: yêu thương con nhưng đôi khi vô tình để công việc lấn át. Họ cũng có thể soi thấy bản thân trong sự mệt mỏi của cuộc sống, trong những khoảnh khắc mong muốn “giá mà mọi thứ dễ dàng hơn một chút”. Thế giới bên kia vì thế trở thành hình ảnh ẩn dụ cho sự cám dỗ của con đường tắt – thứ mà ai trong chúng ta cũng từng ao ước, dù biết rằng lựa chọn đó không bền vững.

Việc Coraline phải tự mình chiến đấu và vượt qua khó khăn cũng khiến người lớn suy nghĩ về quá trình trưởng thành của chính họ. Sự dũng cảm không sinh ra từ phép màu, mà từ những lần bị đẩy vào hoàn cảnh buộc ta phải mạnh mẽ. Coraline dạy chúng ta rằng đôi khi thế giới không mang lại bảo vệ, và chúng ta phải là người tự bảo vệ chính mình.

Thế giới bên kia trong “Coraline” giống như một tấm gương méo phản chiếu cuộc sống thực của Coraline. Nó đẹp hơn, rực rỡ hơn, nhưng mọi chi tiết đều bị biến dạng theo một cách khiến người đọc bất an. Neil Gaiman đã xây dựng không gian này không phải để tạo ra một vương quốc kỳ ảo, mà để phơi bày sự nguy hiểm của những thứ quá hoàn hảo.

“Cha Mẹ Khác” là phiên bản hoàn hảo nhưng giả tạo của cha mẹ Coraline. Họ chiều chuộng cô, nấu món ngon, chơi cùng cô – nhưng tất cả chỉ nhằm mục đích khiến cô thuộc về thế giới đó mãi mãi. Hình tượng đôi mắt nút áo là chi tiết ám ảnh nhất: một thế giới không cần sự sống thật, chỉ cần hình nhân biết vâng lời.

Những hàng xóm bên kia cũng mang tính biểu tượng: hai bà diễn viên biến thành những cô gái trẻ đẹp, ông già nuôi chuột biến thành người huấn luyện xiếc tài ba. Đó đều là những phiên bản “trẻ hóa”, “hoàn mỹ hóa”, nhưng lại thiếu hồn. Gaiman muốn cho thấy rằng sự đẹp đẽ vĩnh viễn luôn có cái giá, và cái giá ấy thường là sự thật.

“Coraline” không chỉ là câu chuyện về một thế giới ma quái mà còn là phép ẩn dụ rõ ràng cho hành trình trưởng thành. Cánh cửa nhỏ dẫn sang thế giới bên kia tượng trưng cho sự tò mò của tuổi thơ – thứ khiến trẻ em luôn muốn khám phá điều mới, nhưng đồng thời cũng có thể đưa chúng vào nguy hiểm nếu không có đủ bản lĩnh.

Thế giới bên kia là phiên bản “tô vẽ” của thực tại: mọi thứ đẹp hơn, hoàn hảo hơn, nhưng thiếu một thứ quan trọng – sự chân thật. Đó là đại diện cho những ảo tưởng mà bất kỳ đứa trẻ nào cũng từng mơ ước: cha mẹ luôn chiều chuộng, thức ăn luôn ngon, mọi người luôn quan tâm. Nhưng ẩn sâu dưới lý tưởng ấy là sự kiểm soát và đánh đổi. Bà Mẹ Khác muốn Coraline đồng ý khâu nút áo vào mắt – một hình ảnh mang tính biểu tượng mạnh mẽ cho việc đánh mất bản ngã để đổi lấy “hạnh phúc giả”.

Việc Coraline từ chối đề nghị ấy là bước ngoặt trưởng thành của cô. Thay vì chạy theo sự hoàn mỹ, cô chọn quay về thực tại dù nó không hoàn hảo. Đây là bài học lớn về việc chấp nhận những khiếm khuyết của cuộc sống và hiểu rằng giá trị thật sự nằm trong những gì chân phương nhất.

Neil Gaiman đã xây dựng “Coraline” như một tác phẩm kinh dị dành cho trẻ em, nhưng tính chất kinh dị ấy không nằm ở máu me hay quái vật, mà ở sự tối giản tinh tế. Những chi tiết như đôi mắt nút áo, tiếng cào bên trong tường, hay những con búp bê giống hệt người thật khiến độc giả sởn gai ốc. Gaiman hiểu rằng nỗi sợ thật sự không đến từ cái ta nhìn thấy, mà từ cái ta không thể hiểu hết – từ sự lạ lẫm xen kẽ với quen thuộc.

Bà Mẹ Khác là minh chứng sống động cho phong cách kinh dị tâm lý mà Gaiman theo đuổi. Bà ta không gào thét, không tấn công ngay lập tức, mà dụ dỗ Coraline bằng lời nói nhẹ nhàng và nụ cười hiền lành. Sự ngọt ngào giả tạo ấy khiến nhân vật trở nên đáng sợ hơn rất nhiều. Mỗi lần bà xuất hiện, độc giả đều cảm thấy rợn người vì biết rằng ẩn sau dáng vẻ tử tế đó là một sinh vật khao khát chiếm đoạt linh hồn của Coraline.

Không gian trong truyện cũng góp phần tạo nên cảm giác kinh dị đặc trưng: ngôi nhà cũ với hành lang tối, cánh cửa gạch được mở ra bí ẩn, khu vườn biến dạng, những hàng xóm lập dị phiên bản “khác”… Tất cả được mô tả bằng những chi tiết nhỏ nhưng sắc bén, khiến người đọc vừa tưởng tượng được, vừa muốn tránh xa. Không có cảnh nào quá đáng sợ, nhưng cái cách mọi thứ “không đúng lắm” lại khiến ta rùng mình.

Một điều nổi bật trong “Coraline” chính là cách Neil Gaiman khắc họa nỗi cô đơn của một đứa trẻ. Coraline không bị ngược đãi, không bị bỏ rơi, nhưng lại bị lãng quên trong chính ngôi nhà của mình. Cha mẹ cô yêu cô, nhưng sự bận rộn khiến họ thiếu quan tâm. Điều này tạo nên một nỗi buồn âm ỉ mà bất kỳ ai từng lớn lên cũng có thể đồng cảm. Coraline tìm kiếm sự chú ý, mong muốn được nhìn thấy, được lắng nghe – điều mà người lớn đôi khi dễ dàng xem nhẹ.

Chính từ cảm giác cô độc ấy, Coraline bị hấp dẫn bởi thế giới bên kia – nơi “Cha Mẹ Khác” chiều chuộng cô, nấu những món ăn cô thích, và tỏ ra vô cùng quan tâm. Sự chăm sóc hoàn hảo ấy khiến Coraline tưởng rằng đó là điều cô luôn mong chờ. Nhưng rồi sự thật dần hiện rõ: tình thương vô điều kiện có thể trở thành xiềng xích nếu nó không bám rễ vào sự chân thật.

Điểm hay của Gaiman nằm ở việc mô tả quá trình Coraline nhận ra giá trị thật sự của gia đình. Thế giới hoàn mỹ kia chỉ là ảo ảnh; còn cha mẹ cô – dù không hoàn hảo – vẫn là những người yêu thương cô theo cách chân thật nhất. Khi cha mẹ biến mất, Coraline hiểu rằng tình yêu không nằm ở sự nuông chiều, mà nằm ở việc sẵn sàng hy sinh vì nhau.

“Coraline” mở ra như một câu chuyện cổ tích tối màu, nơi ranh giới giữa thực và ảo trở nên mong manh bất thường. Bằng chất văn cô đọng và đầy hình ảnh, Neil Gaiman dẫn người đọc theo chân cô bé Coraline Jones – một nhân vật tưởng chừng bình thường nhưng lại sở hữu lòng can đảm đáng kinh ngạc. Ngay từ những trang đầu, chúng ta đã cảm nhận được sự cô đơn của Coraline trong ngôi nhà mới, nơi cha mẹ bận rộn đến mức không có thời gian dành cho cô. Chính cảm giác trống trải ấy khiến Coraline bị cuốn hút vào cánh cửa nhỏ trong phòng khách, nơi dẫn đến một thế giới khác.

Thế giới "bên kia" vừa quen vừa lạ: những món ăn hấp dẫn hơn, những người “Cha Mẹ Khác” chăm sóc hơn, mọi thứ đều rực rỡ hơn đời thật. Nhưng vẻ đẹp ấy chỉ là vỏ bọc cho một kế hoạch u ám. Bà Mẹ Khác – nhân vật phản diện trung tâm – hiện lên đáng sợ bởi sự dịu dàng giả tạo và đôi mắt nút áo vô hồn. Bà ta đại diện cho những cám dỗ ngọt ngào nhưng nguy hiểm, cuốn ta vào những điều “tốt đẹp quá mức để thành thật”.

Điều khiến cuốn sách trở nên đặc biệt chính là hành trình trưởng thành của Coraline. Từ một cô bé chỉ biết tò mò và buồn chán, Coraline dần học cách đối mặt với nỗi sợ, suy nghĩ sáng suốt, bảo vệ bản thân và cả gia đình. Sự gan dạ của cô không phải là không sợ, mà là dám bước tiếp dù sợ. Đây cũng là thông điệp thấm thía mà Gaiman gửi gắm cho mọi độc giả trẻ: lòng can đảm không phải là món quà, mà là lựa chọn.

Coraline là cuốn sách hay nhất của Neil Gaiman mà tôi từng đọc. Có lẽ, suốt thời gian qua, tôi đã chọn nhầm các cuốn sách của Neil Gaiman để đọc.

“Câu chuyện cổ tích còn nhiều hơn cả sự thật: không phải vì chúng kể cho ta rồng tồn tại, mà vì chúng kể rằng rồng có thể bị đánh bại.”

Ngay sau câu mở đầu, tôi bị thôi thúc đọc Coraline trọn vẹn chỉ trong một ngày. Thật sự, đây là một trong những bất ngờ lớn nhất với tôi, dù lẽ ra nó không nên là vậy. Để cung cấp chút bối cảnh: tôi chỉ mới đọc hai cuốn sách của Neil Gaiman, là Neverwhere và Norse Mythology. Tôi không ghét chúng, thậm chí còn khá thích, nhưng tôi không “phải lòng” hai cuốn sách đó. Neil Gaiman là một trong những tác giả nổi tiếng nhất thế giới. Và kỳ lạ thay, lần cuối cùng tôi đọc sách của ông là gần bảy năm trước, khi tôi đọc Norse Mythology vào tháng 4/2017. Suốt bảy năm qua, tôi chưa bao giờ thử đọc thêm sách của Gaiman, dù đã xem nhiều tác phẩm chuyển thể trên TV như Good Omens, Sandman, và dĩ nhiên, Coraline. Trong số đó, Coraline là cuốn tôi yêu thích nhất.

Vì lý do nào đó, tôi chưa từng thử đọc Coraline cho đến khi, may mắn thay, tôi nhận được một món quà sang trọng từ một người bạn: bản Lyra's Books của Coraline. Và giờ đây, tôi đang đọc Coraline bằng bản Lyra tuyệt đẹp đó – thật sự tuyệt vời, và tôi rất vui vì được đọc nguyên bản của một trong những bộ phim hoạt hình mà tôi yêu thích.

“Bởi vì,” cô nói, “khi bạn sợ hãi nhưng vẫn làm, đó là dũng cảm.”

Tôi không thể nhớ chính xác lần đầu tiên xem phim Coraline. Nếu tôi nhớ không nhầm, đó là lúc còn học đại học, và bộ phim đã gây cho tôi nhiều bất ngờ theo cách tốt nhất có thể. Một bộ phim hoạt hình mà tôi nghĩ chỉ dành cho trẻ em hoặc thanh thiếu niên hóa ra là một bộ phim kinh dị tuyệt vời, với bầu không khí kéo dài và tác động sâu sắc. Tôi còn nhớ mình đã bị ám ảnh bởi bộ phim, dù tôi hiếm khi bị sợ khi xem phim. Một thời gian, tôi không thể nhìn các chiếc nút mắt giống như trước sau khi xem Coraline. Những yếu tố kinh dị này bắt nguồn từ truyện ngắn gốc (novella). Vâng, Coraline là một truyện ngắn dài. Tôi thậm chí không biết điều đó cho đến khi đọc sách gần đây.

Ngoài việc mang đến yếu tố kinh dị rõ rệt, tôi còn ngạc nhiên bởi chiều sâu thông điệp mà truyện ngắn này truyền tải – chỉ cần đọc trong khoảng hai đến ba giờ. Dù đối tượng chính là thiếu nhi hoặc thanh thiếu niên, tôi tin rằng Coraline là loại câu chuyện mà mọi lứa tuổi đều có thể thưởng thức và học hỏi được điều gì đó.

Ví dụ, hãy xem đoạn này:

“Con không muốn bất cứ thứ gì mình muốn. Không ai muốn cả. Thật sự. Niềm vui nào mà có được nếu mình có tất cả mọi điều mình từng mong muốn, mà nó chẳng có ý nghĩa gì? Thế thì sao?”

Đoạn này khiến tôi thực sự đồng cảm. Cuộc sống khi trưởng thành khó khăn hơn nhiều so với tuổi thiếu niên. Đôi khi, khi mọi thứ trở nên quá sức, tôi cũng ước có một cuộc sống dễ dàng hơn, hoặc mọi thứ mình cần đều đến một cách thuận lợi. Nhưng như Coraline, một cô bé thông minh hơn tuổi, nói, và nhiều tác phẩm khác cùng tính chất: mọi thứ quá mức không bao giờ tốt, và những mong muốn hay thành công đạt được bằng con đường tắt phi thực tế có thể không mang lại kết quả lâu dài hay giá trị thực sự.

Coraline là một nhân vật chính rất đáng yêu. Mối quan hệ của cô với cha mẹ, hàng xóm và tất cả nhân vật khác đều được viết một cách hiệu quả và chặt chẽ. Gaiman cho thấy cách đặt câu ngắn gọn và hợp lý có thể khiến độc giả quan tâm đến nhân vật và câu chuyện trong một truyện ngắn dài chỉ trong thời gian ngắn. Và từ nay, tôi sẽ dễ dàng giới thiệu Coraline cho hầu hết mọi người.

“Giờ các người có tên rồi. Bởi vì các người không biết mình là ai. Chúng tôi biết mình là ai, nên không cần tên.”

“Khi bạn sợ hãi nhưng vẫn làm, đó mới gọi là dũng cảm.”

Mình nghĩ cuốn sách này hẳn sẽ là một trong những cuốn yêu thích của mình nếu mình đọc nó khi còn nhỏ, nhưng thật tiếc là phiên bản 20 mấy tuổi của mình cảm thấy nó hơi thiếu. Mình bắt đầu đọc với kỳ vọng quá cao vì bộ phim đã ám ảnh mình sau khi xem ở rạp. Cơ bản là mình gần như mong đây sẽ là một bản tiểu thuyết hóa của phim – nhưng không phải vậy. Dù các nút thắt lớn vẫn giữ nguyên, phim được xây dựng chi tiết và đầy bầu không khí hơn, nên mình hơi thất vọng. Nhưng nói chung, nếu bạn đang tìm một cuốn sách rùng rợn mà chỉ mất vài giờ để đọc – thì đây chính là nó!

Cởi bỏ chiếc nút che mắt và đối mặt với thực tại kinh dị thay thế, cô gái ơi

Chắc chắn không dành cho tất cả mọi người.
Yếu tố rùng rợn cực kỳ lớn nhờ kỹ năng viết của Gaiman, người dường như muốn gây ám ảnh cho người đọc theo cách thông minh và tinh tế, bằng cách tạo ra ngày càng nhiều sự căng thẳng mà không cần bạo lực thực sự. Nó là cảm giác liên tục rằng có điều gì đó cực kỳ sai trái, những dấu hiệu đáng lo xuất hiện ngày càng nhiều, và cuối cùng nhân vật chính nhận ra điều thực sự ẩn sau thực tại tưởng chừng hoàn hảo. Một thông điệp có thể là:

Hãy biết ơn những gì bạn đang có.
Có thể nơi làm việc, bạn đời, bạn bè hay con cái không hoàn hảo, nhưng cũng có thể tồn tại những vũ trụ song song với những lựa chọn tưởng chừng tốt hơn nhưng kèm điều kiện ẩn. Nó cũng nhắc nhở mọi người rằng không ai hoàn hảo, ai cũng có khuyết điểm, áp lực và vấn đề hàng ngày, và trong thực tế, sự hoàn hảo tưởng tượng và hòa hợp tuyệt đối thường đi kèm bóng tối tiềm ẩn. Dĩ nhiên, thật tuyệt khi đứng trên đỉnh và tận hưởng sự khốn khổ của người khác để hạnh phúc, nhưng không nên xem nhẹ khả năng tự hủy hoại có thể phát sinh từ đó.

Mẹ tối và mẹ sáng
Ai nói rằng một sinh vật ác mộng tưởng chừng xấu xa không thể cố gắng làm mẹ tốt? Sự biến tướng này của mối quan hệ gắn bó con người mạnh mẽ nhất là một hình mẫu khủng khiếp trong mọi loại kinh dị, và ở đây, tác động cảm xúc bi kịch và sự thao túng là “vạch đỏ” thứ hai. Mong muốn, và hầu hết chỉ dừng lại ở hy vọng vì thiếu phép thuật trong thực tế, về cha mẹ hoàn hảo là điều hoàn toàn bình thường trong quá trình trưởng thành, nhưng luôn phải biết ơn những gì mình đang có.

Kết thúc kinh dị lớn
Sau một quá trình dẫn dắt dài đầy sự rùng rợn và nghiền nát tâm hồn, tất cả sự thật đáng sợ được gắn kết với những bước ngoặt hành động, và Coraline sống đúng như kỳ vọng: một cô bé dũng cảm, thông minh và can đảm. Cô nhận ra và chấp nhận vấn đề và khó khăn của mình, chiến đấu với cả quỷ dữ bên trong lẫn bên ngoài, và trở lại mạnh mẽ, khôn ngoan hơn trước.

Đối diện với nỗi sợ của bản thân
Đây là thông điệp dành cho cả độc giả trẻ và người lớn. Có thể đó là ý định của Gaiman: đầu tiên cho thấy nỗi sợ có thể biểu hiện và tê liệt con người, hoặc dụ dỗ, để ở lại hoặc trở thành nạn nhân, thậm chí là kẻ gây hại. Hoặc chỉ là một tác dụng phụ ngẫu nhiên của cốt truyện mà mình đang phân tích quá mức.

Các hình mẫu (tropes) cho thấy văn học được hình thành và tạo dựng ra sao, và sự kết hợp các yếu tố nào làm nên nét độc đáo của tác phẩm và thể loại.

“ Khi bạn sợ nhưng vẫn làm, đó chính là dũng cảm.”

Mình nghĩ cuốn sách này chắc sẽ là một trong những cuốn yêu thích nhất nếu mình đọc nó lúc còn nhỏ, nhưng tiếc là lúc mình hơn 20 tuổi thì cảm giác nó hơi thiếu gì đó. Mình bước vào đọc với kỳ vọng quá cao vì bộ phim đã khiến mình ám ảnh sau khi xem ở rạp. Nói nôm na là, mình gần như nghĩ đây sẽ là phiên bản tiểu thuyết hóa của phim – nhưng không phải vậy. Mặc dù các tình tiết chính vẫn giữ nguyên, phim được phát triển chi tiết hơn và có bầu không khí rõ rệt hơn, nên mình hơi thất vọng.

Nhưng nhìn chung, nếu bạn đang tìm một cuốn sách kinh dị ngắn, chỉ mất vài giờ để đọc – thì đây chính là nó!