Căn phòng khóa Reviews

Nó cũng đề cập đến phản ứng của công chúng nói chung và đặc biệt là truyền thông, và cách mà những nguồn tin này tiếp tục tra tấn các nạn nhân ngay cả sau khi nỗi kinh hoàng đã qua. Điều này ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn, vì với sự phát triển của mạng xã hội, không chỉ những nhà báo thiếu đạo đức và tham lam, mà cả những kẻ troll có một lượng người theo dõi cũng có thể tiếp tục truy đuổi những con người bất hạnh. Một trong những ví dụ tồi tệ nhất trong quá khứ gần đây là những người đã mất người thân trong các thảm kịch và bị ám ảnh bởi những băng nhóm thù ghét trực tuyến được kích động bởi những nhân vật ảnh hưởng kỳ quặc và các phương tiện truyền thông "tin tức" trực tuyến, cũng như các trang web và kênh video "tiết lộ" có chương trình nghị sự mờ ám do những kẻ dân chủ giả mạo điều hành. Họ nói với các thân nhân rằng họ là một phần của các âm mưu tin tức giả mạo và rằng không ai thực sự đã chết, đôi khi dẫn đến các mối đe dọa tính mạng và các cuộc tấn công thực tế.

Câu chuyện được kể qua lời của một cậu bé 5 tuổi tên Jack, người vừa “ăn mừng” sinh nhật của mình. Jack chưa từng biết đến ai ngoài mẹ – người cậu gọi là “Ma”. Chúng ta biết rằng “Ma” đã bị bắt cóc vào một đêm nọ khi mới 19 tuổi, trên đường đến thư viện trường. Bảy năm qua, cô bị giam giữ trong một căn lều chứa đồ, được bọc nút âm bằng bần, tường lót chì và khóa bằng mã bảo vệ, liên tục bị kẻ bắt cóc – gã mà cô gọi là “Old Nick” – cưỡng hiếp. Hai năm sau khi bị bắt cóc, cô sinh ra Jack.

Chúng ta dần nhận ra rằng “Ma” đã cố gắng hết sức để tạo ra một cuộc sống bình thường nhất có thể cho Jack trong căn phòng rộng vỏn vẹn 11x11. Cô tổ chức những buổi “thể dục” vào buổi sáng để cậu bé vận động, cố gắng duy trì giờ giấc ăn uống điều độ. Họ có một chiếc TV – và dù “Ma” giới hạn thời gian xem TV như bất kỳ phụ huynh nào khác, chính từ đó mà Jack học được về thế giới bên ngoài, về việc những câu chuyện mà “Ma” kể cho cậu nghe thực ra đều có thật. Tuy nhiên, dù có TV, Jack vẫn không hề biết có một thế giới tồn tại ngoài kia. Ngay cả “Old Nick” cũng không thực sự “có thật” trong mắt Jack, bởi cậu luôn trốn trong tủ quần áo mỗi khi gã bước vào. Trong mắt cậu bé, “Old Nick” chỉ là một điều gì đó mơ hồ:

"Gã mang thức ăn, bánh ngọt Chủ Nhật, rồi biến mất cùng rác thải, nhưng gã không phải con người như chúng ta. Gã chỉ xuất hiện vào ban đêm, như loài dơi... Mình nghĩ Ma không thích nói về gã, vì như thế gã sẽ càng trở nên thật hơn."

Kể từ khi được đề cử Booker (và lọt vào danh sách rút gọn), Room của nhà văn Ireland Emma Donoghue đã gây chấn động giới văn học. Hầu hết những ai đánh giá cuốn sách này đều yêu thích nó. Họ nói về việc câu chuyện hồi hộp, cuốn hút đến mức họ phải đọc một mạch cho đến hết. Nhưng có lẽ tôi sẽ là một trong số ít những tiếng nói phản đối. Tôi thực sự, thực sự, thực sự không thích Room – và vâng, tôi có những lý do cụ thể cho điều đó.

Tôi không thể tưởng tượng có ai lại chưa biết cốt truyện chính của Room, nhưng với những ai chưa biết, cuốn sách lấy cảm hứng từ câu chuyện có thật của Elisabeth Fritzl – một người phụ nữ Áo bị chính cha ruột giam cầm trong tầng hầm suốt 24 năm. Trong thời gian đó, cô liên tục bị lạm dụng và cưỡng hiếp, sinh ra bảy đứa con và bị sảy thai một lần. Ba trong số những đứa con của cô – một gái, hai trai – bị nhốt chung với mẹ trong suốt cuộc đời cho đến khi được giải cứu.

Cuốn sách lấy ý tưởng từ vụ Fritzl, cũng như các vụ Jaycee Lee Dugard ở California, Natascha Kampusch và Sabine Dardenne.

Và tất nhiên, Emma Donoghue biết rằng chúng ta không phải là những đứa trẻ 5 tuổi, và bằng cách nào đó, cô ấy vẫn khéo léo lồng ghép vào câu chuyện những sự thật đau lòng đến choáng váng về thế giới, về quá trình trưởng thành, về mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, cũng như về sự mong manh của thời gian và tình thân – tất cả đều qua giọng kể của một cậu bé nhỏ xíu, người thậm chí còn không nhận ra mình đang nói ra điều gì. Nhưng mọi thứ không hề bị nhồi nhét một cách gượng ép, cũng không giống kiểu "đứa trẻ 5 tuổi thần bí có trí tuệ siêu phàm" (Magical Negro 5-Year-Old).

Tôi không nói gì về cốt truyện, vì tôi nghĩ sẽ tốt hơn nếu bạn không biết nhiều ngoài tiền đề ban đầu (và đây cũng là một trong những cuốn sách mà tôi ước gì mình đã đọc mà không biết gì trước đó, nhưng cuộc sống mà, đâu phải lúc nào cũng được như ý). Và đúng vậy, đây là một cuốn sách đánh vào trái tim hơn là lý trí, nhưng tôi không nghĩ đó là điều tệ. Đôi khi, sách nên chạm đến ta theo những cách khác nhau. Tất nhiên, với tiền đề này, cuốn sách hoàn toàn có thể trở thành một tác phẩm châm biếm xã hội, nhưng nó không đi theo hướng đó – và dù thế nào đi nữa, trải nghiệm mà nó mang lại vẫn rất đáng nhớ.

Khi bạn bắt đầu đọc câu chuyện về một cậu bé đã dành cả cuộc đời mình bị nhốt trong một căn phòng nhỏ, con trai của người phụ nữ bất hạnh Ma (không có tên, vì cô ấy chỉ là Ma), người đã bị bắt cóc và bị giam cầm trong căn phòng này suốt bảy năm qua, mọi thứ có vẻ hơi quá dễ thương: tất cả đồ vật trong Phòng đều được viết hoa và có giới tính, như Sàn, Giường, Chăn, và Tủ quần áo. Điều này cũng hợp lý, bởi vì với Jack, chúng là những thứ duy nhất tồn tại trên thế giới – bởi vì cả thế giới của cậu chính là Phòng. Cậu có một chiếc TV, nhưng cậu tin rằng những thứ xuất hiện trên đó chỉ là tưởng tượng, là những sinh vật sống trên các hành tinh bên trong TV.

Nhưng khi tiếp tục đọc, tôi nhận ra rằng cuốn sách này thực sự có chiều sâu đáng kinh ngạc, ngay cả khi phạm vi kể chuyện bị giới hạn đến mức tối thiểu. Điều khiến tôi ấn tượng nhất là cách tác phẩm khắc họa hoàn hảo sự linh hoạt của tâm trí trẻ thơ – cách chúng dùng những gì mình biết để diễn giải những điều chưa hiểu theo logic riêng. Tôi từng đọc một ý kiến của Stephen King cho rằng tất cả trẻ em đều gần như mắc chứng rối loạn tâm thần cho đến khoảng bảy tuổi, khi não bộ của chúng dần ổn định và ngừng nghĩ ra những điều như: "Ồ, trời tối là vì một con quái vật khổng lồ đã nuốt chửng mặt trời."

Tôi đã ghét cuốn sách này. Nghe có vẻ đáng ghét, phải không? Một cuốn tiểu thuyết dành cho người lớn về những chuyện kinh hoàng, nhưng lại được kể bởi một đứa trẻ 5 tuổi? Chẳng phải chỉ là một chiêu trò văn chương sao? Một thử nghiệm viết lách phô trương, chắc chắn sẽ nhận được lời khen từ những người dễ bị ấn tượng.

Nhưng tôi không nghĩ mình dễ bị ấn tượng đến vậy, và quỷ thật, cuốn sách này thật sự ấn tượng. Vì đúng vậy, nếu không được xử lý một cách hoàn hảo, một cuốn sách do một đứa trẻ kể chuyện có thể sẽ rất đáng ghét. Tôi chưa đọc Extremely Loud & Incredibly Close, và có thể tôi sẽ thích hoặc không, nhưng tôi biết rằng nó được viết theo giọng điệu của một đứa trẻ 9 tuổi thông minh quá mức, mà những đứa trẻ quá thông minh thì thường khá phiền phức.

Nhưng Jack, người kể chuyện của Room, thực sự không phải là một đứa trẻ thông minh quá mức. Và Emma Donoghue đã thành công trong việc tái hiện giọng nói của một đứa trẻ theo cách chân thực mà không làm cho cuốn sách trở nên quá đơn giản hay quá gượng ép. Tôi thực sự không biết cô ấy đã làm thế nào.

Tôi đã nói với người đã cho tôi mượn cuốn sách về những khó khăn của mình và được cho một lời khuyên: cứ kiên trì đi, nó sẽ mở ra và sẽ thật đẹp. Và tôi đã làm thế. Và cuốn sách đã mở ra. Đó là một lời khuyên đúng đắn.

Nửa đầu của cuốn sách cũng rất đẹp. Được viết một cách tuyệt vời. Nhưng tạ ơn trời, nửa sau thực sự đã mở ra. Nó giống như hít một hơi thở của bầu không khí trong lành, tuyệt vời, ở đâu đó trong thiên nhiên, xa khỏi thành phố. Sự hài hước vẫn còn, nhưng nó đã biến thành một thứ gì đó châm biếm, một thứ vẫn đầy cảm xúc nhưng mang một lớp vỏ hài hước mỉa mai mà tôi đánh giá cao (và, thú thực, có lẽ cũng tạo ra một khoảng cách nhất định khiến tôi lười biếng kết nối với nó).

Cơn giận dữ mà tôi cảm thấy trong nửa đầu đối với Old Nick là một cơn thịnh nộ mù quáng – kiểu giận dữ tôi cảm thấy đối với bất kỳ ai làm tổn thương một đứa trẻ. Cơn giận trong nửa sau lại khác – nó quen thuộc hơn, thoải mái hơn – giận dữ với truyền thông, với tâm lý học đại chúng, với các thể chế khác nhau và những thứ tương tự.

Nửa sau có những bài học đáng học – bài học về nhận thức, cô lập, chủ nghĩa vật chất, về mối quan hệ gia đình, về sợi dây liên kết giữa mẹ và con, giữa người bảo vệ và người được bảo vệ. Chính vì có “bài học để học”, nên nửa sau dễ đọc hơn nhiều, khiến tôi khao khát được biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Sự tĩnh lặng khủng khiếp (và cần thiết) của nửa đầu cuốn sách được thay thế bằng một sự chuyển động cảm xúc mạnh mẽ, thực sự cuốn hút tôi.

Đây không phải là một lời phê bình về nửa đầu, vì tôi nghĩ nó đã được viết một cách hoàn hảo. Thay vào đó, nó là sự phê bình khả năng của chính tôi trong việc đối diện với những tình huống đầy thử thách và đáng sợ liên quan đến trẻ em – vì tôi không thể làm gì để ngăn chặn hay trừng phạt Old Nick, tôi chỉ muốn quay mặt đi. Và thế là nửa sau trở thành một con đường quen thuộc hơn, với những niềm vui quen thuộc.

Nửa đầu cuốn sách thật kinh hoàng và độc đáo đến mức tâm trí tôi không thể chấp nhận được. Nửa sau lại kéo tôi trở về với một thế giới mà tôi có thể đối diện, có thể phản ứng, mà không cần phải đóng băng. Khi đọc đến những dòng cuối cùng, tôi đã đọc đi đọc lại chúng, khép cuốn sách lại, và khóc. Nhẹ nhõm vô cùng. Thật buồn cười khi nghĩ về tất cả những giọt nước mắt tôi đã kìm nén.

Thật buồn khi chúng ta đánh giá người khác mà không có chút hiểu biết nào về cuộc sống của họ... Thật sự buồn... và thật điên rồ khi đôi khi con người trở nên cuồng tín.

“À, con hỏi tại sao, Jack? Bởi vì có rất nhiều người điên cuồng ngoài kia.”

Tôi nghĩ rằng những người điên cuồng là ở đây, trong Phòng khám, đang được giúp đỡ.

Điểm Mấu Chốt

Cuốn sách thực sự sẽ khiến bạn suy nghĩ sâu sắc hơn về “Căn Phòng Lớn” mà chúng ta đang bị khóa chặt.

Hãy suy nghĩ kỹ trước khi đánh giá bất kỳ ai.

Hãy ôm chầm lấy mẹ bạn một cách say mê và cứ nói “Cảm ơn…”

Hãy ôm lấy đứa trẻ của bạn và thực sự quan tâm đến mọi điều chúng nói hoặc muốn.

Sự bắt cóc kỳ lạ ở đây không phải là điều không có thật, nhưng nó cũng không hoàn toàn xa lạ so với thế giới điên rồ của chúng ta...

Còn nhiều nỗi khổ hơn trong thế giới này, không chỉ trong việc giam giữ... mà còn nhiều hơn những gì Jack và mẹ cậu đã trải qua... thậm chí còn tàn nhẫn hơn.

“Câu chuyện là một loại sự thật khác.”

Tôi thực sự không muốn kết thúc cuốn sách này, câu chuyện ngọt ngào hoặc rất ngọt ngào—như Jack và mẹ cậu thích tạo ra những “bánh mì ngữ nghĩa”—của cậu bé thông minh Jack, người đã mang đến cho chúng ta câu chuyện tuyệt vời này với sự thông thái của năm tuổi rưỡi... và những câu nói hài hước của cậu.

Làm thế nào mà chúng ta thực sự ít quan tâm hơn chúng ta nghĩ...

“Cũng như mọi nơi tôi nhìn thấy trẻ em, người lớn hầu như không có vẻ thích chúng, ngay cả cha mẹ cũng vậy. Họ gọi trẻ em là xinh đẹp và thật đáng yêu, họ bắt trẻ em làm lại mọi thứ chỉ để chụp ảnh, nhưng họ không thực sự muốn chơi với chúng, họ thích uống cà phê và nói chuyện với những người lớn khác. Đôi khi có một đứa trẻ nhỏ khóc và mẹ của nó thậm chí không nghe thấy.”

Làm thế nào mà chúng ta thường giả vờ...

“Khi tôi bốn tuổi, tôi nghĩ mọi thứ trên TV chỉ là TV, rồi khi tôi năm tuổi, mẹ đã nói dối về việc nhiều thứ trong đó hoàn toàn có thật. Giờ tôi ở bên ngoài nhưng hóa ra nhiều thứ lại không thực chút nào.”

Thế giới của chúng ta thật tàn nhẫn...

“Nhưng vấn đề là, nô lệ không phải là một phát minh mới. Và việc giam cầm cô độc—bạn có biết, ở Mỹ có hơn hai mươi lăm nghìn tù nhân trong các buồng giam cô lập không?”

“Muốn đi ngủ.”

“Họ sẽ tìm cho chúng ta một nơi để ngủ trong một lát.”

“Không. Ngủ.”

“Ý con là trong Room?” Mẹ kéo lùi lại, nhìn chằm chằm vào mắt tôi.

“Ừ. Con đã thấy thế giới và giờ con mệt rồi.”

Cậu có thể chỉ mới 5 tuổi, là một Roomer, nhưng cậu hoàn toàn đúng về thế giới...

Làm thế nào mà chúng ta luôn không có thời gian cho bất cứ điều gì...

“Trong thế giới, tôi nhận thấy mọi người gần như luôn căng thẳng và không có thời gian. Ngay cả Bà cũng thường nói như vậy, nhưng bà và Steppa không có việc làm, nên tôi không biết những người có việc làm làm thế nào để vừa làm việc vừa sống.

Trong Room, tôi và mẹ có thời gian cho mọi thứ. Tôi đoán thời gian được trải mỏng như bơ khắp thế giới, trên các con đường, nhà cửa, sân chơi và cửa hàng, nên chỉ có một chút thời gian ở mỗi nơi, rồi mọi người phải vội vã đến nơi tiếp theo...”

Những suy nghĩ này thật sâu sắc và chạm đến nỗi xót xa về cuộc sống. Jack mang đến một cái nhìn trong trẻo nhưng cũng đầy triết lý về thế giới mà cậu đã chưa từng biết đến.

Phần đầu tiên có thể khiến một số người cảm thấy khó chịu... nhưng thực sự, cách kể chuyện tuyệt vời của Jack đã khiến tôi yêu thích nó rất nhiều. Mặc dù có thể chậm lại, nhưng tôi cảm thấy thật thú vị khi đọc chậm rãi.

Chờ đã, tôi nghe bạn cảm thấy đây là một trường hợp kỳ lạ, khó tin...

Bạn sẽ sốc khi biết rằng những trường hợp như thế này thực sự xảy ra... bạn chưa đọc trường hợp của Elisabeth Fritzl trước đây sao?

“Tất cả những lời tôn kính này—tôi không phải là một thánh nhân.” Giọng của mẹ lại lớn lên. “Tôi ước gì mọi người ngừng đối xử với chúng tôi như thể chúng tôi là những người duy nhất từng sống qua điều gì đó kinh khủng. Tôi đã tìm thấy những thứ trên Internet mà bạn không thể tin nổi.”

Dù sao thì, phần thứ hai nhanh hơn và đầy biến đổi...

“Thế giới luôn thay đổi về độ sáng, sự nóng bức và âm thanh, tôi không bao giờ biết nó sẽ như thế nào trong phút tiếp theo.”

Tôi sẽ không tiết lộ cho bạn... nhưng bất chấp những điều điên rồ xảy ra giữa cuốn tiểu thuyết, thật khó để nghĩ ra cách thoát khác... đó là phần hồi hộp khiến tôi gần như ngồi không yên khi đọc.

Thật tuyệt khi thấy cuốn tiểu thuyết chia làm hai phần, phần thứ hai với cách kể chuyện của Jack thật sốc khi thấy thế giới rộng lớn và hoang dã như thế nào.