Mọi chuyện ở một trại tâm thần đầy quy tắc dường như đảo lộn khi McMurphy xuất hiện. Bất trị như một chú ngựa hoang, hắn vào viện để trốn án lao động khổ sai và không hề có ý định cứu thế. Nhưng trong những ngày ở đó, cái phần tốt đẹp yêu tự do, thích tung hoành của hắn đã làm nên một cuộc cách mạng, tạo ra mối liên kết giữa những thân xác yếu ớt, những trí não bị tổn thương, nhắc họ nhớ về cá tính, về chính mình hoặc về những kẻ đã-từng-là-mình. Sự nổi loạn đó thách thức trật tự đạo đức giả mà Liên hợp áp đặ Cuộc chiến bất cân sức bắt đầu. Và rồi đúng như cuộc đời, kẻ yếu đã không thể thắng. McMurphy đã chết dữ dội như cách hắn sống, nhưng Liên hợp không giết được hắn, cũng không thể bắt hắn sống theo cách nó đặt
Được tạo nên từ những trang văn vừa sảng khoái vừa bi thương, Bay trên tổ chim cúc cu đã chạm tới những câu hỏi phức tạp nhất về tự do và khuôn khổ, cá nhân và hệ thống, bình thường và bất thường, sự tỉnh táo và điên loạ Một best seller, một kiệt tác văn chương có mặt trong danh sách những cuốn sách vĩ đại nhất thế kỷ hai mươi, làm chỗ dựa cho một trong ba bộ phim duy nhất trong lịch sử giải Oscar từng chiến thắng ở toàn bộ các đề cử quan trọng nhất, Bay trên tổ chim cúc cu có sức mạnh của một tác phẩm không thể bị lãng quên.
Xem thêm
Điều làm cuốn sách này rất hay là việc có 2 nhân vật chính, nhân vật dẫn chuyện và nhân vật anh hùng và mặc dù điều đó không hề mới, điều làm cuốn sách đặc biệt là người dẫn chuyện chính là nhân vật ở thế chủ động. Nhân vật bắt đầu cuốn sách bằng việc quét sảnh và dần trở nên chủ động hơn. Anh ta nói chuyện với các bệnh nhân khác để chứng minh rằng anh ta không những có thể nghe và nói mà còn biết nghĩ. Việc này giúp người dẫn chuyện có thể dành phần thắng kể cả khi nhân vật anh hùng bị đánh bại. Người dẫn chuyện giết anh hùng và rồi cướp vai của anh ta và thoát khỏi bệnh viện. Bằng viết giết McMurphy, anh ta đã có thể trở thành nhân vật đánh bại Y tá Ratched, người đã dùng anh ta như một tấm gương của việc sẽ thế nào nếu có sự chia rẽ. Bệnh viện không thể sử dụng anh ta như một lời cảnh báo và đã để mất một bệnh nhân có kinh niên. Vậy cuốn sách đánh mất tôi ở đoạn nào? Mặc dù tất cả nhân vật đều trở nên "thú hoá", điều này không làm tôi bỏ qua được cách xây dựng các nhân vật da màu. Tôi sẽ không ngăn ai đọc cuốn sách này, cũng không tẩy chay hay kiểm duyệt nó nhưng cách đề cập những nhân viên da màu như những con thú cùng sự thiếu sâu sắc trong việc miêu tả tính cách các nhân vật khi chỉ gói gọn trong nỗi sợ với y tá. Thật khó để ngấm nổi sự trừng phạt các bệnh nhân dưới danh nghĩa trả thù chống lại một hệ thống phân biệt chủng tộc đã kìm hãm họ.