Truyện Tây Bắc Reviews

"Truyện ngắn Tây Bắc" là tập truyện gồm 11 tác phẩm của nhà văn Tô Hoài, được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1953. Tập truyện là kết quả của những năm tháng nhà văn sống và gắn bó với đồng bào các dân tộc Tây Bắc, ghi chép lại những câu chuyện về cuộc sống, phong tục tập quán và con người nơi đây.

Tác phẩm xoay quanh cuộc sống của người dân miền núi trước Cách mạng tháng Tám, với những mảng màu sáng tối đan xen. Qua những câu chuyện giản dị, đời thường, tác giả đã phơi bày hiện thực xã hội bất công, áp bức, bóc lột mà người dân phải gánh chịu. Đồng thời, nhà văn cũng ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm tàng và khát vọng tự do mãnh liệt của con người nơi đây.

Nhân vật trong "Truyện ngắn Tây Bắc" là những con người bình dị, mộc mạc, gắn bó với thiên nhiên và lao động. Họ phải chịu nhiều bất công, áp bức nhưng vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp như lòng dũng cảm, kiên cường, tình yêu thương và tinh thần đoàn kết. Tô Hoài đã sử dụng thành công nhiều biện pháp nghệ thuật như miêu tả sinh động, ngôn ngữ giản dị, giàu sức gợi, giọng văn trữ tình, kết hợp hài hòa giữa hiện thực và lãng mạn.

"Truyện ngắn Tây Bắc" là một tác phẩm giá trị, góp phần quan trọng vào nền văn học Việt Nam. Tác phẩm đã mang đến cho người đọc những hiểu biết sâu sắc về cuộc sống và con người miền núi Tây Bắc, đồng thời khơi gợi lòng yêu thương, sự trân trọng đối với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Tập sách gồm có ba truyện. Năm 2020, tập sách Truyện Tây Bắc của Tô Hoài tiếp tục được tái bản nhằm giúp học sinh hiểu biết về giá trị của văn học Việt Nam, đồng thời cũng là cơ hội để người đọc tìm hiểu những nét văn hóa độc đáo về con người và vùng đất Tây Bắc.

Tô Hoài viết về Tây Bắc không chỉ bằng tài năng nghệ thuật, vốn sống phong phú, mà còn bằng cả tình yêu đằm thắm tha thiết như chính quê hương mình.

Nhà văn Tô Hoài từng tâm sự: “Hình ảnh Tây Bắc đau thương và dũng cảm lúc nào cũng thành nét, thành người, thành việc trong tâm trí tôi”.

Để có được những miêu tả chi tiết chân thực trong Truyện Tây Bắc, nhà văn Tô Hoài dùng nhiều thời gian sống cùng và quan sát đời sống của họ.

Nhà văn Hoàng Quốc Hải kể về những chuyến đi thực tế của Tô Hoài: “Trong những chuyến đi thực tế vùng Tây Bắc, nhà văn Tô Hoài luôn có tác phong vừa nghe người ta nói, vừa xem họ làm, vừa sinh hoạt với họ, đồng thời còn ghi chép lại.

Có những đoạn ông ghi lại tiếng chim gáy trong rừng sâu, tiếng chim gáy ở đồng bằng, hay như tiếng chim nuôi trong lồng, nhốt trong thành phố thế nào…

Những đoạn ghi chép ấy, ông đều đọc cho chúng tôi nghe. Mỗi cái đều có sự tinh tế khác nhau. Từ đó mới thấy nhà văn Tô Hoài làm việc rất tỉ mỉ và những điều ông đưa ra làm cho chúng ta tin được”.

Trong sách Truyện Tây Bắc, Tô Hoài đã tái hiện bức tranh miền núi đa dạng với đầy số phận đau thương, đặc biệt. Ở đó, ông lưu tâm sâu sắc đến số phận của những phụ nữ.

Qua số phận của bà Ảng trong "Cứu đất cứu mường", Mát trong Mường Giơn, và Mỵ trong Vợ Chồng A Phủ, Tô Hoài đã cho độc giả chứng kiến chân thật nỗi khổ của phụ nữ, gợi nên lòng xót thương, bi ai.

Những phụ nữ trong xã hội vốn đã luôn thiệt thòi, sống ở miền núi, nơi nhiều tập tục bảo thủ, áp bức bất công, càng khắc nghiệt hơn. Những ngày chiến tranh ấy, phụ nữ tủi nhục, cam chịu phận làm người nhưng không được hưởng quyền lợi cơ bản nhất của con người.

Hôm nay, đọc lại những áng văn Tô Hoài viết cũng để ta có được cái nhìn chân thực, sâu đậm hơn về phụ nữ dân tộc thiểu số. Cũng để phần nào hiểu được căn cốt của việc đòi quyền lợi, quyền bình đẳng, tự do, yêu thương.

Tô Hoài tên thật là Nguyễn Sen, sinh ngày 27/9/1920 tại làng Nghĩa Đô, Từ Liêm, thuộc phủ Hoài Đức xưa (nay là phường Nghĩa Đô, Hà Nội).

Bút danh Tô Hoài của ông được đặt từ hai địa danh Phủ Quốc Oai và vùng ven sông Tô Lịch, nơi Tô Hoài đã gắn bó cả tuổi thơ và những năm trai trẻ. Tô Hoài đến với nghề văn ở tuổi mười bảy, mười tám.

Xuất hiện ở giai đoạn cuối của thời kỳ 1930-1945, Tô Hoài sớm khẳng định được vị trí của mình trong đội ngũ nhà văn thời kỳ này bằng loạt tác phẩm đặc sắc.

Tô Hoài đã khắc họa một cách chân thật, sinh động những nỗi đau thương, khổ nhục của người dân miền núi dưới ách áp bức nặng nề của thực dân phong kiến.

Đồng thời từ đó, ông ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của người dân tộc thiểu số miền núi, cũng như lý giải thành công về con đường tất yếu họ phải tìm đến để thoát khỏi cuộc sống bị đọa đày áp bức. 

Năm 2020, tập sách "Truyện Tây Bắc" của Tô Hoài được tái bản nhằm giúp học sinh hiểu biết về giá trị của văn học Việt Nam.

Mẹ con bà Ảng trong Cứu đất cứu mường, Mát, Yên trong Mường Giơn, Mị trong vợ chồng A Phủ là đại diện, tượng trưng cho thân phận những người phụ nữ nghèo và khổ đến tận cùng cơ cực lúc bấy giờ. Nghèo, đói, áp bức đến rã rời, họ còn phải chịu trăm nghìn cay đắng, tủi nhục mà không được phép chết, bởi chết đồng nghĩa với bất hiếu, trút hết gánh nặng lên đôi vai gầy guộc của mẹ của cha.

Đau thương là thế, nhưng Tô Hoài không viết Truyện Tây Bắc để than nghèo kể khổ. Những câu chuyện thương đau được kể với sự dịu dàng, êm ấm, như một lời thì thầm rằng mọi chuyện đã qua rồi, “trời xanh” đã “thành tiếng hát”, cuộc sống đầy sức trẻ đang sinh sôi, rạo rực chuyển mình. Những bản tình ca vẫn vang lên thắm thiết, vi vút trong tiếng sáo, tiếng khèn, trong tiết tấu rộn ràng của điệu múa, điệu xoè. Tô Hoài viết về tình yêu thật đẹp đẽ, tình tứ mà trong trẻo, vui tươi. Những ánh mắt lúng liếng, những câu hát thắm thiết, đắm say, những câu chuyện kể đậm chất dân gian như vấn vít, giao hoà cùng trời đất mùa xuân tràn trề nhựa sống. Con chim kỳ xanh biếc chân đỏ cất tiếng hót rộn ràng, như là dấu hiệu của những điều may mắn, tràn đầy hi vọng.

Tây Bắc hiện lên qua ngòi bút của Tô Hoài thật đẹp đẽ, tinh khôi với cảnh vật thiên nhiên ngút ngàn, với sản vật trù phú, với con người hồn hậu, thế nhưng, dẫu tác giả không đi sâu vào chi tiết, người đọc vẫn thấy nhói lòng trước những mảnh đời cơ cực nơi đây. Cô Ảng một thời đẹp nức tiếng đất Mường Cơi, cái đẹp để cha mẹ “sinh lo, sinh bệnh” rồi “buồn khổ” mà chết, chết trong cay đắng và tủi cực khi con gái phải “hầu quan”, “không hầu riêng ai” mà hầu khắp quan lớn quan bé. Hai đứa con lang là của các quan lớn quan bé ấy mà nào ai chịu nhận, theo lệ mường, để có tiền nộp phạt vạ cho các quan, bà phải bán đứa con trai và rồi một lần nữa, đau đớn nhìn con gái đi vào cuộc đời hờn tủi như mình.Suốt cả cuộc đời, đến cuối cùng bà mới được một chút hạnh phúc cỏn con: được trông nương, trông kho thóc cho mường mà bà làm với trách nhiệm như nương, như thóc của mình. Bà sống và chết với niềm vui, niềm tin tưởng vào một cuộc đời mới, tươi sáng hơn, rực rỡ hơn cho con cháu bà.

Phải đến Truyện Tây Bắc, Tô Hoài mới có được sự thành công đặc sắc ở mảng đề tài về miền núi Tây Bắc. Bằng tài năng nghệ thuật và vốn sống phong phú về Tây Bắc, ông đã thể hiện được một cách chân thật, sinh động những nỗi đau thương, khổ nhục của họ dưới ách áp bức nặng nề của kẻ thù thực dân phong kiến. Tập Truyện Tây Bắc gồm ba truyện: Mường Giơn, Cứu đất cứu mường, Vợ chồng A Phủ. Hình ảnh người lao động miền núi Tây Bắc nghèo khổ, mà nhất là người phụ nữ trong tập truyện này được Tô Hoài miêu tả với tất cả niềm cảm thông sâu sắc. Cảnh đời của Mị, một cô dâu gạt nợ chết dần, chết mòn trong địa ngục trần gian của nhà thống lí Pá Tra, hay thân phận của cô Ảng từ cô gái có vẻ đẹp nổi tiếng ở Mường Cơi bị xem như món đồ chơi qua tay nhiều quan châu, quan lang, chúa đất cho đến khi tàn tạ trở thành bà lão Ảng ăn mày..., đã để lại cho người đọc biết bao điều suy nghĩ về cuộc sống đắng cay, tủi nhục của người phụ nữ Tây Bắc dưới sự đè nén áp bức nặng nề của thực dân và phong kiến ở miền núi. Mặt khác, qua tập truyện trên, Tô Hoài đã khẳng định, ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của người miền núi Tây Bắc, cũng như lí giải thành công về con đường tất yếu họ phải tìm đến để thoát khỏi cuộc sống bị đọa đày áp bức đó là con đường cách mạng. Có thể nói, Truyện Tây Bắc đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trên con đường sáng tạo nghệ thuật, và bộc lộ sự nhận thức đúng đắn của Tô Hoài về mối quan hệ giữa nghệ thuật với cách mạng.

Truyện Tây Bắc là một tác phẩm đầy cảm hứng và đáng đọc. Với lối viết trữ tình nồng đượm, tác giả Tô Hoài đã tái hiện chân thật cuộc sống và tình cảm của người dân Tây Bắc, qua đó đưa độc giả đến gần hơn với văn hóa và con người của vùng đất này. Cuốn sách không chỉ đơn thuần là câu chuyện tình yêu mộc mạc giữa đôi vợ chồng A Phủ, mà còn mang trong mình thông điệp cách mạng, phản ánh những bất công và tàn ác của chế độ phong kiến và thực dân. Đồng thời, cuốn sách cũng là một bản tường thuật chân thực về cảnh đẹp và tập quán độc đáo của vùng đất Tây Bắc, tạo nên một thế giới hình ảnh sống động trong đầu người đọc. Điểm đáng khen của cuốn sách này là lối viết giàu tính tạo hình, màu sắc dân tộc đậm đà và chất thơ đằm thắm, tạo nên một tác phẩm tinh tế và đầy cảm xúc. Tác phẩm này xứng đáng là một trong những tác phẩm văn học nổi tiếng của nước ta và là đề tài thường được dùng trong giảng dạy văn học ở các trường học Việt Nam.

Tô Hoài luôn hướng ngòi bút về phía người cùng khổ… bằng tất cả sự đồng cảm của trái tim. Đọc Truyện Tây Bắc của ông để hiểu thêm về cuộc sống của miền núi, với những mặt trái như những nỗi đau. Tập truyện có một chủ đề rất tập trung: những người dân miền núi vừa là nạn nhân của thực dân Pháp, của chế độ phong kiến, của chính những phong tục, tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan của mình. Họ đã đứng lên đấu tranh, giải phóng…

Ông từng chia sẻ rằng: ‘’Năm 1952, tôi theo bộ đội chủ lực, tiến quân vào miền Tây, tham dự chiến dịch giải phóng Tây Bắc. Các đơn vị quân ta qua sông Thao, đánh tan nhiều đạo quân và đồn bốt địch, cho đến lúc vượt sông Đà, giải phóng một dải đất đai rộng lớn phía hữu ngạn, trong đó bao gồm nhiều khu du kích của các dân tộc anh em đã chiến đấu ròng rã nhiều năm giữa lòng địch. Giải phóng tới đâu, tôi đi sâu tìm hiểu các khu du kích tới đó, bắt đầu lên vùng du kích các dân tộc Mường, Dao, Thái trắng, ở Bản Thải và Ngọn Lao thuộc châu Phù Yên, rồi qua khu du kích 99 sang Trạm Tấu, lên Tú Lệ, lên châu Than Uyên, châu Quỳnh Nhai, qua châu Tuân Giáo, vào châu Điện Biên – rồi lại từ các khu du kích dân tộc H’Mông xuống những vùng mới phải phóng, các làng dân tộc Thái trên cả bốn cánh đồng phì nhiêu của Tây Bắc. 

Cái kết quả lớn nhất và trước nhất của chuyến đi tám tháng ấy là đất nước và người miền Tây đã để thương để nhớ cho tôi nhiều, không thể bao giờ quên. Không thể bao giờ quên được lúc vợ chồng A Phủ tiễn tôi ra khỏi dốc núi Tà Sùa rồi cũng vẫy tay gọi theo: “ Chéo lù! Chéo lù!’’ ( Trở lại! Trở lại! ). Không bao giờ quên được vợ chồng Lý Nủ Chu đưa chúng tôi dưới chân núi Cao Phạ, cùng vẫy tay kêu: Chéo lù! Chéo lù! Hai tiếng “ trở lại, trở lại’’ chẳng những nhắc tôi có ngày trở lại mà tôi phải đem trở lại cho những người thương ấy một kỷ niệm tấm lòng mình, một cái gì làm hiển hiện lại cuộc đời người HMông trung thực, chí tình, dù gian nan đến thế nào, bao giờ cũng đợi cán bộ, đợi bộ đội, bao giờ cũng mong anh em trở lại. Chéo lù! Trở lại! Trở lại! Chéo lù! “