“Before you speak, listen”. Trong giao tiếp chúng ta không chỉ nói không mà
không chịu lắng nghe. Lắng nghe điều người khác nói cũng là cách để phát triển
bản thân chúng ta. Nhưng chẳng mấy ai hiểu đúng về lắng nghe. Đôi khi chúng ta
không lắng nghe những điều chúng ta không thích, không lắng nghe những điều
không phải với quan điểm của mình. Để đời xanh mát, hãy đắp vun chiếc bát
ngôn từ sẽ giúp bạn có những phát hiện thú vị về lắng nghe.
Những phát
hiện mới về lắng nghe
Có lẽ thời điểm khó khăn nhất để lắng nghe là khi phải liên tục
đối thoại với người có nhiều bất mãn. Nói đến chuyện này, chuyện
kia đều thấy có vấn đề, than phiền bản thân không làm gì được. Nếu
nghe một, hai lần thì chúng ta vẫn có thể chịu đựng được nhưng hiện
tượng này lặp đi lặp lại chắc chắn sẽ không tránh khỏi bực bội.
“Anh à, thế này không phải là quá đáng lắm sao? Chúng tôi không
phải là máy móc mà suốt ngày làm thêm giờ, tuần trước cũng làm
đến sáng rồi. Việc công ty gấp gáp thì phải chịu nhưng vấn đề là
họ bắt nhân viên làm thêm giờ như một điều hiển nhiên. Họ coi thường
nhân viên nên mới yêu cầu vô lý như vậy.”
Khi cấp dưới ở công ty tuôn một tràng bất bình như trên, phản ứng
của người cấp trên có thể tổng hợp thành ba loại như sau:
Nhóm thứ nhất, “Tôi cũng vậy”. Cấp trên sẽ đáp lại bằng cách
trả lời “Đúng rồi đấy, tôi cũng sắp không chịu nổi rồi. Nhưng đói
thì đầu gối phải bò, biết làm sao được”. Tuy nhiên, nếu phản ứng như
vậy thì người cấp dưới sẽ không thể chia sẻ thêm.
Nhóm thứ hai, “Tôi xin lỗi”. Cấp trên đánh đồng lời than thở của
cấp dưới về công ty là dành cho mình và trả lời “Xin lỗi. Đáng lẽ
tôi phải ngăn chặn việc này.” Người cấp dưới sẽ nói “Không, ý tôi
không phải như thế” và không thể nói thêm điều gì.
Nhóm cuối cùng sẽ đưa ra “phương án giải quyết”. Người cấp trên
thuộc nhóm này có thể tùy cơ ứng biến “Thế sao? Vậy tuần này cậu
nghỉ phép đi” hoặc “Tôi sẽ cử thêm một người làm cùng cậu. Như vậy
là tốt hơn rồi chứ?” để thúc đẩy cấp dưới.
Khi ai đó trình bày vấn đề, băn khoăn của họ mà chúng ta tự nhận
vấn đề đó về mình hoặc cố gắng giải quyết thay họ thì sẽ khó có
thể tiếp tục lắng nghe. Nếu chúng ta tự ôm gánh nặng vào mình, việc
tiếp nhận vấn đề của người khác sẽ trở nên rất mệt mỏi. Để có
thể cộng hưởng với người khác, chúng ta cần giữ khoảng cách nhất
định. Không phải “bạn và tôi là một” mà là “tôi ở bên cạnh bạn”.
Tiếp cận bằng cách giải quyết vấn đề thay cho người khác chứng tỏ
sự xa cách hoặc gần gũi thái quá trong mối quan hệ. Cả hai trường
hợp đều có thể khiến chúng ta mệt mỏi.
Trong cuốn sách Đối thoại phi
bạo lực có một đoạn như sau:
“Khi lắng nghe với sự đồng cảm, trước khi thể hiện sự quan tâm
bằng việc đưa ra phương án giải quyết hoặc chấp nhận đề nghị giúp
đỡ đối phương, điều quan trọng là chúng ta nên cho đối phương cơ hội
thể hiện đầy đủ cảm xúc của bản thân. Vội vàng đưa ra cách giải
quyết sẽ không thể truyền đạt đúng suy nghĩ rằng
chúng ta thực sự quan tâm tới cảm giác, mong muốn của họ. Mặt khác,
lời nói trong phần mở đầu của cuộc đối thoại chỉ là phần nổi của
tảng băng chìm. Những lời chưa được nói ra mới thật sự ẩn chứa tâm
trạng, suy nghĩ của đối phương. Thể hiện sự quan tâm tới những vấn
đề trong lòng đối phương chính là tạo cơ hội để đối phương có thể
quan sát sâu sắc hơn và thể hiện đúng những suy nghĩ chất chứa trong
lòng.”
Điều quan trọng nhất là duy trì sự đồng cảm, sau đó mới đến giai
đoạn xem xét vấn đề có cần chúng ta tìm cách giải quyết hay không.
Đôi khi đối phương cần sự giúp đỡ của chúng ta để giải quyết vấn đề
nhưng đôi khi chỉ cần sự thấu hiểu, đồng cảm của chúng ta là đủ. Đôi
khi bản thân người nói biết trước rằng chỉ họ mới có thể giải
quyết vấn đề. Hãy nhớ rằng, khi đóng vai trò “người giải quyết”,
chưa biết bản thân chúng ta có cảm thấy dễ chịu hơn không nhưng nếu
vội vã tập trung vào việc giải quyết vấn đề, điều đó chắc chắn sẽ
cản trở hai bên trao đổi những tâm tư sâu sắc hơn. Không nên vội vàng
rời khỏi căn phòng tâm hồn bí ẩn, hãy kiên nhẫn ở lại cùng đối
phương để khám phá nhiều hơn.
Bây giờ chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số kỹ thuật lắng nghe để
khiến đối phương thể hiện bản thân nhiều hơn. Làm thế nào để chúng
ta không cảm thấy chán nản với câu chuyện của đối phương, không nói
lời xin lỗi và thoát lui hoặc không vội vã xung phong giải quyết vấn
đề của họ?
Dưới đây là ba điểm chúng ta cần ghi nhớ:
Fact (lắng nghe sự thật): tóm tắt nội dung chính.
Feeling (lắng nghe cảm xúc): khám phá cảm xúc thật sự của đối
phương.
Focus (lắng nghe trọng tâm): tìm hiểu thông điệp chính mà đối
phương mong mình thấu hiểu (dù họ không trực tiếp nói ra).
Đây là quy tắc 3F. Bạn có thể sử dụng riêng rẽ từng phương pháp
nêu trên nhưng sử dụng đồng thời cả ba phương pháp chắc chắn sẽ mang
lại hiệu quả tối ưu.
Lắng nghe sự thật
Lắng nghe sự thật nghĩa là sắp xếp ý của người nói và tiếp thu. Khi đối thoại,
thông thường mọi người sẽ không chú ý sắp xếp và truyền đạt nội dung sao cho hợp
lý. Người nói thường tự do nhảy từ chuyện này sang chuyện khác, nói nhiều ý thừa
thãi hoặc thổi phồng thái quá. Trong tình huống như vậy, người nghe cần đến kỹ
thuật tóm tắt nội dung, còn gọi là lắng nghe sự thật. Nói cách khác, người nghe
gói gọn nội dung đối phương truyền đạt trong một hai câu và xác nhận lại với
người nói...
Lắng nghe cảm xúc
Lắng nghe cảm xúc nghĩa là nhận biết và biểu hiện cảm xúc thành lời. Mỗi sự
kiện và tình huống đều có cảm xúc ẩn giấu trong đó. Dù tích cực hay tiêu cực, mỗi
cảm xúc đều đóng vai trò, ý nghĩa riêng. Nhưng phần lớn mọi người đều không sẵn
sàng đối diện với cảm xúc nguyên khởi, nghĩa là cảm xúc trực quan, chân thật nảy
sinh ở thời điểm ban đầu. Mọi người thường khó cảm nhận và thể hiện cảm xúc ban
đầu. Vì vậy, dù buồn bã, hoang mang hay bối rối, họ đều biểu hiện ra ngoài bằng
hành vi mang tính kích động như to tiếng hoặc gào thét.
....
Phải chăng, chính vì không thể nói ra đúng cảm xúc thật mà chúng ta thường bao biện bằng những câu thừa thãi. Vì không thể bộc bạch “Tôi cảm thấy cô đơn và mệt mỏi. Tôi muốn được ai đó vỗ về, an ủi” nên mới chỉ trích và lên án cả thế giới. Phải chăng, do không thể tự nói ra “Tôi cảm thấy rất hổ thẹn. Tôi xin lỗi. Tôi đang cực kỳ hối hận” nên mới quay sang trách mắng đối phương.
------------
https://www.facebook.com/bookademy.vn
Đăng ký để trở thành CTV Bookademy tại link: http://bit.ly/2Hxkazt