Do đâu mà một số người lại có thể giỏi một cách kỳ diệu đến vậy trong công việc của họ? Ở bất cứ lĩnh vực nào, từ các môn thể thao, trình diễn âm nhạc, khoa học, y khoa cho đến kinh doanh, dường như luôn có các nhân vật xuất chúng khiến chúng ta phải kinh ngạc vì những gì họ làm, cũng như họ có thể làm tốt như thế nào. Và khi đối mặt với một người đặc biệt như vậy, một cách tự nhiên, chúng ta có xu hướng kết luận rằng họ được sinh ra với một năng lực trời phú. Nhưng liệu đó có phải là sự thật? Chả nhẽ, tất cả những người đặc biệt vậy đều là do thiên bẩm? Những ảo tưởng về thiên tài sẽ đưa bạn đến với sự thật, giúp bạn tìm ra câu trả lời thỏa đáng cho vấn đề này.
Tập luyện có chủ đích và những giới hạn
Tại sao trong cuốn
sách này tác giả lại nói về tập luyện có chủ đích mà không phải chỉ là tập luyện.
Nếu như chúng ta hằng ngày vẫn nói với nhau, tập luyện là sẽ thành công. Nhưng
đâu phải cứ tập luyện là được. Tập luyện cũng phải như thế nào, có mục đích gì
sẽ hiệu quả hơn nhiều lần với sự tập luyện lặp đi lặp lại hay còn gọi là “tập
luyện ngây thơ”. Vậy tập luyện có mục đích được hiểu cụ thể là gì? Theo như những
ảo tưởng về thiên tài, tập luyện có mục đích là:
·
Có những
mục tiêu được xác định rõ ràng, cụ thể: Nếu như tập luyện không có mục tiêu thì
bạn cứ tập mãi, tập nữa bạn cũng chả biết kết quả cần đạt là gì.
·
Là đặt
ra một loạt các bước nhỏ để đạt được một mục tiêu dài hạn
·
Là tập
trung
·
Bao gồm
sự phản hồi: Bạn phải biết mình đang làm điều gì đó đúng cách hay không, nếu
không thì bạn đang sai lầm như thế nào. Phản hồi để bạn xác định chính mình
đang ở đâu và còn thiếu điều gì.
·
Đòi hỏi
mỗi người phải thoát ra khu vực thoải mái của mình: Đây là một yêu cầu quan trọng
nhất của tập luyện có mục đích. Nếu bạn cứ mãi nằm trong cái vùng thoải mái của
chính mình thì bạn sẽ không bao giờ cải thiện được một điều gì cả. Hãy đẩy mình
vào một khu vực chật hẹp hơn để cải thiện chính
mình.
Ra khỏi vũng thoải mái nghĩa là cố gắng làm một điều gì đó mà bạn chưa từng làm được. Đôi khi bạn thấy tương đối dễ dàng để hoàn thành điều đó, và sau đó bạn sẽ tiếp tục tiến tới. Nhưng đôi khi bạn như bị chặn đứng bởi một bức tường , và có vẻ sẽ không bao giờ vượt qua được. Việc tìm cách để gỡ bỏ các rào cản đó là một trong những chìa khóa ẩn mở ra tập luyện có mục đích.
Cuộc sống có những
giới hạn nhất định, và với tập luyện có mục đích cũng vậy. Tập luyện có mục
đích có những giới hạn nhất định đối với mỗi người tập luyện. Không phải ai tập
luyện theo một liệu trình, theo cách thức như nhau đều có kết quả giống nhau.
Chỉ là kết quả đó là tốt nhất trong khả năng của mỗi người đó mà thôi. Đó là những
giới hạn. Giới hạn khả năng cải thiện của mỗi người là khác nhau.
Hình dung trong đầu
Trong cuốn sách
Những ảo tưởng về thiên tài, hình dung trong đầu được phân tích rất kỹ càng như
một yếu tố quan trọng đối với các thiên tài. Tất cả chúng ta ai cũng sẽ có những
hình dung nhất định khi nói về một sự vật, sự việc nhất định. Chỉ là sự hình
dung đó là mơ hồ hay rõ ràng, vô hình hay hữu hình. Một hình dung trong đầu là
một cấu trúc trong tâm trí tương ứng với một vật, một ý tưởng, một bộ sưu tập
thông tin hay bất cứ điều gì khác mang tính cụ thể hoặc trừu tượng mà bộ não
đang nghĩ đến. Có thể nói tập luyện có chủ ý liên quan nhiều đến việc phát triển
các hình dung trong đầu. Nó không chỉ liên quan đến những hoạt động tri thức mà
ngay cả những hoạt động thể chất.
Ví dụ như một động viên lặn đang tập cho một kỹ thuật lặn mới. Thì vận động viên lặn đó phải hình dung trong đầu những kỹ thuật lặn như thế nào, cảm nhận và có thể kiểm soát cơ thể mình ra sao. Áp dụng các kĩ thuật đó như thế nào. Nếu không có những hình dung trong đầu thì vận động viên đó sao có thể học được kĩ thuật lặn một cách hiệu quả.
Như vậy, tất cả mọi
người đều có và sử dụng những hình dung trong đầu. Yếu tố để phân biệt những người
thể hiện lão luyện với tất cả những người khác là chất lượng và số lượng hình
dung trong đầu của họ. Qua nhiều năm tập luyện thì những người đó sẽ phát triển
hơn, hình dung những thứ phức tạp hơn và tinh vi hơn. Nhờ đó mà những cách giải
quyết vấn đề, cách quyết định của họ cũng sẽ nhanh hơn, chính xác hơn, sắc bén
hơn rất nhiều lần so với người khác. Sự khác biệt đó sẽ chứng minh rõ ràng năng
lực và con người họ.
Tiêu chuẩn vàng
Cái gì cũng sẽ có
một chuẩn mực và khuôn mẫu. Với tập luyện có mục đích cũng vậy. Tập luyện có mục
đích cũng có những tiêu chuẩn vàng. Đó là một mô hình lý tưởng cho những ai
đang học những môn kỹ năng có thể tham khảo. Sau đây là những nguyên tắc của tập
luyện có chủ đích:
·
Tập
luyện có chủ ý phát triển các kỹ năng mà người khác đã tìm ra cách phát triển
và nhờ đó, những kỹ thuật huấn luyện hiệu quả đã được xây dựng. Chế độ luyện tập
phải được thiết kế và giám sát bởi một giáo viên hoặc huấn luyện viên hiểu rõ về
năng lực của những người trình diễn não luyện, cũng như về việc có thể phát triển
tốt nhất những khả năng đó như thế nào.
·
Tập
luyện có chủ ý diễn ra bên ngoài vũng an toàn của một người và đòi hỏi họ phải
liên tục thử vượt qua khả năng hiện tại của mình. Vì vậy, nó yêu cầu nỗ lực gần
như tối đa – nhìn chung điều này không dễ chịu.
·
Tập
luyện có chủ ý bao gồm các mục tiêu cụ thể, được xác định rõ ràng và thường là
cả việc cải thiện một số khía cạnh của màn trình diễn đích; nó không nhắm đến một
sự cải thiện tổng thể mơ hồ. Sau khi một mục tiêu tổng thể được thiết lập, giáo
viên hoặc huấn luyện viên sẽ phát triển một kế hoạch để thực hiện một loạt thay
đổi nhỏ mà sẽ bổ sung vào sự thay đổi lớn như mong muốn. Cải thiện một số khía
cạnh của màn trình diễn mục tiêu cho phép người thể hiện thấy rằng các màn
trình diễn của họ đã được cải thiện nhờ việc tập luyện.
·
Tập
luyện có chủ ý là cố ý, nghĩa là đòi hỏi sự toàn tâm toàn ý của một người cả về
hành động lẫn ý thức.
·
Tập
luyện có chủ ý bao gồm phản hồi và sửa đổi các nỗ lực để thích nghi với phản hồi
đó.
·
Tập
luyện có chủ ý sẽ tạo ra và cũng phụ thuộc vào các hình dung trong đầu hiệu quả.
· Tập luyện có chủ ý gần như luôn liên quan đến việc xây dựng hoặc sửa đổi các kỹ năng trước đó, bằng cách tập trung cải thiện các khía cạnh cụ thể của những kỹ năng đó; qua thời gian, sự cải thiện từng bước này cuối cùng sẽ dẫn đến sự thể hiện não luyện.
Con đường dẫn đến sự lão luyện
Trong mục này,
chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ thêm về cách thức để chúng ta trở thành một con
người lão luyện. Có thể coi mục này như là các tips để tạo ra một chuyên gia.
1.
Khởi
đầu
Khi còn là một đứa
trẻ thì việc hình thành những phẩm chất, tố chất để thành con người não luyện
sau này là rất quan trọng. Giai đoạn khởi đầu của một đứa trẻ như là xây dựng
nên bản lề, một cái nền tảng vững chắc cho sau này. Có nhiều đứa trẻ tìm được
những sự hứng thú để khám phá hoặc tìm được những sự tò mò và được cha mẹ thúc
đẩy. Có thể nói đó là bàn đạp vô cùng vững chắc.
Ở giai đoạn này, cha mẹ của
những đứa trẻ sau này trở thành những người thể hiện não luyện sẽ đóng một vai
trò rất quan trọng trong sự phát triển của chúng. Đầu tiên, cha mẹ luôn dành
cho con cái rất nhiều thời gian, sự chăm sóc và động viên. Ngoài ra, cha mẹ thường
hay định hướng theo thành tựu và dạy con mình những giá trị như kỷ luật, sự
chăm chỉ, trách nhiệm và sử dụng thời gian một cách hiệu quả. Sau khi đứa trẻ
trở nên quan tâm đến một lĩnh vực cụ thể, nó sẽ tiếp cận lĩnh vực đó với những
đặc tính đó – kỷ luật, chăm chỉ, thành tựu…
2.
Trở
nên nghiêm túc
Sau khi đứa trẻ có một bước khởi đầu vững chắc và ổn định, cho thấy được tiềm năng của chúng trong một lĩnh vực nào đó thì bước tiếp theo trở nên chuyên sâu hơn. Đứa trẻ không còn tự do vui chơi với những hứng tú của mình mà thay vì đó là bắt đầu thành một điều nghiêm túc. Những giáo viên hay cả cha mẹ đều trở thành một phần quan trọng trong giai đoạn này.
3.
Cam kết
Cam kết chính là
giai đoạn thứ ba sau khởi đầu và trở nên nghiêm túc. Các bạn sẽ cam kết bản
thân mình thành những người giỏi nhất. Các giáo viên đều là những người đạt
trình độ cao nhất trong lĩnh vực của mình và truyền cho các học viên niềm tin rằng
các em có thể đạt trình độ cao nhất. Giai đoạn này học viên đối mặt với nhiều kỳ
vọng hơn, nhiều áp lực hơn, cố gắng hết mình để cải thiện bản thân.
Thay lời kết
Những ảo tưởng về thiên tài là cuốn sách để thức tỉnh các bạn rằng không phải những thiên tài nổi tiếng thế giới đều là thiên bẩm, sinh ra họ đã tài giỏi bất ngờ. Ở họ đều phải có sự nỗ lực trong tập luyện, quyết tâm trong ý chí để đạt được tiếng vang như ngày hôm nay. Và các bạn cũng có khả năng trở thành những người não luyện, trở thành những thiên tài chỉ khi bạn nghiêm túc, tập trung, tập luyện có chủ đích và làm chủ tiềm năng của chính mình. Tương lai là do ta nắm bắt nên hãy bắt đầu ngay bây giờ, bắt đầu sớm nhất có thể để hình thành nền tảng bản thân!
Review chi tiết bởi: Huy Dũng - Bookademy
------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link:
https://www.facebook.com/bookademy.vn
Đăng ký để trở thành CTV Bookademy tại link: http://bit.ly/2Hxkazt
[Dịch] Cuốn sách này đã dạy/ khẳng định lại cho tôi điều sau: Tiếp tục tập luyện không nhất thiết dẫn đến sự cải thiện. Vì vậy quy tắc của Malcomn Gladwell về mười ngàn giờ luyện tập sẽ biến bạn thành chuyên gia chưa hẳn là điều chính xác. Để trở thành một chuyên gia, bạn cần làm theo cách rèn luyện đúng và nó cũng nghĩa là rèn luyện có mục đích và có chủ đích. Bất kỳ ai cũng có thể cải thiện được, những điều đó yêu cầu cách tiếp cận đúng đắn. Từ chối những chuyện hoang đường sau: thứ nhất là những người bạn cũ, niềm tin rằng khả năng của một người bị giới hạn bởi những đặc điểm di truyền của họ quy định. Chuyện hoang tưởng thứ hai cho rằng là nếu bạn làm điều gì đó đủ lâu thi bạn chắc chắn sẽ làm nó tốt hơn. Còn thứ ba nói rằng để cải thiện thì chỉ cần nỗ lực thôi, trên đời hầu như không có thứ như tài năng bẩm sinh. Các chuyên gia biểu diễn phát triển tài năng vượt trội của họ qua nhiều năm và hàng năm trời tận tâm rèn luyện, cải thiện từng bước một trong một quá trình dài siêng năng, chăm chỉ. Không có con đường tắt nào cả. Có nhiều cách luyện tập có thể mang lại hiệu quả nhưng hiệu quả nhất trong tất cả là luyện tập có chủ ý. Luyện tập có chủ ý tận dụng khả năng thích ứng tự nhiên của não bộ và cơ thể con người để tạo ra những khả năng mới. Hầu hết những tài năng này được tạo ra dưới sự giúp đỡ từ sự hình dung trí tuệ một cách chi tiết, cho phép chúng ta lý giải và trả lời các tình huống hiệu quả hơn rất nhiều so với cách khác chúng ta có thể làm. Kiến thức chính là năng lượng tiềm ẩn. Dòng cuối cùng là những gì bạn có thể làm, không phải những gì bạn biết, mặc dù ta hiểu rằng bạn cần phải biết chắc chắn mọi thứ thì mới có khả năng để làm công việc của mình. Ghi nhớ vòng lặp này khi bạn luyện tập hay rèn luyện bất kỳ điều gì: Thử, thất bại, tìm ra nguyên nhân gốc rễ, thử lại theo cách khác, cải thiện hoặc vượt qua nó, cố gắng hơn, thất bại, và lặp lại. - Sự thích nghi của: Cơ thể: thúc đẩy nó đủ chăm chỉ và đủ lâu, và nó sẽ trẻ lời bạn bằng sự thay đổi theo những cách khiến mọi thứ được thúc đẩy trở nên dễ dàng hơn. Bạn sẽ trở nên khỏe hơn một chút, xây dựng nhiều sức bền hơn và phát triển sự kết hợp nhiều hơn. Nhưng có một cái bẫy: một khi những thay đổi bù lại xảy ra - những sợi cơ mới phát triển và trở nên hiệu quả hơn, các mao mạch phát triển và sau đó cơ thể có thể xử lý được các hoạt động vật lý trước đó khiến bạn căng thẳng. Bạn thấy thoải mái trở lại. Và những thay đổi ngừng lại. Vì vậy để giữ cho các thay đổi tiếp tục diễn ra, bạn phải tiếp tục tăng các tiền đề của nó: chạy xa hơn, chạy nhanh hơn, chạy lên dốc. Nhưng nếu bạn đẩy đi quá xa khỏi vùng an toàn của bạn, bạn có nguy cơ tổn thương chính mình và thực sự đặt mình trở lại vị trí cũ. - Não bộ: Não bộ thay đổi theo sự huấn luyện được đưa ra như thế nào nếu khi các nơ-ron không phát triển: trong phần lớn các bộ phận của não, những thay đổi xảy ra là sự phản hồi cho một thách thức trí tuệ - như huấn luyện tương phản dùng để cải thiện tầm nhìn của mọi người, sẽ không bao gồm sự phát triển của các nơ-ron mới. Thay vào đó, não bộ xâu chuỗi lại các mạng lưới đó bằng nhiều cách – bằng sức mạnh hoặc sự suy yếu những kết nối khác nhau giữa các nơ-ron và cũng thêm vào những kết nối mới hoặc loại bỏ những cái cũ. Luyện tập có mục đích: Đi ra khỏi vùng an toàn của bạn nhưng làm nó một cách tập trung, với mục tiêu rõ ràng, một kế hoạch để tiến tới những mục tiêu đó, và một phương pháp để giám sát quá trình của bạn. Và hiểu ra cách duy trì động lực của bạn. Luyện tập có chủ đích phát triển những kĩ năng mà những người khác hiểu ra cách làm nó rồi và tại sao những kĩ thuật huấn luyện hiệu quả được thiết lập. Thực hành chế độ ăn uống cần được thiết kế và giám sát bởi một giáo viên hoặc huấn luyện viên đã không còn xa lạ với các khả năng của các chuyên gia biểu diễn và biết cách để những khả năng ấy được phát triển một cách tốt nhất. Rèn luyện tự chủ diễn ra bên ngoài vùng an toàn và yêu cầu người học sinh phải liên tục thử những điều ngoài khả năng của họ hiện tại. Thực chất nó yêu cầu những nỗ lực gần như tối đa, và nhìn chung thì không thích thú chút nào. Rèn luyện tự chủ tham gia một cách riêng biệt, những mục tiêu cụ thể và thường xuyên liên quan đến việc cải thiện nhiều khía cạnh của phần trình diễn mục tiêu; nó không hướng đến nhiều sự cải thiện tổng thể mơ hồ. Một khi một mục tiêu tổng thể được thiết lập, một giáo viên hoặc huấn luyện viên sẽ phát triển một kế hoạch để tạo ra một chuỗi những thay đổi nhỏ, bổ sung vào khao khát thay đổi lớn hơn. Cải thiện nhiều mặt của sự trình diễn mục tiêu cho phép một người biểu diễn nhìn thấy phần trình diễn của họ được cải thiện thông qua huấn luyện ra sao. Rèn luyện tự chủ là có chủ ý, có nghĩa là, nó yêu cầu toàn bộ sự chú ý và hành động tỉnh táo của một người. Sẽ là không đủ nếu chỉ đơn giản tuân theo định hướng của người giáo viên hay huấn luyện viên. Người học trò phải tập trung vào mục tiêu cụ thể cho phần trình diễn của họ thì mới điều chỉnh để làm chủ sự rèn luyện được. Rèn luyện có chủ ý liên quan đến phản hồi và sự điều chỉnh của những nỗ lực để trả lời cho những phản hồi đó. Ngày từ đầu quá trình rèn luyện, những phản hồi sẽ đến từ giáo viên hoặc huấn luyện viên, người sẽ giám sát quá trình, chỉ ra các vấn đề, và cung cấp giải pháp để chấn chỉnh các vấn đề. Qua thời gian, với những kinh nghiệm của mình, người học trò phải học được cách tự giám sát bản thân họ, nhận ra sai sót và sau đó điều chỉnh chúng. Sự tự giám sát như vậy đòi hỏi sự hình dung trí tuệ hiệu quả. - Rèn luyện tự chủ vừa sản xuất vừa tạo ra sự hình dung trí tuệ hiệu quả. Cải thiện màn trình diễn đi đôi với việc cải thiện hình dung trí tuệ; khi màn trình diễn được cải thiện, sự hình dung trở nên chi tiết và hiệu quả hơn, tạo cơ hội để nó có khả năng cải thiện tốt hơn nữa. Hình dung trí tuệ giúp giám sát một người đang làm ra sao, cả khi luyện tập và trình diễn thực tế. Họ thể hiện cách đúng đắn để làm điều gì đó và cho phép một người chú ý khi làm sai để sửa lại. Rèn luyện tự chủ gần như luôn luôn liên quan đến việc xây dựng và điều chỉnh các kĩ năng được yêu cầu trước đó bằng cách tập trung vào các mặt cụ thể của những kĩ năng đó và làm việc để cải thiện chúng một cách rõ ràng, cụ thể; qua thời gian sự cải thiện từng bước này sẽ đem đến màn trình diễn chuyên nghiệp. Vì cách này là xây dựng các kĩ năng mới trên cơ sở các kĩ năng đã tồn tại, nên việc giáo viên cung cấp cho người mới bắt đầu các kĩ năng nền tảng chính xác là rất quan trọng, để tối thiểu hóa trường hợp học viên phải học lại những kĩ năng nền tảng đó sau, khi đã ở một trình độ chuyên nghiệp hơn.