Một Thoáng Ta Rực Rỡ Ở Nhân Gian - Ocean Vương
Xem thêm

“Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư tưởng của nó. Nhưng là tư tưởng đã được rung lên ở các bậc tình cảm, chứ không phải là cái tư tưởng nằm thẳng đơ trên trang giấy. Có thể nói, tình cảm của người viết là khâu đầu tiên cũng là khâu sau cùng trong quá trình xây dựng tác phẩm lớn.” (Nguyễn Khải) và giá trị này được Ocean Vương gửi gắm trong đứa con tinh thần rất xuất sắc, rất lay động người đọc. Trong “ Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” có nhiều tình cảm làm người đọc rung động, trước hết là tình mẫu tử giữa Little Dog và mẹ, sau là tình yêu giữa hai bản sắc giữa Trevor và Little Dog. Vượt qua sự đau thương, mất mát trong chiến tranh ta lại thấy sự gắn bó chặt chẽ, mạnh mẽ trong tình mẫu tử, đã có những lúc họ phải đối mặt với nhiều khó khăn và hiểu lầm, liên kết ấy chưa từng bị phá bỏ, mà ngày càng vững mạnh, thêm nữa là sự hy sinh âm thầm, sự bảo bọc chăm sóc của tình mẫu tử khiến người ta rơi nước mắt trong cuốn sách. Tôi đã đọc được một trích dẫn rằng: “ Vì Thượng đế không thể giúp tất cả mọi người, nên đã tạo ra những người mẹ “. Về tình yêu giữa Trevor và Little Dog, đó là sự chữa lành lẫn nhau, chấp nhận và thấu hiểu lẫn nhau  qua đó họ tìm thấy sự bình yên ben trong tâm hồn của chính mình. Qua tình yêu và sự thấu hiểu, các nhân vật trong truyện tìm thấy sự an ủi và sức mạnh để tiếp tục sống và đối mặt với những khó khăn, thử thách.

Ngoài tình yêu thương và sự đau thương của chiến tranh, trong “ Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian “ còn xuất hiện một đề tài nữa chính là bản sắc văn hoá. Do những hậu quả của chiến tranh, nhân vật chính phải nhập cư sang Mỹ để sinh sống, nhưng những bản sắc văn hoá nơi mẹ đẻ vẫn được tác giả người Mỹ gốc Việt lồng ghép một cách đáng tự hào. Những câu chuyện thời thơ ấu của nhân vật chính nơi những món ăn và lễ nghi bản sắc dân tộc vẫn được duy trì và thực hiện. Hơn thế nữa, tiếng nói là điều không thể thiếu trong một bản sắc văn hoá, dù đã di cư nhưng gia đình Little Dog vẫn sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp hằng ngày, nó không chỉ là một phương tiện giao tiếp mà còn là những giá trị, ký ức, tình cảm sâu sắc. Sự chuyển đổi giữa tiếng Anh và tiếng Việt trong cuộc sống hàng ngày của anh thể hiện sự đan xen, giao thoa giữa hai nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Trong cuốn sách, cũng đề cập tới những xung đột văn hoá, gia đình anh phải đôi diện với sự kỳ thị, phân biệt đối xử khi nhập cư ở Mỹ. Nhân vật chính còn phải đối diện với việc tìm kiếm chính mình khi anh lớn lên trong hai nền văn hoá khác nhau, cái cần là sự hoà nhập và cân bằng giữa các nền văn hoá khác nhau. Nói tóm lại, cuốn sách “Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” là một tác phẩm phong phú và sâu sắc về bản sắc văn hóa, thể hiện sự phức tạp và đa dạng của trải nghiệm người nhập cư, cũng như sự quan trọng của việc duy trì và tôn trọng cũng như phát triển nhundi sản văn hóa.

“Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian” là một một lá thư dài mà Little Dog viết cho mẹ mình, trong đó anh đối mặt và tìm cách hiểu về quá khứ của gia đình, những vết thương chiến tranh và cách chúng ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại của anh. "Chúng ta nói rằng chiến tranh kết thúc, nhưng một phần của chúng ta vẫn còn bị chiến tranh chiếm giữ." Phần bị chiếm giữ ấy là những nỗi đau, nỗi mất mát nói không thành lời, những đau thương bên trong tâm lý hậu chiến tranh mà nó đem lại là vô cùng to lớn. Mẹ của Little Dog, bà Rose, bị ám ảnh bởi những trải nghiệm kinh hoàng, dẫn đến những cơn giận dữ và hành vi bạo lực mà cô không thể kiểm soát. Tuy vậy việc khai thác đề tài chiến tranh một cách tinh tế không chỉ khiến cuốn sách trở nên cảm xúc, còn là xúc tác để mạch cảm xúc xuyên suốt bộ truyện được diễn tả một cách trọn vẹn về sức mạnh của tình yêu để vượt qua những đau thương trong cuộc sống. Đó là sự khéo léo, tài tình mà cây bút Ocean Vương mang lại cho tác phẩm - kết hợp yếu tố lịch sử và cá nhân để tạo nên một góc nhìn hoàn toàn mới, đọng lại nhiều cảm xúc sâu sắc trong tâm hồn người thưởng thức cuốn sách.

Dù sao sau một đêm thức đến 3 giờ sáng để đọc một mạch đến hết 'một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian', mình cũng đã có thêm động lực để tìm hiểu thêm về Ocean Vương và cách anh viết nên cuốn sách này. Mình đã xem hết talkshow với độc giả của Ocean do Nhã Nam tổ chức. Dưới đây là một số kiến thức xoay quanh cuốn sách và con người Ocean Vương mình có để chia sẻ cho mọi người:

(Khi đó mình nghe talkshow và tự tóm tắt lại những ý nổi bật theo mạch hiểu của mình. Những điều dưới đây không phải trích dẫn nguyên văn những gì Ocean Vương đã nói. Mọi người có thể tìm kiếm trên Youtube để tự trải nghiệm ha.)

1. Từ 'gorgeous' trong tên sách gốc 'on earth we're briefly gorgeous' còn có ý nghĩa đại diện cho cộng đồng LGBTQ+. Cụm từ này được sử dụng vô cùng phổ biến trong cộng đồng từ cuối thế kỉ 20 - cùng thời điểm cả xã hội gán cho LGBT những hình ảnh xấu xí, không rực rỡ nhất (HIV, nghiện ngập, cái chết,...)

2. Trong suốt lịch sử, người Việt Nam trên đất Mỹ đã luôn phải làm đủ những công việc phục vụ (services) trong quán nail, nhà hàng, xưởng sửa chữa,... Vậy nên khi được đưa cho một tờ giấy trắng để tạo nên một cuốn tiểu thuyết mới, Ocean Vương không muốn phí hoài cơ hội này để tiếp tục phục vụ người Mỹ da trắng. Cuốn sách là những lá thư, những cuộc trò chuyện của hai người Việt Nam. Người Mỹ là người ngoài. Nếu muốn hiểu, họ chỉ có thể đứng ngoài và lắng nghe.

3. Ocean Vương trả lời câu hỏi, liệu Chó Con - nhân vật chính trong sách có phải là bản thân anh ngoài đời không rằng: "Bối cảnh của cuốn tiểu thuyết giống với cuộc sống của em, nhưng những gì đã diễn ra trong cuốn sách là thành phẩm của trí tưởng tượng. Em đã nhìn vào nhân vật chính với sự tò mò, gần như là tạo ra một hình ảnh đối xứng với bản thân, kiểu như một thế giới song song khác. Nếu như có một gia đình khác giống y đúc gia đình em, họ sẽ làm gì trong hoàn cảnh đó? Lúc này (viết) tiểu thuyết là một công cụ hoàn hảo (để trả lời cho câu hỏi trên), vì những nhân vật trong đó sẽ luôn tốt hơn chúng ta. Ta chỉ có một lần sống trên đời, nhưng những chúng ta khác có thể có 12, 20, 30 cơ hội để sống. Chó Con tốt hơn em rất nhiều, tốt bụng hơn, kiên nhẫn hơn, tò mò hơn, văn thơ hơn. Ocean Vương thì chỉ có một lần sống trên đời thôi, và em đã có lúc làm hỏng cơ hội đó, bản nháp đó rồi. Vậy nên với em, cuốn tiểu thuyết này là cơ hội thứ hai cho cuộc đời mà em đã từng sống, chứ không phải lặp lại nó."

4. "Em nghĩ điều quan trọng nhất của một người nghệ sĩ là hiểu rõ một sự thật rằng, sẽ không có niềm hạnh phúc nếu như không có khổ đau. Bạn sẽ không thể đo đếm được niềm vui nếu không có nỗi buồn. Bạn sẽ không thể nhìn thấy ánh sáng nếu thiếu đi bóng tối." Anh chia sẻ khi một độc giả trẻ hỏi có quá khó khăn cho anh khi viết cuốn sách này không, khi từ đầu đến cuối cuốn sách đều có một nỗi buồn khó che giấu. "Em thấy cái nỗi buồn hay sự khó chịu khi viết là một cái giá rẻ, nó dễ trả, so với những cơ hội quý giá em có để được viết."

5. Kết thúc talkshow, Ocean Vương chỉ muốn nhờ mọi người một điều thôi, là nếu mọi người có đi qua Gò Công Đông, ở đó có một ngôi mộ tên Lê Thị Bảy là bà ngoại anh ấy. Mong mọi người bỏ thời gian thắp một nén nhang cho bà.

Vậy đó. Đến đây thôi, tản mạn mà. Chỉ là cuối cùng mình cũng đọc xong cuốn sách, trong một ngày nhẹ nhàng trôi.

Mong cho năm nay của tất cả chúng ta sẽ là một năm rực rỡ, dù chỉ trong một thoáng.

Mình đã mất cả năm để đọc 'một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian'. Mình đọc nó ở sân bay; trên máy bay; hoặc trong những đêm dài tĩnh lặng. Với mình, cuốn sách này cần, và xứng đáng được đọc khi xung quanh không còn gì khác lôi kéo sự tập trung của mình khỏi nó. Có những đoạn phải đọc đi đọc lại nhiều lần mới thực sự hiểu và nhớ để tiếp tục lật trang. Dù vậy, đến khi mình đọc xong những dòng cuối rồi, mình vẫn nghĩ là mình mới chỉ hiểu 5 phần của cuốn sách là nhiều nhất.

Mình từng đọc ở đâu đó, có ai đó nói rằng "Ocean Vương là sự hiện diện gần nhất với Chúa." Bởi lẽ cách anh ấy chơi đùa, đôi khi là thống khổ vật lộn với những thứ hiện hữu như từ ngữ và việc viết, để thể hiện những giá trị vô hình, lớn lao, khó nắm bắt hơn - là một điều kỳ diệu. Chẳng ai khác làm được hay như thế. Hay ít nhất là hay theo kiểu như thế. Mình biết. Nhưng mình nghĩ là mình không thực sự thấu hiểu điều kỳ diệu trong sách Ocean Vương. Nó giống như là mình yêu bầu trời, mình biết rằng nó đẹp một cách choáng ngợp đôi khi, nhưng mình không hiểu tại sao chúng lại xanh, hay có lúc là hồng, cam, tím,...

Có một anh chàng match mình trên Bumble từng đồng ý bắt chuyện với mình vì mình nói mình cũng ngưỡng mộ Ocean Vương. Nhưng anh ấy không chỉ ngưỡng mộ, "Anh mê Ocean Vương khủng khiếp", cơ. Sau một vài câu nói chuyện qua lại, mình biết là anh mong chờ ở mình một sự đồng điệu lớn hơn mình có thể cho (ở thời điểm đó). Chắc anh ấy kỳ vọng mình có thể cùng anh nói về cách bầu trời được kiến tạo và bao trùm tất thảy, nhưng mình thì chỉ biết là bầu trời ở đó, ở trên ta, thế thôi.

Chỉ có 304 trang nhưng quyển sách "Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian" đã kể được những câu chuyện về tình thân, tình yêu đồng giới, tuổi mới lớn, vấn đề nhập cư, phân biệt chủng tộc và cả nỗi đau chiến tranh. Là một nhà thơ, Ocean Vuong đã sáng tác nên một tác phẩm tiểu thuyết đậm chất thơ với câu từ, hình ảnh đẹp đến nao lòng. Mỗi một lá thư là một nỗi đau, nỗi buồn sâu thẳm thế nhưng đâu đó chúng ta sẽ tìm thấy sự vươn lên của những nhân vật trong sách. Dù chỉ rực cháy một lần trong đời.


Nội dung chính của quyển sách này là những lá thư của người con trai tên Chó Con viết để dành tặng mẹ của mình. Những bức thư được sắp xếp lộn xộn, không theo một trình tự thời gian nào. Đó chỉ đơn giản là sự tái hiện của ký ức khi người nghệ sĩ bỗng nhiên muốn viết gì đó cho mẹ của mình.

Chó Con, bà ngoại, bác Mai và mẹ cậu là những người con gốc Việt di cư sang Mỹ. Cậu sống cùng bà ngoại và mẹ, lớn lên trong một ngôi nhà thiếu vắng người đàn ông cùng với hai người phụ nữ vẫn còn những ám ảnh tâm lý vì chiến tranh. Tình yêu của mẹ cậu vừa yêu thương lại vừa khắc nghiệt. Cậu thường xuyên phải chịu những trận đòn roi, những cái tát đầy đau đớn. Nhưng tình yêu mà mẹ dành cho Chó Con là vô tận. Ở nơi đất khách xa lạ, họ chỉ có nhau và chỉ có thể nương tựa vào nhau.

Dù không sinh ra từ chiến tranh, nhưng sự khắc nghiệt của chiến tranh vẫn hiện lên rõ nét trong những lá thư Chó Con dành tặng mẹ. Cậu nhìn thấy nỗi đau đó qua cách mẹ và ngoại điên loạn, sợ hãi với bất kỳ hình ảnh nào làm họ liên tưởng đến chiến tranh. Không cần viết quá nhiều, chỉ cần một chút hồi ức của người con khi được nghe kể lại, chúng ta vẫn có thể cảm nhận được sự tàn nhẫn của chiến tranh.

Chó Con là một cậu bé da vàng người Việt Nam sống trên đất Mỹ và đồng tính. Cậu đã gặp gỡ Trevor. Hai người họ đến bên cạnh nhau, sưởi ấm những tổn thương bên trong của nhau. Giây phút họ bên nhau là đoạn thời gian rực rỡ, nồng cháy và vô cùng đẹp đẽ. Tình yêu của họ là một tình yêu mà lúc bấy giờ, được xem là khác biệt và nổi loạn. Họ đã bên nhau như vậy.

Cách miêu tả và dùng từ ngữ của Ocean Vuong rất thơ và tinh tế. Tác giả đã khắc họa được hiện thực với những nỗi buồn man mác. Nhiều hình ảnh ẩn dụ và những đoạn ký ức rời rạc khiến bạn phải đọc quyển sách này thật chậm để hiểu. Bất kỳ giây phút nào phân tâm có thể sẽ khiến bạn bỏ qua mất một hình ảnh diệu kỳ, một câu từ đẹp đẽ.

Quyển sách "Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian" được trình bày dưới dạng những lá thư của một người con trai gửi cho người mẹ không biết chữ của mình. Dù rằng có thể mẹ cậu không đọc được, dù rằng mỗi chữ cậu đặt xuống đây là mỗi chữ rời xa mẹ thêm, cậu vẫn muốn viết để dành tặng mẹ khi mẹ vẫn còn sống.

Theo tác giả, "Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian" kể lại quá trình trưởng thành của người nghệ sĩ. Quyển sách do Ocean Vuong, một người Mỹ gốc Việt viết bằng tiếng Anh và sau đó được dịch lại bằng tiếng Việt. Bìa sách là hình ảnh một đóa hoa hướng dương đang rực cháy, kết hợp cùng tên sách tạo nên một sự hoàn mỹ.

Ocean Vuong tên thật là Vương Quốc Vinh (1988). Anh là một nhà thơ, nhà tiểu thuyết gia và nhà tiểu luận. "Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian" (On Earth We’re Briefly Gorgeous) là cuốn tiểu thuyết đầu tiên của Ocean Vuong, xuất bản vào năm 2019. Ngoài ra, anh còn có các tác phẩm khác như tập thơ Trời đêm những vết thương xuyên thấu (Night Sky with Exit Wounds), tập thơ Thời gian là một người mẹ (Time is a mother). Ocean Vuong vinh dự được nhận các giải thưởng về văn, thơ là Felix Dennis, TS Eliot của nước Anh.

Có nhiều người thường nghĩ quyển sách Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian là một quyển tự truyện, nhưng trong một cuộc trò chuyện với độc giả Việt, Ocean Vuong đã khẳng định anh không muốn viết tự truyện, chỉ muốn sáng tạo câu chuyện bằng trí tưởng tượng của mình.

Ocean Vuong có vốn từ rất hoa mỹ, tinh tế và đậm chất thơ. Anh miêu tả nhân vật, sự vật, sự việc bằng những hình ảnh ẩn dụ sâu sắc. Bạn chắc chắn sẽ phải đọc đi đọc lại nhiều lần quyển sách này để có thể hiểu được tất cả những gì mà tác giả muốn gửi gắm

Nội dung chính của sách được viết dưới dạng lá thư của Chó Con gửi đến người mẹ không biết chữ của mình. Các bức thư được sắp xếp không theo một trật tự, trình tự thời gian nào. Nó lộn xộn, đan xen từ quá khứ đến hiện tại rồi ngược lại của một gia đình người Việt di cư sang Mỹ phải vùng vẫy với rào cản ngôn ngữ, văn hóa để tồn tại.

Chó Con sống và lớn lên cùng bà ngoại và mẹ, hai người phụ nữ bị ám ảnh tâm lý, những chật vật tổn thương bởi chiến tranh để lại. Tác phẩm như một minh chứng của lịch sử qua những câu chuyện kể lại của bà và mẹ, qua những hồi tưởng của nhân bật chính. Hay đơn giản là câu chuyện tình yêu đồng tính vừa ngây thơ vừa bạo liệt của chàng trai lần đầu biết cảm giác yêu là gì.

"Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian" như là lời thủ thỉ, lời giãi bày, tâm sự đầy những ký ức của người con viết gửi cho người mẹ đang sống của mình. Lá thư dày đặc chữ và suy nghĩ về những điều mẹ anh chưa biết, không biết hoặc đã biết. Sách là hàng loạt các lựa chọn ký ức được, có nhiều đoạn dòng ký ức tràn ngập tưởng chừng như cơn lũ khó cản nổi.

Ký ức của một cậu bé da màu xa lạ đi tìm một mối liên hệ ở một đất nước xa lạ, nó dường như trở thành vô hình. Ban đầu vì không thông thạo tiếng anh, Chó Con thường xuyên bị đánh đập, bắt nạt, gánh chịu phân biệt chủng tộc từ những kẻ ở trường học khi cậu cố gắng tìm cách hòa nhập vào cuộc sống ở Mỹ. Đó là câu chuyện về một gia đình nhập cư chỉ có đứa con đi học và biết nói, còn người mẹ chỉ bập bẹ được vài từ tiếng anh để giao tiếp. Mẹ anh làm việc chật vật tại một tiệm làm móng, nơi cả ngày bà chỉ biết cúi đầu vào chân của người khác. Đó là ký ức về cậu bạn trai đầu tên tên Trevor, người mà Chó Con quen khi cậu làm thêm công việc thu hoạch cây thuốc lá của một trang trại tại ngoại ô Hartford. Mối tình ấy mỗi khi nhớ lại khiến cho lá thư có những hoài niệm vừa đẹp đẽ vừa đau buồn.

Ký ức chiến tranh luôn ám ảnh, dằn vặt bà và mẹ Chó Con. Mẹ Chó Con luôn sợ tiếng súng và bà luôn nhầm lẫn giữa những tiếng động lớn như tiếng pháo hoa, những ám ảnh ấy nó vẫn luôn tiếp diễn trong đời sống hàng ngày của gia đình Chó Con.

Tình cảm của mẹ với Chó Con đầy yêu thương nhưng cũng không kém phần bạo lực. Bà có thể tát con tới tấp, nhốt con dưới tầng hầm ẩm thấp nhưng lại bao bọc khi đứa con của mình bộc lộ giới tính thật, dành những lời đầy yêu thương hết mực dành cho con.

"Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian" đóng lại với những dòng cuối dành cho người mẹ yêu thương của Chó Con. Anh mong ở kiếp sau mẹ sẽ là một đóa hoa hạnh phúc, có một gia đình êm ấm hạnh phúc với đầy đủ các thành viên thay vì chỉ một mình chịu đựng những nỗi đau của chiến tranh và cuộc sống chật vật ở nơi xa xứ.