Được Học Reviews

Tara Westover không đến trường suốt thời thơ ấu, nhưng lại học được nhiều bài học quý giá từ cuộc đời. Cô nhận ra rằng được học không chỉ là học kiến thức, mà còn là học cách nhìn thế giới, phân biệt đúng sai, và tự ra quyết định. Khi Tara dần bước chân vào thế giới bên ngoài, cô mới hiểu rằng những gì mình từng tin tưởng chưa chắc là sự thật. Việc học giúp cô nhìn thấy một thực tại rộng lớn hơn – một thế giới mà cô có thể lựa chọn cách sống của riêng mình. Được học vì vậy là một lời khẳng định: giáo dục không phải là đặc ân – đó là quyền con người.

Trong khi nhiều người xem việc học là điều hiển nhiên, Được Học giúp ta nhận ra đó là một may mắn to lớn. Tara từng phải giành giật từng chút cơ hội học tập, từng bước tiếp cận thế giới mà người khác coi là bình thường. Khi đọc cuốn sách, ta không chỉ cảm phục cô, mà còn bắt đầu nhìn lại chính mình – liệu ta đã học hết khả năng chưa, liệu ta đã sống hết mình với những điều mình biết chưa? Đây là cuốn sách khiến ta biết ơn việc được học, được đến trường, được tiếp cận kiến thức, và trên hết – được tự định nghĩa lại cuộc đời mình qua từng điều ta học được.

Tara Westover không sinh ra trong điều kiện tốt. Cô không có trường lớp, không có sự hỗ trợ từ gia đình, thậm chí còn bị ngăn cản dữ dội. Nhưng cô đã chứng minh một điều giản dị mà sâu sắc: ai cũng có quyền được học, và nếu bạn đủ quyết tâm, bạn có thể thay đổi cuộc đời mình. Được Học là lời cổ vũ mạnh mẽ dành cho những ai từng hoài nghi chính mình, từng muốn bỏ cuộc. Không phải ai cũng cần thành công rực rỡ như Tara, nhưng ai cũng xứng đáng có cơ hội để sống đúng với tiềm năng của mình – điều mà tri thức mang lại.

Trong Được Học, Tara đã “nổi loạn” một cách âm thầm nhưng quyết liệt. Cô âm thầm học toán, tự nghiên cứu lịch sử, vượt qua kỳ thi đại học mà không có giáo viên hướng dẫn. Cô không có ai dẫn đường ngoài niềm tin vào bản thân và ý chí tự học không ngừng nghỉ. Chính tinh thần ấy – tinh thần “được học” theo nghĩa gốc – đã giúp cô vươn tới những đỉnh cao giáo dục mà nhiều người mơ ước. Cuốn sách là minh chứng cho sức mạnh của việc tự học, cho thấy rằng nếu thật sự khát khao, người ta vẫn có thể vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt nhất để thay đổi vận mệnh.

Tara không tô hồng hay làm bi kịch hóa cuộc đời mình. Cô kể lại tuổi thơ khắc nghiệt, sự lạm dụng từ anh trai, sự tẩy chay từ cha mẹ một cách điềm đạm nhưng ám ảnh. Cô không phán xét, không lên án – chỉ kể lại bằng cái nhìn sâu sắc và trung thực. Điều này khiến Được Học trở thành cuốn sách không chỉ gây xúc động, mà còn rất chân thật. Tara không chỉ kể một câu chuyện thành công, mà còn kể một hành trình chữa lành, đối mặt với tổn thương, và tha thứ cho chính mình. Đó là lý do khiến cuốn sách chạm vào tim người đọc ở mức độ sâu hơn cả những thành tích mà cô đạt được.

Tara phải trả giá cho hành trình học tập của mình bằng sự chia cắt với chính những người thân yêu. Gia đình cô không chấp nhận những gì cô tiếp thu từ thế giới bên ngoài – coi đó là phản bội niềm tin, là phá vỡ truyền thống. Trong những khoảnh khắc ấy, Tara bị giằng xé dữ dội: một bên là tình thân máu mủ, một bên là ánh sáng của tri thức và tự do. Câu chuyện trở nên đau đớn, bởi cái giá của việc được học không chỉ là nỗ lực cá nhân, mà còn là sự mất mát không dễ nói thành lời. Nhưng cuối cùng, Tara vẫn lựa chọn đi tiếp – vì cô hiểu: để là chính mình, đôi khi ta phải dũng cảm chấp nhận mất mát.

Được Học là tự truyện cảm động của Tara Westover – một cô gái lớn lên trong gia đình theo chủ nghĩa cực đoan, bị cấm đến trường, sống biệt lập khỏi xã hội và không hề có giấy khai sinh. Tara đã phải tự học mọi thứ từ con số 0, từ việc tự mua sách về đọc đến việc tự ôn thi để vào đại học Brigham Young rồi vươn tới Cambridge. Câu chuyện khiến người đọc choáng ngợp bởi ý chí phi thường, nghị lực sống mạnh mẽ và khát vọng được giáo dục của Tara. Không phải ai cũng dám bước ra khỏi thế giới nhỏ hẹp mà mình từng biết để tìm đến tri thức, tự do và bản sắc cá nhân như cô đã làm.

Tôi phải cố kiềm lại, không kể hết mọi chuyện ra đây.
Tôi có thể ngồi đây viết một bản tóm tắt Cliff Notes về cuộc đời cô ấy, vì tôi phấn khích quá, nhưng tôi sẽ cố "ngậm miệng" lại (một trong hai chiếc tất bị đánh bay khỏi chân tôi vì sức mạnh của cuốn sách này) — vì bạn thực sự nên tự mình trải nghiệm nó. 

Tara là con út trong bảy người con, lớn lên ở vùng núi Idaho với một ông bố điên rồ, cực đoan tôn giáo và tin rằng tận thế sắp đến. Ông chôn xăng và súng để chuẩn bị sống sót sau khi thế giới sụp đổ. Ông tin rằng chính phủ, trường học và y tế đều là thứ rác rưởi — thậm chí nguy hiểm. Với ông, tất cả đều là ý Chúa và sự kiểm soát của Satan. Ông ta rất có sức hút và độc đoán. Dù Tara không cho rằng gia đình mình là một giáo phái, nhưng với tôi, nó chẳng khác gì một giáo phái gia đình với ông bố là "thủ lĩnh tối cao". Ông ta tẩy não tất cả mọi người. Tara nói cô sẽ luôn phải tự dừng lại và tự hỏi: liệu những gì ông nói có đúng không?

Họ theo đạo Mormon, nhưng kiểu tôn giáo không phải vấn đề ở đây. Bố cô là một kẻ cực đoan — thế là đủ để hiểu. Tara nói rõ từ đầu rằng cuốn sách này không nói về đạo Mormon. Tôi cực kỳ ghét những lời lảm nhảm về tôn giáo, nhưng may mắn là không ai cố áp đặt tôn giáo lên người đọc; Tara chỉ kể lại những gì diễn ra trong nhà cô. Cô không nói về niềm tin hiện tại của mình — tôi thì hơi tò mò. Nhưng vào thời điểm đó, cô tin mọi điều ông nói. Chính quyền không biết Tara tồn tại.Tara không có giấy khai sinh và không biết ngày sinh của mình — chỉ biết đại khái. Kỳ quặc đến mức nào chứ? Cô sinh tại nhà và bố cô không đăng ký khai sinh vì ông không muốn chính phủ bắt cô đi học. Khi cô bảy tuổi, cô nói: “…Khi tôi chín tuổi, tôi sẽ được cấp Giấy Khai Sinh Muộn, nhưng vào thời điểm này, theo chính quyền bang Idaho và chính phủ liên bang, tôi không tồn tại.”

Tôi phải nói rằng cuốn hồi ký này đọc như tiểu thuyết. Thật khó tin rằng nó là thật. Bạn sẽ phải cắn môi, nhăn mặt, và hét lên trong lòng khi đọc các mô tả chi tiết về VÔ SỐ tai nạn xảy ra với Tara và các thành viên trong gia đình. Bỏng, vết thương, mắt bầm tím, não đập vào bê tông. Có người cho rằng cô có thể nhớ sai hoặc phóng đại, nhưng tôi thì nghĩ không ai bịa chuyện mình nhìn thấy não anh trai lòi ra khỏi sọ.

Anh trai tâm thần.
Và còn là sự tra tấn thể xác và tinh thần mà người anh tâm thần Shawn đã gây ra cho Tara và những người khác. Ồ, anh ta đúng là “soái ca” đấy. Anh ta từng bẻ gãy ngón tay cô, dúi đầu cô vào bồn cầu — những trò “bình thường” kiểu đó. Nếu có ai cần gặp bác sĩ tâm lý…Có phải đứa trẻ nào cũng liều mạng làm việc ở bãi phế liệu? Tara không đóng vai nạn nhân. Và cô không hận gia đình mình — điều này ban đầu thật khó tin. Nhưng cô nói cuộc sống của cô có vẻ bình thường với cô: vì cô không có gì để so sánh. Đứa trẻ nào mà chẳng giúp bố mẹ làm việc; chỉ là bố cô sở hữu một bãi phế liệu với đầy thiết bị nguy hiểm. Làm sao cô biết rằng những gia đình khác không thường xuyên bị thương? Làm sao cô biết rằng người ta đưa nhau đi bệnh viện thay vì dùng thảo dược để chữa mọi thứ? (Mẹ cô là một người bốc thuốc thảo dược có tiếng.)

Tôi không yêu cuốn sách này ngay từ những trang đầu; tôi đã nghĩ mình sắp thất vọng to rồi. Lại là cái kiểu miêu tả chi tiết — không phải gu của tôi. Cuốn sách mở đầu với việc Tara mô tả ngọn núi tuyệt đẹp nơi cô lớn lên. Viết rất hay, chắc giáo viên sáng tác văn học sẽ tự hào lắm. Nhưng tôi thì gào thét trong lòng: “Đây là hồi ký mà! Hãy kể câu chuyện đời cô đi! Nói tôi nghe chuyện gì đã xảy ra và cô cảm thấy thế nào. Làm ơn để dành chuyện ngọn núi đó cho một bài thơ có được không?” Ha, cái núi đó làm tôi phát cáu — vì nó giống như một rào chắn ngăn tôi cảm nhận được điều gì từ tác giả và câu chuyện của cô ấy.

May thay, phần nói về núi dừng lại, và sau đó tôi bị cuốn vào rất nhanh. Khi tôi tiếp tục đọc và tha thứ cho cô ấy vì chứng “rối loạn mô tả” (một kiểu bệnh mà vài nhà văn mắc phải), tôi phải thừa nhận rằng tôi cũng thấy thích cái cách cô mô tả ngọn núi và tình cảm cô dành cho nó. Ngọn núi đó đã mang lại cho cô cảm giác an toàn và yên bình, và vẻ đẹp của nó vẫn theo cô suốt hành trình đi học xa xứ.