Chết giữa mùa hè Reviews

"Chết giữa mùa hè" là tuyển tập tổng hợp các câu chuyện và kịch của tác giả Yukio Mishima. Ông viết về cái chết – không chỉ là về mặt thể xác mà còn cả về tâm hồn. Cách hành văn của Yukio Mishima thực sự khiến chúng ta phải lắng đọng lại trong từng khoảnh khắc, suy ngẫm hết cái đẹp, cái sâu xa mà ông muốn truyền tải qua mỗi mẩu truyện. Mình xin phép được review 2 mẩu truyện ngắn xuất hiện trong “Chết giữa mùa hè”.

Ưu quốc: Đứng giữa cái chết và sự sống mơ hồ, giữa việc tự sát hay tấn công chính những người bạn mình vì bị cuốn vào cuộc nổi loạn của quân đội Hoàng gia, Trung úy Takeyama Shinji đau đớn đưa ra quyết định của mình. Và vợ anh, Reiko, hẳn phải rất dũng cảm khi bình thản đón nhận và noi gương theo chồng. Cuộc hôn nhân hai người mới chớm nở chưa được nửa năm nhưng lại có một cái kết như thảm kịch.

“Vì không có người thứ hai kết liễu giúp, anh sẽ phải đâm thật sâu. Chắc chắn sẽ là điều không dễ chịu đựng, nhưng xin em đừng sợ. Cái chết luôn luôn khó chứng kiến. Đừng mất can đảm về những gì em sắp nhìn thấy. Em rõ chứ?”

Sự đau đớn về mặt thể xác, dưới ngòi bút của Yukio, thực sự chi tiết và thống khổ. Ở “Ưu quốc”, cái chết đối với Yukio Mishima là “hành động đòi hỏi nhiều ý chí như khi ra trận cần nhiều can đảm, là cái chết mà nhân phẩm và tư cách không kém gì kẻ vong thân trên tuyến đầu trận mạc.”

Đôi cánh: Tình yêu trong sáng được kết nên từ những lần gặp gỡ ít ỏi, những lời hứa hẹn tương lai, nhưng chưa kịp đi đến hồi kết thì đã phải dừng lại. Hai đứa trẻ, mang trong mình những suy nghĩ, niềm tin về đối phương: phải chăng anh ấy, cô ấy có một đôi cánh sau lưng?

“Sugio không khỏi xua đuổi ý tưởng có lẽ đây là dịp may cuối cùng để cậu có thể nhìn thấy đôi cánh của Yoko. Cậu đứng ngồi không yên, cuối cùng bật dậy và ra chỗ đằng trước phòng tắm, chần chừ ở đó một đỗi rồi đi qua đi lại dọc hành lang, tự giận sao mà mình thiếu can đảm đến thế.”

Nhưng rồi Yoko mất trong một trận oanh tạc, để lại cho Sugio bao sự tiếc nuối, cùng những niềm tin mơ hồ chưa được giải đáp.

Yukio Mishima là một người đa tài: người mẫu, diễn viên, kiếm sĩ, thông minh và rất ngầu (tại sao cuộc đời ông vẫn chưa được chuyển thể thành phim?). Tôi đã từng tò mò về khả năng văn chương của con người đa tài này. Và thật không ngờ những câu chuyện trong cuốn sách “Chết giữa mùa hè” lại tinh tế và sâu sắc đến vậy.

Mẩu truyện yêu thích của tôi là Ưu quốc. Đây là câu chuyện không dành cho người yếu tim, nó rất đẹp đẽ và thơ mộng nhưng tôi không dám nói là nó lãng mạn. Tôi đã khóc khi đọc. Tôi cảm thấy mình giống như bước vào tâm trí của nhân vật.

Tuy nhiên, dù tôi thích tất cả câu chuyện trong cuốn sách nhưng tôi lại không có cảm xúc giống như Ưu quốc đối với các câu chuyện còn lại.

Tôi khuyến khích những ai muốn bắt đầu với sách của Mishima thì hãy bắt đầu từ tập truyện “Chết giữa mùa hè”. Ngay cả khi đây không phải là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông ấy thì nó vẫn thể hiện được sự đa dạng trong văn chương của ông.

Một số tiểu thuyết của Mishima có giọng điệu khá ngột ngạt, nhưng ở đây lại thể hiện được sự đa dạng. Nhược điểm duy nhất là vì các câu chuyện không có nhiều chỗ để diễn biến nên không câu chuyện nào có thể lôi cuốn bạn sâu sắc như một cuốn tiểu thuyết được xây dựng tốt của Mishima. Nhưng nếu bạn đang không chắc liệu văn của ông có hợp gu với bạn hay không thì đây là một cuốn sách tuyệt vời để tìm hiểu.

Tập truyện này là sự kết hợp bậc thầy giữa hình thức và kỹ năng. Mỗi câu chuyện tập trung vào một khoảnh khắc quan trọng trong cuộc đời của một nhân vật, một điều gì đó dù nhỏ hay lớn sẽ thay đổi hoàn toàn nhân vật đó. Một cuốn sách đơn giản như vậy nhưng Mishima đã chứng tỏ được mức độ ảnh hưởng của nó.

Đây là cảm nhận của tôi về tác giả, mặc dù tôi không tin vào sự say mê của ông ấy đối với cái chết, nhưng không thể phủ nhận rằng tác phẩm của ông rất bổ ích để nghiền ngẫm.

Vì vậy, tôi sẽ tiếp tục đọc cuốn sách kỳ lạ xinh đẹp này.

Cuốn sách là tuyển tập những truyện ngắn dằn vặt mang đậm nét hài kịch đen, xoay quanh những mối quan hệ phức tạp và rối rắm của đại văn hào Yukio Mishima. Cái oi bức ngột ngạt của mùa hè được đặt lên trang giấy tương phản với sự trống vắng, lạnh lẽo trong tâm can. Tuyển tập là những câu chuyện về quan niệm thế thái nhân tình, một vị cao tăng vướng vào tà niệm trần tục với nàng thứ phi hoàng tộc, một chàng trai giả gái say sưa với những vở kịch Nô, một khung hình có trung úy Nhật Bản tự sát bằng seppuku để thể hiện lòng trung thành. Những cái chết trong truyện có nhiều nét tương đồng với cái chết của chính tác giả sau này. Mishima đã mổ bụng tự sát vào năm 45 tuổi để bảo vệ đức tin của mình.

Tập truyện “Chết giữa mùa hè” một lần nữa cho tôi thấy rõ tài năng văn chương của của Yukio Mishima với lời văn bay bổng, sinh động, nhẹ nhàng, thơ mộng, thấm đẫm cảm xúc. Mỏng manh như cánh bướm, mềm mại như tơ lụa, êm đềm như mây trôi nhưng những trang viết cũng thấm đượm sự sâu sắc.

Tác phẩm gồm 9 truyện ngắn và phụ lục có kèm theo 2 vở kịch Nô cận đại. Các truyện đều đẫm trong nước mắt, bi ai, chết chóc nhưng không phải câu chuyện nào cũng uỷ mị, sướt mướt. 

Tôi ấn tượng nhất là truyện “Ưu quốc” với cảnh Trung uý Takeyama Shinji mổ bụng theo đúng nghi lễ bằng kiếm và vợ tự vẫn được miêu tả vô cùng cụ thể, tỉ mỉ và sắc nét. Đây là truyện ngắn đầu tiên và cũng tạo sự lôi cuốn mạnh mẽ nhất đối với tôi. Mishima mang đến niềm hoan lạc, đê mê nồng cháy quyện lấy tình yêu, trách nhiệm, tinh thần trung trinh tiết liệt...  qua cách kể vô cùng thu hút.

Mở đầu là câu chuyện về cái chết của một quân nhân và vợ của ông. Cái các Mishima mô tả cái chết của người quân nhân thật bi tráng và của người vợ vừa nhẹ nhàng nhưng cũng không kém phần khốc liệt. Nhưng suy cho cùng, chúng ta sẽ cảm tưởng cái chết trong truyện ngắn đầu tiên này chỉ có ở thời Sa hoàng Nhật – còn ở thời hiện đại, chúng ta nhận thức rằng rất khó khăn để con người từ bỏ sự sống khi có quá nhiều hoan lạc níu giữ chúng ta. Suy cho cùng, cái chết ở đây là sự lựa chọn của những tâm hồn bất khuất, chung thủy và không hề có sự dằn vặt, đắn đo gì trước khi lựa chọn nó – Và tâm điểm ở đây chính là người chết, cách mà Mishima mô tả cái chết của hai vợ chồng người quân nhân vừa chi tiết, vừa trần trụi khiến người đọc sởn gai ốc. Ngược lại, cái chết trong truyện ngắn “Chết giữa mùa hè” lại tự nhiên và nhẹ nhàng đến rồi nhẹ nhàng đi, trần trụi, bình thản. Nhưng tâm điểm ở đây lại là người sống – sự chuyển biến trong tâm lý của người sống – từ việc khó chấp nhận đến việc bình thản tiếp nhận cái chết của người thân và chờ đợi những cái chết tiếp theo như cái cách nói lạc quan của một người vừa bị đâm xe nhưng may mắn không hề hấn gì và đứng dậy cất lời: Xe tiếp theo , vậy.

Về tình yêu, thực sự tình yêu trong những câu chuyện của Mishima hết sức xa lạ và khó hiểu. Như trong “Gì HaruKo”, cả câu chuyện người dẫn chuyện là người cháu trai của gì Haruko và những chuyển biến trong tâm lý của người cháu, nhưng xét cho cùng, cái mà câu chuyện muốn đề cập lại là mối tình đồng tính nữ của người Gì và người em chồng. Tình yêu của người cháu trai chỉ như làm nền cho mối tình đồng tính nữ ấy dù nó không được đề cập nhiều và rõ ràng trong câu chuyện. Những chung đụng xác thịt tưởng chừng chỉ là chuyện bên lề, nhưng những đụng chạm đầy cảm xúc lại được mô tả hết sức chân thực và trần trụi.

Review 'Chết giữa mùa hè' – Phải có sự cảm nhận và giác quan nhạy bén đến thế nào tác giả mới có thể nắm bắt được những chuyển biến rất đỗi thầm kín của tâm lý con người trong “Chết giữa mùa hè” để khai thác nó, mổ xẻ nó và tô điểm cho nó một bộ cánh hiện thực trần trụi.

Vừa đọc xong 'Chết giữa mùa hè'. Không nắm bắt được quá nhiều ý của tác giả, cũng không hiểu được cuốn sách muốn truyền tải thông điệp gì. Chỉ thông qua những câu chuyện mà nhìn nhận hiện thực và những góc khuất tâm lý vừa hiện thực, vừa đáng sợ lại cũng vừa hư ảo. Cuốn sách là những tập truyện ngắn mà chủ đề chính là tình yêu và cái chết. Và cái cách mà Mishima – tác giả nói về chúng mới đa sắc màu làm sao. Có cái chết rất đỗi nhẹ nhàng , cũng có cái chết là sự giải thoát, cũng có cái chết là sự lựa chọn đầy bi tráng. Có tình yêu rất đỗi tự nhiên, cũng có những tình yêu giằng xé và đầy suy tưởng.

Mình không thể Review 'Chết giữa mùa hè' theo một cách thông thường là nó rất đáng đọc hay rất hay. Nó không phải là cuốn sách dành cho tất cả mọi người. Đọc 'Chết giữa mùa hè' phải dùng não rất nhiều bởi các câu chuyện không hề tuân theo một trật tự như nó phải vậy. Tưởng chừng như tác giả chỉ đơn giản kể một sự tiếp diễn của sự kiện, hiện tượng và cảm xúc nhưng ẩm trong đó lại là những ý niệm không mấy dễ hiểu. Màu sắc của câu chuyện không mấy nhẹ nhàng, có bi kịch nhưng lại được kể một cách nhẹ bẫng. Có cái chết nhưng không đau đớn mà chỉ tráng lệ. Tuy nhiên bạn sẽ thực sự khâm phục khả năng khai thác tài tình của tác giả về những chuyển biến tâm lý rất khó nhận thất của nhân vật. Ông ấy nắm bắt nó và viết nó ra bằng ngôn từ của ông, ngôn từ đầy ma mị.

Nếu như bạn không phải là một người khó đọc, mình nghĩ bạn vẫn thẩm được 'Chết giữa mùa hè' như một cuốn sách giúp bạn có thêm vốn sống, vốn từ và vốn văn chương.

Đến với văn học Nhật Bản, một trong những nền văn học độc đáo với bề dày thành tựu lớn trong khu vực văn học phương Đông, bạn đọc nhớ nhiều đến các tác phẩm của nhiều bậc thầy văn chương như Kawabata Yasunari, Oe Kenzaburo, Ishiguro Kazuo – ba nhà văn nhận được giải Nobel văn học. Hoặc những cái tên xuất sắc khác như: Tanizaki Junichiro, Abe Shinzo, Haruki Murakami, … cũng được đặc biệt quan tâm dịch thuật, nghiên cứu khá mạnh mẽ ở Việt Nam, nhất là trong vòng hai thập kỷ gần đây. Trong số khá nhiều tên tuổi nhà văn Nhật Bản được yêu thích ở Việt Nam, Mishima Yukio không phải là một cái tên xa lạ. Có thể khẳng định ông là một trong những nhà văn có tên tuổi lớn của Nhật Bản, không chỉ ở sân nhà mà ngay cả ở văn đàn quốc tế, từng được đề cử giải thưởng Nobel. Nhiều truyện ngắn và tiểu thuyết của ông đã được chuyển Việt ngữ từ trước năm 1975 ở miền Nam Việt Nam, và gần đây, hàng loạt các tác phẩm thuộc hàng “danh tác” của Mishima đã được dịch lại, dịch mới cũng như trở thành đề tài nghiên cứu của độc giả và giới chuyên môn trong nước. Tất cả đều khẳng định cá tính sáng tạo độc đáo riêng biệt của Mishima Yukio trong đông đảo nhiều tác giả Nhật Bản được giới thiệu và tiếp nhận ở Việt Nam hiện nay. Mishima Yukio thu hút nhiều sự quan tâm, một phần bắt nguồn từ đời tư và sự lựa chọn cho cái chết của nhà văn, mặt khác, quan trọng hơn, vì rằng: “Mishima là một tài năng đích thực và là một tồn tại hãn hữu” [21, tr.5] như GS.TS Nguyễn Nam Trân đã nhận định. Có thể nói, Mishima sở hữu những đặc tính rất nổi bật của văn học Nhật. Thứ nhất, ở văn học Nhật Bản thường xuyên tồn tại sự dung hòa của hai thái cực đối nghịch nhau trong một chỉnh thể, như nhà văn hóa Hữu Ngọc đã cho rằng: “Người Nhật có thể thưởng thức vẻ đẹp mong manh của hoa anh đào và ánh thép sắc lạnh người của thanh bảo kiếm” [14]. Đây cũng là một trong những điểm đặc sắc trong các sáng tác của Mishima, bởi trong ông là sự kế thừa của những hệ tư tưởng trước về một Nhật Bản nguyên sơ hơn với thần thoại cùng trật tự xã hội cũ và sự tiếp biến của những phương pháp sáng tác Tây Âu. Ông “vồ vập” trong việc tiếp cận cái mới nhưng chưa bao giờ buông tay với cái cũ. Cũng chính vì lẽ đó, văn chương của Mishima lại là sự hòa quyện giữa những dòng chảy “nóng - lạnh” đối nghịch nhau, tưởng nhớ không thể dung hòa nhưng lại hợp thành chỉnh thể, trọn vẹn đến không ngờ. Tiếp cận với các 2 trào lưu văn học phương Tây, nhưng ông lại đi tìm nguồn cảm hứng ở văn chương cổ điển. Bên trong văn chương của ông chúng ta vừa nhìn thấy cái phần mới, vừa cảm nhận thấy cái phần truyền thống, chính cách dung hòa tồn tại trong các mặt đối nghịch đã làm nên nét đặc sắc trong phong cách sáng tác của Mishima. Thứ hai, tinh thần duy mỹ luôn là nét đặc trưng nổi bật của văn học Nhật Bản trong suốt hàng thế kỷ qua, không giống với Kawabata – người chuyên viết về những nét đẹp truyền thống của xứ Phù Tang, Mishima cũng viết về cái đẹp nhưng cái đẹp trong văn chương của ông là cái đẹp khắc kỷ, cái đẹp như một “công án”, cái đẹp mang đậm chất hiện sinh, cái đẹp đẩy ông đến gần hơn với cái chết “Sắc đẹp, những thứ đẹp đẽ, đó là những chất xúc tác dẫn tôi đến với suy tưởng chết chóc bên trong mình” [34]. Rõ ràng, bước sang thời kỳ hiện đại, cái đẹp trong văn học Nhật Bản đã bắt đầu trở khác, và đến với Mishima thì cái đẹp lại được ông đẩy lên, như là một “tín ngưỡng” đầy ám thị cho tâm hồn. Thậm chí, triết lý mỹ học đặc biệt của người Nhật về cái chết cũng được biểu lộ đỉnh cao trong các sáng tác của nhà văn, giống như cái cách ông đã lựa chọn cái chết cho chính mình trong đời thực

Yukio Mishima là nhà văn và nhà biên kịch nổi tiếng của Nhật Bản. Ông được biết đến không chỉ nhờ các tác phẩm văn chương độc đáo, mà còn qua cái chết gây chấn động: Mổ bụng tự sát ở tuổi 45. Ông để lại gia tài văn chương đồ sộ gồm 34 cuốn tiểu thuyết, 50 vở kịch, 25 tuyển tập truyện ngắn… Một vài cuốn sách của ông cũng đã được xuất bản tại Việt Nam, gần đây có tập truyện ngắn 'Chết giữa mùa hè' và tiểu thuyết ' Khao khát yêu đương' , đều được giới thiệu bởi công ty sách Tao Đàn.

Yukio Mishima đã nhận được nhiều giải thưởng văn chương, từng là ứng viên hàng đầu cho giải Nobel Văn học. Với văn phong tinh tế, linh hoạt, đặc trưng Nhật Bản, ông được coi là một trong những tên tuổi quan trọng trên văn đàn Nhật thế kỉ 20