"Tội ác và trừng phạt" là một tiểu thuyết của nhà văn Nga Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky. Tiểu thuyết này cùng với Anh em nhà Karamazov là hai tác phẩm nổi tiếng nhất của Dostoevsky. Tạp chí Time đã bình chọn Tội ác và hình phạt là một trong số những cuốn sách vĩ đại nhất mọi thời đại .

Nội dung tóm tắt của tác phẩm là  tập trung vào nhân vật trung tâm Rodion Romanovich Raskolnikov, một sinh viên trường luật ở Petecbua. Raskolnikov xuất thân từ một gia đình nghèo ở nông thôn, bà mẹ không đủ điều kiện nuôi anh ăn học đến ngày thành đạt, cô em gái Dunhia giàu lòng hy sinh phải làm gia sư cho gia đình lão địa chủ quý tộc dâm dục Arkady Ivanovich Svidrigailov để nuôi anh. Nhưng vốn là một cô gái thông minh, giàu tự trọng, Dunhia bỏ việc dạy học vì bị lão địa chủ Svidrigailov ve vãn hòng chiếm đoạt, mặc dù lão đã có vợ con. Đời sống gia đình ngày càng khó khăn khiến Raskolnikov phải bỏ học giữa chừng. Trong hoàn cảnh khó khăn như vậy, một người mối lái đưa Pyotr Petrovich Luzhin (Luzhin), một viên quan cao cấp ngành Toà án ở Thủ đô đến gặp Dunhia hỏi vợ.



Đời sống thiếu thốn dồn con người vào chân tường:

Do đời sống thiếu thốn, hàng ngày chứng kiến nơi cái xóm trọ toàn dân nghèo với bao cảnh đời lầm than, cùng quẫn, lại bị tiêm nhiễm bởi triết lý người hùng khi mơ tưởng một ngày sẽ được như Napoléon Bonaparte, Raskolnikov tự coi mình là phi thường, thường xuyên khép kín lòng mình, bơi mải miết trong những suy tư đơn độc, nung nấu những căm uất về tình trạng bất công, phi nghĩa của xã hội và tìm kiếm lối thoát bằng sức lực của cá nhân mình. Những lý do đó đã khiến chàng, trong một lần nọ, đã quyết định đến nhà mụ cầm đồ Alyona Ivanovna giàu nứt đố đổ vách, lạnh lùng lấy búa bổ vỡ đầu mụ và cướp tiền bạc, châu báu. Sau khi mở được két tiền, quay ra chàng gặp ngay em gái mụ cầm đồ, Elizabet. Vì quá hốt hoảng Raskolnikov vung búa đập chết luôn ả. Trốn khỏi căn nhà mụ cầm đồ, chàng giấu kín gói đồ cướp được dưới một tảng đá và không dám tiêu một đồng mặc dù không còn một xu dính túi. Sau vụ giết người khủng khiếp đó, dù chưa bị phát hiện, lương tâm của Raskolnikov vẫn bị dày vò triền miên. Chàng như người mất hồn tâm thần hoảng loạn, đêm nằm mê sảng vật vã, ngày đi lang thang vơ vẩn. Về sau của câu chuyện là những tình tiết vô cùng hấp dẫn mà mỗi người đọc phải tự mình khám phá mới biết được sự đắng cay mà mỗi nhân vật trong truyện chịu đựng để từ đó có cái nhìn cảm thông hơn.

Trong “Tội ác và trừng phạt”, không ít lần Dostoevsky vạch mặt bọn địa chủ tư sản dùng tiền để chôn vùi nhân phẩm và danh dự của người khác đồng thời che đậy bản chất xấu xa bỉ ổi của mình. Lão địa chủ Svidrigailov đã đối xử rất thô bạo, vô lễ và nhạo báng Dunhia khi cô đến làm gia sư nhà lão nhằm che mắt thiên hạ để rồi ve vãn Dunhia và dùng tiền âm mưu chiếm đoạt cô, hứa hẹn đủ điều thậm chí còn rủ cô bỏ trốn với ông ta nhằm thỏa mãn dục vọng của mình. Cuối cùng vợ lão phát hiện khi lão khẩn khoản vai nài Dunhia, ả đã nhục mạ cô và đẩy cô ra đường. Chuyện này đồn khắp thành phố đến nỗi hai mẹ con Dunhia không thể đi lễ nhà thờ được nữa vì sự bàn tán và khinh bỉ của mọi người. Dunhia xuất thân nghèo khổ và đi làm thuê trong khi gia đình lão địa chủ Svidrigailov giàu có và quyền thế nên mọi người cứ nhằm vào Dunhia mà bàn tán, một người nghèo không địa vị sẽ không bao giờ có tiếng nói trong một xã hội chỉ biết tôn vinh đồng tiền và địa vị, lúc này giá trị tuyệt đối của xã hội là đồng tiền và Dunhia tội nghiệp đã trở thành nạn nhân như thế. Và cứ như vậy, xuyên suốt tác phẩm “Tội ác và trừng phạt” giá trị đạo đức không còn mà mọi cán cân của xã hội đều cân đo đong đếm qua đồng tiền.

Dostoevsky đã khắc họa một cách chân thật đến đáng sợ xã hội tư sản Nga lúc bấy giờ trong “Tội ác và hình phạt”, một xã hội bị đồng tiền tàn phá về đạo đức con người và thống trị xã hội ở mọi phương diện. Khi đồng tiền không còn là phương tiện trao đổi hàng hóa thông thường mà nó trở nên thống lĩnh mọi mặt cả về đời sống vật chất lẫn tinh thần thì con người không còn giữ được thiên lương nữa, họ lừa dối nhau, chà đạp lẫn nhau để có được nó. Việc làm ấy nhằm vạch rõ bản chất của tầng lớp tư sản hãnh tiến, chà đạp lên danh dự và nhân phẩm của người nghèo từ đó mà giá trị nhân văn của tác phẩm trở nên cao cả hơn bao giờ hết.

“Tội ác và trừng phạt”, Dostoevsky phác họa chân thật một xã hội nước Nga thế kỉ XIX đang rơi vào tình trạng khủng hoảng và hỗn loạn nhưng chưa đánh mất tất cả vì nó vẫn còn được gìn giữ bởi những con người mang vẻ đẹp cao quý về nhân cách và tâm hồn. Vẻ đẹp nhân cách ấy bộc lộ rõ nét qua hai nhân vật là Sonya và Dunhia.



Hoàn cảnh xô đẩy khiến mọi người cùng quẫn

Hoàn cảnh của nhân vật Sonya có thể coi là hoàn cảnh điển hình của những con người bé nhỏ trong xã hội tư sản. Sonya là hình tượng nhân vật lớn xuyên suốt trong các sáng tác của Dostoievski, là nhân vật điển hình cho tinh thần vị tha và tình yêu thương con người. Những phẩm chất này được nâng lên thành giáo lý tôn giáo trong kinh Phúc âm mà theo Dostoievski đây chính là phẩm chất đạo đức sẽ thay đổi thế giới.

Những phẩm chất cao đẹp ấy trong Sonya thể hiện qua việc cô chấp nhận hi sinh sắc đẹp, tuổi trẻ, danh dự và cả tâm hồn trong trắng của mình để làm gái điếm.Cô chấp nhận bị xã hội khinh miệt mà chỉ đủ sức mang lại cho người thân của mình một cuộc sống mấp mé bờ vực chết đói.Sự bác ái của Sonya cũng được thể hiện qua cách cô đối xử và truyền cho Raskolnikov niềm tin vào tôn giáo.Cô đọc Kinh Thánh cho anh nghe, đeo cho anh thánh giá… và kết quả là hình ảnh cuốn Kinh Thánh dưới gối Raskolnikov sau khi đầu thú và nhận hình phạt.Sonya càng đáng quý với quyết định tự nguyện gắn bó với Raskolnikov trong chuyến đi đày tám năm ở vùng đất Sibiria khắc nghiệt.

Những đoạn độc thoại trước và sau khi xảy ra vụ án phản ánh được sự mâu thuẫn và tâm lý phức tạp của nhân vật. Những mẫu độc thoại này được nhà văn lồng ghép tài tình vào tình huống và mạch kể của câu truyện. Ngoài thủ pháp độc thoại và độc thoại nội tâm, Dostoevsky còn khắc họa tính cách, tâm lý nhân vật qua lời đối thoại.Qua lời nói, cử chỉ của các nhân vật trong giao tiếp, tính cách và tâm lý dần được khẳng định. nghệ thuật trong “Tội ác và hình phạt” cũng là không gian và thời gian tâm lý.Dostoevsky thường chú trọng đến những không gian nhỏ hẹp, tù túng như không gian phòng trọ, nhà ở của các nhân vật trong tác phẩm. Hầu hết các căn phòng đều chật hẹp, dơ bẩn và thiếu ánh sáng. Từ những không gian như thế, cuộc sống nhân vật hiện ra vô cùng bế tắc, u uất. Thời gian trong tác phẩm không cụ thể ngày tháng, không theo một trình tự logic nào, nó khi được kéo dài ra, khi lại là thời gian hiện tại xen lẫn quá khứ rồi tương lai.

Giá trị của cuốn tiểu thuyết nằm ở việc mô tả trạng thái tâm lý của nhân vật chính Rodion Romanovich Raskolnikov. Tội ác mà Raxkolnikov gây ra không phải chỉ là một hành động bộc phát mà đã được nhen nhóm ấp ủ trong tiềm thức để rồi khi các điều kiện tụ hội đầy đủ thì tội ác được thực hiện. Con người nhân vật chính đầy những mâu thuẫn nội tâm, tàn nhẫn và lạnh lùng khi phạm tội nhưng cũng có sự cảm thông, yêu thương đối với những thân phận bất hạnh như Sonya. Cách diễn tả tâm lý nhân vật sâu sắc, lời thoại tuyệt vời. Tuy nhiên về bản in, tôi thấy sách có bìa đẹp, giấy trắng chất lượng giấy tốt, nhưng bên cạnh đó, sách in còn hơi mờ đặc biệt là những dòng đầu của trang và những phần chữ in nghiêng. Ngoài ra sách vẫn còn đôi chỗ sai lỗi chính tả làm cho người đọc có cảm giác khó chịu.

Đó là một tiểu thuyết về những con người bị cuộc đời giam hãm trong không gian tăm tối, vì vậy các cảnh phim đều được quay trong các ngõ phố, sân sau chật hẹp. Khi gập cuốn sách lại, điều đọng lại trong tôi là sự cảm phục đối với tình cảm mà tác giả Dostoevsky dành cho phận người nghèo khổ trong xã hội và sự ngưỡng mộ đối với tài năng phân tích tâm lý con người sâu sắc tinh tế đến kỳ diệu của ông . Có lẽ ta nên gọi ông là một nhà triết học, một nhà tâm lý học đại tài. Bằng tài năng nghệ thuật khéo léo, ông đã xây dựng được con người “nhị nguyên” thông qua nhân vật Raxcolnicov. Một mặt Raxcolnicov là một thanh niên vô cùng khảng khái tốt bụng, yêu thương con người vô bờ bến, và nhạy cảm với mọi nỗi đau của con người trong xã hội. Nghèo là vậy mà anh sẵn sàng đem những đồng tiền cuối cùng để giúp một người bạn học nghèo túng và ho lao, thậm chí còn nuôi bạn 1 học kỳ. Raxconilcov còn không ngần ngại bỏ những đồng tiền cuối cùng để lo ma chay cho bác công nhân nghèo Marmeladov. Trái tim nhận hậu còn giúp anh nhìn ra được phẩm giá của Xonia- một cô gái phải bán mình để nuôi gia đình. Anh ngưỡng mộ chân thành trước sự hi sinh của cô. Anh khóc thương không ngừng trước hình ảnh 1 chú ngựa già yếu bị hành hạ đến chết bởi lũ người man rợ và ác ôn. Mặt khác anh lại sẵn sàng thực hiện một hành vi giết người hết sức man rợ.



Nỗi thống khổ và sự giản dị của tình người

Tác phẩm đầy những nỗi thống khổ, tôi lại thấy mình đã nhận ra chính bản thân cũng đang đầy sự hoài nghi dành cho người khác . Tác giả đã cho tôi thấy rằng tuổi trẻ dù ở thời đại nào cũng luôn tràn đấy những ước vọng, hoài bão và lý tưởng. Để rồi tôi thấy rằng mình thật may mắn khi được sinh ra trong một thời đại văn minh hơn, tiến bộ hơn. Tác phẩm như tiếp thêm sức mạnh cho tôi theo đuổi ước mơ của mình. Tội ác và Trừng phạt còn dạy tôi rằng hãy luôn nhìn vào những mặt tốt của con người, và hãy bớt hoài nghi. Hãy tin vào những người xung quanh đừng vì xã hội quá thực dụng hay một vài vết xước mà để tâm hồn mình mất đi sự tin tưởng.

Cốt truyện giản dị nhưng lại khai thác tối đa tâm lý nhân vật: giằng xé, ân hận, đau đớn, lo lắng, hổ thẹn….”Tội ác và trừng phạt” phản ánh khá rõ nét hiện thực xã hội lúc bấy giờ, những đen tối, xấu xa, bất công đã khiến con người ta có những hành động sai lầm. Những triết lý trong truyện khiến ta phải ngẫm nghĩ thật nhiều. Một tác phẩm kinh điển mà cho đến tận ngày nay, vẫn còn nguyên giá trị của nó. “Tội ác và hình phạt” có thể nói là một cuốn sách “không bao giờ cũ” bơi những triết lý của Dostoyevsky dường như luôn đi trước thời đại và luôn có tính sắc bén không thể chối cãi.

Chỉ với một cốt truyện không quá phức tạp, những triết lý dễ hiểu nhưng vô cùng sâu sắc, Dostoyevsky đã tạo nên một mê cung của những cảm xúc, những suy ngẫm, khiến bạn đọc không khỏi bàng hoàng trước thực tại đen trắng lẫn lộn trong xã hội thời đó, và cả hiện nay.

Tình yêu sâu sắc, sự hy sinh cao cả và tấm lòng nhân hậu của cô gái Xônya cùng sự quan tâm, yêu thương giúp đỡ của mọi người đã thức tỉnh Raxkônnikốp. Chấm dứt những giằng xé nội tâm, anh đưa ra quyết định: thà bị giam cầm về thể xác còn hơn bị tù đày về tâm hồn. Với nội dung tư tưởng sâu sắc, “Tội ác và trừng phạt” đã được đánh giá là một kiệt tác chứa chan tình yêu thương giữa con người với con người. Cuốn tiểu thuyết là một trong những tác phẩm có nội dung bi thảm nhất của nền văn học nhân loại. Với tấm lòng nhân đạo vô bờ bến, tác giả đã dựng lên một bức tranh ảm đạm về số phận bế tắc của tầng lớp người dưới đáy xã hội Nga. 

"Tội ác và trừng phạt" còn là lời tố cáo mãnh liệt tầng lớp tư sản hãnh tiến, giẫm đạp lên đạo đức, nhân phẩm, tài năng. Nội dung sâu sắc như trên được chuyển tải bằng nghệ thuật phân tích tâm lí sâu sắc, tinh tế đến mức kì diệu đào đến tận đáy sâu tâm hồn nhân vật, tới cả đường gân thớ thịt dưới làn da con người; bằng sự đan xen giữa tuyến cốt truyện trung tâm “Tội ác và trừng phạt” với một số tuyến độc lập khác, như tuyến cốt truyện gia đình Marmeladov, tuyến cốt truyện Dunhia… Chính trong quan hệ đối chiếu đó mà chiều sâu xã hội cùng những tâm tư phức tạp của con người có điều kiện được bộc lộ một cách chân thật.

Review chi tiết bởi Đình Tú - Bookademy

Ảnh: Bích Ngọc - Bookademy

----------

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn



Tham gia Bookademy Team để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị, đăng ký CTV tại link: 
https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3

Xem thêm

“Tội ác và Trừng phạt” đã đưa tôi đi qua rất nhiều cung bậc cảm xúc. Có lúc tôi thấy mình rơi nước mắt thương cảm cho cuộc sống của bao phận người trong truyện, tôi không nén nổi cảm xúc khi đọc những dòng “độc thoại nội tâm” của Raxcolnicov - một tâm hồn, một lý tưởng cô độc. Lúc khác tôi lại thấy mình cười “khoái trá” khi Raxcolnicov bằng sự thông minh và sắc bén đã vạch trần những mưu hèn kế bẩn của Lujin - một đại diện điển hình cho đồng tiền trong xã hội. Rồi tôi lại thấy tim mình dâng lên sự khinh bỉ đối với một con người như Xvidrigailov khi hắn tâm sự cho Raxcolnicov về cách mà hắn dụ dỗ tán tỉnh phụ nữ. Khi gấp cuốn sách lại, điều động lại trong tôi là sự cảm phục đối với tình cảm mà tác giả Dostoevsky dành cho phận người nghèo khổ trong xã hội và sự ngưỡng mộ đối với tài năng phân tích tâm lý con người sâu sắc tinh tế đến kỳ diệu của ông. Có lẽ ta nên gọi ông là một nhà triết học, một nhà tâm lý học đại tài. Bằng tài năng nghệ thuật khéo léo, ông đã xây dựng được con người “nhị nguyên” thông qua nhân vật Raxcolnicov. Một mặt Raxcolnicov là một thanh niên vô cùng khảng khái tốt bụng, yêu thương con người vô bờ bến, và nhạy cảm với mọi nỗi đau của con người trong xã hội. Nghèo là vậy mà anh sẵn sàng đem những đồng tiền cuối cùng để giúp một người bạn học nghèo túng và hơ lao, thậm chí còn nuôi bạn 1 học kỳ. Raxconilcov còn không ngần ngại bỏ những đồng tiền cuối cùng để lo ma chay cho bác công nhân nghèo Marmeladov. Trái tim nhân hậu còn giúp anh nhìn ra được phẩm giá của Xonia - một cô gái phải bán mình để nuôi gia đình. Anh ngưỡng mộ chân thành trước sự hy sinh của cô. Anh khóc thương không ngừng trước hình ảnh 1 chú ngựa già yếu bị hành hạ đến chết bởi lũ người man rợ và ác ôn. Mặt khác anh lại sẵn sàng thực hiện một hành vi giết người hết sức man rợ. Là một nhà tâm lý, ngòi bút của Dostoevsky có thể chạm sâu vào đáy tâm hồn của mọi kiếp người nghèo khổ trong xã hội, dù đó là một người mẹ, một người vợ, một người cha, hay là một con người phức tạp như Raxcolnicov.

Quả thực đây là một tác phẩm khá khó đọc, nhiều đoạn tôi phải đọc đi đọc lại mới hiểu được dụng ý của tác giả. Nhưng tôi tin rằng đây là một trong những tác phẩm văn học hay và sâu sắc nhất tôi đã từng đọc. Và thật lạ, dù tác phẩm đầy những nỗi thống khổ, tôi lại thấy mình mỉm cười khi đóng cuốn truyện lại. Tác giả đã cho tôi thấy rằng tuổi trẻ dù ở thời nào cũng luôn tràn đầy những ước vọng, hoài bão và lý tưởng. Để rồi tôi thấy rằng mình thật may mắn khi được sinh ra trong một thời đại văn minh hơn, tiến bộ hơn. Tác phẩm “Tội ác và trừng phạt” như tiếp thêm sức mạnh cho tôi theo đuổi ước mơ của mình. “Tội ác và Trừng phạt” còn dạy tôi rằng hãy luôn nhìn vào những mặt tốt của con người, và hãy bớt hoài nghi. Hãy tin vào con người!

“Tội ác và trừng phạt” của nhà văn Fyodor Mikhailovich Dostoevsky là một kiệt tác vô cùng sâu sắc và lôi cuốn. Cuốn tiểu thuyết này đưa ta vào thế giới đen tối và phức tạp của Rodion Romanovich Raskolnikov, một sinh viên nghèo đầy tri thức, nhưng đầy những mâu thuẫn tâm lý.

Raskolnikov, một tâm hồn đầy bất ổn và sự cô độc, đặt ra thắc mắc căn bản về tội ác và đạo đức. Anh tin rằng những người phi thường như mình có quyền vi phạm đạo đức nếu hành động đó mang lại lợi ích cho xã hội. Và để kiểm chứng lý thuyết của mình, anh quyết định giết người già cho vay nặng lãi. Tuy nhiên, sau khi thực hiện tội ác này, Raskolnikov rơi vào trạng thái tâm lý tuyệt vọng và hối hận.

Cuốn tiểu thuyết sâu sắc khám phá những khía cạnh tâm lý phức tạp của con người, từ sự ám ảnh đến nỗi hối hận và sự tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống. Raskolnikov, một nhân vật phức tạp và đa chiều, là một ví dụ xuất sắc về sự sáng tạo trong văn học.

“Tội ác và trừng phạt” không chỉ là một câu chuyện hấp dẫn về tội ác và hình phạt, mà còn là một tác phẩm triết học sâu xa về đạo đức và ý nghĩa của cuộc sống. Với lối viết súc tích và giàu chất thơ của Dostoevsky, cuốn tiểu thuyết này thực sự là một trải nghiệm đọc đáng giá cho những ai quan tâm đến tâm lý con người và xã hội.

Trong tác phẩm “Tội ác và hình phạt”, tác giả đã không ít lần vạch mặt bọn địa chủ tư sản dùng tiền để chôn vùi nhân phẩm và danh dự của người khác. Lão địa chủ Svidrigailov đã đối xử thô bạo và nhạo báng Dunhia, hứa hẹn với cô đủ điều. Thậm chí còn rủ cô bỏ trốn với ông ta vì dục vọng của mình. Cuối cùng vợ lão phát hiện khi lão khẩn khoản vai nài Dunhia, ả đã nhục mạ cô và đẩy cô ra đường. Chuyện này đồn khắp thành phố đến nỗi hai mẹ con Dunhia không thể đi lễ nhà thờ được nữa vì sự bàn tán và khinh bỉ của mọi người. Dunhia xuất thân nghèo khổ và đi làm thuê trong khi gia đình lão địa chủ Svidrigailov giàu có và quyền thế nên mọi người cứ nhằm vào Dunhia mà bàn tán, một người nghèo không địa vị sẽ không bao giờ có tiếng nói trong một xã hội chỉ biết tôn vinh đồng tiền và địa vị, lúc này giá trị tuyệt đối của xã hội là đồng tiền và Dunhia tội nghiệp đã trở thành nạn nhân như thế. Và cứ như vậy, xuyên suốt tác phẩm “Tội ác và hình phạt” giá trị đạo đức không còn mà mọi cán cân của xã hội đều cân đo đong đếm qua đồng tiền.

Sau cùng gã địa chủ đã giết vợ của hắn, nhưng hắn vẫn không thể chiếm đoạt người con gái trong sáng và đầy nghị lực ấy. Vốn là một kẻ giàu có và có lối sống trụy lạc, hắn định kết hôn với con gái của một nhà quý tộc đã bị phá sản. Nhưng bất ngờ trong một cơn khủng hoảng, hắn đã rút súng tự tử và để lại thư tuyệt mệnh rằng hắn bản thân nên tìm đến cái chết.

Nếu không có hình phạt để răn đe tội ác thì cái bản tính nửa người nửa thú của chúng ta sẽ tiến xa tới đâu trên hành trình tội lỗi?

Viết tại Nga từ hơn một trăm năm mươi năm về trước (1865). Câu chuyện về Raskolnikov - một sinh viên nghèo sống tại Saint Petersburg. Đang tham vọng và suy tính một điều xấu xa bởi gia đình anh đang bị dồn vào đường cùng, mẹ bệnh nặng và chị gái thì hi sinh thân mình để anh được đi học. Trong hoàn cảnh đó anh mất đi lý trí sáng suốt của mình, hoàn toàn nghiêng ngả theo học thuyết tai hại, cho phép mình vượt lên tất cả. Là một người theo chủ nghĩa duy lý và duy vật tự cho phép mình có quyền vượt qua một số trở lực nhất định để thành thánh thần. Tự xem mình là bộ phận người được chọn của nhân loại, thuộc những con người có sứ mệnh đem lại hạnh phúc cho nhân loại. Nên Raskolnikov suy nghĩ đến người cầm đồ - người đang có rất nhiều tiền. Còn phân tích thêm về sự kinh khủng của mụ già keo kiệt, ác nghiệt, thù dai, lừa gạt. Đã quyết định giết mụ già, để chữa bệnh cho mẹ, giúp chị gái được tự do và tiếp tục học trường luật. Tất cả đã đi đến một kết luận mà kết quả là những nhát rìu bổ sống vào hai người đàn bà. Đó được xem như bước đầu mà Raskolnikov tiến đến sự “vĩ đại” khi vừa tống khứ khỏi thế giới một người độc ác vô dụng,…

Trong tác phẩm còn đem đến rất nhiều câu hỏi giá trị: Tại sao Raskolnikov giết người? Vì cướp của? Và nếu không thì vì cái gì? Anh có ý tưởng giết người để trở nên siêu vượt hơn tất cả; hành động của anh cũng đã diễn ra ngoài sức tưởng tượng. Và như ban đầu lập luận thì đáng lẽ lương tâm anh ta phải chịu nổi sức nặng mà lý trí anh đã cam đoan vượt qua. Tư tưởng là một chuyện, hành động là một chuyện và cuối cùng là ám ảnh của hành động đó tác động đến ta sau này như thế nào lại là một chuyện. Ba góc độ này không thể cùng chung trong một vòng xoay bánh xe, Raskolnikov đã sai lầm, lý trí của anh đã thôi miên cơ thể anh sa chân vào tội lỗi. Tình yêu như liều thuốc giải độc trong mọi tiểu thuyết của Dostoevsky, ở các tác phẩm nhỏ thì đó là tình yêu trai gái. Còn trong những kiệt tác thì đó là tình yêu dành cho Thiên Chúa, cuốn Phúc Âm mà Raskolnikov gối đầu trong suốt tám năm chuộc lỗi đã nói lên tính nhân văn cao cả của Dostoevsky khi cứu chuộc những con người ở tận cùng tầng lớp xã hội Nga lúc bấy giờ.


"Tội ác và hình phạt" là tác phẩm không chứa đựng nhiều tình tiết bất ngờ, nhưng đủ để khiến bạn đọc căng não bởi sức nặng tâm lí của thế giới nội tâm những người dưới hầm xã hội Nga vô thần. Hình ảnh con người nhỏ bé, con người tìm đường được tác giả chung đúc khéo léo, bên cạnh quá trình thức tỉnh của một con người lạc lối. Các mạch ngầm tư tưởng kết nối một cách linh hoạt, uyển chuyển thông qua các cuộc đối thoại thiết lập tương quan giao tiếp giữa người nghệ sĩ, bạn đọc và nhân vật. Tất cả đã tạo nên một công trình tiểu thuyết đa âm mới mẻ mang màu sắc Nga đặc trưng.

Fyodor Dostoevsky, một người nghệ sĩ mạnh mẽ trên con đường lao động nghệ thuật tròn ba thập kỉ rưỡi, với những dư ảnh của sự nghèo nàn, túng thiếu cùng hải hà năm tháng tù đày tăm tối, đổi lấy chuỗi ngày tràn ngập ánh sáng đẹp đẽ trong cuộc hành trình sáng tạo con chữ. Những kiệt tác của ông, tiêu điểm là tác phẩm "Tội ác và hình phạt" đã thổi bùng ngọn lửa văn chương vốn rực rỡ của nền văn học Nga, nay càng thêm rạng rỡ bội phần trên văn đàn thế giới. Điều Dostoevsky thật sự quan tâm là hệ quả của quá trình kết nối, xử lí dữ liệu nội bộ trong linh hồn của mỗi người.

Xuất phát từ sự hiện diện ý thức bản thân, nhân vật của Dostoevsky luôn phải đối mặt với những cuộc chiến tâm lí phức tạp ngỡ như không có lối thoát. Bakhtin từng nhận xét về phong cách nghệ thuật của Dostoevsky như sau: “Dostoïevski tìm kiếm một nhân vật chính có ý thức thượng thừa, một nhân vật chính mà cuộc đời hoàn toàn dựa trên ý thức bản thân và ý thức cuộc sống”. Nhân vật ông không bon chen giữa cuộc đời tấp nập để rồi chảy trôi theo dòng sự kiện. Ẩn mình trong họ là tiếng nói của tư tưởng, của hoài bão, của những mộng tưởng dẫu sự sống mãi tìm cách bóp nghẹt hơi thở của ý thức. Chúng ta thử truy nguyên để rồi lí giải lực hút đặc biệt Dostoevsky dụng công thiết lập trong ma trận ngôn ngữ tiểu thuyết "Tội ác và hình phạt", để thấu cảm màu sắc nghệ thuật độc đáo của người nghệ sĩ hết mình vì con người.