Chú Bé Mang Pyjama Sọc - John Boyne Reviews

Một cuốn sách hay là cuốn sách như thế nào? Gáy sách nặng trĩu với hàng trăm trang giấy liền kề để tác giả thỏa sức truyền đạt tất cả những điều muốn gửi gắm? Lời văn trưởng thành dẫn dắt một câu chuyện bí ẩn đầy lôi cuốn? Hay tài năng xây dựng nhân vật phức tạp có chiều sâu để thay bản thân bộc lộ những tâm tư thầm kín? Chà, nếu bạn sử dụng các hệ quy chiếu đó để đánh giá thì, “Chú bé mang pyjama sọc” của nhà văn John Boyne hẳn đã không phải là một cuốn sách hay.

Vậy mà, đây vẫn là cuốn sách mà tôi lựa chọn review sau khi chiêm nghiệm qua kha khá đầu sách khác nhau. Tôi mua “Chú bé mang pyjama sọc” vào khoảng 5 năm trước, khi vẫn là cô học sinh cấp hai với niềm đam mê với Thế chiến thứ hai và sự khốc liệt của nó. Và rồi, tôi lại nhanh chóng thất vọng sau khi hít hà cái mùi hương sách mới, lật được đôi ba trang, đọc thoáng qua vài khung cảnh yên bình đầu chương và rồi thầm nghĩ: “Sao lại buồn tẻ và ngây ngô đến thế!” với thế giới quan được xây dựng dưới góc nhìn của cậu bé Bruno 9 tuổi – trong cái giai đoạn mà đáng lẽ phải căng thẳng nhất của Đức Quốc xã. Thế nhưng, ở mỗi độ tuổi khác nhau thì sách lại mang những ẩn ý riêng và khi tỉ mẩn lật lại cuốn sách chỉ vỏn vẹn hơn 200 trang này, tôi lại nhận ra một thứ mà tôi ở những năm đó chưa khám phá được: rằng đọc sách không phải chỉ là nương theo câu chữ tường minh của tác giả mà còn cần một trái tim để đồng cảm kèm một lí trí để phá tan lớp sương mù ẩn giấu dưới cái vỏ bọc “góc nhìn trẻ em”.

Câu chuyện trong “Chú bé mang pyjama sọc” không ồn ào hay dồn dập; truyện tập trung miêu tả chậm rãi diễn biến tâm lí của Bruno – con trai của một sĩ quan cấp cao trong bộ máy nước Đức lúc bấy giờ. Xuyên suốt cuốn sách ta được thấy tác giả cố gắng trong việc “bảo vệ” cái tuổi thơ êm đềm của cậu bé, tránh để nó khỏi bị vẩn đục trước cái thời kì đen tối của nhân loại. Mâu thuẫn và xung đột chủ yếu đến từ những người lớn thân quen với cậu, nó âm ỉ và nhức nhối nhưng cũng chỉ thoáng qua thôi, chỉ cần Bruno xuất hiện cùng cái nhìn ngây ngô của trẻ con thì ngay lập tức, câu chuyện sẽ lại quay về là những chuyến phiêu lưu khám phá của Bruno để gặp người bạn thân Shmuel và những người lớn kì lạ. Có lẽ tất cả những điều ấy là để sắp đặt cho cái kết khiến độc giả phải vương vấn và đau thương trong một khoảng thời gian.

Tôi dễ dàng nhận ra việc John Boyne tập trung xây dựng sự đối lập, từ khác biệt về hoàn cảnh sống đến cái lạnh lùng của dãy hàng rào dây thép gai chia cắt hai cậu nhóc. Mối quan hệ giữa một Bruno sống trong sự bảo bọc và nuông chiều, no đủ đặt cạnh cậu bé Shmuel tù binh, gầy gò và đáng thương trông khá kì lạ. Trong tiểu thuyết có một đoạn trích: “Chính xác thì đâu là sự khác nhau? Cậu băn khoăn tự hỏi. Và ai là người quyết định người nào mặc bộ pyjama sọc còn người nào mặc đồng phục.” Một câu hỏi đau lòng. Đúng vậy, ai là người quy định các quy tắc: rằng dân tộc này cao quý hơn dân tộc khác, rằng người Đức được sống trong vinh quang đầy tự hào trong khi những người như cậu bé Shmuel – người Do Thái phải bị giam giữ, hành hạ và bị đối xử tủi nhục? Vấn đề phân biệt chủng tộc được nhắc đến trong câu chuyện khá nhiều và chính các nhân vật: người mẹ, chị hầu gái Maria, người bà của Bruno đều biểu thị sự phản đối thì tại sao nó vẫn được phép diễn ra? Điều này kì lạ đến nỗi nó lọt vào con mắt thơ ngây của một đứa trẻ 9 tuổi thì không lý nào những người lớn lại không biết. Có lẽ, khi lòng tham vượt quá các chuẩn mực thì một chút lương tâm còn lại là không đủ để con người ta dừng giày vò người khác. Có lẽ họ đã quên mất cảm giác thống khổ khi bị giày vò. Và dù có khác nhau về địa lý hay chủng tộc, con người vẫn là con người. Không có lí do gì là hợp lý để làm đau đồng loại, làm đau bạn bè của mình.

Mặt khác, tôi nhận ra tác giả dành khá nhiều bút lực của mình để gợi nhắc người đọc sự khốc liệt của chiến tranh, mà tiêu biểu thông qua ông Pavel. Pavel là người đến gọt rau củ cho gia đình Bruno và khi cậu nhóc bị thương, ông đã sơ cứu cho cậu, đồng thời tiết lộ trước đây ông hành nghề bác sĩ. ““ Nhưng cháu không hiểu,” Bruno nói, mong muốn được biết ngọn ngành chuyện này. “Nếu ông là bác sĩ, vậy thì tại sao ông lại phục vụ bàn ăn? Tại sao ông không làm việc trong một bệnh viện ở nơi nào đó?”. Một câu hỏi mà ông Pavel khó khăn để trả lời, ông “ngập ngừng một lúc lâu”, trước đó ông “thở dài và băn khoăn xem nên nói gì”. Chiến tranh đã cướp đi tất cả: gia đình, công việc, cuộc sống và cả tinh thần. Ông Pavel – người mà trước đây là bác sĩ nay lại gầy guộc trong “bộ pyjama sọc”, tay chân luôn run rẩy và co rúm lại khi bị mắng chửi và đánh đập. Chiến tranh ập đến và buộc con người ta phải chấp nhận nó, chấp nhận cái thân phận mới của mình và sống lay lắt qua ngày như ngọn đèn dầu lửng lơ trước gió. Tại sao một bác sĩ lại bị giam giữ và phải đi gọt rau củ? Tại sao những đứa trẻ mới chỉ 8-9 tuổi hoặc nhỏ hơn rất nhiều lại phải chịu cảnh đói khát và tử thần rình rập? Những đối tượng đáng lẽ được xã hội quan tâm thì vì những mong muốn ích kỷ và lí tưởng của thiểu số mà bị chà đạp và rẻ rúng.

Trẻ con là vị thẩm phán công bằng nhất, trước khi chúng bị ảnh hưởng bởi toan tính của người lớn. Câu nói trên có lẽ đúng với “Chú bé mang pyjama sọc”. Cô chị Gretel của Bruno cũng từng là cô bé 12 tuổi ham thích búp bê và xúng xính váy hoa nhưng sau thời gian tiếp nhận giáo dục của chế độ thời ấy, cô bé dần có ánh nhìn khinh miệt dành cho những người mang pyjama sọc giống như ông Pavel và Shmuel. “Gretel thở dài lắc đầu. “Với những người Do Thái khác, Bruno. Em không biết điều đó sao? Đó là lí do tại sao họ phải được giam giữ cùng nhau. Họ không được hòa trộn với chúng ta.””. Thời ấy, người Đức xem đồng bào Shmuel là thứ bẩn thỉu và không xứng với quyền con người. Bruno thì khác, cậu bé may mắn hơn khi vẫn giữ trong mình sự ngây thơ với thế giới xung quanh. Nhờ vậy cậu mới có thể hình thành tình bạn đầy trong sáng và vô tư đúng lứa tuổi của mình với Shmuel, dẫu cho bọn họ cách nhau bởi dãy hàng rào dây thép gai cao vút – sự phân biệt sắc tộc nặng nề hay bề ngoài lấm lem bùn đất của Shmuel mà với Bruno, đó cũng là một điều thú vị đáng được khám phá. Chương cuối cùng khi hai đứa trẻ nắm chặt tay nhau và rồi cảnh vật dần biến mất đã đánh mạnh vào trái tim độc giả. Trẻ con chỉ như tờ giấy trắng, nhưng chúng cũng tự có suy nghĩ và nỗi niềm riêng của mình. Trong câu chuyện của Bruno, dù non nớt và vụng về nhưng cậu bé lại chính là người nhìn nhận mọi thứ đúng đắn nhất cùng trái tim nhân hậu nhất, thứ mà có lẽ những người lớn đó đã vứt bỏ đi từ rất lâu. Nhưng trong làn gió nồng nặc mùi thuốc súng và tiếng than khóc, những đứa trẻ vô tư thánh thiện vẫn bị nhấn chìm.

Chiến tranh và xung đột không tha cho một ai, dẫu là người chịu trận hay kẻ khơi mào. Nỗi đau của cả hai bên dai dẳng và giằng xé lên nhau, để lại di chứng dẫu bom đạn đã qua đi. Viết một câu chuyện có vẻ nặng nề dưới góc nhìn của trẻ em quả thật không dễ, nhưng John Boyne đã dẫn dắt người đọc một cách tinh tế và đầy tính toán. Điều đáng tiếc duy nhất với tôi có lẽ là việc tác giả để cậu bé Bruno đã sống trong sự bảo bọc và nuông chiều khá lâu khiến cậu bé ngô nghê trong việc lí giải môi trường xung quanh so với những đứa trẻ đồng trang lứa. Do vậy nhịp cảm xúc vẫn chưa được đẩy lên cao nhất ở các phân cảnh cậu tiếp xúc với những người khốn khổ: chị hầu gái Maria, mẹ hay chính Shmuel ở đầu và giữa câu chuyện. Tuy nhiên, cái kết của cuốn sách đã khiến điều đó phai mờ và khảm vào trái tim tôi một nỗi buồn sâu thẳm.

Dõi theo câu chuyện của Bruno và chậm rãi mân mê từng chi tiết của cuốn sách, tôi càng khám phá được thêm nhiều điều mà tác giả ẩn đi dưới vỏ bọc “trẻ em”. Đây có thể không phải tác phẩm hay nhất nhưng nó vẫn xứng đáng để độc giả - đặc biệt là những người lớn phải xem ít nhất một lần. Để rồi chúng ta càng phải trân trọng hòa bình hơn, trân trọng và bảo vệ những mầm non thế hệ mai sau và góp phần tưởng nhớ về con người, về một thời kỳ đen tối của lịch sử.

Bruno năm nay 9 tuổi. Cha anh ấy có một công việc tuyệt vời, anh ấy phụ trách rất nhiều thứ. Anh ta điều hành một nơi rộng lớn, với một hàng rào dây thép khổng lồ, và rất nhiều người - đàn ông và trẻ em trai - ở phía bên kia. Họ gầy, họ làm việc chăm chỉ, tất cả họ đều rất bẩn, tất cả họ đều mặc những gì trông giống như bộ đồ ngủ sọc. Có những người lính trong đó, những người chọc vào và cười nhạo những người đàn ông và chàng trai. Bruno đã tình cờ nghe thấy cha mẹ mình nói chuyện, và biết rằng ông chủ của cha mình, "The Fury", là người đã sắp xếp cho họ chuyển đến ngôi nhà mới. Chị gái của Bruno nói với anh rằng nơi này được gọi là Out With.

Bruno không được phép đến gần trại, hoặc hàng rào. Nhưng, vì anh ấy có kế hoạch trở thành một nhà thám hiểm khi lớn lên, anh ấy quyết định đi khám phá (mặc một chiếc áo khoác cũ và ủng, chẳng hạn như một nhà thám hiểm có thể mặc). Và ở phía bên kia của hàng rào, anh ta nhìn thấy lỗ nhỏ. Tại đó, khi anh ta đến gần hơn, là một cậu bé. Chỉ là một cậu bé khác, có lẽ là một cậu bé để Bruno chơi cùng.

Cuốn sách này gây sửng sốt, kinh hoàng, nhưng câu chuyện được kể một cách quyến rũ. Bruno và tình bạn của anh với Shmuel qua hàng rào chỉ là câu chuyện về hai cậu bé, nhưng cũng là câu chuyện về một trại tập trung Do Thái, được kể qua con mắt không biết của con trai của người đàn ông phụ trách trại. Sự ngây thơ của Bruno đưa tính nhân văn vào câu chuyện, và làm cho nó trở nên độc đáo. Chỉ là một câu chuyện tuyệt vời, đáng sợ, hồi hộp và đồng thời dẫn đến một kết cục cao trào.

Mặc dù quan điểm gần như ngây thơ của nó — các sự kiện diễn ra qua con mắt của Bruno, 9 tuổi, con trai của một Chỉ huy Đức Quốc xã — câu chuyện ngụ ngôn này (như tác giả phân loại nó trên trang tiêu đề) tạo ra một bức tường cảm xúc vô cùng mạnh mẽ. Bruno không nhận thức được bản chất công việc của cha mình, chủ yếu là do cách tiếp cận trẻ em nên được nhìn thấy và không được nghe từ cha mẹ mình. Khi cuốn tiểu thuyết bắt đầu, Bruno và gia đình (cha, mẹ và chị gái Gretel) đang sống ở Berlin và tận hưởng một cuộc sống đặc quyền trong suốt thời kì Đệ tam Quốc xã.

Buồn bã khi biết rằng anh và gia đình sẽ chuyển đến Out-With vì Fury đã ra lệnh cho cha anh chuyển đến đó, Bruno chán ngôi nhà mới của mình và anh đặc biệt chán nản về việc bỏ lại bạn bè của mình. Tìm kiếm cuộc phiêu lưu trong ngôi nhà mới của mình, anh phát hiện ra Shmuel, một cậu bé 9 tuổi khác (người tình cờ chia sẻ sinh nhật của Bruno), mặc đồ ngủ sọc và sống ở phía bên kia của một hàng rào khổng lồ. Tình bạn của họ đã bị hủy hoại ngay từ đầu, và sự ngây thơ sâu sắc của Bruno thậm chí còn gây hậu quả hơn khi cuốn tiểu thuyết đi đến cái kết tàn khốc.

Văn xuôi của Boyne không bao giờ dao động từ sự cống hiến phong cách của nó cho sự ngây thơ đặc quyền của Bruno (anh tự hỏi tại sao Shmuel và gia đình anh không chỉ đơn giản là lên cùng một chuyến tàu mà anh và gia đình lên và tại sao họ không thích tiệc buffet trong chuyến đi) và mong muốn tha thiết của anh cho bạn bè và phiêu lưu. Và mặc dù chúng tôi là độc giả hiểu bối cảnh trốn tránh Bruno, chúng tôi không hoàn toàn chuẩn bị cho những hậu quả bi thảm của khao khát vô tội của Bruno để có bạn đồng hành. Cuốn tiểu thuyết này minh họa rõ ràng những tác động áp bức của sự chuyên chế, bất công và thành kiến - không chỉ đối với những người bị áp bức mà còn đối với tất cả những người có liên quan.

Đây là câu hỏi của tôi: Nếu cha cậu ta là một sĩ quan ở Berlin của Hitler, làm sao một cậu bé 7-9 tuổi có thể quá vô tội đến mức không nhận ra "tiếng ồn" vào ban đêm là chiến tranh? Chắc chắn rằng từ lâu cậu ta đã là thành viên của Thanh Niên Hitler, được tư duy hóa nặng nề để biết rằng "tất cả người Do Thái đều xấu xa" và những điều tương tự. Và cậu ta sẽ được dạy rằng phải tránh xa hàng rào dây, và lý do là gì. Chị gái của cậu đã biết, và như một cậu bé, cậu ta sẽ được đào tạo từ khi còn rất nhỏ để có thể "đảm bảo chỗ đứng" của mình trong những gì họ hy vọng sẽ trở thành Thế giới Mới. Tôi có thể hiểu một đứa trẻ 4 hoặc 5 tuổi sống trong thế giới của riêng mình, nhưng trong khi ngọt ngào, nhân vật chính vẫn không thuyết phục được tôi, trừ khi cùng với chiều cao thấp bé của mình, cậu bé bị tổn thương về tinh thần - điều này sẽ không thể giải thích được việc cha cậu ta là một thành viên đáng kính của cơ quan của Reich, chắc chắn không phải? "Fury" hoạt động trong tiếng Anh nhưng không trong bất kỳ ngôn ngữ nào khác như một trò chơi từ trên tên của Hitler.

Cuốn sách này quả thực là tầm thường... Nó được cho là câu chuyện của một đứa trẻ 9 tuổi, nhưng dường như lại giống như câu chuyện của một đứa trẻ 5 tuổi. Có quá nhiều lỗ hổng trong câu chuyện VÀ điều tệ nhất là cách tác giả lặp đi lặp lại những cụm từ ngu xuẩn trong suốt cuốn sách, như việc liên tục nói "sự phẫn nộ" để ám chỉ vị "Führer" mặc dù đã bị sửa lại. Tôi muốn hỏi... có phải là điều đáng yêu không? Nó giống như một đứa trẻ 9 tuổi nói "quà" để ám chỉ tổng thống... Tôi không nghĩ vậy. Tác giả được cho là đã mang lại cái nhìn trong sáng về Holocaust... đoán xem John Boyne... từ "vô tội" và "Holocaust" không nên được sử dụng trong cùng một câu đâu bạn nhỉ.

Cuốn sách tầm thường... được cho là câu chuyện của một cậu bé 9 tuổi, nhưng lại giống như câu chuyện của một đứa trẻ 5 tuổi. Có quá nhiều lỗ hổng trong câu chuyện VÀ điều tệ nhất là cách tác giả lặp đi lặp lại những cụm từ ngu xuẩn trong suốt cuốn sách, như việc liên tục nói "sự phẫn nộ" để ám chỉ vị "Führer" mặc dù đã bị sửa lại. Ý tưởng đó... liệu đó có phải là dễ thương hay không đấy? Đó giống như một đứa trẻ 9 tuổi nói "tổng thống" để ám chỉ tổng thống... tôi nghĩ không phải vậy. Tác giả được cho là đã mang lại cái nhìn trong sáng về Holocaust... tưởng John Boyne... từ "vô tội" và "Holocaust" không nên được sử dụng trong cùng một câu đâu bạn ơi.

Tôi đã gặp khó khăn trong việc quyết định một đánh giá cho cuốn sách này. Tôi muốn đưa ra 5 sao nhưng tôi cảm thấy nó có thể đã có lợi nếu tác giả làm nó dài hơn một chút. Dù vậy, tôi nghĩ cuốn sách này tuyệt vời. Rất khó để tìm sách hư cấu về Holocaust mà có tính độc đáo, và trước khi bắt đầu đọc "Chú bé áo sọc", tôi lo sợ rằng nó sẽ gặp vấn đề đó. Điều này không phải là trường hợp, John Boyne biết mình đang làm gì, và tôi hoàn toàn hâm mộ phong cách viết của ông. Mọi thứ được kể từ góc nhìn của Bruno, một cậu bé 9 tuổi. Nó thật bi kịch nhưng đồng thời cũng rất đẹp khi cậu bé có thể lọc ra tất cả những sai lầm và xấu xí từ thế giới kinh khủng mà cậu sống trong đó, điều đó khiến tôi muốn trở thành đứa trẻ đó lại một lần nữa, nhìn nhận thế giới với sự vô tội đáng yêu đó. 4,5 sao, nhưng vì Goodreads không cho phép đánh giá bằng nửa sao và vì đối với tôi cuốn sách này nghiêng hơn về 5 hơn là 4, tôi sẽ đánh giá 5 sao.

Cái khác biệt chính xác là gì? Anh tự hỏi. Và ai quyết định những người nào mặc đồ ngủ sọc và những người nào mặc đồng phục? John Boyne giải thích sự tàn bạo do con người gây ra đối với đồng loại thông qua con mắt của một cậu bé vô tội 9 tuổi tên Bruno. Tiểu thuyết dựa trên Đức trong những năm 1940 nơi người Do Thái bị phân biệt và tiêu diệt trong các trại tập trung của phe Quốc xã. Ở đây, con trai của một chỉ huy Quốc xã nổi tiếng kết bạn với một cậu bé Do Thái và cho thấy quan điểm của đứa trẻ đó. Tuy nhiên, tôi thấy tiểu thuyết này chỉ là một tác phẩm tầm thường với một số lỗ hổng trong cốt truyện làm suy giảm sự liên tục của câu chuyện.

Sau khi đọc xong cuốn sách, tôi ngồi một lúc và không thể nói hoặc nghĩ về bất cứ điều gì tại thời điểm đó. Tôi không biết tôi cảm thấy buồn cho ai, liệu đó có phải là vì Bruno hay Shmule không. Tôi không muốn nghĩ về những cuộc chiến đang diễn ra bên trong tâm hồn của mình hơn là về sự trong sáng của họ. Tôi đã đọc một cuốn sách như vậy sau nhiều ngày và nó đã chạm đến trái tim một cách đặc biệt. Tôi nghĩ rằng tôi sẽ đọc lại nó trong năm nay này.

(3.5/5) Buồn thảm như địa ngục, nhưng nó được đặt trong Chiến tranh thế giới lần thứ hai nên tôi đã mong đợi điều gì. Tôi đã gần như khóc đấy phải không? Có. Cuốn sách này có ảnh hưởng sâu sắc và sâu sắc với tôi không? Meh. Nó chủ yếu chỉ là buồn. Rất nhiều nỗi buồn. Tôi sẽ đánh giá cao John Boyne vì đã truyền đạt thông điệp của mình trong một cuốn sách ngắn, vì tôi có lẽ sẽ đánh giá thấp hơn nếu nó dài hơn. Nó chắc chắn không được viết kém, nhưng thực tế - tôi nghĩ nó hơi nhạt nhẽo. (Có lẽ là vì tôi bị ép phải đọc cuốn sách này cho trường và vì tôi đã xem bộ phim nên tôi biết kết thúc là gì? Nhưng một lần nữa, nó được đặt trong Chiến tranh thế giới lần thứ hai nên tôi đã mong đợi điều gì)

Một trong những điều làm câu chuyện này trở nên thú vị là góc nhìn nó được kể từ. Holocaust là một trong những sự kiện kinh khủng và đáng nhớ nhất trong lịch sử nhân loại, và có rất nhiều sách nổi tiếng về nó - như Nhật ký Anne Frank, các cuốn sách Đêm của Wiesel và nhiều cuốn khác. Câu chuyện cụ thể này minh họa một chiều kinh khủng khác của Holocaust, một mặt ít người nghĩ đến chút nào vì hầu hết các câu chuyện đều tập trung vào sự đau khổ của người Do Thái, hoặc sự tàn ác của những người lính và lính gác Đức Quốc xã, và Holocaust được lọc qua con mắt của một đứa trẻ vô tội làm cho cái kết của cuốn sách này trở nên đau lòng hơn. Không muốn làm hỏng, nhưng OW. Cái kết đó khiến tôi cảm thấy đau đớn, và đối với cuốn sách này, dù nó làm tổn thương như thế nào đi nữa, đó là một cái kết rất phù hợp. Nhưng vẫn, OW, LÀM TÔI ĐAU ĐẾN TẬN CƠ BỤNG.