6 Chiếc Mũ Tư Duy - Edward de Bono Reviews

Cuốn đầu tiên tôi bắt đầu viết trong năm nay, mà tôi gọi là “Năm Của Những Thành tựu Với Sự Giúp Đỡ Của Chúa”, mở đầu với nhà khoa học người Malta tài năng, tên Edward de Bono, người đã kết hợp giữa y học và tâm lý học, tác giả của lý thuyết “Sáu Chiếc Mũ Tư Duy”, hay như cách ông gọi nó là, “tư duy sáng tạo”. 

Mỗi chiếc đều đề cập đến một khía cạnh của tư duy, và tất nhiên, sáu lối tư duy này đều có ở mọi người, nhưng với tỷ lệ khác nhau, và sẽ có một trong 6 lối tư duy nổi trội hơn vì nó chiếm ưu thế trong suy nghĩ của một người. 

De Bono không muốn đặt cho những tư duy này theo tên của các triết gia và nhà khoa học, bởi vì rất khó nhớ - như ông đã nói - mà đúng hơn là ông đặt cho mỗi lối tư duy một màu riêng biệt, và mấy màu này cũng rất hợp nên rất dễ dàng ghi nhớ cũng như nhận biết chúng. Ví dụ với trường hợp của chiếc mũ đen, tượng trưng cho lối tư duy tiêu cực, và chiếc mũ màu xanh lá cây, biểu thị sự sáng tạo, đổi mới, tăng trưởng, v.v.

Tôi rất ấn tượng với những chiếc mũ này và tôi đã được hưởng lợi rất nhiều từ chúng, tôi rất thích cuốn sách, đồng thời phong cách viết đơn giản và không phức tạp của Tiến sĩ De Bono có yếu tố hồi hộp rất hay, và tôi sẽ không quên dịch giả, Tiến sĩ Sherif Mohsen, người đã hoàn thành xuất sắc vai trò dịch thuật của mình. 

Cuốn sách này mang đến cho mọi người cái nhìn tổng quát hơn để suy nghĩ về các vấn đề. Chúng ta thường nhìn vấn đề từ một góc độ mà bỏ qua những góc độ khác, để rồi chúng ta thường hối hận về quyết định của mình, và nhận ra những quyết định sai lầm mà mình đã đưa ra khi bắt đầu làm việc.

Cuốn sách này dạy chúng ta nhìn nhận tình huống từ sáu quan điểm gọi là hướng địa lý khi chúng ta muốn làm điều gì đó hoặc đưa ra quyết định;

Mũ trắng: Có nghĩa là chúng tôi xem xét dữ liệu thô.

Mũ vàng: Cái nhìn lạc quan, nghĩa là chúng ta chỉ xem xét những kết quả tốt.

Mũ đỏ: góc nhìn của cảm xúc và đam mê, tức là chúng ta đưa ra quyết định bằng cảm xúc của mình.

Mũ đen: quan điểm bi quan và thiếu chấp nhận rủi ro, nghĩa là xem xét các sự kiện xấu có thể xảy ra.

Mũ xanh: mũ sáng tạo, chiếc mũ này mang đến cho chúng ta sự sáng tạo.

Mũ xanh: mũ canh gác, chiếc mũ đảm bảo bạn không vi phạm nội quy.

Tôi đề cử cuốn sách này. 

Như tôi đã nói, đây không phải là một ý tưởng tồi. Cuốn sách này thực sự liên tục khiến bạn choáng váng với nó, giải thích cách nó hoạt động rất nhiều lần (“Đã đến lúc chúng ta phải [chọn một màu] suy nghĩ về vấn đề này…”) để khiến một con ngựa đang rên rỉ xin thương xót.

Ưu điểm ở đây là, phương pháp suy nghĩ và cộng tác này có thể là một công cụ rất hiệu quả để tổ chức các lựa chọn, cân nhắc, đưa ra quyết định cũng như tiến hành các cuộc họp có trật tự và ít xung đột. Trong trường hợp tệ nhất, nó có thể được sử dụng chỉ để khiến ai đó im lặng và làm họ bối rối để đến thời điểm thích hợp bày tỏ sự bất bình thì họ đã hoàn toàn mất quyền lợi: “Gary, tôi đánh giá cao những gì anh đang nói, nhưng điều chúng ta cần bây giờ là ý tưởng chiếc mũ xanh của anh. Chúng ta sẽ đề cập đến tranh luận đỏ và đen sau (chẳng hạn như khi bạn đang ở trong phòng tắm).”

Theo tôi, dù cuốn sách có ngắn đến đâu thì nó vẫn còn có thể ngắn hơn nữa. Đây là tài liệu có giá trị của một tài liệu phát tay, hoặc bản trình bày PowerPoint thổi phồng cái tôi của tác giả (Nếu tôi phải đọc thêm một thuật ngữ mà ông ấy đặt ra hoặc hiện đã có trong từ điển…) và được nhắc lại quá mức chỉ để điền vào một cuốn sách 173 trang và dán con số 14.99 đô la lên đó. 

Đừng hiểu sai ý tôi – tôi không thích đọc nó nhưng tôi rất vui vì đã đọc nó. Tôi tình cờ thấy những đề cập đến tư duy mũ trắng và mũ đen trong một bài báo tôi đọc cách đây hai hoặc ba ngày, và tôi biết những thuật ngữ đó nghĩa là gì mà không cần phải tra Google. Đấy, đọc nó cũng đâu có lãng phí gì. Tôi chắc chắn rằng sẽ có một ngày tôi được yêu cầu đội chiếc mũ xanh của mình để giúp tìm ra giải pháp. Và bây giờ tôi sẽ biết rõ hơn những gì được mong đợi ở tôi trong tình huống đó.

Tôi đã đề cập rằng tôi là người hoài nghi và hơi khó chấp nhận việc áp dụng những ý tưởng mới chưa? Thì… có lẽ tôi sẽ luôn nhớ đến những chiếc mũ này…

Tôi đã cố gắng rất nhiều để đọc xong cuốn sách này mặc dù nó không quá dài. Khái niệm cốt lõi rất thú vị và nó bao gồm một quá trình giúp các cuộc họp, các buổi động não và tất cả các nỗ lực hợp tác có tổ chức và hiệu quả hơn bằng cách giúp những người tham gia sắp xếp những suy nghĩ logic hơn, để không bị sa lầy vào những chi tiết vụn vặt không liên quan trong khi cố gắng tập trung vào một phân đoạn cụ thể khác của vấn đề.

Thay vì để tự do đưa ý kiến (hợp lý, cảm tính, thực tế, thận trọng, v.v.), thì phương pháp Sáu chiếc mũ cho phép tất cả mọi người đội một “chiếc mũ” cụ thể nhằm tập trung vào một vấn đề cụ thể, và đồng thời cũng gạt các suy nghĩ khác qua một bên. 

Chiếc mũ tư duy màu trắng tập trung vào dữ liệu, màu đỏ lại thiên về cảm tính và không cần biện minh, mũ màu đen thể hiện sự thận trọng, mũ vàng nhấn mạnh vào sự lạc quan tích cực, xanh lục là mũ của sự sáng tạo và phát triển, và chiếc mũ cuối cùng đại diện cho tổ chức và trật tự là màu xanh lam.

Tôi thực sự khuyên mọi công dân trên hành tinh này nên đọc “6 Chiếc Mũ Tư Duy”, nó giúp rèn luyện nghệ thuật tư duy và bạn sẽ trở thành một người tốt hơn, một người con tốt hơn, một nhân viên giỏi hơn, một doanh nhân thành công hơn, một tổng thống giỏi hơn, một đại tá giỏi hơn, một vị tướng tốt hơn, một quản trị viên tốt hơn và đơn giản là một công dân tốt hơn.

Trong thế giới của chúng ta, lợi ích cá nhân chẳng là gì cả, do đó chúng ta cần phải lơ nó đi để cho vấn đề của chúng ta ngày càng vượt tầm kiểm soát. Nhà của tôi là nơi có cả thế giới của tôi, với tư cách là con người, chúng ta phải giải quyết mọi thứ, sau khi phát hiện ra DNA, thì tất cả chúng ta đều bình đẳng và đều là một giống loài. Gạt Tiến sĩ Darwin sang một bên (phải đánh lừa thế hệ của mình), chúng ta có thể dập tắt mọi vấn đề đang nổi cộm ở các khu vực khác nhau trên toàn cầu bằng cách áp dụng 6 chiếc mũ tư duy: Trắng, Đỏ, Xanh Lam, Vàng, Đen và Xanh Lục. Chúng ta đã thành thạo nhiều nghệ thuật, và bây giờ chúng ta đã đạt đến giới hạn để làm chủ nghệ thuật làm người lần nữa. 

Ban đầu mọi thứ xung quanh chúng ta chỉ là một ý nghĩ trong nguồn gốc của nó. Vì vậy hãy suy nghĩ kỹ.

Chỉ mất vài giây để nhìn ra hướng đi, nhưng phải mất cả đời để biến nó trở nên hữu dụng. “6 Chiếc Mũ Tư Duy” sẽ tận dụng tối đa khả năng của mỗi người để giải quyết các vấn đề thất nghiệp, nạn đói, khủng hoảng Iraq, vấn đề Palestine, phân biệt chủng tộc, định kiến, môi trường, rừng nhiệt đới, thiếu năng lượng và mọi thứ trên đời. Hãy nhớ rằng thế giới xung quanh chúng ta và những thứ chúng ta nhìn thấy ban đầu đều là một Ý TƯỞNG lóe lên trong ĐẦU của chúng ta.

Hãy hiểu rằng mọi thứ đều bắt nguồn từ ý tưởng. Chúa Giêsu nghĩ đến việc tạo ra thế giới và nó đã ra đời, con người chúng ta nghĩ đến Taj Mahal và tạo ra nó. Chúng ta nghĩ đến Petra, Spinex, Luxor, America, tất cả những điều này ban đầu chỉ là những suy nghĩ và giờ chúng đã trở thành hiện thực.

Cuốn sách này dạy chúng ta một cách suy nghĩ hoàn toàn mới, nó giải phóng suy nghĩ của chúng ta khỏi những phản ứng rập khuôn, và dạy chúng ta suy nghĩ song song. Người ta có đặt cho nó cái tên học thuật cao siêu mức nào đi nữa thì tôi cũng không quan tâm. Đối với tôi, khái niệm 6 chiếc mũ là người mở đường cho các cá nhân và nhóm, hội đồng cơ quan, chính phủ, ủy ban, khoa, trường đại học, và trên hết là nhóm những người công dân bình thường gồm hàng tỷ người.

Trắng = Dữ liệu, khách quan

Đỏ = Trực giác, cảm tính

ĐEN = Thận trọng, cảnh giác

VÀNG = Lạc quan, tích cực

XANH = Sáng tạo 

XANH = Tiến trình, tổng kết kết quả

Tôi thấy có 15 người ngồi với nhau, thay vì giữ lợi thế hơn người khác và khám phá những con đường cái tôi của họ, thì bọn họ đều nhìn về cùng một hướng và tìm cách giải quyết vấn đề, việc có 15 bộ não cùng phá đảo một vấn đề vẫn tốt hơn nhiều so với 1 bộ não vật lộn giải quyết vấn đề đó. Đây là một khái niệm khoa học mang tính giải phóng tuyệt vời. Đừng để bị lừa bởi nội dung cuốn sách trong các cuộc họp hội đồng quản trị, nó mang lại cho bạn nhiều điều nên làm và không nên làm để hình thành những hướng suy nghĩ.

Tuy nhiên, tôi nghĩ là khái niệm này có ứng dụng rất rộng rãi, Dr. Debono không thể viết về tất cả các ứng dụng của nó trong một cuốn sách nhỏ 171 trang. Khái niệm này có thể được áp dụng bởi các hiệu trưởng trường Cao đẳng và giáo viên của trường, họ cùng nhau chung tay xây dựng để đưa trường của họ đứng đầu quốc gia, 6 chiếc mũ có thể khiến một người cha áp dụng phương pháp này để trở thành người cha tốt nhất thế giới này, cũng có thể khiến người vợ áp dụng khoa học tư duy giải phóng này và cô ấy không bao giờ phải khom lưng. Một ủy viên thành phố có thể áp dụng nó và với đội ngũ nhân viên của mình, ông ta có thể biến thành phố của mình trở thành thành phố tốt nhất trên thế giới. Không dừng lại ở đó, quốc hội có thể áp dụng khái niệm này và sẽ không ai phải ném ghế hay bàn vào phe đối lập, quốc hội có thể đưa đất nước của họ đứng đầu thế giới, đây là công cụ để quản lý tốt hơn.

Khái niệm của Giáo sư DeBono đúng với mọi tầng lớp xã hội, tuy ông ấy không nói điều này trong cuốn sách của mình, nhưng ông đã cố gắng làm cho quy trình của mình trở nên đơn giản đối với mọi người, có điều nếu đọc kỹ bạn sẽ biết nó không kém gì một tác phẩm của thiên tài. 6 chiếc mũ có 6 màu sắc là trắng, đỏ, đen, vàng, xanh lục và xanh lam. 6 chiếc mũ và 6 màu sắc này không phải là mô tả mà là hướng dẫn tư duy.

Trong cuộc họp ban giám đốc, chúng ta thường hành động theo tính cách và thành kiến của mình, nhưng nếu áp dụng phương pháp 6 chiếc mũ bằng cách đội những chiếc mũ hoặc giả định ý nghĩa biểu tượng của chúng, chúng ta bắt đầu nhận ra bên trong mình những phẩm chất tư duy mà chúng ta tưởng mình không có. Ông đã nỗ lực chỉ ra những hạn chế trong việc bảo vệ phương pháp lập luận, vốn là phương pháp phổ biến trong văn hóa phương Tây thông thường ở khắp mọi nơi kể từ thời của Socrates, Pluto, v.v.

6 Chiếc Mũ Tư Duy của Edward de Bono không chỉ là biểu tượng màu sắc, mà là công cụ mạnh mẽ để quản lý suy nghĩ đa chiều. Chiếc mũ trắng hóa chúng ta thành những nhà phân tích dữ liệu chính xác, chiếc mũ đen đánh thức khả năng phân tích rủi ro, còn chiếc mũ đỏ biểu tượng cho cảm xúc và linh cảm. Chiếc mũ vàng là nguồn ánh sáng của lạc quan, chiếc mũ xanh lá cây thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới. Chiếc mũ xanh da trời, giống như cái nhìn từ trên cao, giúp tổng hợp và đưa ra quyết định. Khi kết hợp, chúng tạo ra bức tranh đa chiều với mỗi chiếc đóng vai trò quan trọng. Chúng không chỉ giúp chúng ta nhìn thấy vấn đề từ nhiều góc độ, mà còn thúc đẩy sự đổi mới và hiểu biết sâu rộng. Với 6 Chiếc Mũ Tư Duy, chúng ta không chỉ tư duy, mà còn mở rộng tư duy, tạo ra sự đa dạng và linh hoạt trong giải quyết vấn đề. Đây không chỉ là phương pháp, mà là một triết lý tư duy đa chiều, giúp chúng ta trở thành những người quản lý suy nghĩ linh hoạt và sáng tạo trong mọi tình huống, đó là cách chúng ta nâng cao hiệu suất và chất lượng quyết định của mình.

6 Chiếc Mũ Tư Duy không chỉ là một hệ thống màu sắc đơn giản, mà là những bộ lọc tinh tế kiểm soát dòng suy nghĩ của chúng ta. Chiếc mũ trắng như một tay chuyên gia dữ liệu, lấy những thông tin khách quan và đưa ra cơ sở xác định. Chiếc mũ đen đem đến cái nhìn chân thực nhất, phát hiện những rủi ro và điểm yếu mà có thể bị lạc lõng. Nếu chiếc mũ đỏ là ngọn lửa của cảm xúc, nó không chỉ làm ấm trái tim mà còn khơi gợi linh cảm và dự cảm, làm giàu nội tâm sáng tạo.

Chiếc mũ vàng là nguồn ánh sáng, giúp chúng ta nhìn thấy những giá trị tích cực, không để những lo lắng đen tối làm chệch hướng suy nghĩ. Chiếc mũ xanh lá cây là lò lửa sáng tạo, khuyến khích bước ra khỏi ranh giới quen thuộc để tìm kiếm những giải pháp mới. Mỗi chiếc mũ là một "vai trò tư duy" riêng biệt, giúp chúng ta hiểu biết và đối mặt với vấn đề từ nhiều góc độ. Sự đa dạng của chúng không chỉ thách thức tư duy mà còn tạo điều kiện cho sự sáng tạo và khám phá không ngừng.

"6 Chiếc Mũ Tư Duy" không chỉ là một bản hướng dẫn tư duy mà còn là chiếc chìa khóa mở cánh cửa cho sự tự khám phá. Tác giả Edward de Bono không chỉ truyền đạt kỹ thuật, mà còn làm thay đổi cách chúng ta nắm bắt thông tin và giải quyết vấn đề. Từ việc đặt mình vào vai trò của chiếc mũ trắng, chúng ta như nhà khoa học phân tích dữ liệu; đến khi đeo chiếc mũ đen, ta trở thành thám tử tìm kiếm những điểm yếu; hoặc khi đội chiếc mũ xanh da trời, ta như nhà lãnh đạo nhìn toàn cảnh.

Cuốn sách không chỉ giúp chúng ta giải quyết vấn đề hiện tại mà còn dạy chúng ta xây dựng tương lai. Nó không phải chỉ là một công cụ tư duy mà còn là chiếc gương phản chiếu, giúp chúng ta nhìn nhận bản thân một cách chân thật và sáng tạo. Những chiếc mũ không chỉ là biểu tượng mà còn là ngôn ngữ, tạo nên bức tranh tư duy đa sắc màu, đưa ta đến những tầm nhìn mới về sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.