Một trong những điều khiến mình ấn tượng khi đọc “Kép Tư Bền” là cách Nguyễn Công Hoan đặt câu hỏi sâu sắc về vai trò của nghệ thuật và đạo đức trong một xã hội bó buộc bởi nghèo đói và lợi nhuận.

Tư Bền là nghệ sĩ: anh yêu nghề, anh có tài, anh được khán giả yêu mến, được cười vang bởi những tiếng hò reo, vỗ tay. Nhưng khi cuộc sống thực đè nặng: cha bệnh nặng, túng thiếu, nợ nần — anh lại không có quyền từ chối. Anh bị chủ rạp “ép”, bị ràng buộc bằng giấy giao kèo, bị đẩy lên sân khấu để diễn tiếp — dù trong lòng đang đau khổ, bất lực.

Đằng sau ánh đèn sân khấu, hậu trường là tận cùng của nghèo đói, của áp bức và của cái “giá của tiếng cười” — chính là sự bán rẻ nhân phẩm, cảm xúc, tình cảm. Nhà văn phơi bày sự tha hóa, suy đồi đạo đức của tầng lớp chủ rạp — những người biến nghệ thuật thành món hàng, biến người nghệ sĩ thành công cụ lợi nhuận.

Mình cho rằng “Kép Tư Bền” là một lời phản đề đối với quan niệm “nghệ thuật vị nghệ thuật”. Nghệ thuật không nên là nơi để bóc lột — mà phải là nơi để con người được tôn vinh, để tiếng nói của nhân đạo vang lên. Khi nghệ thuật bị thương mại hoá triệt để, khi nghệ sĩ bị cưỡng bức bằng cơm áo, khi khán giả chỉ muốn cười để quên đời — thì nghệ thuật mất đi nhân tính, chỉ còn lại vỏ rỗng.

Ở đó, tiếng cười không cứu rỗi ai, mà chỉ thêm chua chát. Và số phận Tư Bền là lời cảnh tỉnh: xã hội cần nhìn lại — đừng biến người nghệ sĩ thành món hàng, đừng biến cái đẹp thành trò mua bán.

“Kép Tư Bền” với mình không chỉ là một câu chuyện buồn — mà là một tiếng nói phê phán, một lời kêu gọi lương tri.

“Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng là một trong những tác phẩm đặc biệt nhất của văn học Việt Nam, nổi bật giữa số lượng lớn tác phẩm viết về tình nghĩa, vẻ đẹp con người hay phê phán xã hội phong kiến. Tác phẩm lạ lùng này tập trung phê phán thói “trưởng giả học làm sang”, sự lố lăng của tầng lớp tiểu tư sản và những giá trị đạo đức đảo lộn đến mức “sống còn tệ hơn chết”. Không chỉ quen thuộc trong chương trình học, Số đỏ còn hấp dẫn bởi chất trào phúng đặc sắc khó lẫn.

Cái cười trong “Số đỏ” đa dạng và đầy tầng nghĩa: cười vì văn phong hài hước, cười vì sự nhố nhăng trong nhà cụ cố Hồng, và cũng là cười mỉa vào xã hội chạy theo danh vọng, đồng tiền. Đằng sau tiếng cười là vị đắng về số phận con người, đặc biệt là cụ cố Hồng – nạn nhân của chính gia đình mình. Vũ Trọng Phụng khéo léo lồng ghép trong những tình huống bi hài thông điệp phê phán sâu cay về sự thối nát của xã hội thực dân nửa phong kiến.

Đối tượng phê phán chủ yếu của tác phẩm là tầng lớp tiểu tư sản hữu danh vô thực. Tác giả không chỉ trích trực diện mà thông qua nhân vật Xuân Tóc Đỏ – kẻ lưu manh nhưng “số đỏ”, nhờ sự lươn lẹo mà được tung hô, trọng dụng. Hắn trải qua đủ thứ nghề: trèo me, quảng cáo thuốc lậu, nhặt banh… rồi bằng những trò mèo lại được xem như người tài giỏi. Bên cạnh đó là dàn nhân vật phụ như bà Phó Đoan, cô Tuyết, cô Hoàng Hôn – những mẫu người suy đồi đạo đức, chạy theo lối sống Âu hóa nửa mùa. Những ông bạn đầy huân chương của cụ cố Hồng hay những cậu ấm – cô chiêu đua đòi đều góp phần tô đậm bức tranh xã hội giả dối, ô trọc.

Nhiều chi tiết trào phúng gây thương cảm lẫn khinh bỉ, như ông Phán mọc sừng xem việc vợ ngoại tình là cơ hội trục lợi; hay cảnh những người thuộc thượng lưu tha hóa tranh giành, ghen tị, “diễn trò”. Ngòi bút của Vũ Trọng Phụng sắc bén, không chừa một góc tối nào của cái xã hội tưởng như văn minh đó.

Hai mươi chương của “Số đỏ” tạo thành bức tranh tố cáo xã hội đang Âu hóa nửa chừng, nơi đồng tiền bẻ cong đạo đức. Từ lúc bị bắt vì xem trộm, Xuân được bà Phó Đoan bảo lãnh, rồi vào làm ở tiệm may Âu hóa, quen biết giới thượng lưu và trở thành “đốc tờ Xuân”. Nhờ vận đỏ và thủ đoạn, hắn gây ra cái chết của cụ cố tổ nhưng lại được mang ơn, kết hôn với cô Tuyết, thậm chí nhận được Bắc Đẩu bội tinh. Đây chính là đỉnh điểm của sự phi lý – một kẻ vô học bỗng được tung hô như anh hùng.

Số đỏ tràn ngập những tình huống kỳ dị, phi lý nhưng phản ánh chân thật sự đảo lộn giá trị: bà Phó Đoan tự hào vì “hư hỏng một cách khoa học”, lang Tỳ – lang Phế tranh cãi lố bịch, cụ cố Hồng ham được đấm vào mặt… Mỗi chi tiết đều nhằm phơi bày sự suy đồi của tầng lớp “thượng lưu” chạy theo văn minh rởm. Những tiêu đề chương truyện cũng cho thấy dụng ý trào phúng xuyên suốt, tạo nên bố cục chặt chẽ.

Ngôn ngữ trào phúng trong tác phẩm phong phú, từ lời lẽ vỉa hè của Xuân đến ngôn ngữ Âu hóa nửa mùa, tất cả hòa thành bức tranh hỗn tạp đúng như xã hội thời ấy. Nhiều đoạn thoại chứa đầy sự lố bịch, vô học, phơi bày bản chất lưu manh của nhân vật nhưng cũng là bản chất của thời đại mà hắn sống.

“Số đỏ” không chỉ dừng lại ở tiếng cười phê phán. Tác phẩm khiến người đọc hôm nay vẫn tìm thấy bóng dáng của những chuyện bi hài trong chính xã hội hiện đại – những điều khiến ta thở dài vì sự thật ngoài đời không khác bao nhiêu. Qua đó, tác phẩm nhắc nhở người đọc phải sống đúng đạo lý, không đánh đổi nhân cách chỉ để chạy theo danh vọng phù phiếm.

“Số đỏ” tố cáo mạnh mẽ xã hội tư sản bịp bợm, phong trào Âu hóa nửa mùa, những giá trị đạo đức bị đảo lộn. Nhân vật được xây dựng với chiều sâu tâm lý, mang tính điển hình đến mức ngày nay vẫn còn thấy thấp thoáng đâu đó trong đời sống. Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từng nhận định rằng Số đỏ là minh chứng cho trí tưởng tượng dữ dội và tài năng của Vũ Trọng Phụng – một người viết trẻ nhưng sắc sảo đến mức “bịa đặt mà như thật”.

Tiếng cười của “Số đỏ” là tiếng cười mang tính cách tân quan trọng của tiểu thuyết Việt Nam: nó phơi bày sự không tương xứng, những dị dạng trong một xã hội tư sản hóa cuối mùa. Và đến hôm nay, mỗi khi đọc lại, người ta vẫn cười – nhưng là nụ cười đắng, hiểu rằng bi hài kịch ấy chưa bao giờ thực sự chấm dứt.

Những giấc mơ ở hiệu sách Morisaki là một quyển sách có cốt truyện đơn giản, khá nhẹ nhàng gói gọn trong 177 trang sách. Vì tôi muốn ‘đổi gió’ nên đã chọn quyển này, quyển sách tương đối mỏng, có thể trong một ngày là đọc xong. Không cầu kỳ, không hoa mỹ, Những giấc mở ở hiệu sách Morisaki mang đến cho người đọc một yên bình, nhẹ nhàng khi đắm chìm vào mạch truyện. 

Cô gái trẻ Takako vừa trải qua mối tình đầu, cô bị lừa dối. Takako bỏ việc và rơi vào những tháng ngày ngủ triền miên để trốn tránh nỗi buồn. Một cuộc điện thoại của người cậu mười năm không liên lạc đã đánh thức cô khỏi cơn ác mộng. Takako đồng ý đến hiệu sách Morisaki giúp cậu Satoru để vừa lòng mẹ. Ban đầu, cô chẳng thích người cậu Satoru “ẻo lả như một con động vật thân mềm” và càng không có hứng thú với hơn sáu nghìn cuốn sách văn học cũ rích. Cô suốt ngày dưới bộ dạng “Quỷ ngủ”. Sống ở hiệu sách Morisaki một thời gian, Takako nhận ra rằng sách đã chữa lành vết thương trong lòng cô. Hơn thế nữa, ở phố sách Jimbocho, cô gặp gỡ nhiều người có tinh thần lạc quan vui vẻ và cảm nhận nhiều điều mới mẻ từ cuộc sống mà trước giờ cô chưa từng biết. 

Takako sống một cuộc đời “tàm tạm”, gọi là ‘không có cao trào hạnh phúc cũng không có tột cùng đau khổ’. Cuộc sống cứ lặng lẽ trôi qua hai mươi lăm năm một cách vô cùng hời hợt cho đến khi đến sống với cậu Satoru. 

Takako trong mắt cậu Satoru như là một “thiên sứ”. Cậu suýt xoa khi thấy Takako bé bỏng nằm cuộn tròn trong chăn ngủ ngon lành. Sự hồn nhiên, ngây thơ của đứa bé mới chào đời khiến cậu Satoru thay đổi suy nghĩ. Điều đó đã làm cuộc đời của cậu Satoru bước sang một trang hoàn toàn mới. Cậu đã dám theo đuổi đam mê, dấn thân và có được trải nghiệm thú vị từ ‘du lịch bụi’. Takako ban đầu chẳng để ý đến cậu, cô mang một tâm trạng chán chường mệt mỏi. 

Tinh thần của Takako như được xốc lại sau khi được cậu Satoru dẫn đến quán Subouru. Một quán bằng gỗ kiểu cũ nằm trong một con hẻm nhỏ. Tối hôm đó, “Quỷ ngủ” như Takako cũng không thể nào ngủ được, cô cứ suy nghĩ rồi trằn trọc trong bóng tối. Cuối cùng cô chọn đại một quyển sách với ý định đọc để có thể dễ đi vào giấc ngủ hơn. Quyển sách đã cuốn hút Takako khiến cô đọc hết quyển sách thì trời cũng đã sáng. Cô đã thay đổi suy nghĩ và dần nhận ra sự tốt đẹp của những thứ đơn giản xung quanh hiệu sách Morisaki. 

Từ đấy, cô đắm chìm vào những quyển sách, đọc hết quyển này rồi đến quyển khác. Cô bắt gặp được những người có cùng suy nghĩ và đồng cảm với cô thông qua sách. Cô cảm thấy trước đây mình đã bỏ lỡ nhiều thứ, thông qua đọc sách, cô có thể kết nối với nhiều người. Cô dần quen với cuộc sống ở hiệu sách Morisaki, chú Satoru, chú Sabu, Tomo, Takano,… Takako cứ tưởng đã quên được nỗi buồn của mối tình trước kia nhưng một tin nhắn thoại của Hideaki đã lần nữa nhắc lại tổn thương chưa kịp lành của cô. Cô nhận ra rằng “Trong thâm tâm, tôi thêm một lần nữa nhận ra rằng mình vẫn chưa đặt được bất kỳ dấu chấm nào cho chuyện ấy.” 

Takako cuối cùng cũng chọn cách kể chuyện này cho cậu Satoru biết. Đối với một cô gái trẻ như Takako, sống ở Tokyo một mình đã lâu, người trẻ ở Nhật như cô luôn sống khép kín, chỉ có công việc nên rất khó tìm một người đồng cảm. Khi cậu Satoru nghe được câu chuyện của Takako thì cậu ấy vô cùng tức giận. Cậu quyết định ra mặt cho Takako. Đối với cậu Satoru, Takako như một thiên thần nhỏ, mười năm trước hay hiện tại thì Takako vẫn là đứa cháu mà cậu ấy yêu quý nhất, cậu ấy không muốn bất kỳ ai tổn thương Takako. 

Hai người đã bắt taxi hơn 40 phút để tìm gặp Hideaki, để bắt cậu ta nói lời xin lỗi. Đến nơi hai cậu cháu ướt sủng đứng trước cửa, cậu Satoru đã lớn tiếng mắng tên ‘bội bạc’ đó, trút giận thay Takako. Anh ta dù không xin lỗi khi đã làm tổn thương tình cảm của Takako nhưng lúc ấy cô cũng đã can đảm để nói ra cảm xúc của mình, xem như gánh nặng trong lòng được vứt đi. Cuối cùng cô cũng thật sự buông bỏ và quay về với công việc. 

Ở khu phố Jimbocho, Takako được biết đến những con người khác nhau với nhiều trải nghiệm mới lạ. Ông Sabu, khách quen của hiệu sách Morisaki, một người đàn ông lớn tuổi với cặp mắt tinh tường, điển hình cho những bậc phụ huynh. Mỗi lần ông ta đến là một tràng giảng “đạo lý” cho Takako, Takako cũng quen với điều đó, vì cô biết rằng ông Sabu là một người tốt. 

Tomo là một cô gái tầm tuổi Takako, một cô gái dịu dàng và có biệt danh ‘mọt sách’ khi cậu Satoru nhắc đến. Còn có Takano, một chàng trai dáng người mảnh khảnh, tử tế và có phần nhút nhát. Takako và bọn họ trở thành bạn ở Jimbocho. Takako nhận lời giúp Takano tìm hiểu Tomo với thỏa thuận là đến Subouru uống cà phê miễn phí. Đương nhiên là Takano sẽ trả để có được thông tin của Tomo. Takano gắn kết hai người họ lại với nhau. 

Ngoài ra còn có nhân vật Wada, một chàng trai tử tế mà Takako đã tình cờ gặp ở quán Subouru, họ kết nối với nhau từ niềm yêu sách. Wada cũng vừa trải qua một mối tình để lại nhiều tiếc nuối, Takako và Wada có sự đồng cảm với nhau nên dường như họ rất hợp ý và thấu hiểu cho đối phương. Có một điều tôi còn cảm thấy lơ lửng vì tôi mong muốn một cái kết để Takako có một mối tình với Wada nhưng cuối cùng tác giả không nhắc đến mối quan hệ của bọn họ nữa, chắc có lẽ chỉ là bạn bè mà thôi. 

Cuối cùng, câu chuyện tình yêu của cậu Satoru và cô Momoko khiến cho tôi có nhiều suy nghĩ. Sau năm năm ra đi thì cô Momoko đã trở về. Quãng thời gian Takako cùng cô Momoko đi leo núi, Takako cũng thấu hiểu được nỗi lòng của cô Momoko hơn. Takako thấy cô đáng thương hơn là đáng trách. Suốt năm năm Momoko ra đi không một lí do, cậu Satoru dù không thể hiện ra mặt nhưng trong trái tim vẫn còn chôn dấu một tình yêu nồng nhiệt dành cho người vợ của mình. Bởi vì cảm thấy tội lỗi với đứa con hai người từng rất hạnh phúc mong chờ nhưng nó lại mất khi còn chưa được tận hưởng thế giới bên ngoài. Cho đến khi cô Momoko nhận ra mình mắc một căn bệnh, không biết khi nào ra đi mà không nói lời từ biệt. Cô Momoko định rời đi một lần nữa trong lặng lẽ nhưng vì tình yêu của cậu Satoru đủ lớn để giữ cô ở lại. 

Câu chuyện khép lại khiến cho đọc giả mang một cảm xúc khó phai. Cốt truyện không quá gây cấn, không quá thần thánh nhưng cũng đủ khiến cho trái tim người đọc được xoa dịu. Cuộc sống vốn dĩ lắm điều mệt mỏi từ công việc, gia đình lẫn các mối quan hệ xung quanh khiến cho con người mất dần cảm xúc. Những thứ tình cảm đẹp đẽ vẫn quẩn quanh, chỉ là ta không nhận ra mà thôi. Tình yêu chân thành, nồng nhiệt có thể sưởi ấm những tháng ngày cô đơn để rồi cùng đồng cảm, thấu hiểu lẫn nhau. Đôi khi, trong cuộc sống, chúng ta cần thêm vào một chút mạo hiểm, trở nên dũng cảm để có thể phá bỏ vỏ bọc yếu đuối. Sống với trái tim tràn đầy nhiệt huyết và biết trân trọng những thứ hiện tại, người thân bên cạnh mình và cũng đừng vì người khác mà khiến mình phải lo lắng, tổn thương, bận tâm. 

Hơn thế nữa, chúng ta hiểu được rằng: Sách là tài sản, là tinh hoa quý giá của nhân loại. Nó chứa đựng cả thời gian và lịch sử. Từ sách, chúng ta nhận ra nhiều điều mới mẻ, thoát khỏi sự tầm thường, khiến tâm hồn về với bình yên, chiêm nghiệm ra những ‘đạo lý’ sâu sắc từ những câu chuyện vốn dĩ bình thường. 

“Hãy yêu quý sách vì đó là nguồn gốc của mọi tri thức.” – M.Gorki

Những giấc mơ ở hiệu sách Morisaki có lẽ thích hợp với những ai thích sự nhẹ nhẹ nhàng nhàng, cho những người yêu sách. Truyện không quá xoáy sâu nỗi buồn mà chỉ nói đến cách mà nhân vật vượt qua chúng. Cuốn sách là sự lựa chọn tuyệt vời cho những ngày mưa gió ở Sài Gòn, tâm trạng ‘treo ngược cành cây’ bên ly cà phê nóng hổi.

+ Câu chuyện tình yêu đậm chất thơ

Mắt Biếc kể về câu chuyện tình yêu đơn phương của Ngạn – một chàng trai giàu tình cảm, lãng mạn và chân thành, dành cho Hà Lan – cô gái sở hữu đôi mắt đẹp đến nao lòng, nhưng lại mang trong mình khát vọng vượt khỏi cuộc sống làng quê để tìm đến chốn phồn hoa.

Từ nhỏ, Ngạn và Hà Lan đã gắn bó với nhau qua những kỷ niệm tuổi thơ hồn nhiên tại làng Đo Đo – ngôi làng đẹp như một bức tranh. Tình cảm của Ngạn dành cho Hà Lan lớn lên từng ngày, nhưng trớ trêu thay, Hà Lan lại không đáp lại tình cảm ấy. Cô bị cuốn hút bởi ánh sáng rực rỡ của thành phố và rơi vào vòng xoáy của những mối quan hệ không như ý.

Ngạn vẫn luôn ở đó, lặng lẽ yêu thương, chở che, và chờ đợi, dù biết rằng Hà Lan không thuộc về mình. Tình yêu của Ngạn mang sắc thái bi thương, là biểu tượng của sự hy sinh và lòng chung thủy – một thứ tình cảm đẹp nhưng đầy đau khổ.

+ Hình tượng làng Đo Đo

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã tài tình tạo nên hình ảnh làng Đo Đo – quê hương của Ngạn và Hà Lan, với vẻ đẹp bình dị và nên thơ. Làng Đo Đo không chỉ là bối cảnh mà còn là nhân vật quan trọng trong câu chuyện, đại diện cho sự yên bình, giá trị truyền thống và ký ức tuổi thơ.

Những cánh đồng lúa bát ngát, những con đường đất đỏ, và những cây hoa sim tím biếc trở thành bức tranh sinh động, gợi lên cảm giác hoài niệm và yêu thương. Và hình ảnh thành phố xa hoa hiện lên như một thế giới đối lập, nơi cuốn Hà Lan ra xa khỏi những giá trị giản đơn nhưng đẹp đẽ của quê nhà.

Làng Đo Đo không chỉ là nơi chứng kiến mối tình đẹp nhưng buồn của Ngạn, mà còn là biểu tượng của gốc rễ, nơi lưu giữ ký ức và những giá trị thiêng liêng mà thời gian không thể xóa nhòa.

+ Tình yêu đơn phương và thông điệp về cảm xúc con người

Nguyễn Nhật Ánh đã xây dựng nhân vật Ngạn với một tình yêu đơn phương vừa ngọt ngào, vừa day dứt. Câu chuyện của Ngạn khiến người đọc không khỏi đồng cảm và xúc động:

Ngạn yêu Hà Lan không chỉ bởi vẻ đẹp bên ngoài mà còn vì tâm hồn cô và những ký ức tuổi thơ sâu sắc gắn bó với làng Đo Đo. Tình yêu của Ngạn dành cho Hà Lan là sự hy sinh thầm lặng, khi anh luôn dõi theo và bảo vệ cô, dù cô đã rời xa quê hương và chọn một cuộc sống khác.

Trong tình yêu ấy, Ngạn chấp nhận những nỗi đau thầm lặng mà không một lời oán trách, không buông bỏ, chỉ lặng lẽ yêu, như dòng sông âm thầm chảy mãi qua thời gian, mang theo tất cả yêu thương và nuối tiếc.

Qua nhân vật Ngạn, Nguyễn Nhật Ánh gửi gắm thông điệp rằng tình yêu không phải lúc nào cũng cần được đáp lại, mà đôi khi chỉ cần tồn tại, như một cách để trái tim luôn cảm nhận được sự sống.

+ Văn phong tinh tế và lãng mạn

Nguyễn Nhật Ánh nổi tiếng với lối viết mộc mạc nhưng đầy cảm xúc, và Mắt Biếc là minh chứng rõ ràng nhất cho điều đó. Từng câu chữ như thấm đẫm hồn quê, mang đến cho người đọc cảm giác gần gũi, ấm áp.

Trong Mắt Biếc, tác giả không chỉ khắc họa những cảnh vật tuyệt đẹp mà còn tinh tế miêu tả những cảm xúc phức tạp của nhân vật. Những đoạn miêu tả về làng Đo Đo, dòng sông êm đềm hay cây hoa sim tím nở rộ khiến người đọc như được đắm chìm trong không gian thơ mộng, gợi nhắc những kỷ niệm quê hương.

Đồng thời, nội tâm của các nhân vật như Ngạn và Hà Lan cũng được thể hiện sâu sắc qua từng lời thoại đầy cảm xúc và các dòng độc thoại nội tâm, từ đó làm tăng thêm chiều sâu cho câu chuyện và khiến người đọc dễ dàng đồng cảm với những suy tư, trăn trở của họ.

- Tớ nên đi con đường nào bây giờ?

- Điều đó tùy thuộc vào việc cậu muốn đến đâu.

- Tớ thật sự chẳng quan tâm lắm về cái nơi mà mình muốn đến.

- Thế thì cậu cũng không cần quan tâm là nên đi đường nào! Một khi mà cậu đã không quan tâm đến cái nơi mà mình tới thì đi đường nào mà chẳng được!

Nhắc đến “Alice ở xứ sở diệu kì”, chắc hẳn chúng ta đều quen thuộc với hình ảnh một cô bé nhỏ nhắn, mặc chiếc váy xanh tung tăng giữa ngàn vạn biến hóa của một xứ sở diệu kì. Nhưng câu chuyện đầy màu sắc ấy thực ra lại chỉ là bản tóm tắt của một tiểu thuyết dành cho trẻ em trứ danh của nước Anh - “Alice’s Adventure in the Wonderland” (Tạm dịch: Cuộc phiêu lưu của Alice vào Xứ Sở Thần Tiên). Mặc dù cuốn sách được Lewis Carrol viết ra để dành cho thiếu nhi, song khi đã trưởng thành, đọc lại câu chuyện về Alice, người đọc sẽ thấy được những thông điệp phía sau tấm màn lung linh của cổ tích.

Một ngày nọ, Alice - cô bé mới khoảng mười tuổi cảm thấy thật nhàm chán khi cứ ngồi im bên cạnh chị gái trong chuyến đi dã ngoại. Một đứa trẻ không hứng thú với sách sẽ chuyển hướng chú ý của mình sang thứ khác, và Alice cũng vậy. Cô bé cảm thấy làm một vòng hoa bằng hoa cúc có lẽ sẽ thú vị hơn, và trong khi đưa mắt tìm hoa, Alice thấy một chú thỏ trắng. Thỏ thì cũng thường thôi, nhưng bạn đã bao giờ nhìn thấy một con thỏ trong bộ tuxedo, nhìn một chiếc đồng hồ quả quýt và liên tục kêu “Ôi muộn rồi ôi muộn rồi” chưa? Chắc hẳn là chưa phải không? Và Alice cũng vậy. Tính tò mò khiến Alice không ngần ngại chạy theo chú thỏ, và đó cũng là cách chuyến phiêu lưu của Alice bắt đầu. Cô bé rơi xuống một chiếc hang sâu hun hút, tưởng như sẽ đi được vào tâm của Trái Đất. Đó mới chỉ là bắt đầu. Những phần tiếp theo của cuộc phiêu lưu mới thực sự khiến người đọc không thể rời mắt: Một chiếc phòng kì lạ, những món ăn kì lạ, một gia đình cau có, một chú mèo nhăn nhở, một con sâu bợm nhậu, một bữa tiệc say khướt, và những quân bài, và hoàng hậu, đức vua, và trò chơi cricket,... Những bước chân lang thang vô định của Alice đưa người đọc đi khắp xứ sở diệu kì bằng những bất ngờ không thể đoán trước. Đối với Alice, đây quả thực là một nơi mới mẻ. Chỉ mới mười tuổi và sống trong một gia đình gia giáo ở nước Anh, lần đầu tiên Alice được tiếp xúc với nhiều thứ kì lạ đến như vậy. Và càng kì lạ hơn khi dường như ở thế giới này, tất cả những chuyện mà Alice cho là “hư hỏng quá mức” ấy lại được coi là điều bình thường, hiển nhiên. Chuyến phiêu lưu kì lạ của Alice kết thúc đơn giản bằng việc cô bé tỉnh dậy khỏi giấc mơ. Thật là một giấc mơ kì lạ.

Đối với thiếu nhi, “Alice ở xứ sở diệu kì” luôn là một ao ước đẹp đẽ vô cùng. Có đứa trẻ nào lại từ chối một cơ hội tuyệt vời như vậy? Còn đối với người lớn, “Alice ở xứ sở diệu kì” luôn là cuốn sách mang lại nhiều tranh cãi. Khi ra đời vào khoảng giữa thế kỉ thứ mười chín, câu chuyện về Alice được đón nhận một cách đơn thuần như câu chuyện dành cho thiếu nhi. Rất nhiều năm sau, “Alice ở xứ sở diệu kì” bắt đầu gợi cho người lớn những suy nghĩ sâu xa hơn về từng chi tiết trong câu chuyện. Nếu đặt tác phẩm vào khoảng thời gian ra đời của câu chuyện, từng nhân vật, chi tiết trong “Alice ở xứ sở diệu kì” đều mang ám chỉ một cách mạnh mẽ. Liệu Alice đã đi vào “Wonderland” (xứ sở diệu kì) hay cô bé đã đi lạc vào “Underland” (xứ sở đen tối)? Đặt câu hỏi như vậy vì dường như câu chuyện chỉ ra quá rõ ràng những tiêu cực của xã hội. Người ta thư thả hưởng thụ cuộc sống êm đềm như cách Alice rơi qua chiếc hang, và đột ngột đối mặt với hiện thực như cách cô bé đột ngột rơi xuống đất. Có những cánh cửa khiến người ta phải “bé lại” hoặc “to ra” mới có thể đi qua, có những cuộc thi vô nghĩa và phi lí đến cùng cực, có những tay bợm nhậu trong dáng vẻ cao quý, có những thứ quyền thế vô lí như Nữ hoàng Cơ, có những người bị khinh rẻ như quân bài, và có những kẻ đi lạc như Alice.

“- Tớ nên đi con đường nào bây giờ?- Điều đó tùy thuộc vào việc cậu muốn đến đâu.- Tớ thật sự chẳng quan tâm lắm về cái nơi mà mình muốn đến.

- Thế thì cậu cũng không cần quan tâm là nên đi đường nào! Một khi mà cậu đã không quan tâm đến cái nơi mà mình tới thì đi đường nào mà chẳng được!”

Câu nói nổi tiếng của mèo Cheshire - một con mèo trông có vẻ không đáng tin chút nào thực ra lại là người luôn thầm lặng giúp đỡ Alice chạy trốn khỏi nơi mà cô bé không thuộc về. Thậm chí cho tới ngày nay, câu nói còn khiến nhiều người trong chúng ta giật mình khi nó là một câu nói đánh mạnh vào những người sống mơ hồ, sống không mục đích, không mục tiêu. “Alice ở xứ sở diệu kì” còn nhắc người ta hãy tin vào bản thân mình, đừng nghe những lời vo ve từ những kẻ không có ý định tốt lành.

Có người sẽ nói “Alice ở xứ sở diệu kì” vốn dĩ chỉ là một câu chuyện cho thiếu nhi, tại sao người ta cứ cố áp đặt một ý nghĩa vào nó để làm gì. Thực ra từ đầu tới cuối, chuyến phiêu lưu của Alice vẫn không hề thay đổi, vẫn là con đường ấy, nhưng ở mỗi thời đại, người ta lại có một góc nhìn, cảm nhận khác về ý nghĩa câu chuyện là vì sao? Vì ở thời điểm nào, câu chuyện cũng bộc lộ được ý nghĩa sâu sắc và nhân văn của nó. Đó cũng là đặc trưng của những tác phẩm bất hủ, sống qua nhiều thời đại, sống với nhiều số phận con người. Còn bạn thì sao? Bạn còn chần chừ gì mà chưa đi cùng Alice vào thế giới mới, để cảm nhận bài học cho chính mình?

Công chúa nhỏ của Frances Hodgson Burnett là một tác phẩm ca ngợi trí tưởng tượng của cô bé Sara Crewe. Burnett cuốn hút người đọc xuyên suốt cuốn sách bằng lối viết sống động, thổi hồn vào các nhân vật. Tương tự như những tác phẩm khác của bà,  Khu vườn bí mật  và  Chúa tể Fauntleroy , Burnett một lần nữa khai thác chủ đề về một đứa trẻ mồ côi cha mẹ, phải đối mặt với những khó khăn, rồi vượt qua chúng sau này. Trong tác phẩm này,  Sara là một đứa trẻ mồ côi mẹ, được người cha hết mực yêu thương nuôi dưỡng ở Ấn Độ. Trái với mong muốn của cô, cô được gửi đến London để học tại Trường Nữ sinh Chọn lọc của Cô Minchin, nơi cha cô đảm bảo cho Sara một cuộc sống xa hoa và được Cô Minchin chăm sóc đặc biệt. Điều này khiến các học sinh khác trong Trường gọi cô là "Công chúa", điều mà cô thường giả vờ là vậy. Bất chấp những đặc quyền của mình, Sara là một cô bé tốt bụng và hào phóng, luôn kết bạn với mọi người. Giống như những tác phẩm khác, Burnett đã xây dựng cho nhân vật chính, Sara, một tính cách mạnh mẽ và đáng yêu.

Cuộc sống rẽ sang một hướng buồn khi Sara tròn 11 tuổi, cha cô qua đời sau khi mất hết tài sản và để lại một khoản nợ lớn về học phí và hóa đơn chưa trả cho cô Minchin. Vô cùng tức giận với tình hình, cô Minchin lấy đi tất cả đồ đạc của Sara và bắt cô sống trong một căn gác xép lạnh lẽo, tồi tàn và bắt Sara phải kiếm sống bằng cách chạy việc vặt. Nhưng Sara vẫn giữ được niềm vui cho mình bằng trí tưởng tượng phong phú của mình. Mọi chuyện trở nên hơi khó khăn khi quần áo ấm và chăn một cách bí ẩn bắt đầu xuất hiện trong phòng gác xép của Sara. Ai là ân nhân mới của cô? Và họ đã thay đổi cuộc sống của cô như thế nào? Liệu Sara có bao giờ được trải nghiệm lại những thứ xa xỉ mà cô đã quen không? 

Tôi rất thích cuốn sách hấp dẫn này và đã cùng Sara trải qua những cung bậc cảm xúc thăng trầm. Điều tôi thích nhất ở cô ấy là ngay cả trong những ngày tháng nghèo khó và khó khăn, cô ấy vẫn luôn rộng lượng và quan tâm đến người khác. Tôi gần như bật khóc khi Sara chia sẻ thức ăn của mình với những đứa trẻ kém may mắn hơn mình, bởi vì cô ấy hiểu cảm giác đói và nói rằng một cô gái khác "còn đói hơn tôi".

Đã hơn một thế kỷ trôi qua, cuốn tiểu thuyết thiếu nhi tuyệt vời này vẫn tiếp tục được yêu thích. Tôi muốn giới thiệu cuốn sách này cho độc giả từ 9 đến 12 tuổi. Công chúa nhỏ là câu chuyện về sự sinh tồn và kiên trì của một cô bé vượt qua những thăng trầm của cuộc sống một cách đầy phẩm giá, và điều đó thực sự truyền cảm hứng. 

"Một ý niệm về nỗi buồn" của Ron Marasco và Brian Shuff là một cuốn sách khai sáng, đóng vai trò là tiếng nói phản biện mạnh mẽ đối với nền văn hóa ám ảnh bởi "tích cực độc hại" (toxic positivity), nơi mà áp lực "phải hạnh phúc" làm lu mờ giá trị thực sự của những cảm xúc tiêu cực. Thay vì xem nỗi buồn như một bệnh lý cần phải loại bỏ ngay lập tức, hai tác giả lập luận một cách thuyết phục rằng cảm giác tồi tệ là một cơ chế thích nghi cần thiết, một phần không thể tách rời khỏi trải nghiệm con người và thậm chí là cửa ngõ dẫn đến sự phát triển tâm lý sâu sắc hơn. Bằng cách kết hợp nghiên cứu tâm lý học, các câu chuyện cá nhân đầy cảm xúc, và phân tích sâu sắc các tác phẩm nghệ thuật kinh điển, cuốn sách chứng minh rằng việc né tránh nỗi buồn hay cố gắng giả tạo niềm vui chỉ làm suy yếu khả năng đồng cảm, kìm hãm sự sáng tạo và ngăn cản chúng ta đạt được niềm vui sống trọn vẹn, bền vững. Marasco và Shuff khuyến khích người đọc thiết lập một mối quan hệ lành mạnh với sự u sầu, coi nó như một tín hiệu để suy ngẫm, thay đổi, và nhận ra ý nghĩa sâu sắc của hạnh phúc khi đối diện với bóng tối. Tóm lại, đây là một tuyên ngôn nhân văn và một hướng dẫn thực tế, giúp chúng ta ngừng che giấu con người thật của mình và tìm thấy sự bình yên thực sự thông qua việc chấp nhận toàn bộ phổ cảm xúc.

Stefan Zweig luôn có một cách rất riêng để kéo người đọc vào thế giới nội tâm của nhân vật – nhẹ nhàng, tinh tế nhưng đầy sức nặng. Bức thư gửi cho người đàn bà không quen là minh chứng hoàn hảo cho điều đó: một truyện ngắn tưởng chừng giản dị nhưng lại mang theo một dư chấn tình cảm mạnh mẽ kéo dài rất lâu sau khi trang sách cuối cùng được gấp lại.

Câu chuyện mở ra bằng một bức thư – dài, tha thiết, và chân thực đến đau lòng – từ một người phụ nữ mà nhân vật nam chính hoàn toàn không nhớ nổi. Trong bức thư ấy, cô kể lại cả cuộc đời mình, nhưng thật ra chỉ có hai điều quan trọng nhất: anh và tình yêu dành cho anh. Một tình yêu bắt đầu từ thuở thiếu nữ, lớn lên trong im lặng, cháy bỏng nhưng chưa từng đòi hỏi được biết đến.

Đau đớn ở chỗ: người đàn ông ấy đã gặp cô, đã ở cạnh cô, đã từng có những giây phút thân mật với cô, nhưng lại chưa bao giờ thực sự “nhìn thấy” cô.

Zweig không khai thác tình yêu đơn phương như một bi kịch rẻ tiền. Trái lại, ông biến nó thành một thứ ánh sáng tinh khiết mà người phụ nữ mang trong đời như một đức tin. Cô yêu không van nài, không trách móc, không đòi hỏi được đáp lại; cô chỉ lưu giữ từng khoảnh khắc ngắn ngủi ấy như toàn bộ ý nghĩa tồn tại của mình. Ngay cả khi cuộc sống đưa cô vào những hoàn cảnh tăm tối, tình yêu ấy vẫn không hề bị nhuốm màu oán hận.

Điều khiến truyện trở nên đặc biệt chính là cái cách Zweig để nhân vật tự kể chuyện. Câu chữ nhẹ nhàng mà như rút từ tim, không phô trương mà lại sắc bén trong từng cảm giác. Người đọc bị cuốn vào dòng hồi tưởng ấy một cách tự nhiên, cho đến khi nhận ra sự thật đau lòng: bức thư được viết từ một người đang ở ranh giới của sự sống và cái chết, chỉ để gửi đi niềm yêu cuối cùng.

Kết truyện, khi người đàn ông sững sờ vì nhận ra mình chưa từng biết – và đã mãi mãi không thể biết – người phụ nữ ấy là ai, cảm giác hụt hẫng lan ra như một khoảng trống lạnh trong lòng người đọc. Và đó cũng là khoảnh khắc ta hiểu tài năng của Zweig: ông để nhân vật nữ sống một đời âm thầm, nhưng lại để tình yêu của cô vang lên mãi trong trái tim người đọc.

Bức thư gửi cho người đàn bà không quen không phải chỉ là một truyện ngắn về tình yêu. Đó là một câu chuyện về sự im lặng của những trái tim yêu đến mức chấp nhận cả nỗi cô độc. Về cái đẹp mong manh của những xúc cảm không tên. Và về cách con người đôi khi vẫn sống cả đời mà không biết mình đã làm tổn thương một ai đó sâu sắc đến mức nào.

Một truyện ngắn đầy mê lực. Đọc một lần, nhớ một đời.

Nhà Giả Kim là cuốn sách giống như một lời thì thầm: ước mơ sẽ không bao giờ tự biến mất, chỉ là ta có đủ can đảm bước đến hay không. Hành trình của Santiago bắt đầu từ một giấc mơ nhỏ nhoi, nhưng lại mở ra cả một thế giới nơi mỗi dấu hiệu đều là lời nhắc của Vũ trụ: hãy tin vào điều trái tim muốn nói.

Giữa sa mạc mênh mông, cậu học cách lắng nghe gió, lắng nghe sự im lặng và lắng nghe chính bản thân mình. Và rồi cậu nhận ra một sự thật giản dị mà sâu sắc: kho báu không nằm ở nơi đâu xa xôi, kho báu nằm trong chính trái tim người dám lên đường,dám bắt đầu một hành trình mới.

Giọng văn của Coelho nhẹ tựa như hơi thở nhưng từng câu từng chữ đều gợi lên một lớp ý nghĩa đặc sắc khiến ta phải dừng lại chiêm nghiệm. Cuốn sách khiến cho ta quyết tâm tạm dừng việc chạy trốn nỗi sợ, đối diện với ước mơ,hoài bão mà ta từng bỏ quên. Khi gấp trang sách ấy lại, ta hiểu rằng hành trình vĩ đại nhất không nhất thiết phải băng qua sa mạc, mà là quay về và gặp chính phiên bản mạnh mẽ nhất của bản thân mình để dám đi,dám làm,dám khát khao - và tự viết nên hành trình của chính mình thay vì sống hộ ước mơ của người khác. 

Cuốn sách đã mở ra một khoảng trời bao la khiến tâm trí ta sáng lên như đốm lửa trong đêm tối, tuy nhỏ nhưng nó đủ sức để soi lại chính bản thân mình.

                            Mỗi trang sách là một ô cửa sổ 

                                 Cho ta nhìn ra cuộc đời.                      

                                                                                     ( Rasul Gamzatov )

Tác phẩm kết thúc bằng cảnh tượng Elio đứng trước lò sưởi, nhìn ngọn lửa và nhớ lại mùa hè cùng Oliver. Không có kịch tính, không có nước mắt, chỉ có sự lặng yên đến nghẹn lại. Đây là đoạn kết khiến nhiều người đọc phải nín thở, bởi nó chân thật đến đau lòng.

Thời gian đã trôi qua, cuộc đời mỗi người đã rẽ sang hướng mới, nhưng ký ức về tình yêu ấy vẫn sống trong Elio như điều thiêng liêng. Cậu không hối tiếc, không phủ nhận, cũng không thần thánh hóa. Cậu chỉ nhìn lại và mỉm cười buồn – một nụ cười cho những gì đã không còn, nhưng cũng không thể mất.

Ngọn lửa trong lò sưởi là hình ảnh của những cảm xúc chưa tắt. Dù chỉ còn lại tro tàn, nhưng hơi ấm thì vẫn còn đó. Tình yêu đầu đời cũng vậy: qua rồi nhưng không bao giờ biến mất.

Call Me By Your Name nhắc ta rằng không phải mối tình nào cũng cần "happy ending" để trở nên đẹp. Có những thứ đẹp chính vì nó chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian hữu hạn. Và chính sự hữu hạn ấy khiến ta trân trọng hơn, nhớ lâu hơn, sâu hơn.

Elio không phải là nạn nhân của một tình yêu không trọn vẹn. Cậu là người đã sống trọn trong từng khoảnh khắc của nó. Và điều đó đủ để khiến mùa hè năm ấy trở thành ký ức vĩnh viễn.