Trong bài review sách Khắc Kỷ: Từ Zeno đến Marcus Aurelius mình nhận thấy trường phái khắc kỷ hiện nay được khá nhiều bạn quan tâm. Tuy nhiên số lượng sách về trường phái triết học này có số lượng chưa nhiều và chưa đồng đều về mặt chất lượng. Vì thế bài mình viết bài top sách này để giới thiệu tới các bạn những cuốn sách đáng đọc nhất về chủ đề này.

*Lưu ý thứ tự các cuốn sách không dựa theo chất lượng cuốn sách*


  1. Suy tưởng - Marcus Aurelius 

Suy tưởng là tác phẩm của Marcus Aurelius. Được mệnh danh là vị vua hiền triết, thánh đế, chịu ảnh hưởng từ triết học Hy Lạp chắc chắn ông đã đọc tác phẩm “Cộng Hòa” của Plato và chịu ảnh hưởng bởi triết lý: “Đất nước chỉ hạnh phúc khi nhà cầm quyền trở thành triết gia và triết gia trở thành nhà cầm quyền.” Thật sự chẳng có bao nhiêu đế vương được như ông, khi không ham thú dục lạc của cuộc sống đế vương mà lại yêu lối sống giản dị của các triết gia khắc kỷ. Tác phẩm được xuất bản tại La Mã sau khi ông qua đời, có lẽ được lưu truyền qua các học giả thành Constantinopolis trước khi thành phố này rơi vào tay người hồi giáo.


Đây là một tác phẩm khá dài,  hơi khô khan, khó đọc và có phần lặp đi lặp lại nhằm nhấn mạnh các tư tưởng khắc kỷ về việc đối xử với các sự việc mình làm chủ hoặc không làm chủ, về sự sắp đặt của Thượng Đế, về Logos (có thể hiểu là Đạo) cũng như những lời khuyên để có một cuộc sống bình an, tránh những sân si không cần thiết. Bên cạnh đó, nghĩa vụ với cộng động như là một phần tính cách của người Khắc Kỷ cũng được đề cập nhiều.

Cuốn sách này dành cho: những người muốn tìm hiểu sâu về khắc kỷ và có nhiều thời gian.


  1. Chủ nghĩa Khắc kỷ - William B. Irvine

Đây có lẽ là cuốn sách nổi tiếng nhất ở Việt Nam về trường phái này. Cuốn sách giới thiệu về lịch sử ra đời, phần chính của sách là nói về những tính chất, hành động được coi là kim chỉ nam cho lối sống Khắc kỷ và những hướng dẫn thực hành lối sống này. Các chỉ dẫn cách ứng phó với những tình huống trong cuộc sống nếu muốn thực hành lối sống Khắc kỷ cũng được đề cập trong sách, bao gồm hướng dẫn đối phó với sự kiểm soát, vận mệnh, bổn phận với xã hội, đối phó với sự xúc phạm, cơn giận, đau buồn, tuổi già và cả cái chết.


Ngoài ra, sách cũng bàn về sự giàu sang, theo đuổi danh vọng, địa vị đối với người sống Khắc kỷ và các yếu tố kiềm chế bản thân trước các ham muốn, dục vọng để hướng đến lối sống thuận theo tự nhiên, chỉ ưu tiên tiếp nhận sự tích cực, vui vẻ và tránh xa, bỏ qua những điều tiêu cực, không lành mạnh.


Cuốn sách này dành cho: tất cả mọi người có thời gian và quan tâm tới trường phái khắc kỷ.

  1. Khắc Kỷ: Từ Zeno đến Marcus Aurelius - Ryan Holiday


Mình đã có bài viết review chi tiết cuốn sách này rồi mọi người có thể xem tại đây


Nội dung cuốn sách xoay quanh lịch sử của triết học khắc thông qua những con người lỗi lạc nhất của trường phái. Đi sâu vào phân tích từng cá nhân, trong từng thời kỳ của trường phái này, và những đánh giá nhận xét, những trích dẫn mà qua đó, ta có thể sống lại cuộc sống của một khắc kỷ gia từ thành m Athens hàng nghìn năm trước. Qua đó, ta có thể tự rút ra bài học chiêm nghiệm cho bản thân và áp dụng nó cho thời hiện đại. 


Ngoài ra, tác giả còn đề cập tới cái chết một cách hết sức mới lạ thông qua các cái chết có phần “nực cười” mà có lẽ chẳng tìm thấy ở nơi nào khác cả. 


Ngoài việc tóm tắt các sự kiện trong suốt dòng chảy của trường phái triết học này, 2 tác giả còn khôn khéo cài cắm những nhận định cá nhân mà thông qua đó, ta lại có thêm góc nhìn của những con người hiện đại đối với những vị triết gia này.


Khác với phần lớn các cuốn sách về triết học khắc kỷ nói chung mà là cả bộ môn nghệ thuật nói riêng, cuốn sách này không tập trung nói về những kiến thức triết học, hay những lý thuyết khó hiểu sâu xa mà tập trung tới cái cốt lõi của chính triết học: Con người. Hai tác giả tập trung khắc hoạ một trường phái nghệ thuật thông qua chính những con người đã tạo ra nó, những con người đã nuôi dưỡng và phát triển nó. Các triết gia được miêu tả như những con người bằng xương bằng thịt, như sự ham muốn nổ tiếng của seneca hay sự bốc đồng của Aristo đều được khắc họa và qua đó ta có thể hiểu được cả một trường phái triết học đầy thực tế và lý thú này.


  1. Seneca: Những bức thư đạo đức – Triết học thực hành: Chủ nghĩa Khắc kỷ trong đời sống - Trans by Spiderum


Cuốn sách này có vẻ là cuốn sách nhẹ đô nhất trong danh sách này. Tuy vậy nó cũng không thiếu đi những bài học và kiến thức thực sự cho bạn. Do dịch bệnh nên mình chưa có cơ hội mua và đọc cuốn sách này tuy nhiên mình sẽ cố gắng mang đến cho bạn khái quát nhất về cuốn cách này. 

Được chắp bút bởi Seneca và được coi là một trong ba cuốn sách nền tảng của triết học khắc kỷ, cuốn sách này sẽ là một khởi đầu tốt đối với các bạn để có thể tìm hiểu trường phái này.Là cuốn sách ngắn và dễ đọc, cuốn sách này sẽ giúp bạn có những bước đầu để tìm hiểu trường phái này. 

Tuy nhiên cuốn sách này mới chỉ có ½ tập tuy nhiên nó sẽ không ảnh hướng đến trải nghiệm của bạn. 

Ai nên đọc cuốn sách này: Những bạn trẻ đang tìm hiểu về triết học, đặc biệt là về Chủ nghĩa Khắc kỷ và phương pháp thực hành triết học trong cuộc sống thường ngày

  1. Nghệ thuật sống – Epictetus

Đây là một cuốn sách đã hết hàng từ khá lâu nên mình cũng chưa có cơ hội đọc. Một phong vị bất ngờ kết hợp giữa Đông và Tây mang lại cho Nghệ Thuật Sống một sức sống đặc biệt. Một mặt, cái phong cách của nó không phản bác được là của phương Tây: nó ca tụng lý tính và đầy những huấn thị về đạo đức, nghiêm khắc và nghiêm túc. Mặt khác, dường như có một làn gió nhẹ của phương Đông, khi Epictetus thảo luận về bản chất của vũ trụ. Sự mô tả của ông về Thực tại tối hậu chẳng hạn, mà ông đánh đồng với chính Thiên nhiên, thì vô cùng uyển chuyển và ảo diệu, khiến ta giật mình nhớ đến Đạo (của Lão Tử).

Tác giả: Nam Khánh - Wa.nK

--------------------------------------------------

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.



Xem thêm

Lí do quan trọng nhất của việc có một triết lý sống là nếu thiếu nó, chúng ta có nguy cơ sống lỗi – rằng chúng ta sẽ bỏ cả cuộc đời mình để chạy theo những mục tiêu phù phiếm hoặc theo đuổi những mục tiêu đáng giá nhưng theo cách dại dột và vì thế không đạt được chúng. Thực hành chủ nghĩa Khắc kỷ không dễ và cần nhiều nỗ lực. Tuy nhiên, việc không thực hành nó sẽ còn tiêu tốn nhiều nỗ lực hơn vì có một triết lý sống, dù là Khắc kỷ hay những triết lý khác thì sẽ giúp đơn giản hoá đáng kể cuộc sống hàng ngày. Con người không thể thuần thục Chủ nghĩa Khắc kỷ trong một sớm một chiều và cho dù thực hành nó cả đời thì chúng ta cũng khó lòng thuần thục được nó một cách hoàn hảo. Tuy nhiên luôn có chỗ cho sự tiến bộ. Như: Khi thấm nhuần Chủ nghĩa Khắc kỷ, chúng ta nhận thấy rằng mối quan hệ của mình với người khác đã thay đổi. Chúng ta không bị tổn thương hoặc bỏ qua những lời lẽ xúc phạm, miệt thị của họ cũng như lời khen của họ dành cho mình. Hay nói cách khác, chúng ta sẽ dần dần không quan tâm đến ý kiến của người khác về mình. Chúng ta sẽ ngừng đổ lỗi, chê bai và khen ngợi người khác. Chúng ta thôi huyênh hoang về kiến thức của mình cũng như biết cách chịu trách nhiệm chứ không đổ lỗi cho hoàn cảnh bên ngoài. Chúng ta hành động nhiều hơn là nói. Đời sống cảm xúc của chúng ta có sự thay đổi, chúng ta ít trải nghiệm cảm xúc tiêu cực hơn, ít dành thời gian mong ước mọi chuyện khác đi mà thay vào đó tận hưởng mọi thứ trong hiện tại.

Chủ nghĩa Khắc Kỷ và Phật Giáo có thời gian và địa điểm ra đời cách biệt nhau rất lớn, dù vậy cả 2 đều có những điểm tương đồng “đáng kinh ngạc”, nhất là với một người vừa mới tìm hiểu như mình thì sự “khám phá” về điểm tương đồng này khiến mình rất phấn khích và cảm thấy thực sự biết ơn. Chủ nghĩa Khắc kỷ và Phật Giáo đều khuyên chúng ta đi tìm hạnh phúc từ bên trong mỗi người, đó là thứ hạnh phúc nội tại và bền vững, không bị phụ thuộc vào các yêu tố thăng trầm bên ngoài. Những lời khuyên của Chủ nghĩa Khắc kỷ và những lời răn dặn trong Phật Giáo đều hướng đến mục đích sau cùng là giúp bạn trở nên một người điềm tĩnh, thông thái và an nhiên. Chủ nghĩa Khắc kỷ và Phật Giáo đều đề cập đến tính vô thường của mọi sự mọi vật, khuyên chúng ta biết cách sống thuận theo tự nhiên và chấp nhận mọi thứ xảy ra với cuộc sống của chính mình, tận hưởng và trân trọng những gì đang có mà không bám chấp vào nó. Một sự tương đồng thú vị khác là cả Chủ nghĩa Khắc kỷ và Phật giáo đều khuyên chúng ta trân trọng “khoảnh khắc hiện tại” bởi “đó là “những gì mà chúng ta sỡ hữu”. Vì thế hãy sống ở khoảnh khắc này, trọn vẹn với nó như thể là “giây phút cuối cùng” của đời mình.

Phần mang tính ứng dụng nhất trong cuốn sách có lẽ là cách để trở thành người Khắc kỷ. Phần này tác giả không miêu tả chỉ trong 1 chương nào đó nhưng theo cá nhân mình nó nằm ở phần ba “lời khuyên của các nhà Khắc kỷ”. Tác giả giải thích rất rõ ràng, cụ thể và đưa ra các ví dụ mình hoạ theo từng lời khuyên của các nhà Khắc kỷ đối với các khía cạnh cụ thể trong đời sống hàng ngày, như: Bổn phận về tình yêu thương nhân loại Quan hệ xã hội về việc ứng xử với người khác Vượt qua những hành vi xúc phạm Vượt qua sự đau buồn bằng lí trí Cơn giận – vượt qua tâm thế phản đối niềm vui Bàn về việc theo đuổi danh vọng Bàn về cuộc sống xa hoa Bàn vể tuổi già, về việc bị gửi vào viện dưỡng lão Bàn về cái chết – sự kết thúc êm đẹp cho một cuộc đời viên mãn. Các nhà Khắc kỷ cũng khuyên rằng, để trở thành người Khắc kỷ thì nên làm điều này một cách âm thầm để tránh gấy sự chú ý, chế giễu hay phiền hà từ người khác. Thời điểm tốt nhất để thực hành chủ nghĩa Khắc kỷ là nên bắt đầu ngay và luôn vì thời gian rất quí giá, không thể trì hoãn việc luyện tập.

Trong cuốn sách, tác giả đã mô tả khá chi tiết các kỹ thuật tâm lý đã được các nhà Khắc kỷ phát triển nhằm đạt được và duy trì sự bình thản, đồng thời sử dụng những kỹ thuật này vào đời sống hàng ngày. (1) Tưởng tượng tiêu cực Các nhà Khắc kỷ khuyên chúng ta dành thời gian tưởng tượng rằng bản thân mất đi những thứ mà mình quí trọng, ví dụ như ta bị mất việc hoặc nghĩ vê cái chết. Lí giải cho việc này là để: Chúng ta trân trọng những gì mình đang có và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn. Nhằm ngăn chặn những tiêu cực có thể xảy ra bằng cách lên kế hoạch ngăn nó xảy ra. Giảm bớt tác động của chúng đến bản thân chúng ta khi chúng xảy ra. Giúp chúng ta học cách thoả mãn với cuộc sống của mình thay vì cứ mãi theo đuổi những thứ mới liên tục. (2) Phân loại các yếu tố trong cuộc sống dựa theo quyền kiểm soát Epictetus đã đưa ra sự lưỡng phân của quyền kiểm soát, cụ thể là “mọi “thứ” ta gặp phải trên đời đều rơi vào một và chỉ một trong 3 mục sau: -Những thứ ta có toàn quyền kiểm soát -Những thứ ta có hoàn toàn không thể kiểm soát -Những thứ ta có thể kiểm soát một phần Phần lớn những thứ xảy ra trong cuộc sống đều là những thứ ta có thể kiểm soát một phần, thế nên các nhà Khắc kỷ thường sẽ rất thận trọng khi nội tại hoá mục tiêu cho bản thân thay vì tập trung vào mục tiêu bên ngoài. “Mục tiêu của họ không phải là thay đổi thế giới mà là làm hết sức mình để mang đến những thay đổi nhất định. Ngay cả khi nỗ lực của họ tỏ ra không hiệu quả, họ vẫn có thể cảm thấy thanh thản vì biết rằng họ đã đạt mục tiêu của mình: Họ đã làm những gì có thể”. Do đó, các nhà Khắc kỷ sẽ tránh được nhiều nỗi thất vọng và chán chường. (3) Tin vào Thuyết vận mệnh quá khứ và hiện tại Cả Seneca, Epictetus và Marcus hay phần lớn các triết gia Khắc kỷ đều tin vào Thuyết vận mệnh và khuyên chúng ta nên thuận theo vận mệnh. Cụ thể là tin vào thuyết vận mệnh quá khứ và hiện tại. Bởi quá khứ không thể thay đổi và nếu chúng ta định nghĩa “hiện tại chính là khoảnh khắc này” thì chúng ta cũng không thể tác động đến hiện tại thông qua hành động của mình. Ngay khi tôi hành động để ảnh hưởng đến những điều đang diễn ra thì ngay lúc này, khoảnh khắc đó sẽ trôi vào quá khứ và do đó không thể bị ảnh hưởng được. Các nhà Khắc kỷ cho rằng cách tốt nhất để đạt được sự thoả mãn không phải là cố gắng thoả mãn bất cứ ham muốn nào nảy sinh trong chúng ta, mà là học cách bằng lòng với cuộc sống hiện tại – học cách trở nên vui vẻ với bất cứ thứ gì chúng ta nhận được. Lời khuyên này hoàn toàn nhất quát với lời khuyên trước – rằng chúng ta không nên bận tâm đến những thứ mà chúng ta không thể kỉểm soát bởi quá khứ và hiện tại (nếu như định nghĩa hiện tại là khoảnh khắc này) là thứ chúng ta không thể kiểm soát được. (4) Tự tiết chế bản thân – ứng phó với mặt tối của lạc thú Đây là kỹ thuật mở rộng của kỹ thuật “tưởng tượng tiêu cực”: Bên cạnh việc suy ngẫm về những chuyện tồi tệ sẽ xảy ra, đôi lúc ta nên sống như thể chúng đã xảy ra rồi. Nghĩa là chúng ta nên định kỳ “thực hành sống kham khổ” bằng cách chủ động tạo ra chúng và trải nghiệm những sự bất tiện mà chúng ta dễ dàng tránh được. Việc làm này không phải là để hành hà bản thân mà là để tận hưởng cuộc sống hơn vì theo các nhà Khắc kỷ, họ ủng hộ hành vi tự nguyện chịu khổ chứ không phải hành vi chịu khổ nhằm gây hại cho bản thân. 3 lợi ích thu lại từ hành vi này: Tôi luyện bản thân chống lại những tai hoạ có thể giáng xuống trong tương lai. Đây có thể được coi là một loại vac-xin để cơ thể hình thành khả năng miễn dịch. Sự chịu khổ hiển hiện ngay lúc này chứ không phải chờ đến tương lai, góp phần bồi đắp thêm niềm tin anh ta có thể vượt qua được những khó chịu lớn hơn ở tương lai, tôi luyện cho bản thân trở nên can đảm. Giúp chúng ta trân trọng những gì mình sẵn có. Ngoài ra, các nhà Khắc kỷ cũng khuyên chúng ta định kỳ “thực hành bỏ qua cơ hội hưởng thụ lạc thú”. Theo Marcus “nếu chúng ta không thể cưỡng lại lạc thú thì rốt cuộc chúng ta sẽ trở thành nô lệ”. (5) Suy ngẫm – quan sát bản thân thực hành Chủ nghĩa Khắc kỷ Seneca khuyên chúng ta nên định kỳ suy ngẫm về những sự kiện trong cuộc sống thường ngày, cách chúng ta đã phản ứng với những sự kiện đó, và cách chúng ta nên phản ứng với chúng dựa theo nguyên tắc Khắc kỷ.

Nếu chỉ nhìn vào mặt chữ “khắc kỷ” chắc hẳn bạn sẽ liên tưởng đến một điều gì đó hơi hướng tiêu cực, như là một lối sống hà khắc, khổ hạnh và lãnh đạm. Nhiều người thậm chí còn cho rằng các nhà Khắc kỷ là những người sống kìm nén mọi cảm xúc và sống đời tẻ nhạt. Những định kiến sai lầm này quả là một “nỗi oan” cho các Stoic. “Mục tiêu của Chủ nghĩa Khắc kỷ không phải là kìm nén cảm xúc ra khỏi cuộc sống mà là loại trừ những cảm xúc tiêu cực. Các nhà Khắc kỷ cho rằng việc hưởng thụ những thứ tốt đẹp mà cuộc đời mang đến chẳng có gì là sai trái, miễn là chúng ta thận trọng trong cách tận hưởng chúng. Cụ thể là chúng ta phải sẵn sàng từ bỏ những điều tốt đẹp không một chút tiếc nuối nếu hoàn cảnh của chúng ta thay đổi”. Chủ nghĩa Khắc kỷ đưa ra lời khuyên để có được một cuộc sống tốt đẹp là “hãy sống đức hạnh”. Và nhiều người thường liên tưởng đến hình ảnh của nữ tu khi đọc được hai chữ này. Đối với các nhà Khắc kỷ, đức hạnh của một người phụ thuộc vào sự ưu việt của họ trong vai trò của một con người – họ có thực hiện tốt các chức năng đã được định sẵn cho con người hay không. Lối sống này còn được gọi là “sống thuận theo tự nhiên” nhưng có sự tham dự của lý trí. Như Seneca đã nói “về cơ bản, chúng ta sử dụng khả năng suy luận để loại bỏ “tất cả những gì gây kích thích hoặc sợ hãi”. Điều này dẫn đến sự bình thản bất khả xâm phạm và tự do vĩnh viễn”. Đây là một triết lý sống hướng con người đến một cuộc sống ý nghĩa và trọn vẹn bằng cách theo đuổi sự bình thản và duy trì trạng thái này bền vững nhất có thể. Để đạt được điều này bạn phải thực hành một số kỹ thuật tâm lý đã được các nhà Khắc kỷ phát triển.

Dù được viết từ 2000 năm trước nhưng những vấn đề mà cuốn sách "Seneca – Những bức thư đạo đức" đề cập được đánh giá vẫn còn nguyên giá trị, tính đương thời và khá hữu ích đối với con người hiện nay. Cuốn sách của nhà triết học La Mã cổ đại này đã được dịch sang hơn 20 thứ tiếng, trong đó có tiếng Việt. Chủ nghĩa khắc kỷ (Stoicism) là một trường phái triết học cổ đại được sáng lập bởi nhà triết học Zeno xứ Citium vào đầu thế kỷ thứ 3 trước Công Nguyên. Cuốn sách "Seneca: Những bức thư đạo đức" đặt nền tảng về chủ nghĩa khắc kỷ trong đời sống thường ngày. Đã bao giờ bạn thấy tổn thương trước những lời châm chọc của người khác, để muộn phiền, lo lắng? Đã bao giờ bạn mệt mỏi trước những cuộc chạy đua vật chất không hồi kết như nhà cửa, quần áo, xe cộ để rồi khi có tất cả bạn lại cảm thấy sáo rỗng ? Hay đã bao giờ bạn tự hỏi mình là ai và mục đích mình tồn tại để làm gì chưa ? Những câu hỏi đó sẽ được giải đáp thông qua cuốn sách này. Cuốn sách "Seneca: Những bức thư đạo đức" là tổng hợp những bài học, triết lý của Chủ nghĩa khắc kỷ được thể hiện qua những hình ảnh quen thuộc, bình dị và đời thường, phản ánh sự quan sát tinh tế của Seneca – một thiên tài với sự từng trải của cuộc đời.