.png)
“Tôi không biết liệu rằng Mark Twain đọc Seneca hay chưa, nhưng người ta tin rằng ông ấy đã bày tỏ suy nghĩ tương tự: “Tôi là một ông già và từng biết rất nhiều rắc rối, nhưng hầu hết chúng chưa bao giờ xảy ra.” Nói cách khác, chúng chỉ là tưởng tượng.” (Bữa Sáng Cùng Seneca – David Fideler)
Nếu bạn đã từng nghe đến chủ nghĩa khắc kỷ, bạn sẽ không xa lạ với cái tên Seneca – nhà tư tưởng La Mã cổ đại theo trường phái khắc kỷ sớm nhất. Chủ nghĩa khắc kỷ trong một thời gian dài đã bị hiểu nhầm rộng rãi. Khi nhắc đến nó, nhiều người liên kết điều đó với việc kìm nén cảm xúc. Trong Bữa Sáng Cùng Seneca, David Fideler hướng người đọc đến những cách tiếp cận mới đối với các quan điểm của Seneca về chủ nghĩa khắc kỷ. Cuốn sách bao gồm phần mở đầu và 14 chương, tập trung khai thác các tác phẩm kinh điển của Seneca và giải thích rõ ràng các ý tưởng của ông. Theo đó, Fideler đưa ra những chỉ dẫn về cách thức chúng ta có thể áp dụng chủ nghĩa khắc kỷ vào cuộc sống đương đại như một phương pháp trị liệu tâm hồn để có được cuộc sống hạnh phúc và viên mãn.
Có một điều thú vị đối với những ai đã từng đọc chủ nghĩa khắc kỷ cũng như tiếp xúc với các tư tưởng của những triết gia như Seneca, Epictetus hay Marcus Aurelius, họ sẽ cảm thấy dường như có những vấn đề tương tự đang tồn tại trong cuộc sống của họ. Bạn đã bao giờ cảm nhận được nỗi buồn, sự chán nản, thất vọng hay cảm giác không biết điều gì đang xảy ra với mình? Trong Bữa Sáng Cùng Seneca, David Fideler giải thích những quan điểm của Seneca một cách ngắn gọn để giúp người đọc hiểu được trạng thái tâm trí của mình. Cái nhìn sâu sắc của Seneca đưa đến các hướng dẫn cuộc sống, chỉ ra những tổn thương bên trong mỗi người có thể được chữa lành. Ở mỗi chương, Fideler đều đề cập một cách đơn giản với nhiều trích dẫn phong phú về những chủ đề đã được Seneca trình bày trong các tác phẩm của mình, từ cảm xúc bên trong mỗi người như tức giận, đau buồn, vượt qua nghịch cảnh, nỗi sợ hãi cái chết cho đến tình bạn, sự giàu có hay giá trị của thời gian. “Khi cảm thấy khó chịu, chúng ta thường nghĩ rằng chúng ta đang phản ứng với thế giới bên ngoài, nhưng thật sự chúng ta đang phản ứng với những thứ bên trong bản thân: phán xét, niềm tin hay quan điểm của chính chúng ta. Và chúng ta phản ứng một cách cảm tính vì những phán đoán nội tại mà chúng ta liên tục đưa ra. Đối với Seneca và những người theo trường phái khắc kỷ khác, thay vì bị tác động bởi những thứ ở thế giới bên ngoài, tốt hơn là hãy nhìn vào những đánh giá bên trong khiến chúng ta khó chịu. Bằng cách đó, chúng ta có thể học cách sống một cuộc sống bình thản.” Có thể thấy, Seneca đã mở rộng tư tưởng của chủ nghĩa khắc kỷ theo nhiều cách. Ông chỉ ra rằng những niềm tin sai lầm dẫn đến đau khổ về tâm lý. Chúng ta ở thế kỷ 21 vẫn bị chi phối bởi những ảnh hưởng vô thức. Vì vậy, chúng ta cần điều chỉnh việc tiêu thụ tin tức và mạng xã hội để giữ cho đầu óc tỉnh táo và tinh thần khỏe mạnh. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên. Một trong những nguyên tắc của chủ nghĩa khắc kỷ sẽ giúp bạn đồng hóa các tình huống khủng hoảng với sự bình tĩnh, như Seneca đã nói: “Tai họa là cơ hội của đức hạnh.”
Chủ nghĩa khắc kỷ đã ra đời từ rất lâu và được gọt giũa qua nhiều thế kỷ, tuy nhiên các luận điểm cơ bản vẫn không thay đổi. Theo các triết gia khắc kỷ, chúng ta nên chuẩn bị tâm lý cho các sự kiện không mong muốn để có thể sẵn sàng nếu chúng xảy ra. Nhưng điều này không đồng nghĩa với việc lo sợ hay bị ám ảnh bởi chúng. Đây được xem là phương pháp trị liệu thông qua việc luyện tập thường xuyên cách tiếp xúc với trí tưởng tượng. “Seneca thấy rằng con người có trí tưởng tượng mạnh mẽ định hình cảm xúc và các loại phán đoán tinh thần mà chúng ta đưa ra. Khi sức mạnh của tầm nhìn xa, một loại trí tưởng tượng bị sử dụng sai mục đích, nó tạo ra lo lắng hoặc sợ hãi. Do đó, phần lớn sự lo lắng là về những điều có thể xảy ra với chúng ta trong tương lai.” Điều này có thể biến chúng ta trở thành nô lệ tâm lý, như Seneca đã viết trong các bức thư gửi đến Lucilius: “Chúng ta thường đau khổ trong tưởng tượng hơn là trong thực tế.” Vì vậy, chúng ta cần phân biệt giữa những gì chúng ta có thể và không thể kiểm soát, học cách bỏ qua những lo lắng thuộc về loại thứ hai. “Khi trí tưởng tượng bị trộn lẫn với cảm xúc, điều này có thể tạo ra một vòng phản hồi trong đó trí tưởng tượng khuếch đại cảm xúc và cảm xúc sau đó khuếch đại trí tưởng tượng. Các nhà tâm lý học hiện đại gọi trải nghiệm này là “trở nên lo lắng về việc lo lắng”. Lời khuyên ở đây đó là bạn nên dành thời gian để suy ngẫm về những gì đã xảy ra và có thể xảy ra. Ý tưởng này không phải là tự huyễn hoặc bản thân vì những sai lầm mà hãy ghi nhận chúng với những khả năng cải thiện trong tương lai. Các nhà khắc kỷ cũng cho rằng cách hiệu quả nhất để giảm bớt lo lắng đó là theo dõi những phán đoán nội tâm và những cảm xúc nảy sinh khi bạn bắt đầu lo lắng về những sự kiện mới. Một khi chúng ta hiểu cách cảm xúc nảy sinh ngay tại thời điểm hiện tại, chúng ta có thể đưa ra lựa chọn tỉnh táo để làm theo lời khuyên của Seneca: điều này liên quan đến việc gọi tâm trí của chúng ta trở lại từ tương lai để sống trọn vẹn hiện tại, bởi tương lai thậm chí còn không tồn tại.
Trong chương 4 của
cuốn sách, Fideler chỉ ra nguyên nhân của cảm xúc tiêu cực xuất phát từ những
xung đột và mâu thuẫn. Tại sao chúng ta tức giận? “Sự tức giận phát sinh từ một
phán đoán tinh thần rằng “Tôi bị hại” hoặc “Tôi đã bị đối xử không đúng”, và một
khi ý kiến đó được chấp nhận hoàn toàn, sự tức giận sẽ phát sinh như một cách
phản ứng lại bất công. Đối với Seneca, tức giận là cảm xúc tồi tệ nhất của con
người.” Một người có thể bị ảnh hưởng tiêu cực bởi môi trường và xã hội. Nếu bạn
sống với những cảm xúc tiêu cực, bạn sẽ không bao giờ cảm thấy yên bình vì tâm
trí bạn không nằm trong tầm kiểm soát của bạn. Cảm xúc lúc này bị chi phối bởi
một nhận định hay quan điểm sai lầm, sẽ khiến bạn hành động theo những cách có
hại và tự hủy hoại bản thân. Thay vì tức giận với người khác, chúng ta có thể
rèn luyện việc kiểm soát cơn giận của mình. Theo các nhà khắc kỷ, nếu chúng ta
tìm hiểu câu trả lời cho câu hỏi đó, chúng ta có thể loại bỏ những cảm xúc tiêu
cực trước khi chúng phát triển. Điều này thật sự không dễ dàng. Có thể mất nhiều
thời gian để học và thực hành, và cũng sẽ đòi hỏi sự phát triển nhận thức về bản
thân đáng kể.
Phần
phụ lục của Bữa Sáng Cùng Seneca, Fideler đề xuất những bài tập thực
hành chủ nghĩa khắc kỷ trong cuộc sống hiện đại. Tác giả cho rằng đó là những định
hướng thực tế của chủ nghĩa khắc kỷ để có được một cuộc sống ý nghĩa. Chẳng hạn,
bạn có thể tưởng tượng về những rắc rối của mình như những đốm sáng và bạn có
thể nhìn chúng từ trên cao, sau đó cân nhắc điều đó trong bản kế hoạch lớn hơn
– kế hoạch cuộc đời. Bạn cũng có thể luyện tập quán chiếu về sự vô thường, theo
đó bạn xem tất cả tài sản và các mối quan hệ của mình là những khoản vay tạm thời
có thể được thu hồi bất cứ lúc nào.
Bữa Sáng Cùng Seneca là một tuyển tập hấp dẫn với những bài phân tích dễ hiểu và đầy đủ về những luận điểm nổi bật trong tư tưởng của Seneca, triết gia có ảnh hưởng trong lịch sử. Cho dù bạn chưa tiếp cận với chủ nghĩa khắc kỷ thì cuốn sách cũng cung cấp những hiểu biết mới cho chúng ta về nhiều khía cạnh tâm lý và tinh thần. Qua đó, chúng ta có thể áp dụng những điều học được cho chính mình trong cuộc sống hàng ngày.
Review chi tiết bởi:
Quỳnh Ly – Bookademy
Hình ảnh: Quỳnh Ly
--------------------------------------------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại
link: Bookademy
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải
lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các
bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
David Fideler rõ ràng là một chuyên gia am hiểu về chủ nghĩa khắc kỷ và triết học. Điều này thể hiện rõ trong các phân tích của ông về các tác phẩm của Seneca. Ông ấy kết hợp những bức thư của Seneca với kiến thức về lịch sử cá nhân của Seneca, các nhà văn khắc kỷ khác và triết học La Mã, điều này chắc chắn làm tăng thêm giá trị để nâng cao hiểu biết của người đọc.
Tôi cũng tìm thấy những ví dụ cá nhân và đương đại của ông ấy. Vì những lý do đó, tôi được giới thiệu cuốn sách Bữa Sáng Cùng Seneca và tôi rất thích thú. Là một điểm khởi đầu tốt cho những độc giả quan tâm đến chủ nghĩa khắc kỷ. Fideler cũng liệt kê một danh sách đầy đủ các tài liệu tham khảo để tìm hiểu sâu hơn về chủ đề này.
Fideler phân tích bằng cách tiếp cận từ các chủ đề như quan điểm triết học về tình bạn, sự gắn bó, đối thủ, cái chết, v.v. Tôi đánh giá cao cách tiếp cận này, nhưng cá nhân tôi đôi khi gặp khó khăn vì tác giả đôi khi có xu hướng đi chệch khá xa từng chủ đề. Tôi thấy điều này khiến cho các quan điểm của ông ta không còn chắc chắn, nó dẫn đến rất nhiều sự lặp lại. Tôi cảm thấy những phân tích và cuốn sách có thể mạnh mẽ hơn và ngắn gọn hơn. Thay vì đọc các chủ đề lặp đi lặp lại trong các phân tích của Fideler, tôi muốn có nhiều chỗ hơn một chút cho các bài viết thực tế về Seneca.
Tuy nhiên, đối với tôi, đây không phải là công cụ giải quyết. Tôi rất biết ơn vì Fideler đã thúc đẩy tôi tiếp tục đọc những lá thư thực sự của Seneca. Dành cho những ai có hứng thú về Chủ nghĩa Khắc kỷ, tôi khuyên bạn nên tìm đọc "Làm thế nào để suy nghĩ như một hoàng đế La Mã"(" How to think like a Roman emperor"), cùng với Bữa Sáng Cùng Seneca.