.png)
![[Tóm Tắt & Review Sách] "Vượt Bẫy Cảm Xúc": Kỹ Năng Tháo Gỡ Vướng Và Đón Nhận Sự Thay Đổi Để Phát Triển Vượt Trội](/uploads/logo/1649946684973-1.png){kind=logo}
Cảm xúc là một phần quan trọng trong cuộc sống của chúng ta. Có nhiều loại cảm xúc khác nhau có ảnh hưởng khác nhau đến cách chúng ta sống và tương tác với mọi người xung quanh. Đôi khi, chúng ta bị chi phối bởi những cảm xúc. Những hành động chúng ta thực hiện, những lựa chọn chúng ta được ra, những lời nói và nhận thức của chúng ta đều bị ảnh hưởng bởi những cảm xúc mà chúng ta trải qua tại bất kỳ thời điểm nào.
Chúng ta có quá nhiều cảm xúc khác nhau, do vậy, việc thể hiện nó như thế nào cũng khiến cho chúng ta gặp khó khăn, cảm thấy phức tạp và làm mọi người xung quanh thấy khó hiểu. Có người bị cuốn theo cảm xúc để rồi hành động một cách bộc phát. Có người thì ngay lập tức bỏ qua cảm xúc của mình sang một bên, thờ ơ, không quan tâm đến nó. Cũng có người để cảm xúc “nhấn chìm” mình, sa lầy vào “hố đen” cảm xúc, để rồi chỉ đắm chìm vào những điều u ám mà không dứt ra được và tự khiến mình bị tổn thương. Có người thì để cảm xúc tiêu cực dẫn dắt và từ đó đưa ra những quyết định thiếu chín chắn.
Thực tế, những phản ứng nói trên đều không hề lành mạnh và tích cực. Chúng không hề đem lại hiệu quả hay giúp ta kiểm soát được cảm xúc. Chúng hầu hết đều thiếu sự linh hoạt và thiếu sáng suốt, và được phản ứng một cách bản năng hay bộc phát. Như chuyên gia tâm lý Susan David ví von, thì đó chính là những chiếc “móc câu” mà ta dễ dàng mắc phải.
Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Tâm lý, cũng như trong nghiên cứu về cảm xúc con người, thông qua cuốn sách Vượt bẫy cảm xúc (tựa gốc: Emotional Agility), bạn đọc sẽ được hiểu thêm về những cảm xúc tưởng chừng như bình thường mà thường ngày chúng ta đều có, những cách đón nhận cảm xúc linh hoạt và sáng suốt, cách chúng ta đương đầu với cảm xúc khó chịu, những câu nói trong nội tâm hay cách để chúng ta có thể sống đúng với lý tưởng của mình.
Về tác giả
Susan David là một nhà tâm lý học, diễn giả và tác giả người Nam Phi. Bà là chuyên gia Tâm lý y khoa thuộc Khoa Y Đaị học Harvard; đồng sáng lập và đồng chủ tịch của Viện Khai Vấn tại Bệnh viện McLean. Bà đồng thời là CEO của tổ chức phát triển khả năng lãnh đạo và tư vấn quản lý kinh doanh Evidence Based Psychology.
Là một diễn giả và cố vấn rất được tín nhiệm, Susan David đã làm việc với các lãnh đạo cấp cao của hàng trăm tổ chức quốc tế lớn, bao gồm Liên hợp quốc, công ty kiểm toán hàng đầu thế giới Ernst & Young và Diễn đàn Kinh tế Thế giới.
Các bài viết và nghiên cứu của bà đã được đăng trên rất nhiều ấn phẩm danh tiếng như thời báo Time, tạp chí kinh tế Harvard Business Review, nguyệt san kinh tế Fast Company và nhật báo Wall Street Journal.
Susan còn có bằng tiến sĩ ngành Tâm lý học lâm sàng tại Đại học Melbourne và văn bằng sau tiến sĩ về nghiên cứu cảm xúc con người của Đại học Yale.
Về cuốn sách
Vượt bẫy cảm xúc là một cuốn sách giúp chúng ta tự phát triển bản thân. Thông qua cuốn sách, bạn sẽ có được những kỹ năng tháo gỡ vướng mắc và đón nhận những sự thay đổi, ứng phó linh hoạt với cảm xúc của mình. Trước hết, ta phải biết nhận biết được cảm xúc, sau đó tách rời cảm xúc ra khỏi bản thân. Theo tác giả, chính việc “thoát ly” khỏi cảm xúc sẽ giúp bạn có cái nhìn khách quan hơn về cảm xúc mà mình đang trải qua, thay vì những suy nghĩ mang tính chủ quan và phiến diện. Không những thế, bằng cách này, ta có thể nhận ra mình có nhiều lựa chọn hơn so với khi ta cứ bám theo khuynh hướng xử lý cảm xúc thiếu tính linh hoạt., như cách chúng ta xem bản thân như một bàn cờ có vô số nước biến, chứ không phải một quân cờ có cách đi và số nước hữu hạn.
Tất cả chúng ta đều phản ứng những cảm xúc của mình một cách bản năng. Chúng ta đều tuân thủ các quy tắc bất thành văn, thậm chí những quy tắc mà chúng ta tưởng tượng khiến bản thân luôn bị trói buộc bởi những cách sống không đem lại lợi ích gì cho mình. Susan đã ví von điều đó như “một món đồ chơi lên dây cót, chỉ biết đâm đầu vào tường mà không bao giờ nhận ra cách cửa đang rộng mở ngay bên cạnh”.
Sau khi sàng lọc suy nghĩ và xoa dịu tâm trí, ta nên tạo cho mình không gian cần thiết để tập trung vào những thứ mà ta cảm thấy quan trọng và tật sự quan tâm, chẳng hạn như những giá trị cốt lõi mà mình hướng đến, mục tiêu quan trọng nhất với mình. Khi ta đã có những ưu tiên riêng cho mình, các giá trị cốt lõi chính là la bàn đưa ta đi đúng hướng. Sau đó, ta sẽ thực thi những ưu tiên đó bằng cách điều chỉnh những điều nhỏ để tạo ra bước tiến lớn trong tương lai hay giữ cân bằng để bứt phá giới hạn.
Những cảm xúc tiêu cực là thứ chúng ta luôn né tránh và không hề muốn có trong cuộc sống thường ngày Nhưng trên thực tế, tiêu cực là điều bình thường. Đây là một sự thật cơ bản. Chúng ta sẽ luôn có lúc cảm thấy tiêu cực, bởi đó đơn giản là một phần của bản chất con người. Tạo quá nhiều áp lực vào việc “sống tích cực” chỉ là một biện pháp “bóng bẩy” khác mà nền văn hoá của chúng ta dùng để đối phó với các dao động cảm xúc bình thường của con người, hệt như các xã hội thường “kê đơn” quá tay theo đúng nghĩa đen với những đứa trẻ bướng bỉnh hay người phụ nữ có tâm trạng thất thường.
Thật ra, việc chúng ta khi đối mặt với những cảm xúc tiêu cực bằng cách cố tỏ ra tích cực (“Mình phải lạc quan lên mới được!’) hay phớt lờ nó (“Nó cũng chỉ là điều nhỏ nhặt mà thôi”) thật ra hoàn toàn không có tác dụng, thậm chí còn phản tác dụng. Chúng ta thường luôn tin rằng chỉ cần “cười lên” thì mọi chuyện sẽ tốt đẹp, nhưng thực tế thì không phải vậy. Hành động này làm gia tăng sự kỳ vọng không thể đáp ứng và những nụ cười giả tạo này, cũng như khao khát được cảm giác vui vẻ khi chúng ta không đón nhận những lợi ích mà cảm xúc khó chịu đem lại.
Susan đã đặt tên cho những người có cách phản ứng đó là những “Người Đóng Chai Cảm Xúc”. Người Đóng Chai thường tháo gỡ những vướng mắc bằng cách gạt bỏ cảm xúc sang một bên và tiếp tục làm những công việc khác. Họ có khuynh hướng xua đi những cảm xúc khiến họ không thoải mái hoặc gây mất tập trung., hoặc vì họ nghĩ rằng mình có vẻ yếu ớt hoặc bị xa lánh nếu họ tỏ ra khó chịu hay không tỏ ra vui vẻ, hoạt bát. Trớ trêu thay, những Người Đóng Chai Cảm Xúc lại cảm thấy mình có thể kiểm soát cảm xúc, trong khi thật ra, cảm xúc ngăn cho chúng ta kiểm soát. Chính những cảm xúc mới kiểm soát tình hình thực tại và những cảm xúc thường bị đè nén thường không tránh khỏi bị bộc lộ bằng những cách không mong muốn, hay các nhà tâm lý gọi đó là “rò rỉ cảm xúc”.
Susan David tin rằng, thay vì để cảm xúc khó chịu làm ta chệch khỏi những mục tiêu đã định, ta có thể đón nhận chúng một cách cởi mở, sẵn sàng “như một nguồn cung cấp năng lượng, sự sáng tạo và sự thấu hiểu”, và như ngọn hải đăng chỉ đường để hướng ta tới những giá trị cốt lõi mà ta mong muốn. Susan cũng đưa ra cho chúng ta những lợi ích của những cảm xúc tiêu cực, chẳng hạn như giúp ta xây dựng lý lẽ vững chắc, giúp ta trở nên lịch sự, chu đáo hơn, hay khuyến khích tính kiên trì của chúng ta. Tốt hơn hết, chúng ta phải đón nhận những cảm xúc một cách chân thành, cho dù chúng là những cảm xúc tiêu cực hay khó chịu. Những cảm xúc chân thực có thể là “sứ giả” đến đẻ giúp chúng ta hiểu bản thân mình hơn và khơi gợi những nhận thức sáng suốt về những ngã rẽ quan trọng trong cuộc đời mình.
Bà cũng chỉ ra rằng, sự linh hoạt trong cảm xúc là một cách tiếp cận bốn bước cho phép chúng ta điều hướng những khúc quanh của cuộc sống với sự chấp nhận bản thân, tầm nhìn rõ ràng và một tâm hồn cởi mở. Trong hơn hai mươi năm nghiên cứu của mình, Susan David đã phát hiện ra rằng bất kể những người thông minh, kiên cường hoặc sáng tạo đến đâu, khi họ phớt lờ những tình huống hoặc tương tác khiến họ cảm thấy như thế nào, họ sẽ bỏ lỡ cơ hội để có được cái nhìn sâu sắc, bị lôi cuốn bởi những suy nghĩ và cảm xúc. , và những thói quen khiến họ không thể phát huy hết tiềm năng của mình. Những người nhanh nhẹn về mặt cảm xúc cũng trải qua những căng thẳng và thất bại giống như bất kỳ ai khác, nhưng họ biết cách thích ứng, điều chỉnh hành động của mình với giá trị của bản thân và thực hiện những thay đổi nhỏ dẫn đến cuộc sống phát triển.
Thông qua Vượt bẫy cảm xúc, lồng ghép trong những câu chuyện của những khách hàng mà Susan David đã từng gặp, bà đã đưa ra cách tiếp nhận tốt hơn hết là cho phép bản thân cảm nhận những cảm xúc đó, cởi mở với chúng và thể hiện lòng trắc ẩn. Hãy tưởng tượng một đứa trẻ nhỏ, đang khó chịu phản ứng với một điều gì đó mà chúng cho là đau thương. Chúng ta sẽ phản ứng với chúng như thế nào? Chúng ta có thể sẽ không bảo họ "hút nó lên" hoặc mắng mỏ họ vì cảm giác như vậy; thay vào đó, ta sẽ đến gần họ, ôm họ và thể hiện lòng trắc ẩn. Ta cũng nên làm như vậy đối với người lớn - kể cả chính chúng ta.
“Cuộc sống đầy rẫy những ván lặn và những vách ngăn khác, nhưng, như chúng ta đã thấy trong suốt cuộc thảo luận về sự nhanh nhạy của cảm xúc này, việc thực hiện bước nhảy vọt không phải là bỏ qua, sửa chữa, chiến đấu hoặc kiểm soát nỗi sợ hãi — hay bất cứ điều gì khác mà bạn có thể trải qua. Thay vào đó, đó là việc chấp nhận và để ý tất cả những cảm xúc và suy nghĩ của bạn, xem ngay cả những gì mạnh mẽ nhất trong số đó với lòng trắc ẩn và sự tò mò, sau đó chọn sự can đảm thay vì sự thoải mái để làm bất cứ điều gì bạn đã xác định là quan trọng nhất đối với bạn. Dũng cảm, một lần nữa, không phải là không có sợ hãi. Dũng cảm là bước đi trong nỗi sợ hãi.”
Với mong muốn của chuyên gia tâm lý Susan David, Vượt bẫy cảm xúc ra đời là đẻ mang lại cho chúng ta một cách giải quyết cảm xúc hữu hiệu hơn. Mục tiêu của bà khi viết cuốn sách này là giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về cảm xúc của bản thân, học cách chấp nhận những cảm xúc, và sau đó tiến xa hơn trên hành trình phát triển bản thân bằng cách nâng cao khả năng linh hoạt trong cảm xúc. Chắc chắn cuốn sách sẽ không biến chúng ta thành một người hoàn hảo - một người nắm quyền kiểm soát cảm xúc, không bao giờ lỡ lời với người khác hay suy sụp vì cảm thấy xấu hổ, tội lỗi, bất an, tức giận hay lo lắng, bởi vì nếu cố gắng trở nên hoàn hảo sẽ khiến chúng ta càng ngày càng thất vọng và thất bại mà thôi. Cuốn sách có thể giúp bạn cảm thấy bình yên đối mặt với những cảm xúc, để có thể tận hưởng cuộc sống hơn, từ đó theo đuổi những mục tiêu đã đề ra và sống một cuộc sống ý nghĩa.
Vượt bẫy cảm xúc đạt vị trí số 1 trong danh sách những cuốn sách bán chạy của Wall Street Journal, dành danh hiệu cuốn sách của năm (Best Book of the Year) trên Amazon, cũng như danh hiệu USA Today Best Seller. Khái niệm về sự nhanh nhạy trong cảm xúc của Susan David đã được Harvard Business Review đặt tên là ý tưởng quản lý kinh doanh tốt nhất trong năm.
Báo chí và người nổi tiếng nói về Vượt bẫy cảm xúc (Emotional Agility)
“Một quyển sách có sức ảnh hưởng vô cùng to lớn trong việc giúp bạn giữ vững những giá trị cốt lõi của bản thân, giúp bạn trở nên quyết đoán hơn và cam kết thực hiện những thay đổi đầy ý nghĩa”
Forbes.com
“Cảm nhận cảm xúc của mình là một chuyện không dễ dàng, nhưng biết cách xử lý cảm xúc còn khó khăn hơn. Susan David nhìn nhận lợi ích của nỗi buồn, sự tức giận, cảm giác tội lỗi và nỗi sợ, và sau đó chỉ cho chúng ta cách để không bị chúng kiểm soát. Đây là một trong số ít những quyển sách tự phát triển bản thân có thể giúp bản thân tự phát triển bản thân. ”
Adam Grant, tác giả của “Think Again”
Lời kết
Trong cuộc sống hiện đại, chúng ta càng phải trải qua nhiều cảm xúc hơn trước kia. Vượt bẫy cảm xúc chính là người dẫn dắt chúng ta tìm ra những giá trị quan trọng và cốt lõi đối với bản thân. Hãy đọc cuốn sách này nếu bạn đang bế tắc bản thân, nếu bạn cảm thấy mệt mỏi với việc phản ứng theo cách giật gân trong một số tình huống ở công việc hoặc gia đình, hoặc nếu bạn có con, bạn đang cố gắng lớn lên trong một thế giới ngày càng khó khăn hơn để tránh trực thăng. Những hiểu biết sâu sắc của David sẽ cung cấp cho chúng ta các công cụ để thể hiện, hiện diện, nắm bắt cảm giác và tiếp tục theo những cách lành mạnh.
Tóm tắt bởi: Ngọc Linh - Bookademy
Hình ảnh: Ngọc Linh
--------------------------------------------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
Hội chứng mất khả năng diễn đạt cảm xúc (Alexithymia) hiểu theo nghĩa đen là “không có vốn từ để diễn tả tâm trạng”.
Khó khăn trong việc truyền đạt cảm giác
Những người này phải dựa vào những miêu tả chung chung đơn giản như “Tôi cảm thấy căng thẳng”, họ luôn “ổn” hoặc “không tốt lắm”. Ngôn từ có sức mạnh vô cùng lớn. Một từ bị dùng sai có thể khiến chiến tranh bùng nổ, chưa kể vô số cuộc hôn nhân tan vỡ.
Có sự khác nhau một trời một vực giữa “căng thẳng” và “tức giận”, “căng thẳng” và “thất vọng”, hoặc “căng thẳng” và “bất an”. Nếu không thể định danh chính xác những gì mình đang cảm nhận, chúng ta sẽ khó truyền đạt cho người khác hiểu ta cần được hỗ trợ thế nào.
Hậu quả của chứng bệnh này cũng có ảnh hưởng rất rõ ràng
Tình trạng khó định danh cảm xúc thường đi kèm với sức khỏe tâm thần kém, sự không hài lòng trong công việc và trong các mối quan hệ, cũng như nhiều chứng bệnh khác. Những người gặp tình trạng này cũng thường mắc các triệu chứng về thể chất như nhức đầu và đau lưng, như thể cảm xúc của họ đang được thể hiện trên phương diện thể chất thay vì lời nói.
Một sự thật khác là khi người ta không thể diễn tả rõ cảm xúc của mình bằng ngôn từ, cảm xúc duy nhất có thể bật ra một cách rõ ràng chính là tức giận, và không may là người ta thường thể hiện sự tức giận này bằng nắm đấm, hoặc có khi còn tệ hơn.
Học cách miêu tả cảm xúc bằng vốn từ vựng phong phú hơn
Đây chính là phương pháp chắc chắn có thể mang lại sự thay đổi lớn.
Những người có thể xác định đầy đủ các cung bậc cảm xúc – ví dụ như nhận biết cũng như cảm nhận được sự khác nhau giữa nỗi buồn với sự nhàm chán, đáng thương, cô đơn hay lo lắng – sẽ ứng phó tốt hơn rất nhiều với những thăng trầm trong cuộc sống so với những người chỉ nhìn mọi thứ qua lăng kính trắng đen đơn điệu.
Tầm quan trọng của việc định danh chính xác những cảm xúc của mình còn thể hiện ở chỗ một khi chúng ta có thể gọi tên cảm xúc thì chúng có thể mang lại cho ta nhiều thông tin hữu ích. Cảm xúc có thể báo hiệu cho ta biết đâu là phần thưởng và đâu là mối đe dọa.
Chúng giúp ta nhận ra nỗi đau của bản thân mình, cũng có thể cho chúng ta biết nên tham gia vào tình huống nào và cần tránh can dự chuyện gì. Lúc này, cảm xúc không phải là rào cản mà có thể là ngọn hải đăng dẫn đường, giúp chúng ta xác định đúng những gì mình quan tâm nhất và thúc đẩy ta tạo ra những thay đổi tích cực.
Thay vì nói "em không thể chịu nổi anh nữa, anh là đồ xấu xa", thay vì tấn công vào đối phương thì bạn hãy thử chia sẻ rõ hơn những gì mình đang cảm thấy "em cảm thấy tổn thương và cảm thấy không được tôn trọng, khi anh làm như vậy, anh cho cảm cảm giác mình không có giá trị, và em bắt đầu tự ti về chính mình, em không thích như vậy"...
Cảm xúc biến thiên như đồ thị hình sin, bạn chỉ giải quyết được nếu bạn định danh đúng cảm xúc là gì nghĩa là bạn gọi đúng tên cảm xúc đó.
Cảm xúc là thứ mà chúng ta không thể hiểu được tại sao có nhiều biểu hiện và nhiều cấp độ đến như vậy, nhiều khi chúng ta như bị mắc vào cái bẫy cảm xúc mà rất khó để thoát ra, vì vậy khi bạn càng gọi tên cảm xúc ấy một cách rõ ràng thì bạn càng làm chủ nó.
Chắc cũng đã đến lúc, chúng ta cần áp dụng một vài phương pháp từ cuốn sách “Vượt bẫy cảm xúc” của Susan David – nhà tâm lý học hàng đầu thế giới chuyên nghiên cứu về cảm xúc.
“Vượt bẫy cảm xúc” (tựa gốc: “Emotional Agility”) - theo định nghĩa của tác giả cuốn sách Susan David - chuyên gia tâm lý đến từ Khoa Y của Đại học Harvard - từ này còn hiểu là “Linh hoạt cảm xúc”, nó không có nghĩa là chỉ nhìn nhận những mặt tích cực và phủ nhận mặt tiêu cực của cảm xúc, mà “Linh hoạt trong cảm xúc nghĩa là thả lỏng, bình tĩnh và sống có ý thức hơn”.