Thế giới bao la, con người không ngừng bị thời gian cuốn về phía trước, không ai biết điểm dừng cuối cùng là ở đâu, nhưng chắc chắn đều không thể quay đầu. Suốt chặng đường đó, chúng ta chính là không ngừng trưởng thành, có lúc mất phương hướng, có lúc hoang mang vì chưa rõ bản thân liệu có đang đi đúng hướng chưa.
“Chúng ta đều không phải những đứa trẻ được sống thuận buồm xuôi gió cả đời, tôi chỉ mong dù đi qua bao nhiêu dông bão, cuối cùng bạn vẫn có thể lương thiện thật thà, chung sống hoà thuận với thế giới này.”
Nhìn chung, có thể chia con người thành hai loại: một kiểu là dũng cảm tiến bước, kiểu còn lại là không dũng cảm nhưng cũng chẳng thể quay đầu. Tác giả Ôn Đông, giáo viên Toán nổi tiếng người Trung Quốc, chọn kiểu sống đầu tiên. Không cần biết làm việc gì, khi đã bắt tay vào nhất định sẽ dồn hết tâm huyết, cũng không quan tâm kết quả tốt hay xấu, chỉ cần trong quá trình thực hiện không để có điều gì luyến tiếc.
Trong thế giới lạnh lẽo này, mong bạn vẫn ấm áp như thuở ban đầu là món quà Ôn Đông dành tặng những người trẻ đang tìm kiếm lối ra cho chính mình.
Chương 1: Xuất phát là việc có ý nghĩa nhất trên đời, cứ bắt tay làm là được
Thanh xuân là cột mốc quan trọng của đời người, Ôn Đông đóng vai người lái đò với nhiệm vụ đưa học sinh của mình cập bến an toàn. Nhiều người nghĩ đến Toán học sẽ liên tưởng đến sự khô khan, cứng nhắc và khiến bao thế hệ học sinh vò đầu bứt tóc. Nhưng với thầy giáo Ôn Đông, Toán học đầy tính lãng mạn, quyến rũ, và là đối tượng đồng hành tuyệt vời. Tuy nhiên, có một thứ không thể so sánh với việc làm toán: cuộc đời. Mỗi bài toán có thể cho đáp án chính xác đến hàng mấy chữ số thập phân, trong khi cuộc đời hoàn toàn không thể biết rõ là đúng hay sai.
“Cuộc sống thực sự phức tạp hơn Toán học nhiều, vì nó vốn dĩ không có đáp án tiêu chuẩn nào cả.”
Không nhất thiết phải trở nên thành công trong mắt người khác, Ôn Đông chỉ cần được là chính mình, hiểu rõ con đường mình chọn và biết mình muốn làm gì. Dù thời gian có thiên biến vạn hoá, thầy giáo trẻ tuổi vẫn tìm được cách điều chỉnh nhịp điệu cuộc sống theo cách mình mong muốn. Với Ôn Đông, trưởng thành không hẳn là một thời điểm nhất định hay ranh giới ngăn cách giữa hai độ tuổi, mà là quá trình xuyên suốt đời người kể từ khi sinh ra cho đến lúc chết đi.
“Đừng lúc nào cũng lo lắng về những gì bạn sẽ đánh mất, hãy nhìn vào những gì bạn có thể giữ lại.”
Sau khi đủ nhận thức để biết vị thế của bản thân, hành động tiếp theo nhất định phải là khởi hành leo lên nấc thang cao hơn. Khẩu lệnh ý nghĩa nhất trên đời này mà các bạn trẻ nên hô hào thường xuyên với chính mình là: “Xuất phát!”
Chương 2: Trong vũ trụ song song, chúng ta yêu thương lẫn nhau
Từ nhỏ, thầy Ôn được mẹ dạy rằng hạnh phúc không được xây dựng trên cơ sở vật chất hay tiền bạc, mà là tình yêu. May mắn lớn lên trong vòng tay của bố mẹ, Ôn Đông cảm nhận được tình yêu bình thường nhất của gia đình cũng là tình yêu cao cấp nhất.
Quan trọng thứ hai với Ôn Đông sau gia đình là những người bạn. Bởi từng nếm trải sự cô đơn khi sống ở thành phố lớn, tác giả thấm thía và trân trọng tình bạn hơn.
“Vào đúng thời điểm, chúng tôi đã trở thành bạn tốt của nhau; vào đúng thời điểm, chúng tôi bước vào cuộc sống của nhau và cùng nhau bước trên con đường của cuộc đời mình, chúng tôi cùng chứng kiến sự hạnh phúc, mơ hồ, bối rối của nhau trong quá trình lớn lên.”
Góp nhặt tình cảm cũng giống như con ốc sên bé nhỏ trên cành cây, có thể mỗi ngày chỉ nhích được một khoảng rất ngắn nhưng lại chưa hề dừng lại. Những người luôn miệng nói cuộc sống không công bằng là vì họ chưa vỡ lẽ được thái độ của mình với cuộc sống thế nào sẽ nhận lại kết quả tương tự. Dù ốc sên không nhanh nhẹn, cũng không to lớn, sau khi kiên trì cố gắng nó sẽ lên được đến ngọn cây và thu hết quang cảnh rộng lớn vào trong tầm mắt.
Chương 3: Cuộc sống vốn không có câu chuyện cổ tích mà bạn muốn
Những lựa chọn và phán đoán của con người sẽ thay đổi theo đà tăng trưởng của tuổi tác và tâm lý. Ước mơ ngày nhỏ có thể cách với thực tế hiện tại ngàn vạn dặm xa, vì dần lớn lên, người ta sẽ ý thức được ước mơ cũng cần có lý trí mới trở thành động lực, còn suy diễn viển vông sẽ biến họ thành kẻ mù quáng.
“Cuộc đời giống như một canh bạc, còn thứ vốn liếng lớn nhất mà chúng ta có thể mang ra đánh cược thực ra chính là bản thân.”
Thầy Ôn đã ví von về cuộc đời theo cách quen thuộc và dễ hiểu nhất. Để đánh đổi một tương lai tốt đẹp, chúng ta dùng tuổi trẻ để cược, trong đó bao gồm thời gian và ước mơ. Quá khứ sẽ vĩnh viễn bị thời gian chôn vùi trong ký ức, còn những lỗi lầm của chúng ta chỉ còn cách duy nhất để sửa chữa là phấn đấu sống tốt hơn ngay bây giờ và sau này. Kinh nghiệm từ bản thân trước đây sẽ trở thành chìa khoá, giúp chúng ta nhận định rõ vấn đề để không tiếp tục phạm sai lầm. Như vậy dù cho bất cứ khó khăn nào ấp đến, thăng trầm nào chờ sẵn phía trước, toàn bộ cách giải quyết đều nằm ở cách lựa chọn của chính mình.
Đứng từ mặt đất rồi với tay sẽ không bao giờ giúp con người chạm được vào sao trên trời, nhưng nếu đứng ở tầng cao nhất của toà nhà rồi kiễng chân lên thì ít ra khoảng cách của chúng ta với ngôi sao xa xôi kia được thụ hẹp đi đôi chút.
Khái niệm đời sống khác xa với tính ly kỳ của cổ tích, sự chia ly cũng trần trụi hơn gấp nhiều lần. Ôn Đông phát giác thời gian là tên cướp vô tình nhất, tất cả không thứ gì thoát được bàn tay của nó kể cả sự sống. Suy cho cùng, thầy Ôn cũng là một người trẻ đang mò mẫm trên con đường bản thân chọn lựa, trước giờ đều mặc định rằng đã là người một nhà sẽ được chung sống mãi mãi, cho đến khi ông ngoại qua đời.
“Lần đầu tiên tôi nhận thức được sự đáng sợ của cái chết, nó đã rạch lên trái tim mỗi người trong gia đình tôi một vết thương rất sâu.”
Điều đáng học hỏi ở Ôn Đông là dù cú sốc có tàn nhẫn đến đâu, tác giả vẫn không cho phép bản thân trở nên bi luỵ và yếu lòng. Cũng giống nhiều người đang không ngừng trưởng thành mỗi ngày, chia ly không phải nhát dao tước đoạt mọi niềm vui, hy vọng của người ở lại, mà chỉ đơn giản là sự kiện buộc phải diễn ra trong mọi mối quan hệ.
Chương 4: Hàng nghìn hàng vạn cách để đến gần thế giới này
Cuốn truyện đầy mộng mơ và lãng mạn chỉ là một đơn vị tí hon so với cuộc sống vốn dĩ bao la như đại dương, việc con người phải làm khi đến với thế giới là hàng ngày lặn ngụp trong đại dương đó. Trưởng thành là quá trình không ngừng phủ nhận bản thân, chỉ có như vậy mới nâng cấp mình lên phiên bản hoàn thiện hơn một chút. Tương tự, bài học đó chính là chấp nhận một bản thân không tuyệt đối hoàn hảo.
“Có khuyết điểm không đáng sợ, vì thế giới này rất bao dung, chỉ cần bạn đủ dũng cảm thì chắc chắn sẽ tìm thấy con đường thuộc về riêng mình.”
Ôn Đông chỉ ra cách tốt nhất để hoà nhập với thế giới này là trực tiếp đối mặt, không cần che chắn mà thể hiện chân thật nhất con người của mình. Đừng sợ sứt đầu mẻ trán, càng không nên bận tâm đến ánh mắt soi mói của người khác, chỉ cần trong lòng hiểu ra để được là chính mình thì có trả giá nào cũng là hợp lẽ. Cái giá của những cột mốc trưởng thành gồm cả những nỗi đau, mọi người không ai từ chối được nó, như điều kiện tiên quyết để vào lớp học trưởng thành.
Bản thân có thể không hoàn hảo, nhưng tuyệt đối đừng thay đổi theo lời thúc giục của người khác. Vì không có ai hiểu rõ con đường mình nên đi thế nào hơn chính mình. Tác giả tin rằng ai nấy đều muốn ngắm mình qua gương chứ không phải qua ánh mắt của những người xung quanh.
“Chúng ta phải tự mình lăn lộn mới biết được bản thân thích hợp với cuộc sống như thế nào.”
Một phần giúp tăng chỉ số hạnh phúc trong cuộc sống của tác giả chính là du lịch và tính nghi thức. Ôn Đông xem những chuyến du lịch là công thức dẫn đến tâm hồn, nốt trầm nốt bổng trong đời y hệt như ngày nắng ngày mưa. Còn tính nghi thức không phải làm mọi thứ kiểu cách, rườm rà hơn mà là tìm kiếm ý nghĩa, niềm vui khi thực hiện mỗi việc nhỏ một cách tỉ mỉ, tinh tế.
Tóm lại, trên thế giới này giải pháp luôn nhiều hơn vấn đề. Thay vì luẩn quẩn trong vòng cảm xúc trì trệ, sa sút, hãy tự thân tìm kiếm lối ra cho mình. Cuộc đời trao cho mỗi người một chùm chìa khoá, khi gặp vấn đề chỉ cần thử tra lần lượt từng chiếc một thì sớm muộn gì cũng tìm ra hướng giải quyết.
Chương 5: Thuyết tương đối của tương lai
Không có điều gì chắc chắn người thành công sẽ tránh khỏi những bất hạnh đến suốt đời, tương lai cũng vậy, chỉ có tương đối chứ không hoàn toàn tuyệt đối. Ôn Đông luôn khuyên học sinh của mình bình tĩnh đối mặt với tất cả tình huống xấu, chạy trốn chỉ mất thời gian chứ không có tác dụng. Đó cũng là cách thầy giáo trẻ tuổi từng áp dụng khi đối mặt với những câu hỏi thời đại học đầy ác ý, chẳng hạn như: “Cậu học chuyên ngành Toán học, sau này ngoài làm giáo viên thì có thể làm gì nữa?”
“Dù thế nào đi nữa, chúng ta cũng phải dũng cảm hơn, nhạy bén hơn để đối mặt với thế giới, nhìn nhận lại bản thân, không để bất kỳ quan niệm hay bất kỳ chuyện gì bó buộc mình.”
Bí quyết mà thầy Ôn chia sẻ chính là mỗi khi cảm thấy hoang mang, đừng vội vàng sợ hãi, hãy tự vấn một cách ôn hoà rằng rốt cuộc mình là ai, mình cần gì, mình thực sự mong muốn gì.
Vì còn trẻ nên vẫn còn kịp là điều tác giả muốn nhắn nhủ đến người đọc trẻ tuổi. Nếu bất chợt lúc nào đó nhận ra con đường mình thực sự phù hợp hơn hiện tại, đừng để khó khăn hay thiếu thốn ở quá khứ níu mình lại mà hãy vùng lên mạnh mẽ xông vào cuộc đời mình mơ ước. Giống như đam mê mà thầy Ôn dành cho Toán học, đó là lựa chọn tuyệt vời nhất của thanh xuân chứ không phải miệt mại gặm nhấm mớ công thức nhàm chán như những lời bàn ra tán vào của người khác.
Thắp lửa tâm hồn (cảm nhận sau khi đọc)
Ôn Đông là một tác giả mới nổi trong thể loại văn chương cổ vũ ý chí, đồng thời cũng là một giáo viên trẻ tuổi đình đám trên mạng xã hội.
Khác với số đông giáo viên và phụ huynh thường đặt áp lực lên vai các bạn trẻ đứng trước kỳ thi đại học, Ôn Đông dùng chính kinh nghiệm của mình để đưa ra chia sẻ vô cùng gần gũi. Trong dòng chảy tuổi trẻ, kỳ thi đại học là con thác buộc phải dốc hết sức lực để vượt qua, nhưng tuyệt nhiên không phải là cả cuộc đời. Ôn Đông khuyên các bạn trẻ của mình nên xem đó là một thử thách đặc biệt vào mùa hè năm mười tám tuổi, từ đó giải toả áp lực tâm lý.
Cách Ôn Đông nhìn nhận về sự trưởng thành làm người đọc liên tưởng đến câu hỏi điển hình đến từ vị trí của các bậc làm bố mẹ: “Khi nào con mới chịu trưởng thành?” Kỳ thực không có đáp án tiêu chuẩn cho vấn đề này, nhưng có lẽ khi một người có thể sống độc lập, hạn chế phụ thuộc vào gia đình chính là bước tiến rõ rệt trên thước đo sự trưởng thành. Độc lập ở đây ngoài tự nuôi sống bản thân ra còn phải biết xác định phạm vi cuộc sống, lập kế hoạch đời mình trong phạm vi ấy và từng bước thực hiện mục tiêu mình đề ra.
Câu chữ và dòng suy nghĩ của tác giả khiến người đọc cảm thấy được bầu bạn và an ủi, cũng giống như ý nghĩa cái tên Ôn Đông - mùa đông ấm áp. Song hành với con đường phát triển bản thân, tình yêu thương dành cho những người xung quanh cũng quan trọng không kém. Yêu thương ở đây không phải nịnh hót hay lấy lòng một ai đó, vì mối quan hệ tốt đẹp phải xuất phát từ chân thành và quy luật cho - nhận đến từ hai phía.
Sẽ không có cuộc đời ai suôn sẻ từ lúc lọt lòng cho đến lúc lâm chung, một người nắm trong tay vô vàn thành công cũng có lúc phải đối diện với mất mát, thê thảm. Tính cách trầm ấm, lạc quan mà thầy Ôn qua ngôn từ chính là nguồn động viên tươi tắn và tích cực. Lĩnh hội qua những ký ức thương đau cũng không phải chuyện gì đao to búa lớn, vì đường đời phía trước còn vô vàn sự lựa chọn hấp dẫn đang chờ chúng ta tìm đến. Có một câu thoại trong phim Harry Potter thế này: “Không phải khả năng của chúng ta mà chính sự lựa chọn của chúng ta mới quyết định chúng ta sẽ trở thành ai.” Chuyện tốt hay xấu trong quá khứ dù sao cũng không cách nào thay đổi, con người chỉ có còn con đường duy nhất là chăm chỉ đi theo tiếng gọi của tương lai.
Cuộc đời dài đằng đẵng, rất nhiều cơ hội sẽ xuất hiện, một số có vẻ rực rỡ và tiềm năng nhưng chưa chắc có phù hợp hay không, một số khác không đến mức chói lọ, thậm chí còn đầy chông gai, nhưng lại là lựa chọn phù hợp nhất cho bản thân hiện tại. Chỉ cần quyết liệt truy cầu, trắc trở trước sau gì cũng bị đánh bại, từng bước một dẫn đến đỉnh cao mà chính mình không ngừng mong mỏi. Quả ngọt cuối cùng luôn dành cho người đã dày công cố gắng, ngược lại, không muốn nỗ lực thì chỉ có thể ngồi dưới gốc cây há miệng chờ sung và nhìn thấy người khác hăng hái thu hoạch từng quả một.
Nhà văn Lý Thượng Long từng viết: “Không ai sinh ra đã được định hình trở thành người như thế nào, đặc biệt là các bạn trẻ. Tư duy của mỗi người đều có thể được tái cấu trúc.” Cũng giống như cách thầy giáo trẻ tuổi Ôn Đông của chúng ta dần xác định được giá trị sống của mình trong quá trình dạy học.
Toàn bộ đánh đổi và cống hiến của tuổi trẻ không tài nào biến cuộc sống thành đẹp như cổ tích, nhưng nó giúp chúng ta vững vàng trước sóng gió trước mặt giống như gốc đại thụ sừng sững. Sự khác biệt giữa đại thụ và cỏ dại là: cỏ vẫn sinh sôi trên đất nhờ hấp thụ nước và ánh sáng nhưng vẫn không thoát khỏi số phận bị giẫm đạp; đại thụ dù ban đầu chỉ là hạt giống bị chôn vùi, chà đạp dưới đất, nhưng bộ rễ tự hút dinh dưỡng giúp nó cao lớn; đại thụ khi sống là cảnh đẹp, thậm chí ai đứng dưới tán nó còn được chia sẻ chút trong lành, sống không chỉ đẹp mà chết đi còn cống hiến gỗ. Vậy nên dù kết thúc có hậu như cổ tích hay không thì mỗi người vẫn nên tự tin nắm bắt lựa chọn của chính mình thuở thanh xuân.
Có rất nhiều cách để tiếp cận thế giới này và hiểu hơn về nó, nhưng trên cương vị thầy giáo, Ôn Đông không đồng tình với phương pháp giáo dục áp đặt của không ít phụ huynh. Cha mẹ luôn dùng tư duy của minh để suy đoán tâm tư của con cái, bởi họ cảm thấy kinh nghiệm sống của mình dày dặn hơn nên con cái nhất định phải nghe lời. Sự cố chấp đó đã vô tình thờ ơ quan điểm và suy nghĩ của con trẻ, nếu luôn phải nhất mực sống theo sự an bài của người lớn thì sớm muộn gì chúng cũng nhận ra mình không được coi trọng. Tệ hơn nữa, nếu sự ép uổng đó mang lại kết quả không tốt thì người chịu trách nhiệm chỉ có thể là bản thân chứ không phải là bố mẹ.
Ôn Đông trong mắt nhiều giáo viên thâm niên trông không khác gì một nghệ sĩ trẻ phá cách, thậm chí có phụ huynh nghi ngờ khả năng chuyên môn của thầy Ôn vì ngoại hình non nớt. Bất luận thế nào, tác giả luôn ý thức và biết rõ mình phải làm gì để hướng dẫn học sinh đúng cách. Kết quả thu lại, không chỉ có sự an tâm của phụ huynh, niềm tự hào của các tiền bối, mà còn cảm giác an tâm tín nhiệm của học sinh. Ngoài chuyên môn dạy Toán ra, thầy Ôn thỉnh thoảng đảm nhiệm luôn vai trò cổ vũ động viên và tư vấn tâm lý tuổi mới lớn cho học sinh của mình. Yếu tố khiến Ôn Đông thu hút tình cảm của học sinh là không đả kích bừa bãi hay bác bỏ nguyện vọng của các em chỉ để định hướng bọn trẻ lớn lên theo mô típ chung. Đọc qua văn phong và những câu chuyện sâu lắng mà không tiêu cực của tác giả, không quá khó để phát hiện khi học sinh trải bày trước thầy Ôn sẽ nhận được sự đồng cảm và tôn trọng như thế nào.
Dù giọng vặn phảng phất nét dịu dàng và đầy hơi ấm, nhưng ý nghĩa từng câu từng chữ đều ẩn chứa bên trong nội lực sung mãn. Thái độ mềm mỏng đối với tầng tầng lớp lớp thử thách mà độc giả học được ở Ôn Đông là áp lực càng lớn thì động lực cũng cao không kém. Chàng giáo viên trẻ tuổi đã tận dụng chính trở ngại mình gặp phải, biến hoá khéo léo để nó trở thành một loại động lực.
Mục tiêu của Ôn Đông là hướng tới tương lai, sống đời tự do, chứ không phải có rủng rỉnh tiền bạc hay địa vị xã hội, trong khi đa số cư dân trên thế giới tân thời khao khát hoàn toàn ngược lại. Điều này làm người ta vô tình vẽ nên một phòng giam rồi tự nhốt mình trong dục vọng, liên tục theo đuổi danh vọng, tiền tài, đôi khi bất chấp luân thường đạo lý. Đối với nhóm người đó, tự do và ước mơ sẽ vĩnh viễn là cảnh trí trong giấc mộng xa xôi, dù cho có vắt kiệt sức cũng chỉ là nô lệ của đồng tiền.
Thời gian sẽ lấy đi nhiều thứ, đồng thời cũng tặng lại chúng ta nhiều thứ. Người rụt rè, lười biếng, sợ rơi vào thất bại sẽ không thể thành công vì ngay từ đầu vốn dĩ không xứng đáng. Song, thành quả sáng sủa chính là sự bù đắp xứng đáng với ai bỏ ra tâm huyết và chăm chỉ.
Cái tên Trong thế giới lạnh lẽo này, mong bạn vẫn ấm áp như thuở ban đầu đã bao quát rõ nội dung mà cuốn sách muốn truyền tải. Thế giới có lạnh lẽo mấy đi nữa, chỉ cần ngọn lửa trong lòng luôn hừng hực thì màn đêm có bao trùm đến đâu, chúng ta vẫn là ánh sáng soi đường cho chính mình.
--------------------------------------------------
Tóm tắt bởi: Anh Thư - Bookademy
Hình ảnh: Anh Thư
--------------------------------------------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
Cuốn sách này dành tặng chúng ta – những đứa trẻ ngây ngô không còn được sống một cuộc sống thuận buồm xuôi gió như trước, luôn mải miết tìm kiếm lối ra cho bản thân. Và mong sao, dù đi qua bao nhiêu giông bão, cuối cùng bạn vẫn có thể lương thiện thật thà, chung sống hòa thuận với thế giới lạnh lẽo này. Cay đắng sẽ qua đi, ngọt ngào rồi sẽ tới. Đêm tắt, trăng vẫn treo trên bầu trời cao rộng nhưng mặt trời và bình minh vĩnh viễn không vắng bóng trên đường bạn đi. Ngọt ngào rồi sẽ đến.