‘’ …Tư duy thông minh đòi
hỏi phát triển những thói quen thông minh để có được những kiến thúc chất lượng
cao và để ứng dụng những kiến thức của bạn nhằm đạt được các mục tiêu.. ‘’ (
Art Markman )
Theo quan niệm của nhiều người, họ cho rằng
trí thông minh được định nghĩa là một phẩm chất bẩm sinh quyết định việc bạn có
thể tư duy tốt như thế nào. Có lẽ ai trong chúng ta cũng đã ít nhất một lần
từng làm bài kiểm tra IQ. Bài kiểm tra IQ thường yêu cầu chúng ta làm các bài
toán, yêu cầu chúng ta xếp các mẩu giấy trong tâm trí để tưởng tượng xem chúng
sẽ trông thế nào và suy nghĩ xem hình ảnh nào sẽ xuất hiện tiếp theo. Đúng thật
là những bài kiểm tra IQ đó có thể đo lường được một năng lực tâm lý thực sự,
tuy nhiên định nghĩa về trí thông minh hoàn toàn khác biệt so với một thứ định
nghĩa mà mang tính ứng dụng cao hơn, đó chính là ‘’ Tư duy thông minh’’. Đã có
rất nhiều nhà nghiên cứu đã tranh luận về hai mặt định nghĩa này, và kết luận
cuối cùng cho thấy họ đều công nhận rằng ‘’ Đo lường IQ của ai đó không cho bạn
biết liệu người đó có Tư duy thông minh hay không vì hầu như tất cả những hành
động thông minh không được đo lường bằng các bài kiểm tra IQ và chúng hầu như
chỉ tập trung vào khả năng lý luận trừu tượng. Trong cuốn sách ‘’ Lối tư duy
của người thông minh ‘’, Art Markman sẽ cung cấp cho chúng ta những định nghĩa
căn bản nhất về thế nào là tư duy thông minh và những ứng dụng mang tính chặt
chẽ và thực tế nhất của tư duy thông minh đến cuộc sống hằng ngày của mỗi chúng
ta, đồng thời đưa ra những giải pháp làm sao để chúng ta có thể rèn được cho
mình cách tư duy thông minh sao cho hiệu quả
Đôi nét về
tác giả - Art Markman
Art Markman là một nhà tâm lý học và giảng viên tại Đại học Texas ở Austin,
Mỹ, ông đã có một quá trình phát triển sự nghiệp đáng nể trong lĩnh vực tâm lý
học và tư duy. Trong quá trình nghiên cứu và giảng dạy, Art Markman đã nhận
được bằng cử nhân và tiến sĩ về tâm lý học tại Đại học Michigan. Sau đó, ông
tiếp tục nghiên cứu và giảng dạy tại nhiều trường đại học, trước khi gia nhập
Đại học Texas ở Austin năm 1998. Về sự nghiệp công bố sách và bài viết: Art
Markman là tác giả của nhiều cuốn sách và bài viết liên quan đến tâm lý học và
tư duy, trong đó có cuốn sách "Lối tư duy của người thông minh", với
tên gốc là ‘’Smart Thinking’’ được xuất bản năm 2012. Ông cũng là một trong
những tác giả đóng góp cho tạp chí tâm lý học hàng đầu như "Psychological
Science" và "Journal of Experimental Psychology".Bên cạnh những
khía cạnh về mảng học thuật, ông cũng xuất hiện khá nhiều trong mảng truyền
thông và giáo dục: Art Markman cũng là một nhân vật truyền thông nổi tiếng, ông
đã xuất hiện trong nhiều chương trình truyền hình và đài phát thanh, truyền tải
các kiến thức và kỹ năng tư duy đến khán giả rộng hơn. Ngoài ra, ông cũng
thường xuyên tham gia các sự kiện giáo dục và tọa đàm để chia sẻ kiến thức và
kinh nghiệm của mình với công chúng.
Tóm lại, Art Markman là một chuyên gia tâm lý học và tư
duy có nhiều kinh nghiệm và đóng góp đáng kể cho lĩnh vực này. Quá trình phát
triển sự nghiệp của ông đã được đánh giá cao với các đóng góp quan trọng trong
nghiên cứu, giảng dạy, ứng dụng và truyền thông về tư duy và tâm lý học.
Về nội
dung:
Thói
quen thông minh tạo ra tư duy thông minh
Tác giả
đã mở đầu cho chúng ta bằng một ví dụ dễ hiểu như sau : Hãy thử tưởng tượng khi
bạn thức dậy vào một căn nhà quen thuộc mà bạn đang ở, bạn dậy khỏi giường và
bước vào căn phòng tắm để đánh răng, rửa mặt, uống café, ăn sáng rồi bắt đầu di
chuyển đến khu làm việc, lúc này thời gian đến văn phòng đã là 9h15 và bạn cảm
thấy một ngày mới được bắt đầu vô cùng đầy năng lượng và sảng khoái. Và bây giờ
một lần nữa chúng ta hãy thử tượng bạn lặp lại quá trình này một cách tương tự
như ở một căn phòng khác, giả dụ như bạn đang ở trong một căn phòng khách sạn
chẳng hạn. Lúc này, bạn ngủ dậy cảm thấy đôi chút không thoải mái vì giường ngủ
có cảm giác hơi khác so với giường bạn thường nằm, bạn dậy khỏi giường và loay
hoay tìm chỗ để bàn chải với kem đánh răng, bạn không biết vòi hoa sen được đặt
ở vị trí nào. Khi ra khỏi phòng khách sạn, bạn phải mất một phút để tìm được vị
trí của công tắc tắt điện phòng. Lúc này, bạn chuẩn bị di chuyển đến điểm hẹn
và di chuyển trong một ngày trời đang mưa và bởi vì nơi mới môi trường mới, bạn
không biết điểm hẹn nằm ở chỗ nào và phải hỏi người đi qua đường. Bạn cuối cùng
cũng đến điểm hẹn cũng vào đúng 9h15, nhưng lúc này người bạn lại cảm thấy cơ
thể trở nên mệt nhoài và ủ rũ.
Vì sao
lại vậy ? Tác giả Art Markman đã chỉ ra cho chúng ta rằng bộ não của chúng ta
được sinh ra để những hoạt động trên có thể làm việc một cách tự động để chúng
ta dành thời gian và công sức để suy nghĩ cho những việc quan trọng hơn. Trong
ví dụ trên, mặc dù hai hoạt động trên đều như nhau nhưng lại ở trông một môi
trường và hoàn cảnh khác nhau, lúc này chúng ta có thể thấy được kết quả vô
cùng rõ rệt. Những thói quen trên là những thói quen mà vốn dĩ chúng ta vẫn thường
làm hằng ngày nhưng có lẽ chính chúng ta hầu như không để ý đến. Bởi vì sao ? Bởi
vì đó là những thói quen thông minh. Bạn không cần phải suy nghĩ về tất cả các
chi tiết phải làm trong cuộc sống hằng ngày của mình. Khi bạn bị bắt buộc phải
suy nghĩ về những chi tiết này ( ví dụ khi bạn đến một địa điểm mới hay vừa mới
dọn tới nhà mới), sẽ rất căng thẳng và mệt mỏi. Cuộc sống sẽ tốt hơn khi bạn
không phải bận tâm suy nghĩ về cách thức làm những công việc vặt vãnh và lặp đi
lặp lại
Hay một
ví dụ đơn giản nữa mà chúng ta cũng thường gặp phải. Bạn có bao giờ từng trải
qua cảm giác khi bạn đã khoá cửa nhà rồi và khi đi ra ngoài đường một lúc, bạn
chợt tự hỏi bản thân: ‘’ Liệu mình đã khoá cửa chưa chỉ ‘’. Đây chính là thói
quen thông minh bởi vì chúng ta luôn có thói quen là khoá cửa trước khi ra
ngoài tuy nhiên vì chúng ta luôn làm, làm một cách vô thức bởi bộ não chúng ta
kích hoạt khả năng tự động làm và điều này dẫn đến việc chính chúng ta cũng
không để ý đến. Trong phần này, tác giả đã phân tích cho ta sâu hơn về thói
quen thông minh là gì từ đó tác giả đã cung cấp cho chúng ta công thức để hình
thành thói quen này, bao gồm hai thành phần:
·
Khớp
hành động với môi trường một cách nhất quán
·
Thực
hiện lặp đi lặp lại hành động đó
Với công thức đầu tiên, tác giả khuyên
chúng ta rằng khi muốn hình thành một thói quen thông minh nào đó, hãy bắt đầu
cố gắng gắn kết hành động mà bạn muốn hình thành với môi trường mà chúng ta muốn
gắn hành động ấy. Ví dụ, chúng ta luôn thói quen đọc sách vào buổi tối,
lúc này hành động được liên kết với sự sắp đặt nhất quán với môi trường có thể
là sự kích hoạt một mục tiêu cụ thể xuất hiện trong tình huống đó, có nghĩa là
lúc này môi trường đã là buổi tối, mục tiêu cụ thể muốn làm của chúng ta tự động
kích hoạt và điều này có nghĩa là cứ đến khi nào là buổi tối, tự động bộ não của
chúng ta lại muốn đọc sách. Hiểu được nguyên lí này, tác giả muốn nói với chúng
ta rằng điều này sẽ giúp chúng ta có thể thành công trong việc tạo ra những
thói quen giúp loại bỏ sự xao lãng.
Thành phần thứ hai trong công thức thói quen là sự lặp lại. ‘’Đôi khi bạn cần cấu trúc cuộc suống của mình tạo ra sự lặp lại đó. Trong trường hợp này, bạn gọi sự lặp lại là sự luyện tập. Một nhạc công luyện tập những quãng âm để phát triển thói quen chơi nhạc. Một thiếu niên luyện tập lái xe để phát triển thói quen đạp ga và phanh, sử dụng đèn báo hiệu và nhận diện các tình huống khi tham gia giao thông. Thậm chí không cần luyện tập, sự lặp lại hành vi trong một môi trường cũng tạo ra thói quen.’’. Đây chính là thông điệp mà tác giả muốn nói với chúng ta
Thứ
bạn thấy phụ thuộc vào điều bạn biết
Đây là một trong những điều cốt lõi hình
thành lên kiến thức chất lượng cao và giúp chúng ta hình thành liên kết giữa những
kiến thức có sẵn. “Điều quan trọng là phải hiểu cách thị giác hoạt động vì
ngay từ lần đầu tiên nhìn vào một tình huống, bạn đã tận dụng những kiến thức sẵn
có của mình’’. Chúng ta cần phải nhớ rằng cách chúng ta trải nghiệm bất kỳ
điều gì mới. dù đó là một sự kiẹn hay một vấn đề, cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi cách
bạn đã và đang nhìn sự vật trong quá khứ, Do đó, đôi khi chúng ta bế tắc với một
vấn đề mà ta đang cố giải quyết, vì có thể những kinh nghiệm liên quan đến vấn
đề trước đây đã khiến ta nhìn nhận sai vấn đề. “ Chúng ta đang tiếp xúc với vấn
đề thông qua tất cả kinh nghiệm đã có’’
Thứ hai, vì ta sử dụng những kiến thức có sẵn
để diễn giải sự kiện mới, nên những điều mới dễ học nhất sẽ kết nối với những
gì mà ta trải qua trong quá khứ. “ Kiến thức của bạn không phải là một bộ sưu tập
những dữ kiện riêng biệt. Nó là một mạng lưới những liên kết các mẫu thông tin.
Mạng lưới này được xây dựng bắt đầu bằng sự liên kết giữa kiến thức hiện hữu và
cách bạn cảm nhận thế giới
Do đó, có kiến thức Chất lượng cao không chỉ
là học tập một cách cô lập mà là học tập những mối liên kết giữa các sự vật. Vì
sử dụng kiến thức để giúp bản thân hiẻu các tình huống mới, bạn muốn có những
liên kết tốt cho phép bạn gọi ra những thông tin quan trọng từ tâm trí khi bạn
cần đến nói
Cuối cùng, “trí nhớ của bạn muốn cung cấp cho bạn những thông tin nhiều khả năng bạn cần đé nó nhất khi đang làm gì đó. Kết quả là, chỉ một phần nhỏ lượng kiến thức khổng lồ bạn sở hữu có tác dụng vào bất kỳ lúc nào đó. Nhữung thông tin có nhiều khả năng tồn tại trong trí nhớ của bạn là những kiến thức có mối liên hệ với những trải nghiệm liên quan đến hoạt động này trước kia.’’. Do vậy, khi học điều mới, tác giả khuyên chúng ta rằng hãy cố liên kết những thông tin mới với cái gì đó trong trí nhớ làm việc của mình
Có lẽ rằng khi đã đọc đến đây, chúng ta cũng đã hiểu ra được phần nào về thứ gọi là '' Tư duy thông minh''. Như ta có thể thấy, tư duy thông minh khác với trí thông minh, tư duy thông minh là kĩ năng mà kĩ năng thì chúng ta đều có thể học được và điều này sẽ đều có thể được áp dụng cho tất cả mọi người. Kiến thức vốn dĩ là một tập hợp các mảng liên kết, những gì mà chúng ta tưởng rằng sẽ không áp dụng được trong tương lai thì sẽ chắc chắn lại là một công cụ hữu ích giúp cho chúng ta có thể vượt chướng ngại vật sau này. Một ví dụ đơn giản thôi, đối với các bạn chán, thậm chí ghét môn toán hồi cấp 2, cấp 3, có thể các bạn lúc này không thích học và cũng không thèm học môn này đúng không ? . Nhưng các bạn đâu ngờ rằng chính những kiến thức toán từ cấp 2, cấp 3 mà thầy cô giảng trên lớp hôm ấy lại chính là thứ cứu gánh các bạn cho các môn toán trên trường đại học ví dụ như là toán cao cấp, xác suất thống kê sau này. Hay là nếu như ngày xưa, bố mẹ thường dặn các bạn là '' Ăn trông nồi, ngồi trông hướng'', các bạn có đôi phần chủ quan và cứ mặc kệ để thói quen xấu khi ăn không để ý người khác được tiếp tục, nhưng các bạn lại không ngờ rằng những kĩ năng được coi là căn bản ấy lại trở thành một yếu tố không thể thiếu khi các bạn đi làm việc hoặc phải giao tiếp với khách hàng, thậm chí kĩ năng này đang được mở rộng và được coi là một môn học trên trường đại học. Đó, như các bạn đã thấy đó, chỉ cần chúng ta tập trung học cách tích luỹ kiến thức, học trải nghiệm kiến thức ấy bằng cách luyện tập và biết sử dụng nó khi cần thiết thì chắc chắn chúng ta sẽ là người biết sử dụng kiến thức, là người có tư duy thông minh và sẽ đạt được thành công, chứ không phải là người có trí thông minh tốt, có IQ cao thì đã là thành công, Tất nhiên, nếu họ biết sử dụng IQ vào những tình huống hợp lí thì sẽ là lợi thế của họ nhưng có lẽ ai trong chúng ta cũng đều biết rằng, không phải ai cũng có IQ cao đúng không nhỉ, chính vì vậy, chỉ cần chúng ta kiên trì, không ngừng học hỏi, biết chọn lọc kiến thức chất lượng cao và sử dụng được nó khi cần thiết thì người chiến thắng sẽ thuộc về người có '' Tư duy thông minh ''
Cảm nhận cá nhân:
Có thể nói rằng, cuốn sách "Lối tư duy của người thông minh" của tác giả Art Markman là một cuốn sách rất hữu ích cho những ai muốn phát triển tư duy và kỹ năng suy nghĩ của mình. Cuốn sách được viết dựa trên nhiều nghiên cứu và kinh nghiệm của tác giả trong lĩnh vực tâm lý học và khoa học nhận thức. Đương nhiên, theo tôi thì cuốn sách này sẽ không chỉ phù hợp riêng cho các bạn học sinh, sinh viên mà còn có thể phù hợp với người đi làm, các nhân sự làm về quản lí,.... Nói chung, cuốn sách này cá nhân tôi cảm nhận là sẽ phù hợp cho tất cả mọi người. Bản thân tôi nghĩ rằng cuốn sách này sẽ có thể cung cấp cho người đọc một cách nhìn mới về quá trình suy nghĩ và cách tư duy có thể được phát triển. Tác giả đã giải thích một cách rõ ràng và dễ hiểu về các kỹ năng và cách áp dụng chúng trong cuộc sống hàng ngày. Cuốn sách cũng cung cấp nhiều bài tập và ví dụ để người đọc có thể thực hành và áp dụng những kỹ năng đã học được. Tóm lại, đây là một cuốn sách rất đáng đọc đối với những ai quan tâm đến việc phát triển tư duy và kỹ năng suy nghĩ của mình.
Tóm tắt bởi: Quốc Anh - Bookademy
Hình ảnh: Tú Trinh
--------------------------------------------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link:
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
Lặp đi lặp lại - lãng phí thời gian và tiền bạc. Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của những câu chuyện/ví dụ về “Lối Tư Duy Của Người Thông Minh” tuy nhiên bản thân ông chỉ sử dụng một số ít và được lặp lại xuyên suốt cuốn sách. Cuốn sách chứa đầy những ám chỉ mơ hồ và người ta sẽ không hiểu được điều gì cụ thể từ nó. Không phải là một cuốn sách thú vị hay hữu ích.