Lời Khuyên Dành Cho Thầy Cô Reviews

“Chính nền giáo dục, chất lượng giáo dục xã hội chứ không phải bất kỳ thứ gì khác bên ngoài sẽ tạo nên đẳng cấp, giá trị của một quốc gia”

Về tác giả

Tác giả Nguyên Phong (Vũ Văn Du) du học ở Mỹ từ năm 1968, tốt nghiệp cao học Sinh vật học, Điện toán. Ông từng là kỹ sư trưởng của Tập Đoàn Boeing – Mỹ, Viện trưởng Viện Công nghệ Sinh học Đại học Carnegie Mellon. Ông được mọi người biết tới là Giáo sư John Vu – nhà khoa học uy tín về công nghệ thông tin và từng giảng dạy ở nhiều trường đại học trên thế giới.

Nguyên Phong là bút danh được ông dùng cho bộ sách tâm linh được dịch, viết, phóng tác từ trải nghiệm, tiềm thức và quá trình nghiên cứu, khám phá các giá trị tinh thần Đông phương. Ông đã viết phóng tác tác phẩm bất hủ Hành trình về phương Đông năm 24 tuổi (1974). Các tác phẩm khác của Nguyên Phong được bạn trẻ nhiều thế hệ yêu thích gồm: Ngọc sáng trong hoa sen, Bên rặng tuyết san, Hoa sen trên tuyết, Hoa trôi trên sóng nước, Huyền thuật và các đạo sĩ Tây Tạng, Trở về từ xứ tuyết, Trở về từ cõi sáng, Minh triết trong đời sống, Đường mây qua xứ tuyết, Dấu chân trên cát, Đường mây trong cõi mộng, Đường mây trên đất hoa, và mới nhất là tác phẩm nổi tiếng Muôn kiếp nhân sinh và bộ sách Lời khuyên của Giáo sư John Vu dành cho sinh viên, cha mẹ, thầy cô.

Về tác phẩm

Nối tiếp Lời khuyên dành cho các bậc cha mẹ, cuốn sách Lời khuyên dành cho thầy cô tuyển chọn những bài viết đầy tâm huyết trên trang blog của GS John Vu dành riêng cho các thầy cô giáo, những người luôn trăn trở làm thế nào để có thể hỗ trợ học sinh, sinh viên của mình tốt nhất trong việc học.

Ngày nay, môi trường giáo dục đã có nhiều thay đổi. Thầy cô giáo không còn là nguồn tri thức duy nhất, vì học sinh có thể học bất cứ điều gì từ internet, truyền hình và từ trải nghiệm cuộc sống. Vì vậy, vai trò của thầy cô giáo không chỉ truyền đạt kiến thức như trước, mà còn là khuyến khích việc học và dạy cách học sao cho hiệu quả. Là người dành nhiều tâm huyết cho giáo dục và có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy, GS John Vu đã nhận ra được những vấn đề mà các thầy cô giáo đang gặp phải, và đúc kết qua cuốn sách Lời khuyên dành cho thầy cô.

“Thầy là một nhạc trưởng và lớp học là dàn nhạc của thầy. Mỗi học trò chơi một nhạc cụ khác nhau với mức độ thông thạo khác nhau. Công việc của thầy là phát triển kỹ năng và làm cho từng nhạc cụ đi vào cuộc sống như một chỉnh thể thống nhất, để tạo ra một bản giao hưởng kỳ diệu cho thế giới”, lời chia sẻ mở đầu của GS John Vu giúp các thầy cô giáo có cái nhìn sâu sắc hơn về vai trò không thể thiếu của mình trong việc đào tạo thế hệ mai sau.

Cuốn sách dành cho ai?

Ngay từ tựa đề cuốn sách, cũng như đoạn khái quát trên đây, bạn đọc đã hình dung cuốn sách xoay quanh những lời khuyên mà GS John Vu đúc kết để gửi tới những thầy cô giáo, cụ thể là tập trung ở bậc giáo dục đại học. Tuy nhiên, cuốn sách cũng là một tài liệu tham khảo hữu ích dành cho các thầy cô ở tất cả các cấp học.

Bên cạnh đó, giá trị của cuốn sách không chỉ nằm ở những phương pháp học tập hay kinh nghiệm giảng dạy, ẩn sâu trong từng câu chữ của một GS xuất chúng với tài năng và kinh nghiệm đáng ngưỡng mộ, chúng ta có thể nhận thấy được tấm lòng của người thầy giáo tận tuỵ với nghề, dốc lòng vì học sinh - thứ quan trọng hơn bất kì điều gì khác đối với một người làm nghề giáo.

Là một sinh viên đại học, cuốn sách đã giúp mình nhìn nhận rõ hơn vai trò và sứ mệnh của giáo dục đối với sự phát triển của xã hội nói chung và chính bản thân mình nói riêng. Từ đó mình xác định một cách đúng đắn và rõ ràng hơn mục tiêu học tập của bản thân. Hơn hết, cuốn sách giúp mình hiểu được tấm lòng của thầy cô và những khó khăn mà họ đang trải qua, để có thể cảm thông và cùng họ thay đổi vì một nền giáo dục tích cực, thực chất và hiệu quả hơn.

Tám chương và những lời khuyên hữu ích

Trong tám chương sách, GS John Vu chia sẻ góc nhìn mới về giáo dục và nghề dạy học, những phương pháp giảng dạy hiệu quả nhằm giúp học sinh, sinh viên phát triển tinh thần tự học, kinh nghiệm giải quyết vấn đề. Ông cũng hướng dẫn cách làm thế nào để giúp học sinh, sinh viên phát triển tư duy khoa học cũng như những kỹ năng cần thiết trong thời đại công nghệ. Ngoài ra, cuốn sách này còn giúp các thầy cô giáo mở rộng tầm nhìn ra thế giới, ý thức được những xu hướng thay đổi mang tính toàn cầu, từ đó có những phương pháp giảng dạy và lời khuyên phù hợp nhất cho học sinh, sinh viên của mình.

• Chương 1: Nghề dạy học và tầm nhìn mới
• Chương 2: Dạy học là phát triển con người
• Chương 3: Phương pháp dạy và học hiệu quả
• Chương 4: Về phương pháp học chủ động
• Chương 5: Về phương pháp thảo luận
• Chương 6: Chia sẻ kinh nghiệm
• Chương 7: Những ngành học thiết yếu đang cần giảng viên
• Chương 8: Nền giáo dục đích thực

Với văn phong giản dị, cách thức chia sẻ quan điểm từ tầm nhìn và kinh nghiệm của bản thân thông qua tình huống thực tiễn cùng việc lập luận vấn đề rõ ràng, GS John Vu đã giúp chúng ta nhận ra tầm quan trọng của giáo dục và vai trò của các thầy cô giáo, rằng “chính nền giáo dục, chất lượng giáo dục xã hội chứ không phải bất kỳ thứ gì khác bên ngoài sẽ tạo nên đẳng cấp, giá trị của một quốc gia”.

Do điều kiện có hạn, mình xin trích một số những bài học mà độc giả có thể rút ra trong quá trình đọc Lời khuyên dành cho thầy cô. Hi vọng các thầy cô sẽ tìm đến cuốn sách này nếu như vẫn còn băn khoăn làm thế nào để cải thiện khả năng chuyên môn, áp dụng đổi mới và theo kịp với tiến trình phát triển nhanh chóng của thế giới ngày nay.

Khía cạnh cá nhân của việc dạy học

Theo GS John Vu, bất kỳ học sinh nào cũng muốn được thầy cô giáo quan tâm và hiểu tâm tư, tình cảm của họ. Tuy nhiên, hầu hết các thầy cô giáo thường chỉ thể hiện điều đó bằng sự tận tâm trong chuyên môn, chẳng hạn chuẩn bị chu đáo cho bài giảng, dành nhiều thời gian để nghiên cứu tài liệu hay chong đèn đến khuya để chấm bài kiểm tra. Tuy nhiên, học sinh trông đợi nhiều ở thầy cô hơn thế. Phần lớn sinh viên nói với tôi rằng các em muốn được thầy cô quan tâm ở “khía cạnh cá nhân”, chẳng hạn như những cử chỉ thân thiện, những lời khen, ghi nhận, hay động viên, vì thế thầy khuyến khích các thầy cô quan tâm học sinh ở những “khía cạnh cá nhân” nhiều hơn.

Trong nhiều năm giảng dạy, tôi thấy rằng mỗi lớp học thường có khoảng mười phần trăm học sinh có tinh thần tự lập. Những học sinh này biết rõ mình muốn gì và luôn là những học sinh đứng đầu. Có khoảng mười phần trăm học sinh dường như tách rời lớp học. Những học sinh này không có động lực để học bất kỳ môn nào. Các em đến lớp học một cách miễn cưỡng, có mặt để đối phó và dễ dàng bị lôi kéo nghỉ học với bất kỳ lí do gì. Họ cần sự khuyến khích, động viên, và niềm tin vào khả năng thành công của chính mình. Thầy cô giáo cần tập trung vào những học sinh này vì chỉ cần một chút quan tâm ở khía cạnh cá nhân từ thầy cô giáo cũng có thể làm nên điều khác biệt cho cuộc đời các em.

Tôi ý thức rất rõ điều này bởi vì tôi đã từng là một trong những học sinh “chậm tiến” như vậy. Nhờ sự quan tâm của cô giáo ở trường trung học mà điểm số trong môn toán của tôi được cải thiện đáng kể và kể từ đó, tôi đã không còn gặp thêm vấn đề nào với toán học và khoa học nữa. Chính sự quan tâm cá nhân của những người thầy, người cô đã tạo ra điều khác biệt trong cuộc đời của những học sinh như tôi.

Hai phương pháp: Học chủ động và Thảo luận

Chương 4 của cuốn sách tập trung nói về phương pháp học chủ động, tuy nhiên, xuyên suốt 8 chương, GS John Vu thường xuyên nhắc đến phương pháp này.  Mặc dù hiện nay nền giáo dục của Việt Nam đang chuyển dần sang những phương pháp giáo dục tiên tiến hiện đại, lấy người học làm trung tâm nhưng hầu hết chưa đạt hiệu quả bởi học sinh vẫn đang tiếp thu kiến thức một chiều mà chưa có sự chủ động hay tư duy phản biện. Trong chương 4, GS đã hưỡng dẫn một cách cụ thể về phương pháp học chủ động và vai trò của người thầy trong việc tạo ra một lớp học chủ động.

Có thể nhận thấy rằng hai phương pháp: Học chủ động và Thảo luận là hai phương pháp cốt lõi mà tác giả muốn truyền tải đến người đọc. Thực chất Thảo luận chính là phương pháp góp phần nâng cao tính chủ động của học sinh trong lớp học thay vì chỉ nghe giảng và ghi chép từ thầy cô.

Trong tất cả các chương, cũng như hai chương về phương pháp Học chủ động và phương pháp Thảo luận, thầy John Vu thường bắt đầu với những câu hỏi mà các thầy cô giáo khác đưa ra cho thầy. Mình tin rằng đó cũng chính là những thắc mắc, trăn trở của tất cả các thầy cô khi bắt đầu thay đổi phương pháp dạy học. Có những thầy cô khao khát cống hiến, đổi mới lớp học, tuy nhiên, sự đổi mới luôn gặp những khó khăn. Với kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy ở các trường đại học trên thế giới, GS hiểu rõ được những thách thức mà thầy cô gặp phải. Thầy không đứng trên cương vị là một GS giảng dạy tại một trường đại học tại Mỹ - một nơi có một nền giáo dục vượt trội, thầy đi sâu vào những hướng dẫn cụ thể mà thầy cho rằng là hữu ích và cần được áp dụng ở bất kì một lớp học nào, một quốc gia nào.

Mục tiêu của mỗi cấp học  

Quá trình trưởng thành của một người gắn liền với thời gian học ở trường, từ bậc tiểu học lên trung học rồi đến đại học, dựa trên những điều mà họ học được:

    - Ở bậc tiểu học: Học sinh cần được dạy về các mối quan hệ, các giá trị của gia đình, lòng tôn kính bố mẹ, biết ơn thầy cô giáo, các cư xử “kính trên, nhường dưới” – đó là nền tảng để các em hình thành một nhân cách tốt.

    - Ở bậc trung học: Học sinh cần được giáo dục để mở mang tầm nhìn từ gia đình đến tổ quốc, các giá trị văn hoá, lịch sử, công bằng xã hội và sự chính trực, để nâng cao ý thức về một công dân tốt.

    - Ở bậc đại học: Sinh viên nên được dạy nhiều hơn về quyền lợi và nghĩa vụ, tinh thần trách nhiệm và các kỹ năng nhất định, để có thể trở thành người làm việc chuyên nghiệp, có đạo đức trong lĩnh vực của mình.

Cũng vì lí do đó, GS cho rằng việc nhồi nhét kiến thức ở bậc tiểu học là không cần thiết. Mặc dù công nghệ được coi là cốt yếu trong giáo dục hiện tại, trẻ em tiểu học không cần thiết được dạy viết mã, thậm chí điều đó có thể gây ra nhiều hậu quả khi các em chưa hiểu và nắm vững những mối quan hệ và giá trị để hình thành nhân cách.

Thế nào là thực học

Để khuyến khích học sinh thực học, chúng ta cần trả lời câu hỏi nền tảng: “Học để làm gì?”. Thầy cô giáo cần dành thời gian vào đầu năm học để giải thích cho học sinh bức tranh tổng thể về toàn cầu hoá, kinh tế toàn cầu, sự cạnh tranh giữa các nước khi thế giới đang ngày càng kết nối… Một khi học sinh hiểu rằng cần phải có tri thức và những kỹ năng nhất định để sinh tồn trong nền kinh tế ngày nay thì các em mới có ý thức hơn với việc học.

Thực học là những điều học sinh biết và có khả năng làm. Đó là lý do tại sao tôi cho bài kiểm tra hằng tuần để học sinh có thể tự đánh giá những gì đã học được, những gì họ bỏ lỡ để có thể tìm cách bổ sung. Tôi không đặt ra các yêu cầu như “Hãy định nghĩa XYZ” hay “Hãy mô tả ABC”, vì đó là những câu hỏi khuyến khích học sinh học bằng cách ghi nhớ. Ngày nay, bất kỳ ai cũng có thể “Google” câu trả lời, nên cách đặt câu hỏi tốt là đưa ra tình huống hoặc các “trường hợp thực tế điển hình” để học sinh tìm cách giải quyết vấn đề. Việc nghiên cứu các trường hợp thực tế điển hình sẽ giúp học sinh tư duy và phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề thay vì chỉ nghe giảng để ghi nhớ. Đó là lý do tại sao tôi quan niệm mục đích của giáo dục là học sinh thực học được đến đâu chứ không phải là thầy giáo giảng bài hay thế nào.

Bên cạnh đó, GS John Vu đưa ra một phương pháp rất hay mà tất cả các thầy cô có thể áp dụng để khuyến khích học sinh thực học. Đó là áp dụng Bài kiểm tra lại. Bài kiểm tra lại được áp dụng theo nguyên tắc sau: Khi bắt đầu làm bài kiểm tra hằng tuần, học sinh phải xác dịnh liệu họ có khả năng đạt điểm tốt không. Nếu không thể hoặc không chắc, họ có thể viết hai chữ “SC” (viết tắt của “second chance” – cơ hội thứ hai) bên cạnh câu hỏi rồi chép câu hỏi đó vào một tờ giấy. Sau giờ làm bài, họ có thể đem tờ giấy đó về và làm lại bài kiểm tra ở nhà cho thật hoàn chỉnh. Họ phải nộp bài làm đó cho GS trong ngày hôm sau và GS sẽ chấm điểm cả bài làm ban đầu và bài làm lại. Nếu thí sinh không làm được một câu nào đó trong bài kiểm tra lần đầu nhưng họ trả lời đúng câu hỏi đó trong bài kiểm tra lần hai, thì họ sẽ được nửa số điểm của câu đó…

Để loại bỏ khả năng những học sinh lười lợi dụng cơ hội thứ hai, tôi cũng có một quy tắc khác: Mỗi học sinh chỉ có tối đa ba “cơ hội thứ hai” trong mỗi học kỳ, có nghĩa là ba cơ hội trong mười hai bài kiểm tra hằng tuần.

Một phương pháp khác mà bản thân mình thấy cực kì hữu ích: Mời các diễn giả đến lớp học. Việc mời các diễn giả là chuyên gia trong lĩnh vực mang lại nhiều lợi ích vì chúng ta không phải là chuyên gia về mọi thứ, nên các diễn giả, với kiến thức chuyên môn đặc thù, sẽ cung cấp nhiều kiến thức chuyên sâu và thực tế cho lớp học. Điều này đặc biệt cần thiết trong lĩnh vực công nghệ, nơi mọi thứ thay đổi nhanh chóng.

Năm năm trước, tôi đã mang đến cho sinh viên của mình một món quà bất ngờ: các em vô cùng sửng sốt khi Mark Zuckerberg bước vào lớp và có một bài nói chuyện ngắn và điều đó khiến tôi rất hài lòng. Trong một dịp khác, chúng tôi đã mời được John Shon, Phó chủ tịch của công ty Johnson and Johnson Pharmaceutical đến để chia sẻ kinh nghiệm phát triển dược phẩm. Một lần khác, tôi mời Mark Ann, chuyên gia trưởng nghiên cứu khoa học của Công ty Genetech, đến để nói về những phát kiến công nghệ sinh học…

Phát triển giáo dục công nghệ

Với kinh nghiệm giảng dạy về lĩnh vực công nghệ đồng thời cũng đảm nhận nhiều chức vụ cao, GS John Vu luôn quan tâm đến công nghệ và giáo dục STEM. Theo GS, phát triển giáo dục công nghệ không đơn giản chỉ cần trang bị máy tính cho lớp học thì mọi sinh viên sẽ trở thành những “Bill Gates” hay “Steve Jobs”. Chúng ta cần các thầy cô giáo để đào tạo ra những chuyên gia trong lĩnh vực này, và nếu không có kế hoạch đào tạo thầy cô giáo, bạn sẽ không bao giờ đạt được kết quả như mong muốn. Bên cạnh đó, thầy cũng khuyến khích việc tiếp thu nhiều kiến thức đa dạng, đa ngành nghề.

Những chuyên viên công nghệ có tinh thần học hỏi thường tận dụng cơ hội để thu thập thêm kiến thức ở khía cạnh kinh doanh của công ty nơi mình làm việc, để mở ra những cơ hội làm việc tốt hơn. Chẳng hạn như vươn lên vị trí chiến lược, được cấp quản lý đáng tin cậy. Những người có nền tảng học vấn tốt và tinh thần học hỏi sẽ không ngừng đóng góp các giá trị cho công ty, cho ngành nghề và cho xã hội.

Tôi tin kỹ năng quan trọng nhất với mọi học sinh ngày nay là kỹ năng học tập suốt đời. Đó là kỹ năng cốt yếu cho tất cả những ai muốn thụ hưởng nền giáo dục và cũng chính là mục đích đúng đắn của giáo dục. Là những người thầy, chúng ta phải có trách nhiệm giúp các em hiểu những điều cốt lõi này từ sớm.

Cuốn sách kết lại bằng một cuộc nói chuyện của GS John Vu và một thầy giáo người Phần Lan:

- Tại sao các anh chị nghĩ giáo dục Phần Lan là thành công hơn so với các nước khác?

- Tôi không nghĩ nền giáo dục của chúng tôi tốt hơn các nước khác. Thành công của chúng tôi phần lớn nhờ các thầy cô giáo giỏi, những người tận tâm cống hiến cho việc dạy học. Thầy cô giáo đều phải có bằng thạc sĩ giáo dục, bao gồm cả lý thuyết và thực hành. Mỗi năm, chúng tôi đưa vào chương trình nhiều nội dung đào tạo cho tất cả các thầy cô giáo để họ không ngừng cập nhật và cải tiến phương pháp dạy của mình…

Lời kết

Lời khuyên dành cho thầy cô thật sự là một cuốn cẩm nang dành cho các thầy cô giáo, giúp họ biết cách làm như thế nào để việc giảng dạy đạt hiệu quả tốt nhất, đáp ứng nhu cầu của thế giới không ngừng thay đổi. Ngoài những bài học nêu trên, các thầy cô giáo cũng có thể tìm thấy những đúc kết đầy tâm huyết từ kinh nghiệm giảng dạy của GS John Vu như: làm thế nào để học sinh thích học; kinh nghiệm xây dựng môi trường lớp học tích cực; làm thế nào để hướng dẫn học sinh học từ thất bại… và còn rất nhiều bài học quý giá khác có thể đúc rút từ Lời khuyên dành cho thầy cô.  

Review chi tiết bởi: Thuỳ Dương

--------------------------------------------------

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.