Một người nghĩ nhiều - đối với xã hội hiện nay sẽ gọi là hội chứng overthinking . Overthinking là một dạng suy nghĩ , lo lắng thái quá ( excessive worries) , tiêu cực hoá mọi thứ vấn đề đã xảy ra hoặc sắp xảy ra thường gặp trong rối loạn lo âu toàn thể ở tâm lý con người . Bạn có quen thuộc với cảnh tượng một câu nói bất gác của ai đó trêu chọc , bodyshaming bạn hay chỉ là một lời nói vu vơ của crush cũng khiến bạn trằn trọc , lo âu , bức bối cả đêm và đủ thứ viễn cảnh không ngừng xảy ra trong tâm trí? tất nhiên rằng không chỉ ai cứ nghĩ loạn quá lên , suy nghĩ đi sâu một vấn đề nào đó lại kết luận người đó là overthinking được , nhưng sâu tận trong tâm một con người thứ gọi là cảm xúc , não bộ đã điều khiển điều đó , chúng ta hay suy nghĩ một cách sâu rộng và dần để suy nghĩ đó trở thành một nỗi sợ , lo lắng vô hình nằm sâu trong tâm trí . Để hiểu thêm về overthinking nói riêng hay nỗi buồn chất chứa sâu lắng trong tâm hồn nói chung thì chúng ta không thể bỏ qua được Hành Tinh Của Một Kẻ Nghĩ Nhiều - cuốn truyện với những dòng văn đắt giá của chị Nguyễn Đoàn Minh Thư .
Một vài nét về tác giả :
Nữ tác giả trẻ Nguyễn Đoàn Minh Thư là cái tên chắc hẳn không mấy xa lại với giới trẻ nghiện podcast. Cuốn sách Hành tinh của một kẻ nghĩ nhiều là nơi chứa đựng những câu chuyện, trải nghiệm bản thân cùng kiến thức về lĩnh vực tâm lý học . Minh Thư tự cho mình là tay mơ học đời bằng Tâm lý học, chính vì vậy mà cuốn sách của chị cũng nhẹ nhàng, và dễ dàng cảm thụ với những ai chập chững với lĩnh vực này. Chị thường xuyên chia sẻ, ghi lại hành trình khám phá bản thân mình thông qua việc đọc và viết. Bởi vậy nên lối hành văn của tác giả cực kỳ logic, vừa chứa đựng tình cảm, trăn trở vừa rõ ràng và có lối tư duy mạch lạc. Các câu chuyện trong sách dựa trên phần lớn nội dung đến từ podcast Amateur Psychology của Thư. Là thế giới nội tâm của những đầu óc hay nghĩ nhiều, thích trên mây và sống phức tạp hóa vấn đề . Theo những nghiên cứu của tác giả, và đồng thời là câu chuyện thật của bản thân, giới trẻ chúng ta ngày nay vẫn stress về chuyện deadline, vẫn stress về chuyện chưa kiếm được nhiều tiền, vẫn stress về những cơ hội bỏ lỡ hay vẫn stress về chuyện tình yêu. Vốn bản thân là một người thích trên mây, hay nghĩ ngợi vẽ vời mọi chuyện một cách lung tung. Thậm chí đôi khi là phức tạp hóa vấn đề. Thì chắc chắn đây là cuốn sách dành cho bạn. Hành tinh của một kẻ nghĩ nhiều sẽ dẫn lối đưa bạn đến từng ngóc ngách trên hành tinh của bản thân dưới góc nhìn chuyên sâu hơn.
Một vài nét tổng quan về sách :
Đầu tiên sự bắt mắt của cuốn sách này chính là bìa sách. Phủ lên mình một màu sắc tông trầm, cùng với những đường gợn sóng xung quanh thể hiện rõ nét lối suy nghĩ chằng chịt trong đầu chúng ta. Đây quả thật là một bìa sách gây ấn tượng mạnh với tớ từ lần đầu tiên , tác giả rất biết cách đánh vào tâm lý người đọc , vì đối với một người chọn bìa để đọc sách như tớ thì không lý do gì mà tớ không chọn cuốn sách này. Khổ sách thiết kế nhỏ gọn, chỉ nhỉnh hơn bàn tay một xíu, cũng rất tiện lợi cho vào túi xách mang theo bên người. Cuốn sách Hành tinh của một kẻ nghĩ nhiều vỏn vẹn hơn 180 trang, cùng với cách dẫn, câu từ giản dị, bạn sẽ đôi lúc bắt gặp câu chuyện bản thân mình trong đó. Giống với tất cả các thể loại sách self-help khác, nội dung xuyên suốt cuốn sách chính là đề cao giá trị bản thân, dù bạn là ai bạn vẫn là cá thể khác biệt nhất, bạn chẳng thể tìm thấy một phiên bản nào khác giống bản thân ở vũ trụ này. Tác giả cho rằng “đời có lẽ không phải là một cuộc đua mà là một cuộc hành trình, và việc so sánh hành trình của mình với hành trình của người khác rồi dày vò bản thân có lẽ không phải là một lựa chọn thông minh.” Có vẻ như việc dày vò bản thân vì những lỗi lầm trong quá khứ, hay so sánh mình với thành công của người khác đã ăn sâu vào máu mỗi người. Mong bạn hãy nhớ rằng cuộc hành trình phát triển bản thân sẽ theo cách riêng của mỗi người. Có thể bạn không đi nhanh bằng người khác, nhưng bạn đi chậm và chắc. Chỉ cần bạn thật sự nỗ lực cho những điều bạn muốn, chắc chắn sẽ đến thời điểm mọi công sức được đền đáp. Vì với tớ,, cũng như với tác giả, thời gian chúng ta không dư dả để làm những chuyện vô bổ, và việc cứ ngồi một chỗ để rồi dày vò bản thân đó là điều ngu xuẩn. “Cả mình và bạn, chúng ta đều là những cái tôi không hoàn hảo, và điều đó không sao cả. Chúng ta đều chỉ cần là những cái tôi cố gắng chân thật nhất học cách để trở thành những cái tôi đỡ xấu xí hơn mỗi ngày.” Tớ đồng tình với quan điểm này của tác giả. Giới trẻ ngày nay khi đêm xuống, những dòng suy nghĩ về sự hoàn hảo của bản thân cứ mãi hiện trong đầu. Chúng chạy đi chạy lại ngày qua ngày như một thói quen. Chúng ta cần nhìn nhận vào thực tế là bản thân mỗi người không ai hoàn hảo. Và cuốn sách Hành tinh của một kẻ nghĩ nhiều đã chỉ ra rằng chúng ta chỉ đang nhìn thấy bề nổi của tảng băng chìm. Đôi khi những điều bạn nghe bạn thấy chưa chắc đã là toàn bộ câu chuyện. “Mỗi chúng ta đều sống theo một chiếc đồng hồ vũ trụ khác biệt và thời điểm hoa nở trên hành tinh của mỗi người cũng không giống nhau, những loại hoa chúng ta ươm trồng trên vùng đất của mình cũng sẽ là những loài hoa độc nhất. Miễn là bạn đang cố gắng hết sức chăm sóc cho vùng đất đó. Hãy tin vào thời gian của vũ trụ, phần thưởng của bạn sẽ đến vào thời điểm thích hợp nhất”. Và nếu bạn cũng là một kẻ nghĩ nhiều, chào mừng bạn đến với hành tinh này. Tác giả Nguyễn Đoàn Minh thư sẽ cho chúng ta nghe câu chuyện của chính cô ấy trong hành trình đầy trải nghiệm với những cung bậc cảm xúc khác nhau này. Đó như một chuyến khám phá bản thân và nó được vẽ lại thành một bản đồ cực kỳ sáng tạo với nội dung là các chương sau:
Chương 1: The flawed me - Cái tôi không hoàn hảo
Chương 2: How my parents shaped me - Tôi là tạo phẩm của cha mẹ
Chương 3: All anyone talks about is love - Họ không thể ngừng nói về tình yêu
Chương 4: Ugh… “socialise” - Ugh… Giao tiếp xã hội.
* Cảm nhận cá nhân về sách :
Những câu chuyện trong cuốn sách Hành tinh của một kẻ nghĩ nhiều, mình nhận thấy thiên về hướng nội. Có vẻ vì bản thân mình thuộc dạng nửa hướng nội nửa hướng ngoại, nên đôi phần mình đọc và hiểu rất rõ những gì tác giả truyền tải. Một điểm đặc biệt mà tác giả đề cập đến chính là sự cô đơn. Đây chắc hẳn là đặc điểm nhận dạng rõ nhất của một người hướng nội. Bản thân họ luôn cảm thấy một mình trong chính suy nghĩ. Tác giả cho rằng “Sự cô đơn không nằm ở việc không có bạn bè hay người thân mà ngay cả trong sự sum vầy ta vẫn cảm thấy không có ai có thể thấu hiểu mình tường tận từ sâu tâm hồn. Là sự cô đơn như thể chỉ có một mình mình trên một hành tinh đơn độc trong đầu, một hành tinh không bao giờ có khách viếng thăm.”
Phần 1 : cái tôi không hoàn hảo :
Theo tớ nghĩ mỗi một người sinh ra trên thế giới này không một ai hoàn hảo một cách trọn vẹn , như người ta thường nói cuộc đời là chuỗi quy luật bù trừ . Giả dụ , nếu như bạn được ban cho một khuôn mặt có thể khả ái một chút thì sẽ lấy lại của bạn một thứ gì đó chẳng hạn là chiều cao không như bản thân mong muốn . Tạo hoá ban cho chúng ta những dáng người khác nhau , không một ai hoàn hảo cả . Những người sở hữu một thân hình quá khổ, làn da rám nắng, không biết trang điểm, nhiều mụn,…sẽ luôn cảm thấy ngại ngùng khi gặp gỡ mọi người xung quanh. Họ sẽ mặc cảm, tự đánh giá thấp chính mình và không dám thể hiện bản thân. Thậm chí có nhiều trường hợp do những nỗi e sợ về ngoại hình dẫn đến sự thiếu tự tin về hầu hết các phương diện trong cuộc sống. Lãn tránh chỉ dám chui rút một mình trong nhà , cố gắng thay đổi bản thân để được xã hội nhìn nhận lại , đó là một quá trình dài , đầy gian nan và cực nhọc .
Nước ta và trong chính gia đình mỗi chúng ta, nhiều bậc phụ huynh với mong muốn con cái có thể học giỏi, đạt được những thành tích đáng ngưỡng mộ nên luôn thúc ép, đôi lúc là bắt buộc trẻ phải học hành liên tục. Tuy nhiên thay vì động viên, áp dụng các biện pháp lành mạnh, hiệu quả thì nhiều bậc làm cha làm mẹ lại thường xuyên so sánh con với những bạn cùng trang lứa. “Con nhà người ta” là danh xưng vô cùng quen thuộc mà hầu hết đứa trẻ nào cũng đã một lần nghe thấy. Trong thực tế, việc đem con so sánh với người khác cũng xuất phát từ ý muốn con có thể cố gắng, nỗ lực nhiều hơn nữa để bằng bạn bằng bè. Nhưng chẳng may nó tạo ra sức ép quá lớn cho chúng mình , ám ảnh , suy nghĩ về vấn đề đó quá nhiều . Làm thế nào để giỏi hơn , làm thế nào sẽ ba hay mẹ không so sánh , cảm thấy mình cũng giỏi? chính vì điều đó dần dần đưa chúng ta thành những đứa trẻ vô tri , vô cảm , lạnh lùng dần trở nên mặc cảm với những suy nghĩ ngổn ngang trong tâm trí . Không một ai hoàn hảo cả , ngay cả việc học thức , không phải cứ dồn hết tâm trí vào học thì giỏi ngay lập tức được , nếu bạn không giỏi nó , bạn có thể học để hiểu không cần đi sâu như một thiên tài vốn đã có sẵn thiên phú , mình tin bạn có một điểm mạnh khác có thể làm cho bản thân tỏa sáng , nổi bật giữa đám đông . Chúng ta chỉ sống một lần trên đời nên hãy cứ thỏa thích làm những việc mình muốn. Bạn có thể tìm kiếm niềm vui cuộc sống với bạn bè , gia đình , hoặc tự thưởng cho bản thân mình những phút giây thư giãn , thả lỏng cơ thể sau những suy nghĩ tự dồn ép mình vào đường cùng không lối thoát .
Phần 3 : Họ không thể ngừng nói về tình yêu .
Những trang cuối của cuốn sách , tác giả dành hẳn ra để nói về tình yêu. Với một câu khẳng định “Họ không thể ngừng nói về tình yêu”. Chẳng bao giờ mà chúng ta ngừng nói về thứ tình cảm màu hồng mà cũng đầy bão táp ấy. Với cương vị là một cô gái, nên câu chuyện tình yêu mà tác giả nhắc đến cũng thiên về phần con gái nhiều hơn. “Rốt cuộc có lẽ mình vẫn đang trên hành trình khám phá về tình yêu và qua tình yêu, khám phá chính mình.” Dù cho cuộc tình đã qua nó tốt hay xấu. Thì sau tất cả chúng ta vẫn được nó dạy những bài học vô giá. Chúng ta biết yêu thương bản thân nhiều hơn, biết nghĩ cho bản thân nhiều hơn trước khi muốn lo lắng cho người khác. Cùng với vô vàn những lời gửi gắm chân thành tác giả dành tặng cho cả bạn gái lẫn bạn trai. Hy vọng bạn vẫn luôn được yêu thương, những ngóc ngách của tình yêu luôn chờ bạn khám phá. Chỉ khi bạn có đủ trải nghiệm bạn mới biết bản thân mình thật sự muốn điều gì ở tình yêu và ở đối phương. “Một cô gái nghĩ nhiều luôn cần một chàng trai sẵn sàng thấu hiểu. Cô ấy có thể rất khó chiều, nhưng mong rằng bạn đừng khó chịu. Nếu bạn là cô gái ấy nhưng chưa tìm được chàng trai nào như vậy, thì phải biết yêu lấy chính mình trước nhé.” Bạn không nhất thiết phải được người khác yêu thương , và bạn cũng không cần hy sinh bản thân để có được điều đó . Điều quan trọng nhất phải biết yêu thương lấy bản thân và trở thành trung tâm trong cuộc sống mình . Người duy nhất không bao giờ rời xa bạn chỉ có chính bạn mà thôi” . Chúng ta thường tin rằng bản thân mình không đủ tốt và không xứng đáng với những điều tốt đẹp. Chúng ta muốn được yêu thương nhưng lại không biết cách yêu thương bản thân, mà bởi vì vậy nên cũng không thể cảm nhận một cách trọn vẹn tình yêu từ người khác. Học cách yêu bản thân sẽ giúp mỗi người tạo nên một cuộc chuyển dịch lớn trong cách nhìn cuộc sống – cuộc chuyển dịch khiến chúng ta biết trân quý và chấp nhận con người thật của mình. “Yêu bản thân” nghe có vẻ dễ dàng, nhưng nếu chẳng may bị đối xử tệ bạc, liệu bạn có chọn đả kích ngược lại những người mà bạn nghĩ đã làm tổn thương mình không? Khi lựa chọn hành động như vậy, đồng nghĩa rằng bạn đang sợ hãi và cảm thấy không được yêu thương. Lúc này, tình yêu chính là “liều thuốc” hữu hiệu nhất. Khi biết yêu bản thân, bạn chấp nhận những yếu điểm của mình và tha thứ cho quá khứ, khi đó, bạn mới bắt đầu cảm nhận tình yêu từ người khác dễ dàng hơn. Lúc bạn làm mọi thứ với tình yêu bản thân cũng là lúc bạn ngừng phán xét và trở nên đồng cảm hơn với mọi người. Tình yêu là đại dương và trái tim bạn là một bình nước . Hãy làm đầy bình nước của mình trước và tình yêu sẽ lan tỏa đến tất cả mọi người. Có thể bạn sẽ cho rằng bạn vốn đã rất thương yêu bản thân. Thực chất, yêu bản thân cần đến sự thực hành không ngừng nghỉ. Không khó để mỗi người tự hào về những điều tuyệt vời dễ nhận thấy của bản thân. Tuy nhiên, khi những “vòng lặp” của thói quen xấu xuất hiện, liệu bạn có bực tức, sợ hãi, hay bạn sẽ kiên nhẫn, bao dung với bản thân để học cách xóa đi “vòng lặp” này. Bạn cảm nhận tình yêu bản thân chỉ khi bạn được là chính bạn, và cũng chính vì yêu bản thân mà bạn luôn phấn đấu mỗi ngày để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Dù vậy, bạn không cần phải đưa bản thân vào một khuôn khổ nhất định để ép mình thay đổi. Đôi khi, những gì bạn cần làm đơn giản chỉ là ngồi xuống, quan sát tư tưởng, cảm xúc đang dâng trào bên trong nội tâm của bạn. Bạn cần phải biết điều gì quan trọng nhất trong hiện tại của bạn của bạn là gì Khi phải vật lộn với một quyết định nào đó, não bộ của bạn sẽ bắt đầu lấy những thông tin cũ về những gì xảy ra trong quá khứ để áp dụng lên hoàn cảnh hiện tại. Thông thường, đó là những trải nghiệm không mấy dễ chịu và sẽ không mang lại kết quả tốt cho bạn. Thay vì bám víu vào những điều cũ kỹ, những dữ liệu không còn phù hợp từ quá khứ, bạn hãy tự hỏi bản thân: “Điều gì là tốt nhất ở thời điểm này cho tôi, cho tình huống mà tôi đang gặp phải?”, “Tôi nên làm thế nào để được sống đúng với con người thật của tôi?”.Và hãy nên lan toả ánh sáng tình yêu trong bạn . Những phán xét về bản thân thực chất chỉ là những chiếc mặt nạ mà chúng ta tự đeo cho chính mình. Hãy can đảm nhìn sâu vào bên trong để hiểu được bản chất chân thật và tìm lại sự bình yên vốn có. Bằng cách yêu thương bản thân mỗi ngày, bạn sẽ bắt đầu tái kết nối và khám phá chính mình một lần nữa. Bạn sẽ bao dung và yêu thương cả những điều khiếm khuyết, bất toàn của bản thân.Mỗi người trong chúng ta đến với cuộc sống này đều có lý do và sứ mệnh riêng. Nếu lý do cho sự tồn tại của bạn chính là tình yêu thì bạn sẽ yêu và lan tỏa tình yêu ấy như thế nào? Vẫn là câu nói hãy học cách yêu thương bản thân mình, rồi sẽ có người mang yêu thương đong đầy đền tìm bạn. Cuốn sách Hành tinh của một kẻ nghĩ nhiều chất chứa quá nhiều nỗi niềm của tác giả. Hy vọng khi bạn tìm đến cuốn sách này bạn sẽ đôi phần lý giải được những cảm xúc bấy lâu nay vẫn hay bủa vây bạn bằng kiến thức chuyên môn. Mình tin đây sẽ là cuốn sách khiến bạn đồng cảm và xứng đáng để bạn sở hữu nó .
*Lời kết và lời nhắn nhủ:
Cuộc sống có nhiều thứ phải nghĩ, nhưng đừng nghĩ quá nhiều sẽ làm ta mệt mỏi. Cái gì bỏ qua được thì bỏ qua, chuyện gì tha thứ được thì tha thứ. Suy nghĩ đơn giản , cuộc sống sẽ vì ta mà dịu dàng .
Nghĩ quá nhiều sẽ hủy hoại bạn. Hủy hoại thực tại, thay đổi mọi thứ xung quanh, khiến bạn lo lắng và làm mọi thứ trở nên tồi tệ hơn bạn nghĩ. Đừng nghĩ quá nhiều.
Rồi một ngày, sẽ có người bước vào cuộc đời bạn và khiến bạn hiểu ra tại sao mình và những người trước đó không có kết quả. Vì chúng ta chỉ sống một lần trên đời hãy dũng cảm yêu nhé .
Tóm tắt bởi: Hà Kiều Anh
Hình ảnh: Đình Thành
------------------------------------------------------------------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
Sách là hành trình khám phá thế giới nội tâm của một người trẻ. Đó là một hành tinh đầy hỗn loạn của những suy nghĩ trăn trở, những dằn vặt, những cuộc chiến nội tâm, những cảm xúc vừa phức tạp cũng vừa rất đỗi con người.
Trước khi chấp nhận cảm giác không thuộc về và thoải mái với cô độc, mình đã có một thời gian dài trải nghiệm cảm giác chán ghét bản thân.
Điển hình của những hành vi tàn nhẫn này là việc đầu mình liên tục nhai đi nhai lại những điều xấu hổ mình đã phạm phải trong quá khứ. Tất cả đều là những sai lầm mình không bao giờ muốn kể ra cho người ngoài, nhưng lại không ngừng dằn vặt bản thân và làm bầm dập sức khỏe tinh thần của chính mình. Tất cả đều là những chuyện không thay đổi được, đều là những sai lầm tuổi trẻ, đều là những hành vi chưa từng gây hại đến ai, nhưng mình nhận thức được đó là những hành vi sai trái và do đó mình không đáng được tha thứ, không đáng được xem là một con người đàng hoàng.
Những ký ức này quay đi quay lại trong đầu mình như những thước phim, khi mình đứng tắm trong nhà tắm, khi mình nấu ăn, khi mình đi bộ bâng quơ và nhìn thấy một đồ vật liên quan đến những ký ức đó. Rất nhiều lần mình phải bấu vào cẳng tay để cắt đứt những dòng suy nghĩ này. Đầu óc mình không bao giờ ngơi nghỉ chỉ trích bản thân.
Đến bây giờ để nhìn lại sức khỏe tinh thần tồi tệ của mình hồi năm hai đại học, mình nghĩ rằng phần lớn nguyên nhân bắt nguồn từ việc không biết mình là ai, cũng không có giá trị sống để định nghĩa bản thân. Hệ quả của nó là việc mình tự tước đoạt lòng trắc ẩn với chính mình và tự tra tấn tinh thần mỗi ngày.
Neff (2003) định nghĩa lòng trắc ẩn cho chính mình là khi bạn đối xử với cá thể đang chật vật trong đời – không ai khác là chính bạn – bằng sự tử tế thay vì sự chỉ trích, bằng cách thấu hiểu thay vì liên tục nhai đi nhai lại những sai lầm cùng khiếm khuyết của bản thân trong đầu và chấp nhận rằng việc phạm lỗi hay vật lộn trong đời là một điều rất con người.
Không giống như lòng tự trọng là một thứ chỉ có thể xây dựng dựa trên những thành tựu hay những điều đẹp đẽ bạn làm, lòng trắc ẩn cho chính mình là loại xúc cảm vô điều kiện, bất kể bạn có thành đạt hay không, tốt đẹp hay không, đó là việc luôn đối xử với chính bạn một cách dịu dàng và tử tế.
Nghiên cứu của Neff (2003) cho thấy những người có lòng tự trắc ẩn cao thường cảm thấy ít lo âu và trầm cảm hơn, đồng thời cảm thấy gắn kết với xã hội và hài lòng với cuộc sống hơn, bất kể lòng tự trọng của họ có cao hay không. Việc ghét bản thân, do đó, nên được định nghĩa là khi bạn tự mình tước đoạt lòng trắc ẩn với bản thân.
Một khái niệm khác cũng gắn liền với lòng trắc ẩn tự thân và sự chán ghét bản thân là nỗi sợ lòng trắc ẩn, bao hàm cả việc từ chối yêu thương bản thân và lòng tốt người khác dành cho chúng ta.
Nghiên cứu của Gilbert và cộng sự (2014) về nỗi sợ này đề cập đến hai lý do khiến chúng ta không muốn dành lòng trắc ẩn cho chính mình. Lý do thứ nhất nằm ở chỗ chúng ta nhìn nhận việc đón nhận lòng tốt là một sự yếu đuối hoặc nuông chiều bản thân. Do đó, để là một người mạnh mẽ, chúng ta vô tình khước từ lòng tốt từ mọi người xung quanh đồng thời không thể tự xây dựng lòng trắc ẩn cho chính mình.
Lý do thứ hai cho rằng nỗi sợ này đã được cắm rễ từ những tổn thương trong tuổi thơ. Cụ thể hơn, nghiên cứu này cho thấy rằng những đứa trẻ bị bạo hành hay thiếu sự quan tâm từ các bậc cha mẹ thường lớn lên với nỗi sợ về lòng tốt và sự gắn kết. Nỗi sợ này thường kích hoạt xu hướng né tránh cảm xúc trong mối quan hệ giữa người với người.
Nghiên cứu của Naismith (2019) cho thấy rằng những đứa trẻ thiếu thốn tình thương của ba mẹ trong tuổi thơ sẽ có lòng trắc ẩn thấp cho bản thân khi trưởng thành. Đồng thời, cảm giác yếu kém và không bao giờ là đủ cũng là hệ quả của việc không nhận được sự công nhận từ cha mẹ.
Nghiên cứu của Gilbert cùng các cộng sự (2014) cho thấy biểu hiện sợ hãi đón nhận lòng trắc ẩn từ người khác có mối quan hệ đồng biến với nỗi sợ yêu thương chính bản thân. Hay nói cách khác, nếu bạn không thể để người khác yêu bạn thì chính là do bạn không thể yêu bản thân mình và ngược lại. Nghiên cứu này cũng chỉ ra những người có xu hướng trầm cảm thường cho rằng việc được yêu rất đau đớn vì họ không cảm thấy mình xứng đáng được yêu.
Sự chán ghét bản thân ở đây bắt nguồn từ suy nghĩ: “Đó là bởi bạn không phải là tôi, nếu bạn biết được những gì đang diễn ra trong đầu tôi, bạn sẽ không thể yêu tôi đâu”.
Cảm giác xấu hổ và việc tin rằng bản thân là một kẻ xấu là vật cản khiến chúng ta không thể yêu thương chính mình và càng không thể cho phép người khác thương yêu chúng ta.
Vào năm 2016, thông qua việc trị liệu tâm lý với những bệnh nhân trầm cảm, Austin đã nghiên cứu về sự chán ghét bản thân và cho rằng đây là biểu hiện của nỗi hổ thẹn hiện sinh. Hay nói một cách dễ hiểu hơn, việc ghét bản thân là một phần của quá trình sống và tự vấn về sự tồn tại của một người. Đây là cách nỗi hổ thẹn của ai đó tự lên tiếng cho sự tồn tại của nó trong đời họ.
Mình nghĩ rằng, đây là một điều rất con người, rất phức tạp, nhưng cũng rất bình thường. Chúng ta có thể chấp nhận và làm quen với những suy nghĩ phức tạp này để công nhận sự tồn tại của chúng thay vì chối bỏ và lờ đi sự tiêu cực này. Chúng ta bị bán cho lối tư duy mọi thứ trên đời đều phải được vận hành bằng tình yêu và rằng yêu bản thân hoàn toàn là một quá trình đơn sắc màu hồng mà một buổi đi spa hay một ngày quẹt thẻ thả ga mua sắm có thể giải quyết được. Vậy nhưng thực chất, việc ghét bản thân là một phần của quá trình học cách yêu bản thân.
Từ khi bắt đầu công nhận mình có những suy nghĩ căm ghét bản thân, mình đã không còn nhớ rõ những dằn vặt và cảm giác ghê tởm từng trải nghiệm trong nhà tắm, khi đi bộ, khi nấu ăn về những kí ức đáng hổ thẹn thuở nào. Mỗi lần những kí ức đó ùa về, mình bắt đầu nhắc nhở bản thân rằng đây là hành vi ghét bỏ chính mình, chuyện này đã qua rồi, mình tha thứ cho mình của quá khứ, mình tha thứ cho bản thân, mình chọn cách yêu bản thân.
Mình cần phải tha thứ và viết lại bản thân, tự trả lời cho câu hỏi mình là ai, giá trị sống của mình là gì, mục đích sống của mình là gì. Mình biết rằng đây không phải là đích đến.
Trong cuộc sống và trong tương lai, mình sẽ còn phạm phải nhiều sai lầm và làm những điều xấu hổ khiến mình căm ghét bản thân, như mọi người đang sống. Nhưng việc duy nhất mình có thể làm là cố hết mình để nương theo những giá trị sống mình đã tự định nghĩa. Và nếu như mình lại phải căm ghét bản thân, việc công nhận nó và chấp nhận sự xấu xa của chính mình là bước đầu để chuộc lỗi và học cách tha thứ.