Tại Sao Chúng Ta Hay Nói Dối? Reviews

Tập Vạch mặt đưa ra sáu hiện tượng và cách phát hiện, còn tập Hóa ra đưa ra những nền tảng của những hiện tượng này, và cho rằng những hiện tượng này xuất phát từ bỏ cái tôi đích thực để đồng hóa cái tôi xã hội, tức từ bỏ mình để giống với cuộc đời. Khi mình cố gắng hòa nhập với cuộc đời, mình va vấp mình tổn thương thì tức là càng hòa nhập với cuộc đời càng nói dối Từ đó nó ra sợ hãi, ảo tưởng (cầu tình), hoang tưởng, tức từ những chấn thương va chạm đời sống thì người ta hình thanh ra những phép nói dối này. Tức những người hay nói dối theo kiểu so sánh nhân hóa, dần dẫn đến hiện tượng sợ hãi? Ví dụ về nỗi sợ hãi âm thầm của loại người tự ti. Trong quá khứ hồi bé đứa trẻ hay bị tước đoạt, kiểu như A có cái kẹo xong anh trai A, chị gái A lấy mất của A, những cái sự tước đoạt cấm đoán từ bé nó hình thành cái việc đứa trẻ lùi vào bên trong mình, nó hình thành một bản năng gọi là tự ti, bao giờ cũng thấy mình thua kém người ngoài. “Mày xem hàng xóm kìa, người ta học giỏi thế còn mày thì ngu như chóí” thì khi người ta TỰ TI người ta bắt đầu muốn LẤY ĐỒ VẬT BÊN NGOÀI ĐỂ ĐẮP vào mình, và người ta hình thành một cái việc người ta hay NHÂN HÓA kiểu “Ui áo A đẹp thế, đúng kiểu màu xanh tôi thích” thì cái người này trong lòng rất là tự ti, họ không phải khen áo mình đâu mà do trong lòng họ có phần tự ti, thấy thua thiệt, họ QUEN NÓI TỚI ĐỒ VẬT. Cách thức của nói dối nhân hóa rất đơn giản: Nói về một vật mà như thể nói về con người, trao cho vật đó những từ mà ta thường dùng để nói về con người Và trong cuốn Vạch mặt thiên tài nói dối, các tác giả phân tích cái phép nhân hóa nó nhằm một mục đích khác, mục đích XẤU khác: Đó là luôn có đố kị và hạ thấp, càng dùng lối nói này thì mình càng trở thành dạng người như thế nên kẻ vừa khen con chó nhà bạn thông minh như người, thì sẽ cười bạn vì một chuyện khác sau lưng khi có dịp...

“Mình đã từng bị tổn thương. Mình sẵn sàng nói dối để che giấu rằng mình đang đau. Mình không muốn người ta thương hại mình hay mổ xẻ, xát muối vào vết thương trong lòng mình. Mình cũng sợ bị cả thế giới quay lưng lại, thành ra sẵn sàng cầu tình, mong muốn cả thế giới hài lòng và chấp nhận mình. Và cứ thế cứ thế mình nói dối vòng quanh. Nói dối rằng mình không đau. Nói dối rằng mình rất ổn…” Trên đây là chia sẻ của cô bạn thân của mình. Để an ủi cô ấy, mình đã đưa cho cô ấy 2 cuốn sách “Vạch mặt thiên tài nói dối” và “Hoá ra, sự thật sau cùng để tổn thương”. Đọc xong, cô ấy đã nói với mình rằng cuốn sách ấy giống như bóc tách từng lớp áo mà cô ấy choàng lên thân mình, từng lớp mặt nạ mà cô ấy đắp lên mặt, và cô ấy khát khao sự đổi thay, đổi thay cho bản thân cô ấy, để cô ấy sống thật với bản thân mình. Thật mạnh mẽ và dũng cảm ❤ Mình cũng đã đọc bộ sách ấy. Giờ thì mình đã hiểu nói dối là gì, hệ giá trị có giúp nói dối thành đúng đắn không, chúng ta có cần nói dối không và nói dối có mục đích, động lực gì, có dễ hiểu không…Cũng hiểu được tâm tư của người nói dối, là vì mục đích xấu hay bảo vệ bản thân khỏi tổn thương… Còn các bạn thì sao? Các bạn đã đọc bộ sách này chưa? Nói dối liệu có xấu không?(trừ trường hợp nói dối người bệnh để họ sống thanh thản) và có thể xấu đến mức nào? Hãy chia sẻ cho mình biết nhé ❤

Thứ ác cảm đó từ đâu mà có? Tại sao các bậc cha mẹ lại bị lây nhiễm thuật nói dối ẩn dụ này và có thể gây ra sự đổ vỡ đến mức như vậy? Đó là vì tác động của xã hội. Những sức ép, kì vọng và định kiến xã hội đã đè nặng lên các bậc cha mẹ. Họ bị thu hút và chịu một gánh nặng phải tuân theo, đạt được các định kiến và chuẩn xã hội đó. Bằng một bản năng yêu thương, họ không cho rằng con họ cần phải chạy theo xã hội; nhưng bằng một bản năng xã hội mạnh hơn thế, họ bị ám ảnh bởi ý nghĩ con mình cũng phải hơn "người ta". Huyền thoại về "con người ta" và "cuộc đời này" len lỏi thông qua nỗi dằn vặt của các bậc phụ mẫu, rồi giáng thẳng vào đầu những đứa trẻ ngơ ngác. Động lực sâu thẳm trong cha mẹ vẫn là tình yêu thương, nhưng giờ đây đã hoá thành một tình yêu thương bị méo mó. Một khi cái tình yêu nó biến dạng vì những huyền thoại đô thị, chính nó gây nên trong cha mẹ một nỗi khó chịu, một sự tổn thương ghê gớm. Cốc nước tình thương một khi đã lẫn bùn, thì vị của nó thật kinh khủng. Nhưng nói dối là nói dối, nó thật ra là một loại tổn thương hơn là sự lừa đảo, vì thế đến một lúc nào đó những bực bội phát tiêt ra ngoài. Dẫu sự tổn thương tăng lên trong đứa con tội nghiệp, bậc cha mẹ sau khi phát tác, trút ra phần giả dối do "người ta" và "đời này" cài vào, bỗng cảm thấy nguyên vẹn tình yêu thương con. Nhưng tình yêu thương đó không khắc phục hết được cái ấn tượng tổn thương trong đứa trẻ, và một tình huống oái ăm kéo dài mãi giữa cha mẹ và con cái cứ thế đùn lên qua nhiều thế hệ. Đó chính là hiện tượng mà người xưa gọi là "nợ đồng lần", cha mẹ yêu thương con, nhưng con không bao giờ yêu thương cha mẹ được như thế, mà lại tiếp tục đem tình yêu thương đó cho những thế hệ kế tiếp - và cái nợ, cái bi kịch bất tuyệt này đến nay trong xã hội hiện đại đã càng trở nên xảo quyệt hơn trước và gây hại hơn trước rất nhiều. Chính vì những tổn thương mà cha mẹ có và những lời gieo lên đứa con, mà người con không bao giờ hiểu nổi tình yêu thương mà mình dành cho cha mẹ. Vì trong mối quan hệ tuyệt đẹp của loài người từ thuở ban đầu này, một phía là tổn thương, phía kia là bị lừa dối. Trích từ cuốn sách "Vạch mặt thiên tài nói dối", thấu hiểu mọi sự thật nằm sau những lời nói tưởng như vô hại nhất đến hấp dẫn nhất? Bạn có dám nhìn rõ từng điều sâu thẳm và đen tối trong những người bạn yêu thương?

“Con chim ở đậu cành tre Con cá ở trọ trong khe nước nguồn Cành tre … í … a Dòng sông … í … a Tôi nay ở trọ trần gian Trăm năm về chốn xa xăm cuối trời í … a … í … à … í … à … a … ” ( Ở Trọ – Trịnh Công Sơn) Sống trên thế gian này, ai chẳng mang danh kẻ trọ. Chúng ta lớn lên trong một cái đô thị đầy dãy những tổn thương. Khi bé, ta cố gắng cầu tình để vừa lòng cha mẹ. Lớn lên rồi, ta cầu thương bạn bè, người yêu…đủ các mối quan hệ trong xã hội. Thế rồi để đạt được mục đích, ta không ngừng dùng tới những lời nói dối. Bản thân ta tự huyễn hoặc hoặc cũng chẳng tự ý thức được chính suy nghĩ của mình trước những lời nói dối. Đúng vậy, HÓA RA, SỰ THẬT SAU CÙNG LÀ TỔN THƯƠNG. Nhưng khoan nhắc đến những phần sau, tôi khuyên bạn nên đọc cuốn “Vạch mặt thiên tài nói dối” trước khi đọc cuốn này để tránh những mông lung trước những khái niệm về nói dối được đưa ra trong đây. Bởi nói dối nó là thứ khác xa với cái nghĩa đơn thuần, cái mà chúng ta vẫn nghĩ. Khi một đứa trẻ sinh ra, nó tự do bộc lộ cảm xúc của mình. Nên khi chúng hạnh phúc, ta biết, khi chúng tức giận, ta biết. Nhưng khi lớn lên, ta nghe mọi người xung quanh, bạn bắt đầu học về những sợ hãi, tội lỗi hay những chỉ trích của họ. Thậm chí, trong những lời yêu thương đôi khi cũng ẩn dấu những bí mật mà ngay cả kẻ nói ra cũng chẳng hề ý thức được. Nhưng đừng quá lo lắng, cuốn sách sẽ giúp ta hiểu được những ngọn nguồn và chỉ cho bạn nơi cất giấu chiếc chìa khóa để mở lối ra cho tâm hồn của chính mình. Quá trình trưởng thành tạo cho mỗi chúng ta một cái tôi. Nhưng đôi khi ta sợ hãi chính cả cái tôi của bản thân. Ta thấp thỏm, lo âu. Thế là ta tự huyễn hoặc, lừa dối chính mình. Ta “lại so sánh, lại giấu giếm, lại tôn cao bản thân, lại kiến tạo những cái ngã sai lầm… Còn gì nữa đâu?” Đã thế rồi, thế giới ngoài kia còn tổn thương ta. “Ta thấy kẻ mạnh có thể đánh ta, kẻ giàu có thể mua ta? Ta thấy khi định dựa vào một ai đó thì bỗng thành sợ mất, định cho ai đó dựa vào mình thì phải lo rằng họ phản bội, thì sao? Cuộc đời tàn nhẫn này thật quá tàn nhẫn.” Áp lực đâm tấm thân ta đến lỗ chỗ, nhầy nhụa. Thế là ta ảo tưởng và gieo lên những ảo tưởng. Ta hoang tưởng và tô lên cái thế giới này. “Nó như một thứ bệnh dịch vậy: Ủ lại, rồi tìm cách phát tán, lây nhiễm.” “Giữa nhưng kẻ nói dối thì sao? Chỉ có tổn thương là chiến thắng! Chỉ có những cái-Tôi ngày càng tự đánh mất mình! Chỉ những con người đang cố biến người kia thành kẻ chịu đựng thay! Nhưng tất cả vẫn không hay rằng tổn thương của tất cả chỉ ngày càng khủng khiếp, ngày càng nuốt chửng lấy những điều tốt đẹp lác đác trong hồn người.” Cơ mà tổn thương chỉ là một dòng chảy, một năng lượng tâm lí mà thôi. Chỉ cần ta đừng vì những tổn thương mà lạm dụng những lời nói dối đầy sợ hãi và cầu tình thì ta sẽ không bị tổn thương khống chế. Văn chương là nơi chất chứa những tổn thương. Kẻ có chữ thường là những kẻ có lắm tổn thương. Những trò lãng mạn của chữ nghĩa hay những cốt truyện mê màng chẳng phải là thứ mà người ta vẫn thấy trong văn chương? Chẳng thấy đâu lắm những tổn thương như trong văn chương. Rồi báo, đài, internet… đưa chúng phủ sóng khắp nơi nơi. Nhưng chính văn chương cũng là thứ giúp bạn giải phóng thứ năng lượng tiêu cực lẫn giữa những tổn thương. “Chúng ta cùng một lúc sống trong sự tổn thương và không tổn thương, vấn đề là bằng một cách nào đấy, chúng ta chỉ chú tâm vào những sự tổn thương và quên mất những sự không tổn thương.” Hãy sống bằng một thứ năng lượng tích cực thì những vô tư, hòa ái và phẩm giá sẽ luôn ẩn hiện trong con người bạn. Hãy đối mặt với nó để từng bước trưởng thành. Và khi bạn đã hiểu thực sự về những tổn thương thì bạn sẽ dễ dàng tìm được một lối đi cho mình thôi. Cùng rực rỡ như bông hướng dương đang nở dưới ánh bình minh nhé.

Bạn có bao giờ cảm thấy cuộc đời chỉ toàn những điều dối trá? Con người ta đối xử với nhau, trong những đối thoại hằng ngày, bạn sẽ đôi lúc cảm thấy: “Ôi, sao chẳng có tí chân thật nào từ tấm lòng cả, toàn giả dối!” Vậy thì chúng ta cùng nhau khám phá sự thật của những lời nói dối thông qua vài thông điệp mà bản thân mình đã rút ra được qua quyển sách Vạch mặt thiên tài nói dối của Oopsy. Trước hết, Oopsy không phải là một tác giả mà là “một cộng đồng gồm những người đam mê tâm lí học và tâm lí học trị liệu. Oopsy là một dự án đưa những tác phẩm kinh điển về tâm lí học và tâm lí trị liệu đến cho người Việt. Trở về với cuốn sách Vạch mặt thiên tài nói dối, tên của sách cũng đủ giúp chúng ta phần nào hiểu được nội dung mà sách sắp nói đến ở đây là gì. Đó là biểu hiện qua lời nói, phương pháp bóc tách lời nói của đối phương để biết rằng: Liệu họ có đang nói dối không? Nhưng nếu sách chỉ dừng lại ở việc các bước “vạch mặt thiên tài nói dối” thì không có gì đặc biệt. Mà quyển sách còn cho những ta những nhận thức mới, cách nhìn và tư duy mới về “nói dối” Có khi chính chúng ta cũng không biết mình đang nói dối Nói dối là cách mà chúng ta nhận định một đối tượng đang thể hiện suy nghĩ của mình bằng một lớp mặt nạ, một vỏ bọc che giấu sự thật bên trong lời nói ấy. Đó là người nói dối. Nhưng liệu chỉ có bản thân họ nói dối, chúng ta thì sao, có bao giờ bạn cố phủ lên một sự việc bằng những lý do khác nhau không. Ví dụ như trong phần đầu quyển sách, tác giả có đề cập đến một vấn đề như sau. Sếp bắt bạn phải hứa hoàn thành trách nhiệm một cách xuất sắc nhất, ông ấy nói bạn có thể làm được. Và bạn cũng không cần suy nghĩ gì, bạn đồng ý với lời hứa đó, dù rằng bản thân bạn cảm thấy đó là điều không thể. Bạn tìm lý do cho việc đó: “Người khác làm được thì mình cũng sẽ làm được”. Đó chính là lúc bản thân chúng ta đang nói dối. Bạn đã tìm một lý do để thuyết phục bản thân có thể làm được, dù rằng việc đó thật sự có đi quá giới hạn của bạn. Quyển sách giúp chúng ta đối diện với sự thật và khiến bạn phải suy nghĩ kĩ càng rằng: Liệu mình có đang tự dối lòng hay không? Hay đôi lúc trong cuộc sống, chúng ta rời bỏ chỗ làm hiện tại vì bị áp bức, vì cảm thấy bản thân mình bị khinh thường. Và bạn tìm tới đồng nghiệp với lý do rằng: Em cần một chỗ làm gần nhà, lương hậu hĩnh hơn một chút, em muốn làm nhiều nơi để học hỏi kinh nghiệm. Đó là bạn đang nói dối đó thôi. Chẳng có chỗ làm nào xa khi đó là nơi bạn thích, đó là nơi cho bạn cảm hứng làm việc, không phải cứ làm việc nhiều nơi, không cố định là chúng ta sẽ học hỏi được nhiều điều. Quyển sách này, Oopsy viết với lời văn rất gần với chúng ta trong cuộc sống hằng ngày. Đó đều là những câu truyện, các trường hợp mà các tác giả đưa ra và phân tích để chúng ta thấy rằng: Tận sâu trong trái tim, có những sự thật bị che đậy quá kĩ đến nổi bản thân bạn cũng không biết mình đang nói dối. Nói dối không chỉ đơn thuần là để che giấu Cuốn sách đề cập rất rõ về khái niệm nói dối so sánh và nói dối nhân hóa, ngoài ra còn các định nghĩa khác nhưng mình chỉ nói về cách hiểu của bản thân mà quyển sách đã mang đến. Trước hết nói dối so sánh là để người nói tự đề cao bản thân mình. Và bản chất của nói dối so sánh chỉ có hai dạng là so sánh hơn hoặc so sánh kém, không có so sánh bằng. Ví dụ như khi bạn nói rằng: Áo này của bố đắt hơn của con đấy ạ! Vậy thực chất trong suy nghĩ và tận cùng ý nghĩa của lời nói đó là bạn đang tự đề cao lòng hiếu thảo của bạn, bạn đang hạ thấp giá tiền của chiếc áo bạn mặc để nâng giá trị của mình lên. Ngoài lòng hiếu thảo còn ẩn chứa “sự khoe mẽ” về hiểu biết của bạn. Bạn hiểu biết về các loại quần áo, hiểu về tính chất và giá cả của chúng. Đấy là một ví dụ về nói dối so sánh. Nói dối nhân hóa là lời nói dối để hạ bệ đối phương của bạn. Hoặc bạn là người đã từng một lần nghe lời nói dối đó ít nhất một lần trong đời. Sau này, bạn sẽ biết thật chất việc nói dối ấy là một ý nghĩ xấu, một cách hành xử thiếu tôn trọng người khác. “Lời nói dối so sánh và nhân hóa có một sức mạnh ghê gớm so với tất cả những loại nói dối khác: Khi tích lũy đủ sẽ tạo nên một nhân cách giả dối nơi bạn.”

Cuốn sách thứ hai trong bộ sách chỉ ra đằng sau những lời nói dối luôn có một bí mật sâu thẳm, đó là động lực nằm trong tâm lí con người. Nhưng dù tâm lý thâm sâu đến đâu, dù những lời nói dối trùng điệp đến mấy, vẫn luôn có cách đi đến cội nguồn sự thật. Hóa ra sự thật sau cùng là tổn thương đưa bạn đi đến thế giới tận cùng của sự thật bị che giấu. Đó là thế giới mà mỗi người thường không mấy khi đủ can đảm đương đầu: Thế giới của tổn thương trong chính mình. Phải vượt qua tổn thương mới có thể thực sự trưởng thành. Chẳng hạn, những người tự ti trong sâu thẳm luôn có động lực phải chứng tỏ mình với người xung quanh. Họ dùng nói dối so sánh hơn – kém, cao – thấp để tôn mình lên. Hoặc họ dùng nhân hóa để hạ thấp người khác, nhằm cảm thấy mình “cao” hơn. Sự thật chỉ có một: Họ từng phải chịu nhiều tổn thương do bị người khác đánh giá, chê bai, coi thường, hoặc không được thừa nhận từ khi còn bé.Có một sự thật là: Chúng ta nói dối nhau vì chúng ta hiểu lầm về đời sống, về con người, về các mối quan hệ. Hơn thế nữa, chúng ta hiểu nhầm cả về cảm xúc, tâm lí và đọc nhầm ngôn ngữ thân thể của chính mình, của người khác. Lời nói dối dùng để che giấu sự hiểu nhầm đó, che giấu nỗi sợ hãi và ảo tưởng trong chúng ta. Hay những người bán hàng dùng phép điệp từ lặp đi lặp lại một vài từ khóa, một vài thông điệp là bởi họ muốn bán được hàng, tức là muốn thu vén lợi ích. Vì tham lợi, trục lợi, họ sẵn sàng bất chấp sự thật, đến mức tự đánh lừa mình và đánh lừa người khác, họ hoàn toàn tin vào lời nói dối điệp từ của mình. Vì thế, hãy cẩn thận với “nhân viên bán hàng” trong mỗi người, bởi ai cũng có phần tham lam lợi ích, vật chất. Cuốn sách chỉ ra, một quy luật không thay đổi là: “Kẻ nào nói dối, kẻ đấy chuốc lấy tổn thương. Kẻ có thể gây nên tổn thương cho người khác nhất định tự trong họ cũng tổn thương rất nhiều.” Lời nói dối chỉ có một tác dụng tai hại là trao chuyển tổn thương từ người này sang người khác. Cả đô thị phồn hoa đầy ánh sáng của chúng ta hóa ra là một đại dương sâu thẳm của những lời nói dối và những tổn thương. Bộ sách thuộc thể loại tâm lý – kỹ năng, vì vậy nó đáp ứng được hai tiêu chí. Thứ nhất là tiêu chí thực tiễn, nó không lí thuyết suông mà trực tiếp đưa ra cho bạn những cách để nhận biết và thực hành. Đồng thời đáp ứng tiêu chí chiều sâu, lý giải nguyên lý vận hành sâu xa của tâm lý, giúp bạn thấu triệt vấn đề. Hình vẽ minh họa đi kèm giúp bộ sách tuy đề cập đến những vấn đề rất khó đối diện, song lại rất dễ đọc, dễ nhớ, dễ thực hành và dễ truyền bá. Bộ sách cũng gợi cho bạn những suy nghĩ về những câu hỏi mà cuộc sống vấn đặt ra cho mỗi người: Bạn có dám trưởng thành không? Bạn có dám nhìn rõ từng điều sâu thẳm và đen tối trong những người bạn yêu thương và trong chính mình? Bạn sẽ nhận ra, lời nói dối chỉ đáng sợ khi không ai biết sự thật nằm ở đâu. Lời nói dối chỉ thao túng bạn khi bạn không biết làm sao để biết được sự thật. Bạn sẽ nhận ra rằng, lời nói dối sẽ bị bóc tách khi bạn dám đối mặt với con-người-trần-trụi và đau-khổ trong chính mình.

Nói dối không phải là một chủ đề mới. Đã có rất nhiều cuốn sách viết về cách nhận biết các lời nói dối, làm sao để không bị lừa dối, nhưng có vẻ chưa giúp người đọc chạm đúng bản chất của vấn đề. Nói dối đang được hiểu theo một cách rất đơn thuần: Một người đang nói dối nghĩa là nói không đúng sự thật. Nhưng đó mới chỉ là một mẩu dối trá và một mẩu sự thật. Còn có những sự thật khác ẩn đằng sau tâm lí của mỗi người. Cuốn sách Vạch mặt thiên tài nói dối chỉ ra các mẫu hình nói dối và những cách thức giúp bạn có thể phân biệt và nhìn thấu những trạng thái nói dối, hoặc ít nhất là nhìn thấu động lực của những lời nói dối ta hay gặp nhất. Bạn có thể thực hành phương pháp bóc tách bất kì lời nói dối nào dựa trên ba bước (ba quy tắc): Thứ nhất, tất cả những gì nói ra ngay lập tức thì không phải là sự thật; thứ hai, những gì người ta nói là người ta tin, hoặc tưởng mình tin đều không phải là sự thật; thứ ba, bản thân người nói dối không thật sự biết sự thật, nói cách khác người ta không biết đến sự thật nằm sâu trong mình. Chúng ta nghĩ mình chủ động học hỏi, nhưng phần học hỏi đó không nhiều như chúng ta nghĩ. Chúng ta nghĩ mình có chính kiến, sự thực đó chỉ là những điều được kiến tạo trong chúng ta.Lời nói dối ẩn giấu trong chính ngôn ngữ đời thường và mỗi lời chúng ta nói ra hàng ngày. Cuốn sách chỉ ra tâm trí và ngôn ngữ của chúng ta là thứ được kiến tạo từ trong gia đình, từ khi chúng ta còn nhỏ đến khi chúng ta lớn lên, trở thành những mô thức. Đô thị đã thông qua gia đình, giáo dục, văn hóa, định kiến và những phương tiện của đời sống hiện đại – thế giới ảo (mạng, game…) để kiến tạo nên con người đô thị – con người nói dối trong chúng ta. Lời nói dối được thể hiện thông qua sáu phép so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, điệp từ, cường điệu trong ngôn ngữ. Chúng ta vẫn hiểu nhầm đó là 6 phép dùng trong văn chương, nghệ thuật. Sự thực khởi phát chính là sáu phép nói dối trong ngôn ngữ đời thường và hiện giờ được tất cả các phương tiện nghệ thuật và truyền thông sử dụng (cả ngôn ngữ lẫn hình ảnh).

Thứ nhất, hãy ghi nhớ câu trả lời cho vấn đề: - Tại sao chúng ta phải bóc tách sự thật? - Tại sao về mặt tâm lý, gọi tên sự thật ra ngay lại khiến cho người ta phản cảm? - Tại sao sự-thật-phải-thật-sự được bóc tách từng lớp, từng lớp một? Hãy tưởng tượng một hình tượng như thế này, sự thật bị bọc ở trong nhiều lớp chồng xếp lên nhau giống như chúng ta bọc lại, theo nghĩa đen. Ví dụ bạn bọc một chiếc điện thoại lại, bạn sẽ quấn giấy một lớp, quấn thêm một lớp khác, quấn thêm một lớp khác nữa, quấn cho đến lúc mà cái điện thoại này không còn nhận ra được nữa, chỉ giống một mớ giấy cuộn. Sự thật trong bạn được bọc trong rất nhiều lớp như thế, có chống sốc, chống va đập, chống nước, chống bụi... sao cho chúng ta cứ việc đưa lời nói dối ra bảo vệ cho hành động của mình. Thứ hai, trong tư duy bóc tách, lại phải tránh thói phán xét. Thói phán xét sẽ khiến bạn hiểu nhầm sâu sắc và áp đặt các thiên kiến lên người khác, thậm chí bạn có nỗ lực biến sự hiểu nhầm của mình thành sự thật về người khác. Phán xét kéo lệch khỏi sự-thật, và trong mọi nỗ lực bóc tách, tâm tình sẽ càng đi lệch khỏi vấn đề. Thứ ba, tư duy bóc tách yêu cầu bạn phải tin rằng: Sự thật luôn nằm sau điều được nói ra. Thật ra mọi khoa học đều đặt nền tảng trên một thái độ tương tự. Mọi khoa học đều cho rằng động lực của những hiện tượng mà ta thấy nằm sâu trong những ta không-thể-thấy. Nhà vật lý tin rằng “lực” hoặc “năng lượng” là động lực của các hiện tượng vật lý. Nhà sử học tin rằng những quy luật lịch sử chi phối các sự kiện và kiến tạo nên xã hội qua các thời kỳ. Nhà hóa học cho rằng phản ứng ở cấp độ phân tử quyết định những tương tác giữa các chất… Và theo đó, nhà tâm lý học tin rằng những hiện tượng tâm lý luôn có một động lực sâu thẳm hơn, động lực này mới là sự thật, còn cái biểu hiện ra thành cảm xúc kia chỉ là vỏ ngoài, không đáng tin, luôn thay đổi. Khi bạn sử dụng phương pháp bóc tách, bạn sẽ kiểm nghiệm được điều ấy không khó khăn gì. Thứ tư, tư duy bóc tách đòi hỏi bạn hiểu các biểu tượng và biết đâu là các biểu tượng cốt lõi. Bạn đã biết rằng mọi thứ ta “triệu hồi” trong lời nói dối đều là các biểu tượng dùng để đánh lừa và dẫn lối nhận thức. Nhưng mỗi lời nói ra đều viện đến các biểu tượng khác nhau, vậy đâu là biểu tượng trọng tâm, biểu tượng “sau chót”, lớp áo giáp cuối cùng của lời nói dối? Có ba lý do khiến bạn không hiểu được các biểu tượng: (i) bạn quá không muốn hiểu người khác; (ii) bạn chưa quen và chưa có kỹ năng bóc tách; (iii) người nói dối đưa ra các biểu tượng giả. Thứ năm, đôi khi bạn phải chấp nhận lời nói dối của người khác ở một mức để duy trì quan hệ. Bình thường những mối quan hệ trong cuộc sống đôi lúc phải duy trì theo một dạng khá hình thức, giả dối. Bạn phải cho họ tiếp tục mơ mộng và ảo tưởng, giống như thể là cho con ngựa ăn cỏ, cho mèo ăn thức ăn mèo, cho hổ báo ăn thịt sống, đó chỉ là để chúng tiếp tục tồn tại. Lời nói dối không ngẫu nhiên tồn tại, nó có chức năng của nó. Chí ít, nó là hiện thân của ba thế lực: những lời hứa hão, tình yêu thương cửa miệng và định kiến độc ác. Cũng có khi con người chỉ muốn bày tỏ một cảm xúc để giải tỏa những ức chế trong nhiều ngày, bạn biết đó chỉ là mượn chuyện mà giải tỏa cảm xúc, bạn vẫn phải hùa theo. Ví như có một người hớt hải nói với bạn rằng: “Trời ơi, em lo quá! Lương tháng này tự nhiên em bị trừ một khoản rất là lớn, em không biết phải làm gì”. Có thể, để duy trì quan hệ, bạn sẽ phải cho họ tiếp tục lo lắng như thế. “Eo ơi chết thật, thế bây giờ làm thế nào?” Bạn phải tỏ ra đồng cảm. Bạn cũng phải “nói dối”. Thứ sáu, hãy nhớ thái độ của người có tư duy bóc tách: đối diện với thế giới của lời nói dối, chứ không đối diện với một con người dối trá. Một người nói dối, thì đó là vì thói quen nói dối và bao nhiêu những biểu tượng lừa dối nơi đời sống xâm nhiễm anh ta, chứ anh ta không phải là kẻ dối trá. Nếu bạn bóc tách ai, hãy giúp người đó gạt bỏ thói nói dối, giúp cho họ có khả năng tư duy về chính mình, có thể cân nhắc, lựa chọn, trả giá, chịu trách nhiệm và có thể phục hồi những phẩm giá và lòng chân thành trong người đó. Xua đi mây mờ, trăng sẽ sáng lại, đúng như câu nói của cổ nhân: “Vén mây, thấy trăng”. Khi bạn bắt đầu thực hành bóc tách sự thật, bạn chỉ cần bóc tách cho khoảng 10 đối tượng trở lên là bắt đầu có một tư duy bóc tách thật sự. Trong quá trình thành thạo việc bóc tách tâm lý của người khác, sẽ nảy sinh một loại tư duy chuyên sản xuất các ý niệm bóc tách. Thật vậy, dần dần, khi đã quen bóc tách người ta, bạn bắt đầu có một khu trí óc chuyên sản xuất loại tư duy bóc tách. Điều đó cũng như khi bạn quen mặt chữ và viết thường xuyên, não bạn sẽ có hẳn một khu vực, một loại tư duy dành cho việc viết. Đó chính là lúc để nhắc lại, bạn không đối diện với con người, bạn đối diện với lời nói dối.

Bạn có bao giờ cảm thấy cuộc đời chỉ toàn những điều dối trá? Con người ta đối xử với nhau, trong những đối thoại hằng ngày, bạn sẽ đôi lúc cảm thấy: “Ôi, sao chẳng có tí chân thật nào từ tấm lòng cả, toàn giả dối!” Vậy thì chúng ta cùng nhau khám phá sự thật của những lời nói dối thông qua vài thông điệp mà bản thân mình đã rút ra được qua quyển sách Vạch mặt thiên tài nói dối của Oopsy. Trước hết, Oopsy không phải là một tác giả mà là “một cộng đồng gồm những người đam mê tâm lí học và tâm lí học trị liệu. Oopsy là một dự án đưa những tác phẩm kinh điển về tâm lí học và tâm lí trị liệu đến cho người Việt. Oopsy là một nỗ lực cho ra đời những cuốn sách tâm lí học và tâm lí trị liệu đến cho người Việt” (trích dẫn từ quyển sách Vạch mặt thiên tài nói dối). Ngoài cuốn sách này thì mình muốn giới thiệu đến cho độc giả nhiều quyển sách của nhà Oopsy: - Đốn Tim Chàng - How To Love - Biết Đúng Biết Sai Thiên Tài Logic - Ngay Bây Giờ Trực Giác Sẽ Giúp Bạn Sắc Bén - Tôi Đã Bắt Tình Yêu Lộ Mặt Trở về với cuốn sách Vạch mặt thiên tài nói dối, tên của sách cũng đủ giúp chúng ta phần nào hiểu được nội dung mà sách sắp nói đến ở đây là gì. Đó là biểu hiện qua lời nói, phương pháp bóc tách lời nói của đối phương để biết rằng: Liệu họ có đang nói dối không? Nhưng nếu sách chỉ dừng lại ở việc các bước “vạch mặt thiên tài nói dối” thì không có gì đặc biệt. Mà quyển sách còn cho những ta những nhận thức mới, cách nhìn và tư duy mới về “nói dối” Có khi chính chúng ta cũng không biết mình đang nói dối Nói dối là cách mà chúng ta nhận định một đối tượng đang thể hiện suy nghĩ của mình bằng một lớp mặt nạ, một vỏ bọc che giấu sự thật bên trong lời nói ấy. Đó là người nói dối. Nhưng liệu chỉ có bản thân họ nói dối, chúng ta thì sao, có bao giờ bạn cố phủ lên một sự việc bằng những lý do khác nhau không. Ví dụ như trong phần đầu quyển sách, tác giả có đề cập đến một vấn đề như sau. Sếp bắt bạn phải hứa hoàn thành trách nhiệm một cách xuất sắc nhất, ông ấy nói bạn có thể làm được. Và bạn cũng không cần suy nghĩ gì, bạn đồng ý với lời hứa đó, dù rằng bản thân bạn cảm thấy đó là điều không thể. Bạn tìm lý do cho việc đó: “Người khác làm được thì mình cũng sẽ làm được”. Đó chính là lúc bản thân chúng ta đang nói dối. Bạn đã tìm một lý do để thuyết phục bản thân có thể làm được, dù rằng việc đó thật sự có đi quá giới hạn của bạn. Quyển sách giúp chúng ta đối diện với sự thật và khiến bạn phải suy nghĩ kĩ càng rằng: Liệu mình có đang tự dối lòng hay không? Có khi chính chúng ta cũng không biết mình đang nói dối Hay đôi lúc trong cuộc sống, chúng ta rời bỏ chỗ làm hiện tại vì bị áp bức, vì cảm thấy bản thân mình bị khinh thường. Và bạn tìm tới đồng nghiệp với lý do rằng: Em cần một chỗ làm gần nhà, lương hậu hĩnh hơn một chút, em muốn làm nhiều nơi để học hỏi kinh nghiệm. Đó là bạn đang nói dối đó thôi. Chẳng có chỗ làm nào xa khi đó là nơi bạn thích, đó là nơi cho bạn cảm hứng làm việc, không phải cứ làm việc nhiều nơi, không cố định là chúng ta sẽ học hỏi được nhiều điều. Quyển sách này, Oopsy viết với lời văn rất gần với chúng ta trong cuộc sống hằng ngày. Đó đều là những câu truyện, các trường hợp mà các tác giả đưa ra và phân tích để chúng ta thấy rằng: Tận sâu trong trái tim, có những sự thật bị che đậy quá kĩ đến nổi bản thân bạn cũng không biết mình đang nói dối. Nói dối không chỉ đơn thuần là để che giấu Cuốn sách đề cập rất rõ về khái niệm nói dối so sánh và nói dối nhân hóa, ngoài ra còn các định nghĩa khác nhưng mình chỉ nói về cách hiểu của bản thân mà quyển sách đã mang đến. Trước hết nói dối so sánh là để người nói tự đề cao bản thân mình. Và bản chất của nói dối so sánh chỉ có hai dạng là so sánh hơn hoặc so sánh kém, không có so sánh bằng. Ví dụ như khi bạn nói rằng: Áo này của bố đắt hơn của con đấy ạ! Vậy thực chất trong suy nghĩ và tận cùng ý nghĩa của lời nói đó là bạn đang tự đề cao lòng hiếu thảo của bạn, bạn đang hạ thấp giá tiền của chiếc áo bạn mặc để nâng giá trị của mình lên. Ngoài lòng hiếu thảo còn ẩn chứa “sự khoe mẽ” về hiểu biết của bạn. Bạn hiểu biết về các loại quần áo, hiểu về tính chất và giá cả của chúng. Đấy là một ví dụ về nói dối so sánh. Nói dối không chỉ đơn thuần là để che giấu Nói dối nhân hóa là lời nói dối để hạ bệ đối phương của bạn. Hoặc bạn là người đã từng một lần nghe lời nói dối đó ít nhất một lần trong đời. Sau này, bạn sẽ biết thật chất việc nói dối ấy là một ý nghĩ xấu, một cách hành xử thiếu tôn trọng người khác. Ví dụ một người bạn đeo một chiếc đồng hồ Rolex giá trị nói với bạn của anh ta rằng: “Đồng hồ Việt Nam Vô địch này trông đẹp quá đi, nước mạ vàng rất sinh động”. Thực chất đây không phải là một lời khen đơn thuần, sau khi nói câu ấy chắc hẳn anh chàng kia phải có trong đầu ý nghĩ rằng: “Cái thằng đấy đeo đồng hồ đểu mà cứ tưởng là hay”. Đấy là nguyên văn mà Oopsy đã viết, không phải mang tính dè biểu mà ở đây còn muốn nhấn mạnh tác hại của việc nói dối này. “Lời nói dối so sánh và nhân hóa có một sức mạnh ghê gớm so với tất cả những loại nói dối khác: Khi tích lũy đủ sẽ tạo nên một nhân cách giả dối nơi bạn.” Lời kết Đó là những bài học mà bản thân mình đúc kết được qua phần đầu của quyển sách, theo góc nhìn của mình thì quyển sách phù hợp đọc để giải trí và suy ngẫm những điều trong cuộc sống mà trước đó mình chưa hề nghĩ đến. Đọc Vạch mặt thiên tài nói dối, mình cảm thấy bản thân mình đã sống thật lòng hay chưa, đã đủ tinh tế trong lời ăn tiếng nói hay chưa? Có đôi lúc sách sẽ hơi khó hiểu dù rằng từ ngữ mà Oopsy viết không hề mang tính sâu xa, hay cao siêu gì cả. Mình tin chắc bạn sẽ cảm thấy thú vị đối với cuốn sách và những bài học từ Vạch mặt thiên tài nói dối.

Lời nói dối chỉ đáng sợ khi không ai biết sự thật nằm ở đâu, cả kẻ nói và người nghe. Lời nói dối chỉ thao túng khi không ai biết làm sao để biết được sự thật, cả người nghe và người nói. Lời nói dối sẽ bị bóc tách khi bạn dám đối mặt với con-người-trần-trụi và đau-khổ trong bất kì ai. Có một câu nói vui thế này, “sống bao lâu không bằng diễn bao sâu”. Trong sân khấu cuộc đời, có nhiều người tuy không phải là diễn viên, tuy không được ai trả cát-sê nhưng họ vẫn có trong mình một niềm đam mê diễn xuất bất tận. Khi đang trong vai diễn, họ không phải là con người thật của chính họ, và cứ thế nói như thể đúng rồi, nói dối như Cuội khiến bao nhiêu người khác vô tình trở thành nạn nhân trong vở kịch của họ. Chắc hẳn rằng trong cuộc đời bạn đã gặp không ít “thiên tài diễn xuất”, “thiên tài nói dối” kể trên tới nỗi ngán ngẩm và không biết tin đâu là thật đâu là hư giữa vạn người dưng? Hậu quả để lại sau những lời nói dối là những tổn thương khó lành, hay những sự thật đắng lòng đến khó chấp nhận được. “Vạch mặt thiên tài nói dối” của nhóm tác giả Oopsy sẽ trang bị cho bạn một bộ bí kíp để vạch trần những xảo thuật của các thiên tài nói dối, hay góp phần hạ màn những vở kịch của những kẻ thích diễn sâu. Trong quyển sách, bạn sẽ được hướng dẫn phương pháp bóc tách lời nói, bóc tách con người như gỡ từng lớp củ hành tây để tìm ra cái lõi của sự thật. “Ví dụ một trường hợp bạn sống chết quyết định lấy một cô bé bị tật ở chân, khuôn mặt thì vô cùng xinh đẹp, nhà rất giàu có làm vợ. Bạn nhất quyết lấy cô gái này. Bố bạn nghe thế đổ bệnh luôn, ốm nằm nhà, rồi ông nói với bạn: – Con ạ, bố thương con lắm, mà bố thấy con quyết định sai lầm, bố không làm sao nói cho con hiểu. Con còn trẻ, con không hiểu được, lấy một người vợ tật nguyền là sai lầm đến thế nào đâu. Nguyên tắc bóc tách đòi hỏi chúng ta phải nghĩ: Lời nói đó là nói dối, bố không lo cho con, bố lo cho bố thì đúng hơn, bố lo cho danh dự gia đình, bố không lo cho các con, bố sợ người ta nói: “Thằng con trông đẹp trai sáng láng lại đi lấy một cô vợ tật nguyền.” Tất cả những gì bố bạn tin đấy là sự thật, sự tốt đẹp: Nào là những tiêu chuẩn, rồi “không nên lấy một cô vợ tật nguyền”, “thương cho con”, v.v.. tất cả những gì ông bố đang tin và nghĩ là ông đang có cảm xúc đấy thật thì đều là giả. Cái mà bố bạn không ý thức thật rõ rất có thể là lòng hám danh, là nỗi sợ quần chúng, nỗi sợ những dư luận, một nỗi sợ nào đấy tồn tại ở trong lòng, sợ đến mức phát bệnh. Và chính nỗi sợ đấy gây ra bệnh, chứ không phải là việc con đòi cưới gây ra bệnh. Đấy là trạng thái nói dối mà người ta hay phạm vào nhất, còn trạng thái chủ động nói dối với ý thức là mình đang nói dối thì chúng ta sẽ xếp vào hàng khác.” Có mấy ai trong chúng ta trưởng thành mà không trải qua những tổn thương? Bạn có dám trưởng thành? Bạn có dám hiểu thấu mọi sự thật nằm sau những lời nói tưởng như vô hại nhất đến hấp dẫn nhất? Bạn có dám nhìn rõ những điều sâu thẳm và đen tối trong những người bạn yêu thương? Hãy tìm đọc “Vạch mặt thiên tài nói dối” để sống khôn ngoan và thông minh hơn, để mạnh mẽ hơn trước những người luôn chực chờ làm tổn thương bạn.