Vững Tâm Bền Chí Ắt Thành Công Reviews

Thông qua cuốn sách Vững tâm bền chí ắt thành công (Grit), nhà tâm lý học hàng đầu Angela Duckworth sẽ chỉ ra cho bất cứ ai đang vươn tới thành công – dù là phụ huynh, học sinh, giáo viên, vận động viên hay doanh nhân – rằng, bí quyết để đạt được thành tựu rực rỡ không phải là tài năng mà là sự kết hợp lạ kỳ giữa đam mê và kiên trì, thứ mà cô gọi là “vững tâm bền chí”.

Từ nhỏ tới lớn, chắc hẳn chúng ta đã rất nhiều lần nghe tới hai chữ: “Thiên tài”. Trong các câu chuyện dân gian Việt Nam, thuật ngữ “thiên tài” xuất hiện dưới hình thức những con người tài năng mà chúng ta vẫn thường gọi là “Trạng”, như Trạng Quỳnh, Trạng Tí, Trạng Hiền,....

Nhiều người trong chúng ta vẫn thường hay so sánh giữa thiên tài với người bình thường, giữa tài năng của người này với người khác, hay chỉ đơn giản là so sánh ai giỏi hơn ai. Và đôi khi, nhiều người lại có xu hướng đặt “thiên tài” là một tiêu chuẩn để so sánh và đánh giá trình độ của người đối diện. Dĩ nhiên, mọi sự so sánh trong trường hợp này đều là khập khiễng. Tiêu biểu cho hành động này chính là sự kỳ vọng quá lớn của nhiều phụ huynh đối với con em của mình. Bạn có điểm số đứng trong top 10 của lớp, nhưng bạn vẫn sẽ là nỗi thất vọng của phụ huynh, bởi “con nhà người ta” là một thiên tài và có điểm số cao thứ nhất trong top 10 đó. Cực đoan hơn, nhiều bậc cha mẹ có một suy nghĩ rằng, “trí tuệ yếu kém” của con em của họ sẽ cản trở đứa trẻ ấy trên con đường đi đến thành công chỉ bởi vì cậu bé ấy không thông minh bằng Einstein.

Câu chuyện trên không hề hiếm gặp trong thời buổi ngày nay, khi sự kỳ vọng về một “trí thông minh thiên tài” mà các bậc phụ huynh đặt lên con em mình đã vô tình trở thành nếp suy nghĩ ăn sâu vào trong nhận thức của họ. Hệ quả là có rất nhiều em học sinh cấp 1 đã bị gù lưng chỉ bởi vì em đã phải cõng trên lưng mình một “chiếc cặp quá nặng”. Chiếc cặp ấy không chỉ chứa những cuốn sách mà em phải soạn theo thời khóa biểu, nó mang theo cả những kỳ vọng “đôi khi quá viển vông” mà bố mẹ đã gửi gắm vào em.

Điểm chung của những người thành công: Họ là những người bền bỉ hiếm có

Hãy thử nhìn vào một số ngành và lĩnh vực trong cuộc sống, ví dụ như các ngành kinh doanh, nghệ thuật, thể thao, báo chí, học thuật, y tế, luật pháp,..., và thử đặt một số câu hỏi sau:

Ai là người đứng đầu trong lĩnh vực của đó? Họ trông như thế nào? Theo bạn, điều gì khiến họ trở nên đặc biệt?

Chắc chắn những người thành công trong lĩnh vực của họ đều có những tố chất riêng và có tính đặc thù với ngành. Ví dụ, nhiều doanh nhân chia sẻ họ luôn phải chuẩn bị sẵn tâm lý cho việc rơi vào vòng khủng hoảng của các rủi ro tài chính: “Bạn phải có khả năng đưa ra những quyết định với giá trị lên tới vài triệu đô-la mà tối vẫn có thể ngủ ngon”. Tuy nhiên, điều này dường như nằm ngoài sự quan tâm của những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Các nghệ sĩ lại đề cập nhiều đến những động cơ cho sự sáng tạo: “Tôi thích làm ra thứ gì đó. Tôi không biết tại sao nhưng tôi thực sự rất thích”. Ngược lại, những người làm việc trong lĩnh vực thể thao lại nhắc đến một loại động cơ khác, đó là được trải nghiệm cảm giác là người chiến thắng trong cuộc chơi: “Người chiến thắng thích đối đầu với người khác. Người chiến thắng ghét thất bại”.

Tuy nhiên, ngoài những động cơ rất đặc thù của mỗi ngành, mỗi lĩnh vực, vẫn có những điểm chung nhất định giữa những con người xuất sắc đang dẫn đầu trong ngành và lĩnh vực ấy. Đó mới chính là điều mà chúng ta nên quan tâm hơn cả. Chúng ta vẫn biết rằng, dù là làm việc ở trong bất cứ lĩnh vực nào, những người thành công nhất trước tiên đều phải là những người tài năng và may mắn. Không thể phủ nhận điều này. Nhưng câu chuyện về sự thành công không chỉ dừng lại ở đó. Đã có rất nhiều người được người khác biết đến như một “ngôi sao đang lên”, nhưng bất ngờ từ bỏ giữa chừng hoặc đánh mất sự đam mê trước khi họ kịp nhận ra tiềm năng của mình.

Rõ ràng, điều vô cùng quan trọng nhưng không hề dễ dàng chút nào chính là việc phải tiếp tục đứng lên và tiến bước sau mỗi thất bại. Có rất nhiều người cảm thấy ổn khi công việc diễn ra suôn sẻ nhưng lại dễ bị suy sụp hoàn toàn khi công việc không tốt. Và có một thực tế chúng ta cần biết, đó là những người thành công nhất thường không phải là những người quá xuất sắc ngay từ thuở ban đầu trong sự nghiệp của họ. Nhưng họ khác biệt với những người còn lại ở chỗ họ tiến bộ theo từng ngày, từng tháng, từng năm. Những người thành công luôn có động cơ để nâng cao trình độ. Những người thành công là những người kiên trì và bền bỉ hiếm có.

Tại sao những người thành công lại bền bỉ đến vậy?

Tại sao những người thành công lại kiên trì theo đuổi điều mình quan tâm đến vậy? Bởi vì với đa số những người thành công, kỳ vọng thực tế của họ không bao giờ tương thích với tham vọng. Trong mắt họ, họ chưa bao giờ đủ giỏi. Họ hoàn toàn đối lập với những người dễ bằng lòng. Nói cách khác, họ chưa bao giờ hài lòng về bản thân mình. Mỗi người đều theo đuổi điều mình quan tâm và thấy quan trọng, và chính sự theo đuổi ấy cũng như việc đạt được mục tiêu mới mang lại cảm giác hài lòng. Dù một số việc họ buộc phải làm rất tẻ nhạt, nhàm chán, ức chế, thậm chí đau đớn, họ vẫn không nghĩ đến việc từ bỏ. Đam mê của họ rất bền bỉ.

Tóm lại, dù làm việc ở lĩnh vực nào, người thành công đều có quyết tâm cao. Quyết tâm này thường diễn ra theo hai cách: Một là họ kiên cường và chăm chỉ khác thường, hai là họ biết rất rõ điều mình muốn. Họ không chỉ có quyết tâm. Họ có định hướng. Chính sự kết hợp giữa đam mê và kiên trì đã khiến những người thành công trở nên đặc biệt, giúp họ trở nên khác biệt so với những người còn lại. Họ có sự bền bỉ.

Nỗ lực quan trọng gấp đôi tài năng

Chúng ta vẫn thường xuyên nghe thấy hai từ “tài năng” mỗi ngày trên các phương tiện truyền thông, trên các mặt báo điện tử, từ thể thao đến kinh doanh, từ điện ảnh đến các chương trình truyền hình giải trí,.... Kể cả trên trường chính trị cũng xuất hiện những “chính trị gia tài năng”. Có quá nhiều nội dung đề cập đến tài năng. Có lẽ khi ai đó đạt được một thành tích đáng để viết báo, báo chí sẽ liên tục tung hô rằng người ấy có “tài năng” xuất chúng.

Tuy nhiên, nếu quá coi trọng tài năng, chúng ta sẽ vô tình xem nhẹ mọi yếu tố khác. Nó giống như chúng ta đang bỏ qua mọi yếu tố khác và mặc định coi rằng chỉ cần có tài năng thì chắc chắn chúng ta sẽ thành công trong một lĩnh vực nào đó. Thực tế chứng minh điều này không hoàn toàn đúng. Ví dụ, hãy so sánh Hillary Clinton và Bill Clinton. Cả hai đều là những diễn giả xuất chúng. Tuy nhiên, trong khi Bill Clinton là nhà chính trị gia bẩm sinh thì Hillary lại phải cố gắng rất nhiều trong vai trò này. Hillary thực sự là một người đầy nỗ lực. Nếu tìm hiểu sâu, bạn sẽ thấy có một điều hiển nhiên rằng Hillary sẽ không bao giờ có thể giỏi bằng chồng mình. Bà xuất chúng vì bà nỗ lực chứ không phải nhờ tài năng bẩm sinh. Sự so sánh giữa hai siêu sao bóng đá thế giới Cristiano Ronaldo và Lionel Messi cũng có thể được xem xét khi chúng ta muốn làm nổi bật vai trò của sự nỗ lực so với tài năng thiên bẩm.

Trong thực tế, thành tích xuất sắc của con người là sự tổng hòa của rất nhiều yếu tố cá nhân, tuy nhiên mỗi yếu tố đó lại rất đỗi bình thường. Nhưng chính sự bình thường ấy lại là vỏ bọc vô cùng vững vàng.

Thành quả vượt trội thực chất là tổng hòa của nhiều kỹ năng hay các hoạt động nhỏ, mỗi người đã học hoặc va vấp với nó, rồi luyện tập chăm chỉ để trở thành thói quen và tích hợp nó trong một tổng thể nhất định. Không có gì bất thường hay siêu đẳng trong những hành động này, chỉ là các kỹ năng và những hành động ấy được thực hiện nhất quán và chính xác, điều đó đã tạo nên sự xuất sắc.

Không thể phủ nhận rằng tài năng có lẽ là một lời giải thích thỏa đáng nhất đối với thành công của một người nào đó. Tài năng là “một cái gì đó” vô hình ẩn phía sau thành quả, là thứ giúp cho “người xuất sắc” khác biệt so với những người còn lại. Đa số chúng ta không thể nào giải thích nổi tại sao một vận động viên thể thao, một nghệ sĩ đàn piano, một doanh nhân trên thị trường tài chính hay một ai đó lại có thể làm được những điều đáng kinh ngạc, và rồi chúng ta đều có xu hướng đi tới hướng kết luận: “Họ có tài!”. Nói cách khác, khi không được chứng kiến quá trình rèn luyện và va vấp để trở nên xuất sắc của một người nào đó, chúng ta thường mặc định người ấy thành công nhờ “bẩm sinh”. Điều này không hoàn toàn đúng nhưng cũng không quá khó hiểu. Chúng ta đơn giản chỉ đang nhìn thấy “bề nổi” của “tảng băng chìm” mà thôi.

Nhà triết học nổi tiếng Nietzsche đã từng viết: “Khi mọi thứ hoàn hảo, chúng ta không bao giờ hỏi tại sao. Lúc đó, chúng ta chỉ hân hoan với hiện tại như thể có phép lạ nhấc bổng chúng ta lên khỏi mặt đất”. Triết lý này đúng khi chúng ta xem xét về vai trò của nỗ lực trong mối tương quan với tài năng bẩm sinh. Không ai có thể nhìn thấy người nghệ sĩ dốc sức tập luyện để hiểu tại sao họ lại có thể “trở nên như vậy”. Chúng ta biết Mỹ Tâm là một ca sĩ xuất chúng, biết cô có một giọng hát hay và khỏe, nhưng có lẽ không ai trong chúng ta lại muốn ngồi ở phòng tập luyện để xem cô ấy luyện giọng và trở thành một ca sĩ chuyên nghiệp như thế nào. Chúng ta muốn tin rằng Mỹ Tâm được sinh ra để đứng trên sân khấu theo cái cách mà chẳng ai trong chúng ta làm được. Đơn giản vì chúng ta luôn thích sự hoàn hảo, thích những điều kỳ diệu hơn sự thật tầm thường.

Nhưng tại sao lại như vậy? Lý do gì khiến chúng ta suy nghĩ thiển cận rằng Mỹ Tâm không cần rèn luyện mà vẫn có thể trở nên xuất sắc đến thế?

Đừng quá đề cao tài năng mà đánh giá thấp sự bền bỉ

Chính sự phù phiếm và yêu bản thân của chúng ta đã khuyến khích thái độ sùng bái tài năng. Nói cách khác, việc quá đề cao tài năng bẩm sinh cho phép chúng ta “buông cần câu”. Nó cho phép chúng ta thư giãn với hiện tại. Điều này thường xuyên xảy ra trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, khi chúng ta thường vô tình đánh đồng tài năng với thành công.

Vậy đỉnh cao thực sự là gì?

Người đạt được đỉnh cao là người “tư duy tích cực theo một hướng”, sử dụng mọi thứ làm phương tiện, luôn quan sát kỹ càng đời sống nội tâm của bản thân và của những người khác, nhìn thấy mô hình và động cơ ở mọi nơi, người không bao giờ ngừng kết hợp những gì sẵn có.

Thế còn tài năng thì sao? Đừng nên nói quá nhiều về tài năng hay năng khiếu bẩm sinh. Chúng ta có thể kể ra rất nhiều cái tên xuất sắc trong nhiều lĩnh vực, song đó không phải là tài năng. Họ đã đạt đến trình độ mà chúng ta vẫn gọi là “thiên tài”. Tất cả những con người ấy đều có sự nghiêm túc của một người làm việc hiệu quả. Họ biết thiết lập những thành tố riêng lẻ một cách phù hợp trước khi biến nó trở thành một tổng thể tuyệt vời. Họ muốn bắt đầu từ những việc nhỏ, bởi họ tìm thấy niềm vui khi làm tốt chúng. Họ cũng không bận tâm quá nhiều về một tổng thể sáng chói.

Hai phương trình dưới đây có thể giải thích cách chuyển tài năng thành thành công:

Tài năng x Nỗ lực = Kỹ năng

Kỹ năng x Nỗ lực = Thành công

Tài năng cho biết bạn cần mất bao lâu để cải thiện kỹ năng khi đầu tư nỗ lực. Thành công là điều xảy đến khi bạn nắm được kỹ năng và sử dụng nó. Lý thuyết này cho rằng khi bạn xem xét các cá nhân trong những hoàn cảnh giống nhau, mức độ thành công của mỗi người sẽ phụ thuộc vào hai yếu tố, đó là tài năng và nỗ lực. Tài năng – mức độ chúng ta cải thiện kỹ năng nhanh đến đâu – có ý nghĩa rất lớn, nhưng nỗ lực lại có ý nghĩa cao gấp đôi chứ không phải là như nhau. Nỗ lực tạo nên kỹ năng và đồng thời nỗ lực làm cho kỹ năng trở nên hiệu quả.

Bền bỉ có sẵn trong gen của chúng ta hay không?

Đối với câu hỏi này, Angela Duckworth có một câu trả lời ngắn và một câu trả lời dài. Câu trả lời ngắn là: Một phần. Câu trả lời dài là: Chuyện ấy phức tạp hơn nhiều. Tính bền bỉ, tài năng và tất cả những nét tính cách khác liên quan đến thành công trong cuộc sống chịu ảnh hưởng của di truyền và trải nghiệm. Và không chỉ có một loại gen duy nhất tạo nên tính cách bền bỉ hoặc các đặc điểm tâm lý khác ở con người.

Qua thời gian, chúng ta biết bài học cuộc sống là điều chúng ta không quên và thích nghi để phù hợp với đòi hỏi ngày càng cao của hoàn cảnh. Rõ ràng, cách suy nghĩ và hành động mới đã trở thành thói quen. Rồi đến một ngày, chúng ta còn không thể nhớ nổi sự non nớt của chính mình. Chúng ta đã thích nghi. Sự thích nghi đã trở nên bền lâu và cuối cùng, nó trở thành đặc điểm nhận dạng của chính chúng ta. Quan điểm của chúng ta về các tuýp người cũng sẽ thay đổi theo. Chúng ta trưởng thành, và tính bền bỉ cũng sẽ lớn theo quá trình chúng ta trưởng thành vậy. Tính bền bỉ của chúng ta thay đổi vì nó là một chức năng của kỷ nguyên văn hóa mà ở đó chúng ta lớn lên, đồng thời chúng ta cũng sẽ trở nên bền bỉ hơn khi nhiều tuổi hơn. Tuy nhiên, những tính chất này không hoàn toàn cố định vì trong thực tế, tính bền bỉ linh hoạt hơn chúng ta nghĩ nhiều.

Những trụ cột tâm lý chung của người bền bỉ đột phá

Có 4 trụ cột.

Thứ nhất là sự hứng thú. Đam mê bắt đầu bằng sự yêu thích đối với việc bạn làm. Tất cả những người bền bỉ đều có một số khía cạnh của công việc mà họ không thích bằng những người khác, tuy nhiên, họ bị thuyết phục bởi sự nỗ lực nói chung và thấy điều đó có ý nghĩa. Nhờ đam mê và tính tò mò của trẻ con, họ sẵn sàng thốt lên: “Tôi thích những gì tôi làm”.

Tiếp theo là khả năng rèn luyện. Một cách thể hiện đức tính kiên trì là nguyên tắc cố gắng làm tốt hơn mỗi ngày, hôm nay làm tốt hơn hôm qua. Do đó, sau khi bạn phát hiện và quan tâm hơn tới việc gì đó, bạn phải toàn tâm toàn ý luyện tập đến mức thành thục. Bạn phải loại bỏ mọi điểm yếu của mình, làm đi làm lại nhiều lần, ví dụ nhiều giờ trong ngày, hết tuần này đến tuần khác, tháng này sang tháng khác, năm này qua năm khác. Bền bỉ đánh bại tính tự mãn. “Dù mất bao nhiêu thời gian, tôi cũng vẫn muốn nâng cao trình độ!” là điệp khúc của tất cả những người bền bỉ, cho dù sự hứng thú cụ thể của họ là gì và cho dù họ có xuất sắc đến mức nào.

Thứ ba là mục đích. Cho dù đam mê có lớn đến đâu thì niềm tin của bạn vẫn là yếu tố quyết định. Đối với hầu hết mọi người, hứng thú mà không có mục đích cũng không thể duy trì lâu dài. Do vậy, bạn cần xác định công việc là sự hứng thú của cá nhân và đặt nó trong mối quan hệ cân bằng với những vấn đề khác. Đối với một số ít người, mục đích được phát hiện sớm nhưng đối với nhiều người, nó chỉ xuất hiện và phát triển sau khi họ hình thành sự hứng thú và nhiều năm thực hành có nguyên tắc.

Cuối cùng là hy vọng. Hy vọng là một cách để trở nên kiên trì. Từ lúc bắt đầu cho đến khi kết thúc, điều quan trọng là học cách tiến lên ngay cả khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn và ngay cả khi chúng ta còn nghi ngờ. Tại nhiều thời điểm, ở nhiều mức độ, chúng ta có thể gục ngã. Nếu chúng ta từ bỏ, phẩm chất bền bỉ sẽ tan biến. Nếu chúng ta đứng dậy, phẩm chất ấy sẽ được nuôi dưỡng và phát triển.

Kết

Nếu bạn cho rằng thiên tài là những người có khả năng làm được những điều vĩ đại trong cuộc sống mà không cần phải cố gắng thì bạn không phải là thiên tài, tôi cũng không phải là thiên tài và có thể những người thân thiết của chúng ta cũng không ai là thiên tài cả. Chỉ có những người như Einstein (lĩnh vực vật lý), Mozart (lĩnh vực âm nhạc), Napoleon (lĩnh vực quân sự) hay Usain Bolt (lĩnh vực thể thao) mới là thiên tài mà thôi.

Nhưng nếu bạn cho rằng thiên tài là những người có khả năng làm được những điều vĩ đại cho cuộc sống tươi đẹp này bằng tất cả sự đam mê, sự nỗ lực và tính kiên trì thì chúng ta đều có thể trở thành một thiên tài. Không cần xuất chúng như những con người vĩ đại trong lịch sử loài người, chúng ta là thiên tài vì đơn giản là chúng ta đã tạo ra được những giá trị tốt đẹp cho cuộc sống này bằng chính sự cố gắng và tài năng của mình.

Thông qua Vững tâm bền chí ắt thành công, Angela Duckworth sẽ giúp chúng ta đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi quan trọng về mối liên hệ giữa sự bền bỉ với thành công trong sự nghiệp của chính bản thân mình. Làm thế nào để đạt được cái mà Angela gọi là ”vững tâm bền chí”? Làm thế nào để giữ được sự “vững tâm bền chí” ấy đến suốt đời? Chúng ta cần phải rèn luyện bao nhiêu là đủ? Rất nhiều câu hỏi vẫn còn đang chờ bạn tìm câu trả lời. Hãy khám phá chúng ngay bây giờ bằng việc mở những trang sách đầu tiên của Vững tâm bền chí ắt thành công.

Tác giả: DO

Hình ảnh: DO

______________

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy

Bạn đam mê viết lách, yêu thích đọc sách và muốn lan toả văn hoá đọc tới cộng đồng của YBOX.VN? Đăng ký để trở thành CTV Bookademy tại link: http://bit.ly/bookademy_ctv

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ “Tên tác giả - Bookademy”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.