Trở Về Nơi Hoang Dã - Trang Nguyễn Reviews

Thiên nhiên, từ trước tới nay, vẫn luôn là vấn đề cần được quan tâm. Vụ cháy rừng Amazon xảy ra cách đây không lâu hay băng tan với tốc độ khủng khiếp ở Bắc cực giống như một hồi chuông cảnh tỉnh về thái độ thờ ơ và vô trách nhiệm của con người với thiên nhiên. Vấn đề môi trường đã được đặt ra từ rất lâu nhưng vẫn chưa có giải pháp tích cực, để rồi mỗi một năm trôi qua, chúng ta lại phải chứng kiến những thảm họa đến từ thiên nhiên, những hậu quả đau lòng do chính sự tàn nhẫn của loài người gây nên. Trở về nơi hoang dã là một cuốn sách nhỏ nhưng sẽ gây tác động mạnh mẽ tới mỗi người đọc, tác động tới ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường và lòng yêu thiên nhiên. Bởi vì, tác giả Trang Nguyễn, một nhà bảo tồn động vật học sẽ thắp lên tình yêu thiên nhiên trong trái tim mỗi chúng ta.

Trang Nguyễn là một cô gái Việt Nam có vóc dáng nhỏ bé nhưng nghị lực phi thường và vô cùng mạnh mẽ. Cũng bởi do tính chất công việc, cô gái ấy buộc phải rắn rỏi để có thể theo đuổi được đam mê của mình. Những bài nghiên cứu đồ sộ, chuyến đi thực địa, hay thực tập ở trạm kiểm lâm đều là những câu chuyện rất riêng, những suy nghĩ cá nhân. Nhờ sự trải nghiệm cùng những dòng chia sẻ rất thật đó, chúng ta sẽ bước chân vào thế giới của những nhà bảo tồn động vật học và khám phá một khung trời mới. Đẹp đẽ nhưng cũng đầy khó khăn, thử thách.

1. Madagascar - ước mơ từ ngày nhỏ.

Hồi còn thơ bé, chắc hẳn mỗi người đều có cho mình một ước mơ riêng. Có người mơ làm bác sĩ, cũng có người ôm giấc mơ về nơi lấp lánh ánh đèn sân khấu. Dù ngây ngô nhưng giấc mơ thuở bé luôn có tác động mạnh mẽ tới định hướng tương lai của mỗi con người. Đôi khi, nó còn là sự lựa chọn tuyệt vời nhất dành cho chúng ta. Với Trang, chị bắt đầu ước mơ về những cánh rừng, những loài thực vật và động vật từ một cuốn sách.

“Ngày còn nhỏ, mẹ tặng tôi một quyển sách rất dày, màu xanh lá cây có những hình vẽ rất đẹp về các loài thực vật trên thế giới. Có lẽ bây giờ mẹ tôi cũng quên cuốn sách ấy rồi, nhưng tôi vẫn còn nhớ mãi cảm giác mở cuốn sách bìa cứng ấy ra và đi lạc vào thế giới của những loài cây”

Trong rất nhiều loài thực vật được ghi chép, tác giả khi còn là một đứa trẻ ngày đó, không hiểu sao ấn tượng nhất với cây baobab. Sự ấn tượng không chỉ trong ngày một ngày hai mà dường như đã in đậm vào tâm trí, dẫn lối cho những tưởng tượng tuyệt vời về tương lai.

“...tôi đã từng tưởng tượng mình ăn mặc như những nhà thám hiểm thường thấy trên ti vi, đầu đội mũ cứng, mặc quần áo kaki trắng ngà và đôi giày chuyên dụng. Tôi tưởng tượng ra mình đang đứng trước cây baobab, sờ vào vỏ cây thô cứng, áp tay vào thân cây mát rượi và ngước mắt lên nhìn ánh mặt trời chói chang của vùng đất châu Phi”

Trí tưởng tượng của một đứa trẻ luôn phong phú và sinh động giống như vậy. Những đoạn hình ảnh ngắt quãng đó giống như một bộ phim tua chậm, theo năm tháng cứ lặp đi lặp lại trong trí nhớ của cô gái trẻ và trở thành sự thúc đẩy cô đi theo con đường hiện tại. 

Và cuối cùng, ước mơ từ những năm tuổi thơ đã trở thành hiện thực khi Trang được đặt chân lên Madagascar nghiên cứu về loài vượn cáo. Không ai có thể nghĩ rằng, chỉ từ một ước mơ con trẻ lại có sức hút mãnh liệt giúp con người hiện thực nó đến vậy. Thậm chí, nó còn là động lực giúp chị vượt qua rất nhiều khó khăn trong công việc. Đầu tiên là “những đêm phải thức đến bốn hay năm giờ sáng trong thư viện của trường, những hôm lo lắng, căng thẳng đến mức bấn loạn khóc ầm rĩ, những hôm phải đạp xe vòng hết thư viện này đến thư viện kia để tìm tài liệu trong thời tiết lạnh cóng...”. Đó là những tháng ngày vất vả học tập tại trường đại học để tiến gần hơn tới mảnh đất Madagascar. Chúng ta đều biết việc học tập vốn không dễ dàng, đặc biệt là trong những môi trường học thuật nghiêm túc. Ngoài ra, trong chuyến đi thực địa, chị cũng gặp vô vàn những khó khăn khác. Dù ở trường có học bao nhiêu lý thuyết, trước mỗi chuyến đi có chuẩn bị bao nhiêu dũng cảm thì vẫn không tránh khỏi những hòn đá ngáng đường. Có lẽ căng thẳng nhất là chuyện mâu thuẫn với chị trợ lí Murielle. Những bất đồng quan điểm và tranh cãi nổ ra khiến cô gái nhỏ một mình bơ vơ nơi xứ người tủi thân đến phát khóc. Rồi rào cản ngôn ngữ với người bản địa hay vấn đề vệ sinh ở khu vực cũng rất đáng nhắc đến.

Cũng nhờ những ngày tháng làm nghiên cứu ở những khu vực nghèo khó này, mà tính cách và lối sống của tôi mới hình thành và để tôi là tôi của ngày hôm nay. Tôi nhận ra rằng, những thứ hào nhoáng mà chúng ta đang theo đuổi trong cuộc sống tất bật, quay cuồng của thành phố thực ra chẳng hề quan trọng đến thế.

“Sử dụng từ “nhà vệ sinh” để chỉ nơi này thì quả là quá xa xỉ... Chỉ có một khoảng rộng bằng hai bước chân được lát xi măng, và một cái hố ở trên nền đất. Tiếng nhóp nhép, lách nhách của nhiều vật nhớt nhát cử động ở phía dưới hố vang lên khiến tôi nhận ra rằng tôi đang chia sẻ “nhà vệ sinh” này với hàng trăm, có lẽ hàng triệu con dòi”

Chỉ tưởng tượng thôi cũng thấy quá sức chịu đựng, nhất là với những người vốn đã quen với cuộc sống đô thị văn minh. Có thể nói, tình yêu của Trang Nguyễn với công việc phải to lớn nhường nào để vượt qua mọi khó khăn về cả vật chất và tinh thần. Tình yêu đó không phải chỉ đủ đong đầy trong những bức hình tươi đẹp mà cực kì mạnh mẽ và nồng nhiệt để đi qua những khắc nghiệt của cuộc sống hiện thực.

Càng đọc cuốn sách, tôi càng nghĩ ước mơ từ ngày nhỏ của tác giả vô cùng hợp với bản thân chị. Lý do đầu tiên khiến tôi nghĩ vậy bởi một nhà nghiên cứu về động thực vật cần có sự quan sát. Và những dòng văn của chị đã thể hiện điều đó. Bất chợt một khung cảnh nào đó cũng đều được thu lại vào tầm mắt như một chiếc máy ảnh sắc nét và ghi lại cụ thể trong cuốn sách. Có thể đó là cảnh sinh hoạt nghèo khó của cư dân bản địa ngay khi chị bước chân tới: “Chỉ cần bước chân ra khỏi sân bay là tôi có thể cảm nhận ngay được sự nghèo đói trên đất nước này: những người ăn xin đứng chờ ở cửa sân bay, những bà mẹ gầy guộc địu con sau lưng, mong chờ nhận được chút tiền từ khách du lịch”. 

Tóm lại, bằng văn phong giản dị và gần gũi, cùng với những câu chuyện rất chân thật của tác giả, cuốn sách đã đưa bạn đọc khám phá một vùng đất mới mẻ. Những kinh nghiệm cá nhân của chị cũng chính là bài học cho mỗi chúng ta. Bài học về sự ấp ủ ước mơ và hoài bão, về khó khăn nhưng chưa từng lùi bước và một trái tim nhiệt huyết với công việc. Mỗi người khi đọc cuốn sách sẽ có những trải nghiệm khác nhau, và tôi tin các bạn cũng sẽ tìm ra cho mình những kinh nghiệm thú vị. Và biết đâu, cuốn sách lại thắp lên tình yêu với ngành bảo tồn động vật cho rất nhiều bạn độc giả thì sao?

Nhưng có một điều tôi biết, và biết rất rõ. Đó là rất nhiều người trong số chúng tôi tự hào vì là phụ nữ, chúng tôi chẳng cần phải là đàn ông để làm một việc gì đó, cũng chẳng muốn trông giống những cô người mẫu trên tivi để được khen được chiều. Chúng tôi không muốn tất cả những người đàn ông chúng tôi gặp trong cuộc sống này vẽ lên những trái tim màu hồng xung quanh chúng tôi, rồi đưa chúng tôi vào một cái hộp định nghĩa nào đó của họ.

2. Thông điệp về thiên nhiên

“Trở về nơi hoang dã” – một tiêu đề mà chỉ cần nghe đến đã gợi mở cho ta về khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ. Trái ngược với một xã hội ồn ào và nhốn nháo của đô thị, Trang Nguyễn lại tìm cho mình về chốn hoang dã, phát hiện những câu chuyện mà không phải ai cũng biết đến. 

Công việc nghiên cứu cùng chuyến đi thực địa trao cho chị cơ hội gặp gỡ những điều đẹp đẽ của cuộc sống, giống như vẻ đẹp của cây baobab mà hồi bé chị hay mơ ước. Hoặc cũng có thể, đó là vẻ đẹp tinh khôi của một buổi sáng trong rừng.

“Buổi sáng sau cơn mưa tầm tã, trời nắng lên thật đẹp. Ánh nắng trong veo xuyên qua mảnh rừng thưa như một dải lụa vàng lấp lánh, lấp lánh”

Những loài động vật cũng hiện lên một cách sống động và mang vẻ đẹp của cuộc sống hoang dã. Không phải là những con vật bị nhốt trong vườn bách thú hay gánh xiếc làm trò giải trí cho con người, mang vẻ mặt chán chường của cuộc sống gò bó sau cũi sắt. Những loài vật đó, khi tự do chốn thiên nhiên hoang dã, thuộc về thế giới của chúng mới chính là lúc chúng đẹp nhất. Đó là những đàn zebu chắc nịch có bướu như lạc đà, các loài vượn cáo mà tác giả đang nghiên cứu. 

“Varika là loài vượn cáo to khoảng cỡ của một chú mèo nhà, bộ lông màu nâu sậm với chiếc đuôi xù dài và đôi mắt linh hoạt màu hổ phách, nổi bật trên khuôn mặt màu tro đen”

Thiên nhiên tươi đẹp là vậy, nhưng điều đáng lưu tâm hơn là nó đang bị hủy hoại từng ngày. Những cảnh thảm khốc mà chúng ta chưa từng nghĩ đến cũng được tái hiện một cách rõ nét. Cứ mãi an nhiên trong ngôi nhà của chính mình, dạo bược trên con phố sầm uất, con người chỉ nhìn thấy sự phát triển của xã hội mà an tâm về điều đó. Họ không biết rằng, thiên nhiên tươi đẹp đang dần dần lụi tàn bởi sự thờ ơ và tàn nhẫn của chính loài người. 

“Con đường uốn lượn qua rất nhiều đồi núi – vốn dĩ phải được bao phủ bởi rừng xanh – và những cánh rừng sẽ đóng vai trò giữ nước, giữ đất, giữ chất dinh dưỡng cho cây trồng xung quanh, nhưng những cánh đồi này chỉ trơ ra một màu đất bạc. Chẳng có gì ngoài một vài bụi cỏ dại, một vài bụi cây khô khốc đang cố mọc lên trên mảnh đất cằn cỗi”

Những cảnh tượng như vậy, dù ít dù nhiều, đều khiến chúng ta cảm thấy đau xót và có chút phẫn nộ. Để rồi từ đó, mỗi người sẽ đặt ra những câu hỏi. Vì đâu mà những cánh rừng xanh bát ngát giờ đây chỉ còn là mảnh đất khô cằn? Và làm thế nào để lấy lại màu xanh tươi đẹp đã từng có ấy?

Đau đớn hơn những mĩ quan bị phá hủy là sinh mệnh của những loài động vật bị đe dọa. Vào những đêm trăng sáng, chúng ta vui vẻ say mê trong vẻ đẹp của nó, nhưng ở một góc khác của thế giới, đó lại là thảm cảnh, là ác mộng của những con thú.

“Ở những nơi khác trên Trái Đất, đêm trăng sáng thật là đẹp, ai cũng có thể ngắm nhìn ánh sáng này mà ngưỡng mộ sự dịu dàng, man mác màu bạc của trăng. Nhưng ở đây, ở lục địa châu Phi này, chúng tôi gọi những đêm trăng sáng như thế là huyết nguyệt”

Bởi vì vào những đêm trăng, lượng tê giác bị giết bởi họng súng tàn nhẫn của con người tăng gấp hai, thậm chí gấp ba lần ngày thường. Xưa kia con người và muôn loài sinh sống với nhau hài hòa tạo nên hệ sinh thái cân bằng. Dần dà, do lòng tham không đáy và sự nông cạn chỉ biết nghĩ cho lợi ích trước mắt mà con người đang tay phá hủy môi trường cũng như cướp đi mạng sống của các sinh vật khác. Vào năm 2013, những tên săn trộm đầu độc nguồn nước tại vườn quốc gia Hwange, một trong những khu bảo tồn động vật lớn nhất châu Phi bằng chất độc kali xyanua khiến hơn 300 chú voi và nhiều loài động vật hoang dã uống nước tại hồ bị giết hại. Việc săn bắn tê giác cũng trở nên ngoài tầm kiểm soát, vận chuyển đi rất nhiều nước trên thế giới. Những con số thống kê đủ để nói lên mức độ nghiêm trọng của sự việc, nhưng dường như chúng ta dễ dàng phớt lờ nó mà quan tâm hơn tới những số liệu của một chiếc smartphone hay một mẫu xe mới ra mắt. 

“Cũng giống như con người, nếu phải trải qua thời gian dài sống trong môi trường căng thẳng, bị cô lập và tách biệt, phải chịu những nỗi đau về cả thể chất lẫn tinh thần thì sẽ phát điên”

Đúng như vậy, đó là câu chuyện của những chú tinh tinh ở đây khi chứng kiến cảnh đồng loại bị giết hại ngay trước mắt. Nó khiến những con còn sống bị tâm thần, mất đi chức năng sống bình thường. Và câu hỏi của Trang Nguyễn vẫn còn day dứt mãi sau khi đọc xong cuốn sách: “Từ châu Á đến châu Mỹ, từ hổ, báo đến các loài linh trưởng, từ những loài động vật bé nhỏ như những chú chim đến loài động vật to lớn như những chú voi... con người chúng ta đang làm gì chúng thế này?”

Con người chúng ta đang làm gì? Thay vì yêu thương, chúng ta giết hại. Thay vì bảo vệ và chăm sóc, chúng ta hủy hoại chúng vì những mục đích ích kỉ. Con người chúng ta, liệu có còn xứng đáng với hành tinh này nữa hay không?

Sự thực là những cánh rừng chẳng quan tâm tôi là nam hay nữ, béo hay gầy, da sạm nắng hay da trắng. Thiên nhiên không đánh giá tôi là người thế nào qua vẻ bề ngoài của tôi, nó nhìn tôi bằng đôi mắt xanh thẳm, và đánh giá tôi bằng hành động của tôi, bằng cách tôi sống và điều tôi làm.

3. Thay lời kết

Chúng ta luôn gọi thiên nhiên một cách đầy trìu mến là Mẹ Thiên Nhiên như lời tri ân tới môi trường sống đang bao bọc, nuôi dưỡng chúng ta hằng ngày. Giống như những đứa con lạc lối, cuốn sách này sẽ là niềm hy vọng đưa con người trở về với tình yêu thiên nhiên vốn dĩ sẵn có trong mỗi người. “Trở về nơi hoang dã” là cuốn sách không quá đồ sộ về mặt nghiên cứu động vật hay thực vật nhưng tình cảm và nhiệt huyết đủ lớn để truyền cho bạn đọc ý thức về việc bảo vệ hành tinh xanh của chúng ta.

Đọc xong cuốn sách, tôi thấy bản thân cần phải có trách nhiệm hơn với môi trường sống xung quanh. Chúng ta không nhất thiết phải là những nhà bảo tồn động vật hoang dã hay nhà khoa học môi trường, nhưng chúng ta có thể góp sức mình vào màu xanh của Trái Đất bằng những hành động nhỏ nhặt như tiết kiệm năng lượng, nguồn nước, không đổ rác bừa bãi hay sống tối giản để hạn chế tối đa rác thải. Tôi cũng thấy rất mừng khi thế hệ trẻ ngày nay ngày càng sống xanh hơn, các dự án về bảo vệ môi trường ngày càng được hưởng ứng. Tuy nhiên, để có thể khôi phục lại những cánh rừng đã mất, những vùng nước trong sạch hay không để một con thú nào chết oan vì nạn săn bắn thì cần cả một quá trình đấu tranh lâu dài và kiên quyết. Nhưng tôi tin con người sẽ làm được và cải tạo một thế giới tươi đẹp giống như câu khuyết danh mở đầu cuốn sách: “Tôi không muốn phải bảo vệ thiên nhiên, tôi muốn tạo ra một thế giới mà thiên nhiên không cần phải bảo vệ”.

--------------------------------------------------