Trò Đùa Của Sự Ngẫu Nhiên - Nassim Nicholas Taleb Reviews

Bạn nghĩ những người thành đạt và giàu có nhờ vào tài trí thiên bẩm, bộ não sắc sảo hay sự nỗ lực chăm chỉ?

Không, không hề. Thực chất, họ chỉ thành công nhờ may mắn mà thôi.

Tại sao?

Cuốn sách Trò đùa của sự ngẫu nhiên (ấn bản thứ 2) sẽ cho bạn biết đáp án. Nó dựa vào thuật toán của sự ngẫu nhiên, được thì được tất hoặc không có gì cả. Hàm chứa trong nó những suy nghĩ mộc mạc gan ruột của tác giả. Không phải một luận thuyết, hay một công trình nghiên cứu.

Theo tác giả nó chỉ nên được đón nhận vì, và với tinh thần giải trí. Trong một tâm thế loại bỏ tất cả những gì nghe giống công việc, loại bỏ những thứ tri thức đi vay mượn, để tạo nên sự riêng biệt cho cuốn sách.

Và điểm đặc biệt trong ấn bản thứ hai này chứa gì khác biệt so với lần một?

1. Sự nghiêng lệch, Bất đối xứng, Phép quy nạp.

Từng nói, việc quan sát vô số nỗi bất hành hiện hữu trong mọi tình huống khiến chúng ta bớt đi sự tự mãn về những lạc thú hiện tại của mình, hoặc không còn ngưỡng mộ hạnh phúc của một người vì trong tương lại biết đâu nó lại thay đổi. Vì tương lai bất định vẫn chưa tới, với vô vàn tương lại khả dĩ có thể xảy ra; và chúng ta chỉ có thể nói một người là hạnh phúc khi đáng tối cao tiếp tục hạnh phúc cho người đó đến cuối đời.

Theo mức độ tiếp nhận sự thay đổi theo thời gian, chúng ta có thể bị che mắt trước những gì xuất giện với sự hỗ trợ của may mắn có thể bị may mắn lấy đi. Đồng thời thì những gì xuất hiện với rất ít sự hỗ trợ của may mắn sẽ có khả năng kháng cự tốt hơn trước sự ngẫu nhiên.

...Tâm lí lao động chăm chỉ và tính kỷ luật kết hợp với nhận thức nhạy bén về rủi ro có thể giúp người ta đạt được một cuộc sống thoải mái. Ngoài việc đó ra, tất cả đều là ngẫu nhiên: hoặc là chấp nhận những rủi ro lớn, hoặc là gặp may mắn khác thường.

Đây là mối liên quan trên góc độ nghiêng lệch, một sự việc dẫu đạt được thành công nhiều lần đến mức nào cũng không quan trọng nếu như cái giá của thất bại quá ngưỡng có thể chịu đựng.

Một trong những sự minh họa về hiệu ứng của sự ngẫu nhiên đối với thứ bậc trong xã hội và sự ganh tị là hai nhân vật có thái độ trái ngược nhau.

Mượn một bảng đánh giá tổng quan thay cho lối văn dài:

Những kẻ giàu có nhất là những kẻ có năng lực kém nhất thuộc bộ phận những kẻ ngốc may mắn nhưng sẽ chỉ có người ngoài mới nhìn rõ điều đó.

Xác xuất ngẫu nhiên chỉ xảy ra ở một số trường hợp nhất định tuy nhiên không phải tất cả.

Và bạn giàu nhất cũng chưa chắc là bạn là người giỏi.

Không có gì là ngẫu nhiên tương xứng như bạn mong muốn. Muốn có được phần thắng lớn bạn phải chấp nhận những khoản lỗ nhỏ.  

Thành công ở mức độ vừa phải có thể dựa vào kĩ năng và lao động. Thành công lớn là do những sự biến thiên.

Đời không cho bạn tất cả. Những kẻ ngẫu nhiên bị che mắt mù mờ và hưởng thụ những thành công của bản thân mà không hề có sự phòng ngự. Tất cả đều có những điểm chung:

Đánh giá quá cao độ chính xác trong những niềm tin của mình, hoặc về mặt kinh tế hoặc về mặt thống kê. Xu hướng thay đổi nội dung câu chuyện. Không chuẩn bị trước kế hoạch hành động phòng trường hợp khác thường thua lỗ trong giao dịch.

Thiếu tư duy phản biện, thể hiện qua việc không đánh giá lại lập trường của mình về việc “cắt lỗ”. Chưa bao giờ là đủ khi một thứ còn có giá trị cao hơn nữa. Mà chỉ kiên định theo lập trường của mình không nhìn nhận thị trường hay đánh giá phương pháp định giá của mình có sai lầm hay không?

Phủ nhận hết những sai lầm khi xảy ra thua lỗ rằng họ chỉ đang phát mãi tài sản, bán sai trong lúc hoảng loạn mà thôi.

Nhưng hầu như mọi người đều có thể trung bình không phải tất cả đều giàu có hoặc ngẫu nhiên như vậy mọi thứ bắt nguồn từ sự nhận thức mình đang có trong sự ngẫu nhiên mà không phải lúc nào cũng có được.

Biết đối mặt chấp nhận sẽ làm bạn trở nên hoàn hảo một cách khác biệt.

Vì trên thế giới này không ai hoàn hảo cả.

Tôi tin rằng mình không có khả năng điều khiển bản thân vì sâu thẳm trong tôi khao khát được hòa mình với mọi người và cả nền văn hóa, nghĩa là rốt cuộc tôi cũng có nét nào đó giống họ; khi tự cô lập bản thân hoàn toàn khỏi thế giới bên ngoài, tôi sẽ có thể kiểm soát tốt hơn vận mệnh của mình.

2. Thiên kiến sống sót và những thiên kiến khác.

Ban đầu mọi người không hiểu về sự kiện hiếm gặp, không chấp nhận khả năng nó xảy ra những hậu quả thảm khốc của nó.

Làm thế nào để ngăn chặn nỗi đau của thất bại?

Nếu có lời khuyên thì bạn hãy tìm đọc cuốn sách Trò đùa của sự ngẫu nhiên để hiểu về sự méo mó của các cơ hội và nhìn về mặt thống kê để bớt khổ sở hơn thôi.

Nếu bạn là người giao dịch thành công được quẳng vào cuộc sống thực tế thì chúng ta sẽ thi về được những lời bình luận rất thú vị và hữu ích về phong cách giao dịch xuất sắc, cùng trí óc sắc sảo của anh, và cả những nguồn ảnh hưởng đã giúp anh đạt được thành tích này. Nhưng nếu bạn không thể làm tốt nữa thì họ sẽ chuyển sang đổ lỗi soi mói những sơ sẩy trong việc anh sa đà vào chơi bời, tìm ra những lí do bạn thất bại. Hay đơn giản là anh đã hết may mắn.

Chắc chắn người lạc quan đương đầu với nhiều rủi ro hơn vì họ tin tưởng thái quá vào các xác suất, kẻ thắng cuộc sẽ xuất hiện trong nhóm những người giàu có và nổi tiếng; kẻ thất bại sẽ biến mất khỏi những phân tích. Thật đáng buồn thay.

Tuy vậy riêng bạn thì bao giờ day dứt đổ lỗi bản thân vì những việc sai lầm trong quá khứ đều bắt nguồn từ sự lựa chọn của chính mình tại thời điểm đó quan trọng là bạn làm gì để có thể khắc phục nó thôi, không đi lại vết xe đổ đấy nữa.

Cuộc sống vốn dĩ không bao giờ công bằng theo cách phi tuyến tính. Chỉ một tác động nhỏ cũng có thể mang lại những điều sai lệch đi tạo nên những ngẫu nhiên phi lý.

3. Cuộc sống dưới cảm nhận của một nhà kinh tế.

Tác giả mang những thuật toán tưởng chừng rất khô khan thông hành cùng những câu chuyện để tạo cho người đọc một bầu khí quyển mà tại đó ta tự rút ra những ý nghĩa độc nhất trong toàn cảnh thực tế cuộc sống nói chung.

Bằng cấp trong chiếc bánh may mắn?

Nếu một ngày có khi một người hỏi bạn những kiến thức chuyên môn của những thứ bạn được dạy ở đại học. Sẽ có những trường hợp xảy ra: bạn luôn biết vấn đề và trả lời rõ ràng những thứ bạn suy nghĩ; tuy nhiên cũng có nhiều thứ xảy ra là bạn không hề sử dụng não trong chính vấn đề suy luận mà lại dùng bộ não đơn giản không liên quan đến vấn đề đó, trả lời qua loa không chủ đích. Chắc chắn sẽ có người cười vào bạn và: có phải bạn lấy bằng cái bánh may mắn không?

Quá nhiều thành công là kẻ thù (hãy nghĩ về những sự trừng phạt đổ lên đầy những người giàu có và nổi tiếng); quá nhiều thất bại sẽ gây nản chí. Lựa chọn mong muốn của tôi là không có cả hay thứ này.

Thật mỉa mai nhưng thực tế là như vậy khi nhiều người không có nhiều kĩ năng, kiến thức nhưng vẫn đủ sức có bằng cấp. Vì sao ư như đã nói là do chiếc bánh may mắn, điều ngẫu nhiên đã xảy ra và làm chúng ta ngu ngơ tin tưởng, thậm chí là ảo tưởng về việc bằng cấp khẳng định được tầm tri thứ thứ hạng của bản thân.

Nhiều lúc bạn làm điều gì đó ngốc nghếch và ngẫu nhiên đến nỗi không thể lí giải? Bạn có đủ thông minh?

Trong thực tế cuộc sống bạn không bao giờ đủ khả năng kiểm soát mọi thứ dẫu bạn mạnh mẽ hay thông minh đến đâu.

Bạn sẽ chịu đựng khi thấy ba mẹ mình bị sỉ nhục chứ? Không bao giờ có chuyện như thế được.

Ngay cả tác giả trong những trường hợp đơn giản hơn nhiều khi một tài xế bất lịch sự bấm còi xe khi đèn giao thông chỉ mới chuyển màu xanh được một phần tỉ giây, hay đọc những bình luận ác ý...

Việc bạn làm không phải là kiềm chế lại những cảm xúc trên mà là tìm cách kiến nó biến mất ra khỏi tầm nhận thức của mình, tránh giao tiếp bằng mắt là một trong những mánh khóe để loại bỏ nó, nó hạn chế tầm nhìn, và giảm thiểu sự kích hoạt ,thổi bay những cảm xúc ngẫu nhiên đi theo hướng tiêu cực khó thể lí giải.

Chúng tôi yêu cầu quyền được mâu thuẫn với chính mình.

Lối mòn của sự tin tưởng

Niềm tin được gọi là phụ thuộc vào lối mòn nếu như trình tự của các ý tưởng được sắp xếp sao cho ý tưởng đầu tiên hoàn toàn chiếm ưu thế.

Cũng như trong quá trình dạy con cái làm sao để sống tốt thành công, cha mẹ thường mang lời ông cha từ các thế hệ ra để đặt niềm tin mà không hề có tư tưởng muốn đổi mới, và những tư tưởng sai lệch đi thì sẽ được coi là nổi loạn, không có tôn ti trật tự. Thực tế đã chứng minh, có rất nhiều thế hệ gia đình trọng nam khinh nữ mà đến khi họ qua đời thì tư tưởng đó vẫn không thay đổi, con trai mới được thừa kế tài sản, chăm sóc phần mộ...

Trong một xã hội phát triển hiện nay thì liệu đã thực sự triệt tiêu nó, bằng cách nào khi nó vẫn cứ diễn ra...

Thử hỏi nếu bạn thích kem đánh răng PS liệu bạn có nhanh chóng  dễ dàng dám thử nghiệm với dòng, nhãn hiệu mới?

Sự ngẫu nhiên và sự thanh lịch của cá nhân

Tác giả đã đề cập đến việc con người không thực sự lĩnh hội được thông tin khi cảm xúc lên tiếng, chúng ta không sử dụng bộ bão lí trí ngoài phạm vi lớp học. Những đầu sách tự phát triển bản thân hầu hết không có hiệu quả. Mọi thứ phụ thuộc vào biến ngẫu nhiên trong cuộc sống xảy ra cùng cách xử lí, nhận thức của bạn thôi. Chẳng ai dạy bạn cả, cuộc đời phải tự phiêu liêu khám phá mới là bạn chứ.

Hãy bắt đầu nhấn mạnh sự thanh lịch cá nhân vào vận đen tới đây của bạn. Hãy thể hiện rằng mình biết cách sống trong mọi hoàn cảnh.

Nhưng nói gì thì để đối mặt với bất cứ tình huống nào bạn cũng nên thanh lịch nhỉ?

Thử nghĩ mà xem: nếu một ngày bạn bị thua lỗ tiền bạc, cũng đừng trút giận lên thư kí của mình, mà hãy hết sức lịch sự, ai cũng có những nỗi uất ngút ngàn nhưng họ không có trách nhiệm gánh chịu những điều đó thay bất kì ai ngoài họ.

Ngưng than phiền đi thì mọi thứ sẽ dễ thở hơn. Nếu không thể là một người tốt thì bạn cũng phải dữ lấy thể diện riêng của mình.

Những lời tái bút cũng như suy nghĩ tuy muộn của tác giả nhưng lại mang đến điều lớn lao cho độc giả.

Suy nghĩ vấn đề kĩ năng nghịch đảo.

Bạn có thấy những người có vị trí cao trong công ty thường có sự đóng góp cho tổ chức giảm xuống, nhưng các khoản lương thưởng lại leo thang. Vì sao vậy?

Dựa trên những luật số, cùng những logic thì tác giả sẽ cho bạn biết sự khác biệt trong quá trình trả lương cho hai thành phần nhân viên bậc thấp và quản lý cấp cao. Nếu không phải người dám đương đầu rủi ro,  không bản lĩnh nhìn nhận sự ngẫu nhiên thì chắc ta quay về làm nhân viên bậc thấp cho an toàn.

Ngoài tiền ra thì tất cả mọi thứ đều là triết lí suông. Đồng tiền luôn tương xứng với thành tựu của mình, âu cũng chẳng công bằng như đồng tiền được.

Tôi biết rằng mình rất, rất yếu ở điểm này. Tính con người trong tôi sẽ tìm cách đánh lừa tôi; tôi phải tự bảo vệ mình. Tôi được sinh ra để bị sự ngẫu nhiên lừa dối.

Suy nghĩ về lợi ích của sự ngẫu nhiên.

Nay phải viết một bài viết theo đúng yêu cầu từ 2000 đến 3000 từ bạn thấy có nản không? Ngồi đếm sao cho đủ liệu có thoải mái hơn cái vấn đề là bao giờ chán thì dừng thôi mà, cảm xúc đừng bắt ép nó chứ.

Giữa những điều tối ưu và những cái vừa đủ luôn có khoảnh khắc sự ngẫu nhiên. Trong đời sống hiện nay đang phổ biến trào lưu sống tối giản, lối sống của người Nhật, người Thụy Điển, sao cho biết đủ mới là tự do. Bạn kệ dòng đời chảy trôi. Không cần giàu, thành công nhưng có nhiều thứ đến rất tự nhiên, không ai chọn cuộc sống nghèo khổ chỉ tự ta làm ta khổ nếu không tự mường tượng những khó khăn trước nhất cùng vinh quang sau này.

Suy nghĩ về đứng một chân.

Chỉ với một câu nói thôi.

Đừng làm với người khác những điều bạn không muốn họ làm với bạn, phần còn lại chỉ là những lời bình luận mà thôi.

Lời kết

Cuốn sách tuyệt vời đối với tất cả mọi người đặc biệt là những người có tư tưởng tuyệt đối, kiên định lập trường cá nhân. Nhưng lại dành cho tất cả mọi người, vì sao thế? Bài viết chưa thể cho bạn biết đáp án của sự thành công và giàu có thực sự bắt nguồn từ đâu điều đó phụ thuộc vào bạn khi đến với cuốn sách và cơi nới tinh thần.

Review chi tiết bởi Muncilpe – Bookademy.