Sông Ngân Khi Tỏ Khi Mờ - Nguyễn Quang Riệu Reviews

Trăng sao lúc sáng lúc lặn không bao giờ ổn định. Vũ trụ bao chứa nhiều điều luôn chờ ta làm sáng tỏ nhưng điều đó có khả năng làm đến cùng. Sông ngân hay Ngân hà dải sáng bạc luôn biến thiên bất định sẽ đem đến cho ta những gì?

Với cuốn sách này thì bạn sẽ có một bộ móng đầy đủ tri thức cơ bản nhất tổng hợp về vụ trụ. Cũng như những độc giả muốn tìm hiểu cảm giác phiêu trong thế giới siêu thực ngoài mảnh đất mình đang đặt chân để tự hỏi: Tôi có thể sống mãi trên hành tinh này?

Thông qua cách sắp xếp độc đáo cùng việc giảng giải các truyền thuyết hay trình bày một cách sáng sủa những thành tựu mũi nhọn của khoa học, và nhờ việc sưu tầm xuất sắc những hình ảnh minh họa, Nguyễn Quang Riệu đã thực sự hoàn thành một công trình văn hóa.

Theo Fancoise Praderie.

1. Không đặc biệt khác thường liệu có thể để ý?

Ngay từ buổi bình minh của nhân loại, con người đôi khi rất hoảng sợ khi nhìn thấy những hiện tượng khác biệt rằng mặt trời đang sáng chói bỗng trở thành một cái đĩa đen kịt làm tối sầm bầu trời giữa ban ngày trong vòng vài giờ.

Bản tính tìm tòi luôn cảm thấy cần giải đáp đã đưa con người đến với những bí hiểm mà đến tận này vẫn cần được giải đáp.

Thiên hà, vũ trụ...

2. Cơ duyên, tìm tòi từ lí thuyết.

Cả vũ trụ trong ánh mắt nhưng không phải lúc nào nó cũng đặc biệt trong mắt mỗi người. Với Nguyễn Quang Riệu thì nó như một phần cuộc sống. Cái duyên này bén lên từ bao giờ vậy?

Lấy hoàn cảnh mở đầu đầy hoài niệm của cuộc chiến tranh Việt – Pháp để dẫn đường đưa lối trái tim mình đến với bầu trời vũ trụ rộng lớn ngoài kia. Tác giả viết:  

Những ấn tượng của thời niên thiếu và xúc cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên, của giải Ngân hà với muôn ngàn ngôi sao lấp lánh cùng hình ảnh Đài thiên văn Phủ Liễn đã thấm ngầm thúc đẩy tôi hâm mộ ngành thiên văn.

Khi ta đã chót để mắt để tình vào trong đó thì nghiên cứu tìm tòi là không giới hạn. Vũ trụ trong tâm tưởng con người ở mỗi nơi, mỗi hoàn cảnh, thế hệ là khác nhau. Cách con người đối mặt với nó cũng vậy.

Quan điểm từ Đông sang Tây có sự khác biệt thế nào?

Bằng sự đan cài hợp lí cùng lối văn nhẹ nhàng, Nguyễn Quang Riệu mang đến nhiều sự nhìn nhận khác biệt. Chỉ từ một dải băng mờ óng ánh đầy sao mà khơi gợi trí tưởng tượng kì lạ. 

Nền văn mình thời cổ đại đã mang tới cách nhìn như thế nào? Luân lí đạo Khổng hay con người từ các quốc gia với nền văn minh to lớn như Ai Cập có gì trong hiểu biết. Những tưởng ban đầu sơ khai tuy nhiên lại hình thành bước đầu đức tin, sự tín nhiệm vào tạo hóa tự nhiên; khao khát khám phá để giải thích hiện tượng tự nhiên. Họ coi một số thiên thể tượng trưng cho những thần thánh tạo ra vũ trụ; rồi Thiên tử con trời được sự tuyệt đối tôn kính như những vì sao.

Bằng một loạt câu hỏi mà từ cái thời bé tôi và bạn cũng đầy thắc mắc rằng: Vũ trụ có từ bao giờ? Con người cũng có lúc không còn trên cõi đời thì vũ trụ có vậy? Trái đất ở đâu trong vũ trụ rộng lớn?

Đi cùng tác giả đề biết nhé, sẽ có ngay thôi.

Có phải Trái đất là trung tâm của mặt trời? Trái đất có thơ như chất thơ của những thi sĩ phương Đông, những hiện tượng chớp nhoáng trải qua quá trình quan sát mà nghệ sĩ đa tài dùng nó xây dựng nên những cốt truyện, dòng thơ gợi mở sự tò mò hơn nữa trong nhận thức về tự nhiên bầu trời. Ngưu Lang và Chức Nữ có đơn thuần chỉ là câu chuyện về sự chia xa của nàng dệt vải và chàng chăn cừu. Liệu có dựa trên hiện tượng thiên văn nào không? Sao chổi xuất hiện trên bầu trời là điềm xấu hay lại sự biến thiên trong không gian nào mà ta không biết?

Ta càng tìm, ta càng khó hiểu thiên văn đại chúng xưa kia chỉ là nền tảng cho khám phá mãnh liệt sau này của tác giả.

Từng mày mò nhỏ bé lí giải những hiện tượng phát sinh ngoài vũ trụ rộng lớn nào là vũ trụ liệu có đứng yên, trong những ngôi sao chứa gì, số phận một ngôi sao ra sao sớm nở tối tàn chăng,....

Và nhiều điều khác nữa... liệu đã sẵn sàng khám phá sâu hơn chưa...

Hành trang cơ bản đã được chuẩn bị sẵn sàng vậy sao không cùng lạc vào miền đất thiên văn kỳ bí ngay thôi?

3. Chuyến vi vu tưởng như không hồi kết.

Một cuộc du hành vũ trụ để cảm nhận tận mắt.

Bằng lỗi diễn đạt không quá khoa học khô khan mà cách hành văn mặt mà của tác giả đã mang đến bức tranh tuyệt diệu chỉ bằng trí tưởng tượng.

Ta hãy thử mơ tưởng là con tàu vũ trụ của chúng ta bay nhanh bằng ánh sáng, không cần để ý tới cuộc hành trình viễn tưởng này kéo dài bao lâu, nhằm khám phá những cảnh vật ký thú ẩn náu đằng sau màn trời xanh biếc.

Không chỉ muốn nhìn tận mắt, muốn chiêm nghiệm những điều đã học mà còn muốn đào sâu bí hiểm mà vốn chưa được khám phá. Phải thực sự dành trọn con tim cho ngành khoa học này thì tác giả mới có thể hướng đến mục tiêu đó.

Đi từ Mặt trời đến các hành tinh khác, chuyến du hành của tác giả nhưng bạn lại hoàn toàn có thể làm chủ.

Mỗi hành tinh mỗi vật thể trong vũ trụ đều được nghiên cứu riêng biệt, tác giả không gộp chúng lại mà mang chúng vào một tầm hiểu biết khác.

Mặt trời mà không có thì Trái đất và các hành tinh khác sẽ ra sao? Pháo đài này có bất khả xâm phạm không? Những hiện tượng cực quang từ đâu mà có? Dường như những câu hỏi này sẽ thay tác giả truyền tải xem xét điểm xuất phát của tác giả.

Hành thủy tinh và hành tinh kim không kĩ lưỡng nhưng cũng có thể cho ta cái nhìn chân thực.

Rồi đến Mặt trăng điều đặc biệt là cách Trái đất 1,28 giây ánh sáng. Ngạc nhiên cho cái gần ngay trước mắt. Nhắc tới cung trăng thì không thể đến với câu chuyện cổ tích Chú Cuội rồi hướng tới cái thực trên đó. Vốn chẳng có chị Hằng đâu, vì sao? Tác giả nói cho mà nghe.

Rồi Hỏa tinh, Mộc tinh, Thổ tinh mỗi thứ chứa đựng sự đặc biệt riêng, rồi mới nhớ ra chẳng có hy vọng gặp được “người sao Hỏa” để nói chuyện phiếm theo tác giả. Thật hiển hiện ra đó là không có mơ mộng được đâu, ta chỉ có thể mơ đắm chìm vào không khí vũ trụ tĩnh lặng không xô bồ như cuộc sống nơi trái đất. Nếu đang tìm kiếm chúa tể của các hành tinh thì sắp rồi, tác giả sẽ cho biết ngay thôi.

Tiếp đến các vị vương nhưng không phải vua chúa mà là Thiên vương, Hải vương, Diêm vương khác gì nhau mà lại được xưng vương hết thế này?

Sau một khoảnh thời gian với hệ Mặt trời thì tác giả sẽ mời bạn đến vùng ngoại ô sát ngay trái đất để du hành tiếp. Cùng khám phá ngay những vì sao mà chỉ được nhìn từ xa trong những ngày thơ bé trên cánh đồn lộng gió và bầu trời toàn đốm sáng chúng ta gọi là sao...

Rồi tác giả đưa ta đến xứ sở của các tinh vân, bằng cách miêu tả như đám khí hay đống bụi để những ngôi sao nóng ẩn mình như lòng mẹ ôm ấp, là nơi trốn tìm của các vì sao đủ các lứa tuổi.

Tinh vân Lạp hộ là nơi ẩn náu của cả một cộng đồng gần nghìn ngôi sao đủ các lứa tuổi. Những ngôi sao ít tuổi tỏ ra náo động nhất cứ phun ta luồng khó nóng với vận tốc vài chục nghìn kilômét/ giờ.

Nhưng không thể cứ mãi chìm trong cái ảo mộng vẻ đẹp mà vũ trụ còn chứa đựng nhiều điều sâu thẳm. Cuộc sống không không bao giờ bằng phẳng, trong chuyến đi cũng có những khó khăn thử thách. Thế lực đen tối không bao giờ mất đi mà xuất hiện bất chợt trong cuộc hành trình về trung tâm Ngân hà. Làm cho con thuyền viễn chinh này buộc phải tìm mọi cách để tự cứu chính mình thôi. Rồi thế nào?

Muốn đi qua hết vũ trụ thì hết bao nhiêu năm, ai biết, bạn không biết tôi không biết, nhưng tác giả sẽ cung cấp đáp án cho.

4. Đi xa để trở về với Mẹ Trái Đất.

Không phải là sự chán trường mà là nỗi niềm yêu thương với hành tinh của mình. Ngắm nhìn Trái Đất từ xa mà cảm nhận cái đẹp sâu sắc, không thể không vui sướng khi được ngắm hành tinh trái đất với những áng mây trắng bay lơ lửng trên biển xanh. Để cảm nhận tầng khí quyển tuy mỏng manh nhưng lại có sức mạnh phi phàm.

Khí quyển – tấm giáp kiên cường. Cung cấp oxi yếu tố cần thiết cho sự sống.

Là một cái bình phong chặn những thiên thể cỡ nhỏ lao xuống bề mặt Trái Đất. Nó làm bốc hơi rất nhiều thiên thạch có khả năng bắn phá thường xuyên Trái Đất.

Nhưng nếu soi trong thực tế, dưới trái đất con người đang thực hiện những gì? Chỉ thấy tin tức ô nhiễm tầng khí quyển, rồi những bài viết cổ động chương trình nhằm nâng cao nhận thức giữ gìn mái nhà mỏng manh kia?

Tác giả cho ta biết và tự nhận thức đấy.

Trái đất – hành tinh đặc biệt. Nguồn gốc của sự sống.

Từ những phân từ hữu cơ vĩ mô đã tạo nên Trái đất với sự sống phôi thai dưới dạng những sinh vật đơn bào.

Làm thế nào mà lại có sự xuất hiện đột ngột của sự sống để tạo ra những nguyên tố hóa học giống những loại phân tử sẵn có trong khí quyển?

Rồi vì sao sinh vật vật chất trên trái đất lại có thể duy trì trong trạng thái như thế?

Hành tinh khác – khái niệm sự sống.

Tác giả sử dụng kiến thức trong cả khoa học lẫn xã hội tại quan niệm triết học, tuy nhiên còn rất nhiều tranh cãi.

Nhưng luôn nhận thấy ngày nay việc phát sinh ra sự sống là một quá trình vô cùng phức tạp và dài hạn. Hãy thử nhìn vào quá trình côn người đầu tiên trên Trái đất ra đời cách đây lâu như thế nào cũng đã có một hồi chuông thức tỉnh ta khi đi tìm những sự sống trong vô vọng hay không?

Trái đất – từ xa đẹp thật đấy nhưng bên trong thì phải nói gì?

Hạ cánh đến mặt đất, làm quen với môi trường này thoải mái khi được thở cùng nhịp thở của Trái đất.

Tuy nhiên thông qua quá trình tìm hiểu tác giả đang mang đến những hiện tượng rất đỗi thân thuộc nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ với tuổi thọ tầng khí quyển và trái đất.

Để thử hỏi con người đang làm gì vậy? Những khí thải công nghiệp sản xuất bởi loài người, khai thác quá đã những dự trự lốn dầu mỏ than khí đốt... dẫn đến thay đổi khí hậu, thay mùa, chi phối sự cân bằng của thủy văn trên trái đất.

Tuy không nhìn nhận vấn đề này như một tai ướng những chúng ta cần phải giảm thiểu ô nhiễm gây ra thay đổi khí hậu ngay thôi.

Xã hội cần văn minh ở chỗ đó không phải sao?

5.            Thiên văn học – tiếp nhận cùng triển vọng.

Khi ta quan tâm đến một vấn đề nào đó thì trường tồn của nó với thời gian trong sự nhận thức cũng là một thứ ta luôn nghĩ.

Thiên văn học luôn mang đến cho ta những lời ích bất ngờ.

Vũ trụ là một phòng thí nghiệm lý – hóa – sinh tinh xảo hơn các phòng thí nghiệm trên Trái đất. Quan sát thiên văn giúp con người tìm hiệu các hiện tượng trên trời để có thể thực hiện được trên trái đất.

Thông qua quá trình nghiên cứu hóa học trong môi trường kiên so và sự phát hiện những hành tinh bên ngoài hệ Mạt trời là bước đầu trong công việc tìm kiếm cuộc sống ở một nơi nào ở ngoài Trái đất.

Để trả lời: “ Liệu chỉ có chúng ta sống một mình trong vũ trụ?”

Hay đơn giản trong những câu chuyện, thơ cổ tích có nhắc đến những hiện tượng kì lạ. Dùng dữ liệu thực tế để chứng minh, Sao Hôm và Sao mai tại sao không thể gặp nhau.

Lời kết đan xen cùng những cảm xúc bất diệt. Không khoa trương nhưng nó lại mang cả những nỗi lòng tâm sự của chính tác giả.

Qua “con mắt” của những kính thiên văn quang học và “tai” của những kính thiên văn vô tuyến, chúng ta có thể thu tia ánh sáng yếu ớt và tiếng thì thầm của các thiên hà xa xôi. Trong những thập niên tới, tầm nhìn của chúng ta sẽ còn rộng ra xa hơn nữa...

Tác giả bày tỏ hy vọng con người sẽ tiếp cận vấn đề khai thác tài nguyên trên Trái đất một cách hợp lí để thế hệ say còn được hưởng vẻ đẹp cảu thiên nhiên.

Một tâm nguyện hướng đến bảo vệ môi trường sống môi trường sinh thái, bảo vệ ngôi nhà chung cũng như bảo vệ toàn bộ hành tinh.

6.            Sông ngân khi tỏ khi mờ.

Mọi thứ sinh ra và mãi mãi không tồn tại tuyệt đối, chúng ta cùng lớn lên nhưng không phải lúc nào ta cũng là ta. Vũ trụ cũng thế, ngẫu nhiên tại những thời điểm khác nhau tại thiên hà vì lực hấp dẫn những màn thiên hà đằng trước làm biến dạng và khuếch đại trước sau không như một. Tất cả nhiều lúc chỉ tựa như một ảo giác. Đó cũng là một phần lí do ta đi hết ngân hà lại lâu như thế, quả là một mật thất khó giải.

Đan xen cùng với những miêu tả mang tính hiểu biết khái quát là đi kèm với những hình ảnh minh họa. Hầu hết mỗi chương lại chứa đựng hình ảnh cùng màu sắc.

Nguyễn Quang Riệu , tác giả có tài năng không thể tưởng tượng được khi viết những món ăn tuyệt vời cho suy nghĩ và chuyển tiếp thời gian trong vũ trụ tưởng tượng của bộ não.

Chưa có một cuốn sách khoa học nào lại đơn thuần, dễ hiểu và nên thơ như Sông ngân khi tỏ khi mờ. Cứ mường tượng vũ trụ trước kia giống như một quả bóng cát nóng, vì lớp vỏ bên ngoài không chịu nổi sức công phá từ bên trong mà nổ tung, khiến các hạt cát bung ra và bay đi khắp nơi, ấy là các hình tinh, ấy là trái đất của chúng ta. Thượng Đế không biết từ đâu bay đến, sắp đặt vị trí cho các hành tinh, rồi đẩy nhẹ một cái, thế là vòng quay của vũ trụ ra đời.

7.            Lời kết

Mọi thứ đang dừng lại không quá nhanh nhưng thông qua gần 50 mẩu đoạn nhở với hàm lượng thông tin khác nhau về vũ trụ bạn đã thấy đủ, hay còn muốn thêm gì. Trong tâm thế độc giả thì đây là cuốn sách đáng để đọc nếu bạn thực sự yêu thích giải mã bầu trời.

Review chi tiết bởi Muncilpe – Bookademy.