Với nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu về marketing, khó ai có thể được trang bị tốt hơn Philip Kotler để có thể phát hiện ra những sai lầm trong tiếp thị. Không đơn thuần chỉ là một bản cáo trạng về hoạt động tiếp thị hiện nay, Mười sai lầm chết người trong tiếp thị – Các dấu hiệu và giải pháp (Ten Deadly Marketing Sins: Signs and Solutions) của Philip Kotler còn là một bức tranh với cái nhìn bao quát về vai trò và chức năng của tiếp thị trong doanh nghiệp hiện đại.
Hiện nay, các doanh nghiệp vẫn đang làm tốt và rất tốt với những chiến dịch tiếp thị của mình. Không. Đó là một ảo tưởng, một nhận định được đưa ra từ những cái nhìn chưa đủ chiều sâu. Philip Kotler hiểu rõ điều đó. Người được mệnh danh là “Cha đẻ của marketing hiện đại” (The Father of Modern Marketing) đã sáng suốt chỉ ra rằng ngày nay hoạt động tiếp thị của rất nhiều doanh nghiệp đã không còn hiệu quả nữa. Một số dẫn chứng cụ thể:
- Những sản phẩm mới đang thất bại ở mức thảm hại, rất nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp không có nổi “sinh nhật đầu tiên”
- Nhiều chiến dịch quảng cáo chẳng lưu lại được đặc trưng gì trong tâm trí khách hàng
- Theo thống kê, thư tiếp thị trực tiếp hiếm khi đạt được tỷ lệ hồi đáp 1%
- Hầu hết các sản phẩm chỉ được coi như những hàng hóa có thể thay thế cho nhau được chứ không phải là những thương hiệu mạnh
Vì sao tiếp thị không hiệu quả? Thông qua bản cáo trạng đanh thép Mười sai lầm chết người trong tiếp thị – Các dấu hiệu và giải pháp, Kotler chỉ ra 10 nhược điểm tệ hại nhất trong hoạt
động tiếp thị đương thời.
Sai lầm 1: Không
nhìn thấu thị trường và không đáp ứng đúng cho khách hàng
Khi doanh nghiệp nhận dạng kém cỏi về các phân khúc thị
trường, họ sẽ mắc phải sai lầm “Không nhìn thấu thị trường”. Hãy hỏi chủ doanh
nghiệp: “Thương hiệu của ông đang bán hàng cho ai?”. Nếu câu trả lời chung
chung theo kiểu “Mọi người” hoặc một nhóm đối tượng không cụ thể thì có nghĩa
là doanh nghiệp của anh ấy đang mắc phải sai lầm này. Doanh nghiệp phân khúc thị
trường chưa có hiệu quả và nó sẽ ảnh hưởng lớn tới các chiến dịch marketing
phía sau.
Không đáp ứng đúng nhu cầu của khách hàng cũng khiến
cho rất nhiều doanh nghiệp thất bại trong các chiến dịch tiếp thị của mình. Những
dấu hiệu nào cho thấy rằng doanh nghiệp đang mắc phải sai lầm này? Có một vài dấu
hiệu, nhưng tựu chung lại chúng đều xoay quanh cách mà con người trong doanh
nghiệp ứng xử với khách hàng của mình.
Phần lớn nhân viên trong công ty của bạn đều nghĩ rằng
phục vụ khách hàng là công việc của bộ phận tiếp thị và bán hàng mà thôi.
Những nhân viên không thuộc bộ phận tiếp thị và bán
hàng sẽ mặc nhiên cho rằng việc đối xử với khách hàng không phải là trách nhiệm
của mình. Tuy nhiên cần phải biết rằng mọi bộ phận đều có thể phá hoại các mối
quan hệ với khách hàng. Khách hàng sẵn sàng nổi giận khi sản phẩm chế tạo tồi,
giao hàng trễ hẹn, hóa đơn bị ghi sai,..., nhưng thực tế đây không phải là lỗi
của bộ phận tiếp thị.
Sai lầm 2: Không hiểu đầy đủ các khách hàng mục tiêu
Có ba dấu hiệu để doanh nghiệp nhận biết được mình có mắc
phải sai lầm này hay không.
Đầu tiên, liệu rằng doanh nghiệp có đang thiếu thông
tin về khách hàng mục tiêu? Đặc biệt, vai trò của bộ thông tin về suy nghĩ,
hành động, cảm nhận về sản phẩm – dịch vụ của khách hàng là cực kỳ quan trọng,
nó cho biết xu hướng thay đổi thị hiếu của khách hàng theo thời gian. Doanh
nghiệp cần phải nắm bắt được nó để có những điều chỉnh sao cho phù hợp với thị
hiếu thì mới có thể kỳ vọng về một chiến dịch marketing thành công được.
Doanh số dưới mức kỳ vọng là dấu hiệu thứ hai mà doanh nghiệp cần quan tâm. Lỗi do tình hình kinh tế sa sút hay do sở thích của khách hàng thay đổi bất lợi? Có một sản phẩm cạnh tranh ưu việt hơn hay do doanh nghiệp đang định giá bán sai lầm? Doanh nghiệp cần xem xét và trả lời những câu hỏi đó.
Dấu hiệu thứ ba là khi khách hàng trả lại hàng và khiếu
nại ở mức cao. Trả lại hàng là hậu quả của việc công ty giới thiệu không đúng
hoặc thông tin không đầy đủ sản phẩm. Nhân viên bán hàng sẽ phải chịu trách nhiệm
vô cùng lớn trong trường hợp này, bởi họ chính là người đưa thông tin sản phẩm
– dịch vụ tới phía khách hàng. Nếu không hiểu đầy đủ khách hàng, anh ấy sẽ không
thể biết được mình nên truyền tải thông tin gì từ sản phẩm tới người mà anh ấy
đang tiếp thị.
Sai lầm 3: Phân tích đối thủ cạnh tranh chưa tốt
Hầu hết những doanh nghiệp non trẻ thực hiện công tác
phân tích này chưa tốt. Họ quá mới và chưa đủ khả năng để có được một cái nhìn
tổng thể về một thị trường đầy sự cạnh tranh. Doanh nghiệp quá tập trung vào đối
thủ cạnh tranh không đúng. Đó là một sai lầm chết người.
Kể cả khi doanh nghiệp có tập trung vào đúng đối thủ cạnh
tranh rồi, họ vẫn mắc phải sai lầm. Đó là khi họ chưa có một hệ thống để tổ chức
thông tin mật về cạnh tranh, tức là chưa xây dựng được bộ hồ sơ thông tin về đối
thủ của mình, càng chi tiết càng tốt.
Sai lầm 4: Không xử lý đúng đắn mối quan hệ với các đối tác
Nếu ba dấu hiệu sau xuất hiện, doanh nghiệp nên biết rằng
họ đang xử lý không tốt mối quan hệ với các đối tác của mình.
Đầu tiên, doanh nghiệp không thu hút được những nhà
cung cấp tốt nhất. Khi đó, họ chỉ có thể lựa chọn làm việc với các nhà cung cấp
hạng hai. Lựa chọn các nhà cung cấp hạng hai giúp doanh nghiệp giảm giá mua
vào, nhưng có thể gây tổn thất sau này, đặc biệt là rủi ro về cam kết chất lượng.
Các nhà phân phối mà doanh nghiệp lựa chọn đạt hiệu quả
dưới mong đợi là dấu hiệu thứ hai. Nhà phân phối mà doanh nghiệp cộng tác không
chỉ phân phối riêng sản phẩm của doanh nghiệp, họ còn phân phối cả sản phẩm của
đối thủ cạnh tranh. Nếu không khiến cho nhà phân phối nhận thấy rằng khi bán sản
phẩm của mình sẽ được hưởng lợi nhiều hơn so với các sản phẩm khác, doanh nghiệp
sẽ không nhận được sự ưu tiên cao nhất của nhà phân phối.
Dấu hiệu thứ ba là khi các nhà đầu tư của
doanh nghiệp không thỏa mãn.
Mức độ thỏa mãn của
nhà đầu tư sẽ nhanh chóng được bộc lộ thông qua việc họ tiếp tục đầu tư bao lâu
vào chứng khoán của công ty bạn.
Khi mối quan hệ với các nhà đầu tư không được xử lý đúng đắn, họ sẽ giảm nhu cầu đầu tư vào chứng khoán của doanh nghiệp, giá cổ phiếu sẽ rớt, lãi suất vay sẽ tăng. Hậu quả là tăng chi phí vốn, dẫn tới tăng chi phí kinh doanh, lợi nhuận trong tương lai sẽ giảm.
Sai lầm 5: Kém cỏi trong việc tìm kiếm những cơ hội mới
Hai dấu hiệu sau sẽ giúp doanh nghiệp biết được mình có đang mắc phải sai lầm này không:
- Không nhận diện được cơ hội mới lý thú nào trong những năm qua
- Những ý tưởng mới đưa ra phần lớn đã thất bại
Không nhận diện được cơ hội mới chứng tỏ
khả năng đưa ra những sản phẩm – dịch vụ mới của doanh nghiệp đang có vấn đề.
Doanh nghiệp đã không nghiên cứu và tìm ra những cơ hội mới một cách có hệ thống
hoặc đã đầu tư vào nhiều cơ hội mới nhưng không đạt kết quả.
Tại nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là những
doanh nghiệp mới, việc hầu hết các sáng kiến được đưa ra đều thất bại là chuyện
không xa lạ. Những cơ hội tốt có thể bị hủy hoại bởi các quy trình quản lý sản
phẩm mới kém cỏi. Nếu công ty nắm bắt nhầm cơ hội, cơ hội mới cũng có thể sẽ bị
phá vỡ. Thậm chí, nếu công ty gặp phải vấn đề ở một giai đoạn nào đó trong quy
trình phát triển sản phẩm mới, sản phẩm mới đó có thể sẽ thất bại.
Sai lầm 6: Quy trình lập kế hoạch tiếp thị có khiếm khuyết
Bản kế hoạch tiếp thị không đủ các yếu tố
cần thiết hoặc thiếu logic là một dấu hiệu quan trọng doanh nghiệp cần quan tâm.
Các chuyên gia chỉ cần xem vài bản kế hoạch tiếp thị mới đây của một công ty là
đủ để biết việc lập kế hoạch tiếp thị yếu kém tới cỡ nào.
Các kế hoạch tiếp
thị điển hình trình bày rất nhiều con số, ngân sách, và chương trình quảng cáo.
Nhưng người ta hoài công tìm trong đó vẫn không thấy được những phát biểu rõ
ràng và mạnh mẽ về các mục tiêu, chiến lược và chiến thuật.
Ngay cả khi các mục tiêu đã rõ ràng, lại
có thể không có một chiến lược mạnh mẽ. Các chiến thuật có thể được nêu ra
nhưng chúng lại hoàn toàn không có liên hệ gì với chiến lược. Rất nhiều doanh
nghiệp mắc phải sai lầm này trong việc xây dựng các chiến dịch tiếp thị. Minh
chứng là những bản kế hoạch giống nhau xuyên các năm về cùng một sản phẩm. Người
lập kế hoạch muốn được an toàn bằng cách dựa theo kế hoạch cũ, anh ta phớt lờ
những điều kiện mới trên thị trường và phớt lờ luôn việc cần phải có một chiến
lược mới.
Một kế hoạch không cho phép mô phỏng về
tài chính cũng là một kế hoạch có khiếm khuyết. Nếu chỉ là một bản kế hoạch
trình bày các chiến lược và các ước tính chi phí – lợi nhuận trên từng chiến lược
ấy thì chưa đủ. Bản kế hoạch cần có hàm số doanh thu, hàm số chi phí để ước
đoán được kết quả của mọi tập hợp những thay đổi về đặc trưng sản phẩm, giá
bán, quảng cáo, khuyến mại,....
Nếu kế hoạch không xem xét đến các tình
huống bất ngờ thì đó vẫn là một bản kế hoạch thiếu hoàn hảo. Mọi kế hoạch đều dựa
trên những giả định về môi trường thị trường, hành vi cạnh tranh và chi phí, do
đó nó sẽ có thể xảy ra nhiều kịch bản khác nhau. Bản kế hoạch tốt là bản kế hoạch
có khả năng lường trước được càng nhiều kịch bản càng tốt.
Sai lầm 7: Các chính sách sản phẩm và dịch vụ chưa được thắt
chặt lại
Sai lầm này được nhận biết thông qua ba dấu hiệu:
- Doanh nghiệp có quá nhiều sản phẩm, trong số đó có những sản phẩm đang thua lỗ
- Doanh nghiệp đang đưa ra quá nhiều dịch vụ miễn phí
- Doanh nghiệp kém cỏi trong việc bán hàng kết hợp các sản phẩm và dịch vụ của nó
Nhiều doanh nghiệp thừa nhận rằng có khá nhiều sản phẩm của họ đang “không làm ra tiền”. Doanh thu của họ chủ yếu đến từ một số sản phẩm chủ lực. Lý giải cho điều này không khó. Vấn đề này bắt nguồn từ thực tế là các doanh nghiệp khá dễ dàng trong việc đưa ra những thương hiệu mới hoặc những sản phẩm mới ăn theo thương hiệu cũ. Họ chỉ cần thay đổi bao bì, thành phần, hương liệu,..., với mục đích cuối cùng là nhằm chiếm được càng nhiều không gian trên kệ hàng càng tốt. Tâm lý chung của các doanh nghiệp là: “Tăng thêm mặt hàng mới hơn là bớt đi mặt hàng cũ”. Khi tỉnh ngộ, họ mới nhận ra là có rất nhiều sản phẩm không đem lại hiệu quả kinh doanh và quyết định chặt bỏ một loạt mặt hàng để giảm nhẹ dây chuyền sản xuất. Nhưng sau đó, “lực thúc đẩy sinh sôi nảy nở” các sản phẩm lại tiếp diễn.
Đưa ra quá nhiều dịch vụ miễn phí không
phải lúc nào cũng là một chiến lược hay. Thứ nhất, khách hàng có xu hướng đánh
giá thấp các dịch vụ miễn phí này dù họ vẫn sử dụng chúng. Thứ hai, một số dịch
vụ lẽ ra đã có thể tạo ra nguồn thu nhập riêng thì lại được cung cấp miễn phí,
do đó lợi nhuận sẽ bị ảnh hưởng.
Thách thức ở đây
là phải quyết định xem các dịch vụ nào được miễn phí và các dịch vụ nào sẽ phải
tính tiền và tính bao nhiêu.
Thực hiện quá ít cách bán hàng kết hợp
cũng có thể dẫn đến sự thất bại của một chiến dịch tiếp thị. Các công ty bán
nhiều loại sản phẩm hay dịch vụ thường làm chưa tốt trong việc bán thêm các sản
phẩm khác ngoài thứ mà khách hàng yêu cầu.
Sai lầm 8: Các kỹ năng xây dựng thương hiệu và truyền thông yếu
kém
Nếu thị trường mục tiêu của doanh nghiệp
không nhận biết được doanh nghiệp hoặc thương hiệu của doanh nghiệp không được
coi là khác biệt và tốt hơn các thương hiệu khác thì khi đó họ đang mắc phải
sai lầm này.
Doanh nghiệp có thể đánh giá hiệu quả
truyền thông bằng cách khảo sát các khách hàng mục tiêu về sự hiểu biết và thái
độ của họ đối với thương hiệu. Kết quả tệ hại nhất là khi doanh nghiệp đã bỏ ra
rất nhiều chi phí truyền thông nhưng một số lớn khách hàng mục tiêu hoặc chưa
bao giờ nghe đến thương hiệu của doanh nghiệp hoặc chỉ biết rất ít ngoài cái
tên của doanh nghiệp và có thể là lĩnh vực kinh doanh. Ít tệ hơn nhưng vẫn đáng
lo là khi khách hàng mục tiêu biết ít hơn điều họ cần biết và thậm chí là có những
ý tưởng sai về doanh nghiệp.
Ngay cả khi khách hàng có ý kiến tốt với
sản phẩm của doanh nghiệp, cũng chưa chắc họ đã thấy được sự khác biệt giữa sản
phẩm của doanh nghiệp với của đối thủ cạnh tranh.
Hãy hỏi khách
hàng câu hỏi này: “Nếu mọi thương hiệu cạnh tranh đều có giá cả như nhau, bạn sẽ
mua sản phẩm nào?” Nếu câu trả lời là “Cái nào cũng được” hay “Tôi không thích
cái nào hơn cái nào”, thì đây là một tin xấu.
Sai lầm 9: Chưa tổ chức tốt để triển khai hoạt động tiếp thị
có hiệu suất và hiệu quả
Hãy quan tâm tới ba dấu hiệu.
Đầu tiên, hãy nhìn hiệu quả làm việc của CMO. CMO (Chief Marketing Officer) là vị trí Giám đốc tiếp thị của doanh nghiệp. Một CMO luôn phải kiêm ba nhiệm vụ sau:
- Điều hành tốt bộ phận tiếp thị (Tuyển dụng và đào tạo nhân viên; Lập kế hoạch tiếp thị; Dự báo; Truyền thông;...
- Chinh phục được lòng tin của những người phụ trách các bộ phận khác (Tài chính; Sản xuất; Nhân sự;...)
- Làm việc tốt với Tổng giám đốc và đáp ứng các kỳ vọng của Tổng giám đốc về tăng trưởng và lợi nhuận
Không nhiều CMO đủ năng lực làm tốt cả ba nhiệm vụ. Một số CMO sẽ làm tốt được hai nhiệm vụ. Tuy nhiên, lại có quá nhiều CMO thất bại ở cả ba nhiệm vụ đó. Khi đó, doanh nghiệp biết rằng họ cần tuyển một CMO mới.
Tiếp theo, hãy nhìn cách làm việc của bộ
phận tiếp thị. Bộ phận tiếp luôn phải thực hiện bốn chức năng: Nghiên cứu thị
trường; Quảng cáo; Khuyến mại; Quản lý bán hàng. Mặc dù đây là bốn kỹ năng truyền
thống của mọi bộ phận tiếp thị, tuy nhiên không phải doanh nghiệp nào cũng làm
tốt điều đó. Đó là chưa kể tới các kỹ năng mới cần phải có để đối phó với những
thách thức tiếp thị trong thế kỷ XXI.
Cuối cùng, hãy nhìn lại mối quan hệ giữa bộ phận tiếp thị với các bộ phận khác. Chỉ cần làm các cuộc phỏng vấn nhỏ là đủ biết được bộ phận tiếp thị có được tôn trọng hay không bởi các bộ phận khác trong doanh nghiệp. Các bộ phận khác thường phàn nàn về cách làm việc của bộ phân tiếp thị, còn nhân viên tiếp thị lại thường chỉ ra rất nhiều lỗi của các bộ phận khác.
Sai lầm 10: Chưa tận dụng tối đa công nghệ
Trong kỷ nguyên công nghệ 4.0 ngày nay,
nếu không tận dụng công nghệ thì đó chắc chắn là một sai lầm nghiêm trọng.
Nhiều doanh nghiệp nghĩ rằng họ đang sử
dụng Internet trong tiếp thị bởi họ có website. Tuy nhiên nếu chỉ như vậy thì
chưa khai thác được tối đa tiềm năng của Internet.
Ít cập nhật các phần mềm quản lý tiếp thị
cũng là một sai lầm phổ biến trong các doanh nghiệp. Các phần mềm ngày nay liên
tục được cập nhật theo thị hiếu của khách hàng và dòng chảy của công nghệ, nếu
doanh nghiệp không chạy theo thì sẽ bị tụt lại phía sau.
Và rất nhiều những tiềm năng khác từ
công nghệ mà doanh nghiệp khai thác còn chưa tốt, gây ra sự lãng phí khó có thể
đo đếm được.
Kết
Bản cáo trạng Mười sai lầm chết
người trong tiếp thị – Các dấu hiệu và giải pháp của Philip Kotler đã sáng
suốt chỉ ra những sai lầm trong hoạt động tiếp thị đương thời mà rất nhiều
doanh nghiệp mắc phải. Hậu quả để lại là những chiến dịch tiếp thị tiêu tốn rất
nhiều chi phí nhưng hiệu quả không đạt được như kỳ vọng. Trong kinh doanh, đó
là sự thất bại.
Tiêu đề của cuốn sách này không thực sự được đặt một cách chính xác. Nếu
chuẩn xác hơn, cuốn sách này nên có tên là Mười
một sai lầm chết người trong tiếp thị. Sai lầm thứ mười một chính là sai lầm
của các Tổng giám đốc, các Giám đốc tài chính và các Giám đốc tiếp thị vì đã
không đọc và thấu hiếu cuốn Mười sai lầm
chết người trong tiếp thị – Các dấu hiệu và giải pháp của Philip Kotler.
Tác giả: DO
______________
Theo dõi fanpage của Bookademy để
cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy
Đăng ký để trở thành CTV Bookademy tại link: http://bit.ly/bookademy_ctv
Theo 1 phong cách giải quyết vấn đề, quyển sách này rất dễ để đọc và tiếp thu. Văn phong, hàm ý rất súc tích. Tuy nhiên, mặc dù các vấn đề được nêu bật rất rõ ràng, hấp dẫn, cặn kẽ, nhưng câu trả lời lại mang tính "gọi ý" nhiều hơn. Ví dụ, nếu công ty của bạn "thiếu một hệ thống thông tin tình báo cạnh tranh", cuốn sách sẽ chỉ đề xuất : thiết lập, thuê người hoặc một văn phòng có trách nhiệm chuyên trách về tình báo cạnh tranh. Nó khá là đơn điệu. Tuy nhiên, ít nhất bạn có thể biết rằng có một số vấn đề mà "tình báo cạnh tranh" có thể giúp đỡ giải quyết