Xem thêm

Tác giả của cuốn sách này là một nhà văn rõ ràng nhất. Mô tả của ông về các kịch bản khác nhau cho thấy tâm trí của ông được tổ chức khá tốt và các bài thuyết trình về sự kiện của ông được phân tích sâu sắc trước khi được viết. Vì cuốn sách này đã 30 tuổi ( 1992 ) với một số cập nhật nhỏ trong năm 2005, phần lớn những gì trong đó là khá lỗi thời. Những tuyên bố của ông về các mặt hàng như không có bằng chứng về sự giao thoa giữa neanderthal và sapiens và giáo điều hơi trẻ con mà chưa từng có ở Bắc Mỹ trước cái gọi là "Văn hóa Clovis" tất cả đã được đảo ngược bởi những khám phá khoa học mới, gần đây hơn.
Mục đích của cuốn sách này, ông nói, là để cho thấy những gì làm cho chúng ta(homo sapiens) khác với "các động vật có vú lớn khác" ... nói cách khác, những gì làm cho chúng ta trở thành con người. Một trong hai điều anh ấy nghĩ nổi bật trong vấn đề này là chúng tôi là một loài động vật có vú tự bật loại của nó. Homo sapiens sẵn sàng giết homo sapiens. Chính xu hướng của chúng ta đối với GENOCIDE khiến chúng ta khác biệt với phần còn lại của vương quốc động vật. Chương dài nhất trong cuốn sách có tựa đề "Trong màu đen và trắng" là nơi ông đưa ra những ví dụ chi tiết về tội diệt chủng của con người trong suốt lịch sử. Trời tối và đáng sợ nhưng đó là một phần của cuốn sách nên được mọi người đọc.
Tôi đã đưa ra cuốn sách này ban đầu là hai ngôi sao vì tài liệu lỗi thời nhưng đã thêm một ngôi sao vì cách đối xử thú vị của anh ta đối với các hành vi tình dục của con người và  phải đọc về sự đáng sợ của diệt chủng.

Cuốn sách không trình bày sự tiến hóa của loài người chủ yếu từ góc độ các công cụ lao động và hóa thạch (xương) như các nhà nhân chủng học và khảo cổ học thường làm; mà đi sâu hơn vào các khía cạnh khác như vòng đời của con người, địa lý nhân học, ảnh hưởng của con người lên môi trường và ngược lại. Sau khi nghiên cứu cơ sở sinh học đã khai hóa nền văn minh nhân loại, Jared Diamond lần lượt khảo sát những đặc điểm văn hóa phân biệt con người với động vật (ngôn ngữ, văn học, nghệ thuật, khoa học, công nghệ,...) và những nguy cơ có thể dẫn đến sự diệt vong của loài người (xu hướng tàn sát lẫn nhau giữa các nhóm người và xu hướng đối xử ngày càng tàn bạo đối với thiên nhiên môi trường).


Thông điệp quan trọng nhất mà cuốn sách gửi đến mọi người trên toàn thế giới là: Hãy cảnh giác; loài người đang tự tăng tốc đến sự diệt vong! Jared Diamond cho rằng rằng hãy còn kịp để loài người thức tỉnh và tự cứu lấy mình, ông nói: “Tôi hẳn đã không viết cuốn sách này nếu nghĩ rằng nguy cơ đó còn xa, nhưng tôi cũng sẽ không viết cuốn sách này nếu tin rằng chúng ta sắp đến ngày tận thế”.

Cuốn sách như một quyển từ điển về thế giới loài người với những kiến thức sinh học phong phú và đa dạng. Từ khi đưa ra luận thuyết loài người có tổ tiên là loài khỉ không đuôi vào năm 1859, Darwin đã làm rung chuyển cả thế giới Khoa học lẫn Tôn giáo. Dần dần thì cũng ngày càng ít người tin rằng chúng ta được Thượng đế tạo ra một cách đặc biệt. Còn cái phần đại đa số kia tuy vẫn tự coi mình là một động vật cao cấp nhưng trong thâm tâm thì vẫn nghĩ rằng chúng ta - người, có ngôn ngữ, chữ viết và biết chế tạo ra đủ mọi thứ, là khác xa lắm, đặc biệt lắm, so với cả tổ tiên của mình - loài tinh tinh. Thực tế không hẳn như vậy. Nhìn bề ngoài, khi không có thứ gì che đậy trên người và không nói, không làm việc, chỉ ăn và đùa nghịch, thì chúng ta chẳng khác lắm so với hai loài tinh tinh khác, (một ở Zaire, một ở châu Phi) mà Jared Diamond gọi nửa thật nửa đùa là loài tinh tinh thứ ba. Nhìn bề trong, sự giống nhau giữa người và tinh tinh còn có vẻ thuyết phục hơn: bộ gen người khác bộ gen tinh có 2%. Tuy nhiên, chỉ với 2% khác biệt về gen ấy đã đủ cho loài người, trong một khoảng thời gian vô cùng ngắn ngủi so với lịch sử phát triển của mình (khoảng 10 nghìn năm so với hàng triệu năm), đã chứng tỏ được  một đặc tính vượt trội của mình với tư cách chủ nhân của nền văn minh nhân loại, độc nhất vô nhị không những trên đất, mà rất có thể là trong cả vũ trụ mênh mông huyền bí này.

Với cuốn sách “Loài Tinh Tinh Thứ Ba”, Jared Diamond đã tìm cách lý giải vì sao trong một khoảng thời gian rất ngắn, loài người đã tìm ra phương thức thống trị thế giới cũng như hủy diệt nó vĩnh viễn. Loài người và loài tinh tinh chia sẻ tới 98% số gen di truyền. Tuy nhiên, trong khi loài người thống trị hành tinh này – tạo nên các nền văn minh và tôn giáo, nghiên cứu khoa học, xây dựng các thành phố và sáng tạo ra các tác phẩm nghệ thuật vĩ đại thì loài tinh tinh hành ngày vẫn phải đấu tranh để giải quyết những nhu cầu tồn tại cơ bản. Vậy 2% số gen còn lại có ý nghĩa như thế nào trong công việc tạo ra sự khác nhau cơ bản giữa hai loài có chung nguồn gốc tiến hóa? 


Cuốn sách gồm 5 phần, trình bày về các đặc điểm giúp phân biệt loài người và các loài động vật khác. Tác giả nhận thấy chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, con người đã có một bước tiến hóa nhảy vọt để trở thành giống loài thống trị thế giới.


Thông điệp quan trọng mà cuốn sách đề cập: “Hãy cảnh giác; loài người đang tự tăng tốc đến sự diệt vong!”. Jared Diamond cho rằng hãy còn kịp để loài người thức tỉnh và tự cứu lấy mình, ông nói: “Tôi hẳn đã không viết cuốn sách này nếu nghĩ rằng nguy cơ đó còn xa, nhưng tôi cũng sẽ không viết cuốn sách này nếu tin rằng chúng ta sắp đến ngày tận thế”.

Vừa đọc Guns Germs and Steel, tôi không thể chờ đợi để đọc "phần tiền truyện" Loài Tinh Tinh Thứ Ba. Jared Diamond đã chiếu sáng nguồn gốc và lịch sử của chúng ta bằng một tia sáng sâu sắc. Anh ta viết rất dễ đọc đến nỗi anh ta có thể thu hút chúng tôi ngay cả xu hướng diệt chủng mà không mất chúng tôi. Ông nói thêm hai và hai một cách cẩn thận và thuyết phục đến mức chúng tôi buộc phải chấp nhận kết luận của ông là không thể tránh khỏi. Họ có sự đơn giản tuyệt vời của sự thật, khó chịu như điều đó có thể. Con người đã sản xuất nghệ thuật và tiến tới nền văn minh kể từ "bước nhảy vọt" đã đẩy chúng ta vượt ra ngoài anh em họ tinh tinh của chúng ta. Chúng tôi đã sử dụng các công cụ và tài năng của mình chống lại môi trường và nhau trong một thời gian dài. Di tích và vụ thảm sát là chúng tôi. Như tôi đã nói từ lâu, chúng tôi rất tệ.Diamond quản lý để duy trì quang học không có hoặc ít hơn. Có lẽ cuộc cách mạng truyền thông sẽ cho phép chúng ta xem "kẻ thù" của mình là con người và chúng ta sẽ không thể xóa sổ chúng. Có lẽ cuối cùng chúng ta sẽ hiểu rằng nếu chúng ta phá hủy môi trường, chúng ta cũng tự hủy hoại chính mình. Tôi cũng là một chuyên gia nhãn khoa, nhưng đọc các tiêu đề hiện tại, tôi tự hỏi liệu có lẽ Diamond đúng về chúng tôi hơn anh ấy biết.