Hà Nội - Dấu Xưa, Phố Cũ Reviews

1. Vài nét về tác giả Uông Triều: 

Uông Triều sinh năm 1977 với tên khai sinh là Nguyễn Xuân Ban. Bút danh Uông Triều ghép từ Uông Bí và Đông Triều - hai địa danh ở quê ông. Uông Triều là một trong số ít những nhà văn nổi bật với phong cách “bắt độc giả chiều tác giả”. Theo ông, văn chương là cách để tác giả sống thật với chính mình - do đó họ phải viết làm sao để khiến bản thân thoải mái nhất có thể. Những tác phẩm của Uông Triều đa dạng về thể loại - bao gồm cả tiểu thuyết, truyện ngắn và tản văn: Cô độc, Đêm cuối cùng ở Ngọa Vân, Người mê, Sương mù tháng Giêng,... Trong số những tác phẩm viết về thủ đô ngàn năm văn hiến có thể kể đến Hà Nội - Dấu xưa, phố cũ.

2. Không khí phố phường Hà Nội:

Đa số khách thập phương đến Hà Nội đều thừa nhận thành phố này có những đặc trưng mà không nơi nào có được. 

Thử hỏi xem có thành phố lớn nào - đặc biệt là thủ đô - mà vẫn có tiếng rao hàng rong từ lúc sáng sớm đến khi đêm muộn? Cứ chốc chốc, trong những con phố nhỏ, người ta lại nghe thấy tiếng rao đều đều của những gánh hàng rong. Nào xôi, nào bánh khúc, nào kẹo, nào kem,... đủ cả. Có những em học sinh ríu rít chạy theo chiếc xe đạp chỉ để mua một nắm xôi sáng - mẹ nấu ở nhà thì ngon thực, nhưng xôi có cái vị riêng của nó. Có những người không đói bụng mà cũng chẳng thèm ăn - nhưng họ vẫn mua vì lòng trắc ẩn. Cả người mua lẫn người bán đều biết bán quà sáng khó có thể thu được nhiều tiền - nhưng đó là vốn mưu sinh mà họ phải duy trì. Hơn nữa, nghe tiếng rao của người hàng rong, khó ai mà từ chối được. Nhưng tác giả cho rằng những tiếng rao xưa đang dần biến mất:

Trong những khu phố vắng, khu tập thể, ta vẫn nghe thấy tiếng rao. Người bán hàng thường trông lam lũ, là người ngoại tỉnh hoặc dân thành thị nghèo, họ vẫn kiên nhẫn bán những món quà vặt để mưu sinh hàng ngày. Có điều tân tiến hơn ngày trước là người bán hàng dùng loa thu âm sẵn phát ra tiếng rao. Tiếng rao lặp đi lặp lại, thiếu đi nét mềm mại của hơi ấm, giọng nói con người. Cũng vì thế mà đôi khi nó lại trở thành vô duyên, khiến người khác nghe thiếu những đồng cảm.

Bên cạnh những âm thanh quen thuộc của phố phường, còn có một điểm nữa khiến Hà Nội được yêu thích - đặc biệt là bởi khách nước ngoài. Đó chính là những hàng cây xanh cổ thụ rủ bóng xuống đường phố. Cây trồng bên đường Hà Nội rất đa dạng: xà cừ, bằng lăng, sấu, hoa sữa,... Bóng mát của cây trồng khiến người ta tạm quên đi ánh nắng trưa gay gắt hay hơi nóng bốc lên từ mặt đường nhựa. Mùa đông con người cũng biết ơn cây trồng, bởi chúng chắn những đợt gió lớn thổi từ phương Bắc. Mặc dù có nhiều tài liệu sinh học hướng dẫn kiểm soát kích cỡ của các loài cây đô thị, chưa bao giờ có ai đả động đến một cây trồng trên đường:

Những cây xà cừ trên đường Hoàng Diệu và cả ở những nơi khác ở Hà Nội chắc chưa bao giờ được kiểm soát về kích cỡ nên ta dễ dàng trông thấy những gã cây to lớn đứng bên phố, vừa bệ vệ và cũng thật đáng yêu. 

Một điểm nhấn nữa nằm ở mùa lễ hội. Đã gọi là mùa lễ hội thì đường phố ắt phải tất bật. Nhưng không khí của Hà Nội ngày lễ hội không giống ngày đi làm. Vào mùa lễ hội, người dân đi chơi và dành thời gian bên những người thân yêu - đặc biệt là học sinh sinh viên. Tất nhiên, các cửa hàng và điểm vui chơi được trang hoàng đẹp đẽ. Những sạp hàng trên phố Hàng Mã rực rỡ hơn vào dịp Trung Thu với những món đồ chơi đủ màu sắc: mặt nạ, đèn ông sao, đèn kéo quân,... Đông nhất dịp Trung Thu phải kể đến trẻ em, vì các em hay đòi bố mẹ đưa đi mua đồ, chọn quà. Dịp Tết Nguyên Đán thì đương nhiên sẽ có điểm nhấn là những hàng hoa ở Hàng Lược. Người bán thì cầm những cành hoa tươi đứng dọc phố, người mua thì vừa ngắm phố phường vừa chọn hoa. Ngày lễ có cái không khí riêng, thứ không khí khiến cho người ta sảng khoái và vui thích. Vào những ngày lễ, dường như không còn giới hạn về tín ngưỡng hay tôn giáo ở Hà Nội:

Không khí đêm Noel không còn của riêng tôn giáo nữa, nó đã thành một ngày hội để mọi người đi chơi, gặp mặt, là cơ hội để hiểu thêm về tín ngưỡng, hòa hợp và chung vui.

3. Điểm đến tâm linh:

Hà Nội có thể không có nhiều tôn giáo như ở thành phố Hồ Chí Minh, nhưng nó cũng có một sự đa dạng nhất định. Ngoài các đền thờ tín ngưỡng truyền thống, người ta có thể tìm thấy ở Hà Nội rất nhiều chùa và nhà thờ.

Phật giáo là một trong những tôn giáo mạnh nhất tại Việt Nam, với hệ thống chùa chiền ở khắp mọi tỉnh thành. Nhắc đến chùa ở Hà Nội, có rất nhiều địa điểm được nhắc đến như Quán Sứ, chùa Láng, chùa Hà, chùa Bộc,... Nhưng nổi tiếng nhất phải kể đến chùa Trấn Quốc - ngôi chùa lâu đời nhất đất Kinh Kỳ. Chùa Trấn Quốc được xây dựng từ thời vua Lý Nam Đế trên đảo Cá Vàng phía đông của Hồ Tây. Ngôi chùa này từ xưa đã được coi là một trong những trung tâm Phật giáo quan trọng nhất cả nước. Có lẽ một phần là do đây là thánh địa được các vị vua chúa ưu ái nhất: các vị không chỉ hành hương mà còn hay tới đàm đạo với các thiền sư, chưa kể còn đóng góp xây dựng chùa nữa. Tuy nhiên, cũng có lúc vẻ đẹp và danh tiếng khiến Trấn Quốc trải qua nhiều thăng trầm. Vào thời chúa Trịnh, các chúa coi đây là nơi bồng lai tiên cảnh và mặc sức đưa cung tần mỹ nữ đến để ăn chơi trụy lạc. 

May mắn thay, chùa vẫn luôn gìn giữ được những giá trị văn hóa vốn có. Đây là chốn tu tập của nhiều vị thiền sư nổi tiếng như Khuông Việt, Tịnh Không, Kim Cương Tử. Ngoài ra, chùa còn là nơi lưu giữ nhiều dấu tích Phật giáo đáng chú ý như cây bồ đề do tổng thống Ấn Độ tặng năm 1959 (cây này được chiết tách từ cây bồ đề Đức Phật đã từng ngồi thiền) và pho tượng Đức Phật nhập Niết bàn (được đánh giá là một trong những pho tượng đẹp nhất). Tác giả bộc bạch:

Chùa Trấn Quốc nằm ở vị thế đẹp, là một danh lam cổ tích bậc nhất đất Kinh Kỳ và từ lâu đã trở thành điểm tham quan yêu thích của người dân Hà Nội và khách du lịch. Đến nơi này có thể ngắm vườn tháp cổ kính, cây bồ đề của Đức Phật và đặc biệt tòa “Bảo tháp Lục độ đài sen” như một nét nhấn tinh tế cho cảnh quan chùa. Nơi đây, giữa một vùng hồ nước mênh mang, thoang thoảng mùi hương trầm, đi trên con đường đầy bóng mát cây xanh và lắng nghe những câu chuyện một thời quá vãng, thấy lòng người đang hướng về cõi thanh tịnh, yên bình.

Đâu là nơi đông vui nhất Hà thành vào đêm Đức Chúa ra đời? Chắc chắn đó là Nhà thờ Lớn - giáo đường quan trọng nhất của người Công giáo Hà Nội. Việc xây dựng nhà thờ này rất thú vị. Nhờ kinh phí của hai cuộc quyên góp xố số lớn, cộng thêm các nguyên liệu sẵn có tại địa phương, nhà thờ đã được xây dựng trong vòng bốn năm (1884 - 1887), trong khi phần lớn các nhà thờ ở châu Âu mất nhiều thời gian để hoàn thành hơn vì cần nhân dân quyên góp. Nhà thờ Lớn được xây dựng theo phong cách cổ điển với những cửa kính màu lung linh và những bức tượng thánh trang nhã - tất cả có thể khiến người yêu văn học liên tưởng đến một Nhà thờ Đức Bà xa xôi tọa lạc tại Paris. Điều đáng chú ý là tại nhà thờ có tượng của Anê Lê Thị Thành - thánh nữ tử vì đạo thời Nguyễn. Bà đã cùng chồng con che giấu những linh mục khỏi sự truy bắt của triều đình - do đó bà bị tra tấn và chết trong tù. 

Ngày thường nhà thờ tỏa ra không khí trang nghiêm, nhưng khi mùa lễ hội đến thì không kém phần nhộn nhịp so với những địa điểm khác của Hà Nội. Mùa Giáng Sinh là dịp lễ đáng mong đợi nhất ở Nhà thờ Lớn. Người dân - dù có theo Công giáo hay không - đều nô nức kéo đến nhà thờ để ăn mừng khoảnh khắc Chúa giáng thế. Bên ngoài nhà thờ được trang trí nhiều màu sắc sặc sỡ, trông như đang mời gọi mọi người đến chung vui. Khi tiếng chuông nhà thờ rền vang đón chào Đức Chúa, ai nấy đều lặng im trước giây phút trang nghiêm nhất buổi lễ. 

4. Du hành về quá khứ:

Nhắc đến Hà Nội là nghĩ đến một con phố cổ kính đã tồn tại hơn trăm năm. Sau bao nhiêu năm, dù đã có thêm nhà cao tầng và xe hơi, Hà Nội vẫn giữ được những nét hoài cổ - những đặc trưng đã xuất hiện trước cả thời Pháp thuộc. Hơn hết, Hà Nội đã cùng đất nước nếm trải bao thăng trầm, viết nên bao trang sử hào hùng. 

Dọc đường Hoàng Diệu, người ta vẫn có thể nhìn thấy những lỗ châu mai được làm từ thời Pháp. Bên cổng Tây vào Hoàng thành cũng có đặt hai khẩu thần công của Pháp. Chúng là minh chứng cho một cuộc chiến đầy cam go giữa quân Pháp và tổng đốc Hoàng Diệu. Sau khi Hoàng Diệu tuẫn tiết ở Võ Miếu (vì biết không địch lại được quân Pháp), con đường gần nơi này được đặt theo tên ông để kỷ niệm một vị anh hùng dân tộc.

Cầu Long Biên được xây dựng trong vòng bốn năm (1899 - 1902) và mang tên Paul Doumer - tên toàn quyền Pháp lúc bấy giờ. Cái tên Long Biên được đặt chính thức bởi thị trưởng Trần Văn Lai vào năm 1945. Cây cầu vĩ đại này được mệnh danh là “chứng nhân lịch sử” bởi nó đã chứng kiến biết bao cảnh lầm than cùng bao giây phút huy hoàng của Thủ đô. Cây cầu được xây nên bởi mồ hôi và máu của những người công nhân - đó là bằng chứng không thể chối cãi của chế độ thực dân đã đày ải nước ta 80 năm trời. Cây cầu nhìn bao quát Hà Nội, thấy một thành phố nhộn nhịp ngày đêm không ngủ. Cây cầu chứng kiến những đợt ném bom hung tàn của giặc Mỹ và những phát súng oanh liệt của quân dân Hà thành. Và cây cầu cũng đã thuộc lòng những buổi mít tinh và những đoàn đón đại sứ nước ngoài - những khoảnh khắc Hà Nội ăn mừng đất nước... 

5. Món ngon Hà Nội:

Mùi của thức ăn khi đói làm nôn nao, kích thích cái vị giác vẫn nằm chờ đâu đó bỗng chốc nhổm dậy. Đang cơn đói, đi qua một hàng bánh rán hay chả rươi thơm lừng mà khó lòng cưỡng lại, đành rẽ vào mua một ít mang về hay ngồi đó luôn mà ăn. Hà Nội có cái vị đặc sắc của thứ mùi ẩm thực ở những hàng ăn trên phố hoặc những gánh hàng rong mà không cần phải tìm kiếm đâu xa.

Nhắc đến ẩm thực Hà Nội thì không nơi đâu bằng: vừa tinh tế, vừa giản dị, lại đa dạng. Ở đây tôi xin được kể đến hai món ăn chính được nhắc đến nhiều nhất Hà Nội: món phở và món ô mai.

Món ăn mặn ở Hà Nội thì vô kể, có thể nhắc đến một số món tiêu biểu như bún đậu mắm tôm, bún riêu, phở, các loại chả,... Nhưng đã nhắc tới Hà Nội, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến món phở! Phở có thể được chế biến ở nhiều tỉnh thành khác, nhưng ở Hà Nội, phở có nét đặc sắc riêng - đó là kỹ thuật bí truyền của người đầu bếp. Người đi trên phố chưa kịp vào quán đã ngửi thấy mùi xào nấu thức ăn ngào ngạt. Mùi của mỡ, thịt, nước dùng, nước mắm,... tạo ra một hương thơm khó cưỡng. Khi ngồi xuống ghế, thực khách được nhân viên phục vụ tận tình - thường thì các quán sẽ mời nước vối hoặc chè xanh trong khi chờ món ăn ra. Bát phở được bưng đến bàn, bốc khói nghi ngút với rau thơm trang trí bên trên - nhìn là muốn thưởng thức ngay. Gia vị được nêm vừa phải, có vị đậm đà của thịt, của nước hầm xương. 

Món ăn ngọt ở Hà Nội khá đa dạng - thường có bánh, kẹo, mứt, ô mai, cốm,... và rất dễ bắt gặp trên đường - đặc biệt là sau giờ tan học. Trong số các món quà vặt của Hà thành, được yêu mến nhất vẫn là ô mai - món ăn làm từ trái cây đã được ướp gia vị và phơi khô. Không chỉ trẻ nhỏ hay thanh niên mà cả người lớn tuổi cũng không thể cưỡng lại những viên ô mai mằn mặn, ngòn ngọt nhảy múa trên đầu lưỡi. Đặc biệt, tác giả Uông Triều cho hay mua ô mai thì không ở đâu bằng Hàng Đường: 

Cắn một quả ô mai sấu non ở đây, thấy đủ cái vị chua, cay, ngòn ngọt của thứ quả ưa thích. Lại biết trái sấu được hái ở những phố rợp bóng cây Phan Đình Phùng, Trần Phú,... càng thêm yêu mến những món quà nhỏ thân thương của đất Thăng Long. Khi chọn một món quà Hà Nội gửi những người bạn phương xa, tôi thường chọn món ô mai sấu non trên phố Hàng Đường và bạn phương nào cũng tấm tắc khen món ô mai sấu của Hà Nội.

6. Lời kết:

Hà Nội - vùng đất nghìn năm văn hiến - sẽ mãi trường tồn trong trái tim những người con Thủ đô dù có trải qua bao thập kỷ. Hà Nội thời hiện đại đã và đang thay đổi - đó là quy luật của tự nhiên - nhưng thành phố này vẫn ẩn chứa những nét đẹp truyền thống rất riêng. Việc bảo tồn những nét đẹp của Hà Nội phụ thuộc vào những người con của xứ Kinh Kỳ...

Review chi tiết bởi: Thanh An Nguyễn - Bookademy

Hình ảnh: Lê Thủy Tiên

_____________

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: Bookademy

Bạn đam mê viết lách, yêu thích đọc sách và muốn lan tỏa văn hóa đọc tới cộng đồng của YBOX.VN? Đăng ký để trở thành CTV Bookademy tại link: http://bit.ly/bookademy_ctv

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Bookademy - Ybox. Khi chia sẻ hoặc đăng tải lại, vui lòng trích dẫn nguồn đầy đủ "Tên tác giả - Bookademy." Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.