Chuyện Đời Sương - Nàng Dâu Việt Ở Xứ Hàn Reviews

Chuyện cô dâu Việt lấy chồng nước ngoài với những buồn vui, hạnh phúc lẫn khổ đau không còn là vấn đề gì mới mẻ; tuy nhiên, trong khi văn học trong nước gần như đang đứng ngoài cuộc, hoặc nếu có chỉ là những truyện ngắn nhỏ lẻ thì từ Hàn Quốc, một tác phẩm về đề tài này đã được viết nên bởi chính nhà văn bản xứ. “Chuyện đời Sương” của Suh Song Nan (Dương Thanh Hoài và Ngô Thị Quỳnh Trang dịch, NXB Phụ Nữ) là tiểu thuyết best seller ở Hàn Quốc; từng đoạt giải Văn học Sechong 2017 và giải Tác phẩm xuất sắc nhất thành phố Busan.

Sương, tên thật là Nguyễn Thị Sương, một cô gái đương độ hai mươi còn khỏe mạnh và đầy mơ mộng. Lên 6 tuổi ba mất vì tai nạn điện giật, mẹ tái hôn sau một năm; Sương phải sống với ông bà nội từ đó. Như rất nhiều đứa trẻ ở vùng quê miền Tây Nam bộ, Sương phải vào đời sớm bằng công việc bán hoa và thiệp bên dòng sông Cửu Long cho các du khách; học hết lớp 9 thì chuyển sang lái đò đưa khách qua sông.

Bị hấp dẫn bởi những thành phố tuyệt đẹp và giàu có hay những ngôi nhà hạnh phúc trong các bộ phim lãng mạn của Hàn Quốc nên trong Sương đã nhen nhóm ý nghĩ lấy chồng Hàn Quốc để đổi đời. Khi theo bà mối Dung lên Sài Gòn, Sương mới hay rằng, không chỉ mình cô ôm mộng đổi đời bằng cách lấy chồng Hàn Quốc, chỉ riêng trong khu nhà trọ của bà Trâm, Sương đã gặp ba mươi cô gái trẻ cùng chung sống, chờ ngày xem mắt và lấy chồng Hàn Quốc giống như mình. Và phải đến ngày xem mắt lần thứ hai mươi, Sương mới trở thành một trong năm ứng cử viên cô dâu được người đàn ông Hàn Quốc chọn.

Trước khi viết “Chuyện đời Sương”, nhà văn Suh Song Nan từng có tiểu thuyết “Ớt chuông” cũng viết về đề tài cuộc sống của cô dâu Việt lấy chồng và sinh sống ở Hàn Quốc. Đã từng sống ở Việt Nam và viết luận văn tiến sĩ về đề tài phụ nữ kết hôn với người Hàn Quốc, nên nhân vật Sương cũng như vấn đề trong tác phẩm được nhà văn Suh Song Nan phản ánh đầy chân thực đến nhức nhối. Vượt qua rất nhiều ứng cử viên khác, nhưng hành trình hòa nhập và thích nghi với cuộc sống ở Hàn Quốc của Sương quả thực không hề dễ dàng. Khác văn hóa, khác tiếng nói, chưa kể người chồng của cô vừa nhu nhược lại sa đà rượu chè; để tồn tại, Sương phải làm lụng vất vả gấp đôi người khác.

“Đời không như là mơ”. Cuộc đời Sương có lẽ là minh chứng sống động nhất cho câu nói ấy. Giấc mộng của Sương đã tiêu tan thành mây khói, và đến lúc này, cô phải nếm mùi bi kịch: không thể trở thành người Hàn, cũng không thể trở về quê hương. Đó hẳn là một bất hạnh lớn đối với tất cả mọi người không riêng gì với Sương khi căn cước của mình đã bị xóa nhòa.

Bên cạnh chuyện đời éo le của Sương, nhà văn Suh Song Nan còn xây dựng song song chuyện đời nhiều màu sắc của Jang - một nhà văn đồng thời là một giảng viên đại học cùng cô vợ thứ hai cũng là một nhà văn đang nổi có lối sống khá lập dị Lee Ryung. Ba người có sự kết nối lỏng lẻo, rời rạc nhưng đôi lúc lại đầy thân ái. Nhờ đó, cuộc đời của Sương nơi xứ Hàn được tái hiện với đầy đủ những mảng sáng tối, cung bậc khác nhau.

Từ một đề tài mang tính báo chí, nhưng rõ ràng với “Chuyện đời Sương”, nhà văn Suh Song Nan đã “phù phép” để câu chuyện trở nên lôi cuốn và có phần ma mị hơn. Sức hấp dẫn của tác phẩm với bạn đọc cũng chính là ở đó.

Ngôi nhà trắng là ngôi nhà mơ ước Jang dành cho Lee Ryeong, anh đã xây nó làm món quà cầu hôn người con gái đặc biệt, đó cũng chính là ngôi nhà trong những thước phim Sương mơ về trước ngày sang Hàn. Nó xuất hiện với xứ mệnh tốt đẹp biết bao nhưng chẳng có gì hoàn hảo cả. Giữa vùng quê nghèo, ngôi nhà trắng khang trang giàu có là cái gai trong mắt người làng, nó cũng vô tình là bước đẩy Lee Ryeong bị tai nạn. Từ sứ mệnh tốt đẹp lúc đầu, nó trở thành nơi giam cầm Lee Ryeong. Nhưng nó chính là mắc xích quan trọng kết nối câu chuyện. Để Sương gặp họ, để những mối giao cảm giữa những con người xa lạ thật gần gũi. Họ chưa hề trực tiếp ngồi nói chuyện với nhau; chỉ trong tâm tưởng thôi nhưng ta có thể cảm nhận được. Ngôi nhà cháy, tất cả đều hóa tàn tro, thân thể của Lee Ryeong, niềm hy vọng của Sương. Nhưng nó cũng là sự giải thoát, không biết đúng hay sai khi tôi nghĩ, nó giải thoát Jang, dù anh còn yêu Lee Ryeong nhưng là cô của trước kia, một nữ nhà văn khác biệt, viết vì chính mình chứ chẳng vì ai cả. Nó giải thoát Lee Ryeong trước nhưng tiếng kim loại ing tai trong đầu. Điều đó cũng chấm dứt cuộc đời làm dâu, làm vợ nơi xứ Hàn của Sương. Như một chuỗi vòng kết bằng sợi dây mỏng mảnh, ngọn lửa bùng cháy đốt hết tất cả.

Nhờ trưởng thôn giới thiệu, Sương đã đặt chân vào ngôi nhà trắng làm người giúp việc. Lúc đầu tôi nghĩ, “Chuyện đời Sương” mà sao những trang viết chiếm sóng của Jang và Lee Ryeong nhiều quá trời vậy? Rồi ai mới là nhân vật chính đây? Nhưng có lẽ, mọi thứ đều mang ý nghĩa riêng, chỉ là chúng ta hiểu như thế nào, hiểu đúng nó hay không thôi. Ngôi nhà trắng Lee Ryeong sống là ngôi nhà ao ước của Sương, ngôi nhà cô thấy trong những thước phim cổ tích, trong tưởng tượng. Hai người phụ nữ, họ đều có những nỗi khổ riêng. Sương sống trong sợ hãi đến mức phải trốn chạy sang nhà bà Park mỗi lần mẹ chồng đánh, đến lúc mẹ chồng qua đời lại là những trận đòn roi của chồng, Sương làm việc bục mặt để trang trải phí sinh hoạt, để nuôi người chồng nát rượu mà chẳng hề ta thán nửa lời. Còn Lee Ryeong, quá khứ của cô quả thực không dễ dàng, khi lấy Jang, cuộc sống cô ổn hơn, hạnh phúc chưa được bao lâu thì tai họa ập đến, cô phải sống với bệnh của mình. Thay vì kiên cường cô chọn trốn tránh, một cái xác không hồn trong căn phòng cánh cửa nhỏ như tờ giấy A3 và tối đen. Cô gái ngoại quốc đã kiên cường hơn, có lẽ vì cô khao khát được sống hơn, vì cô có một ước mơ, một hy vọng về tương lai đổi khác. Chỉ cần còn niềm tin, con người ta vẫn có thể vươn lên.

Sự chối bỏ thực tại luôn ẩn chứa trong mỗi người, khi chúng ta không tìm được hạnh phúc, khi sự thất vọng với thế giới khiến con người muốn tìm một thế giới riêng, trong xã hội đầy những nguyên tắc, đè nén thì sự vươn lên của Sương chính là một điều đáng trân trọng. Sương và Lee Ryeong sắp gặp nhau ở thế giới giao thoa, nhưng mọi thứ dang dở đầy tiếc nuối.

Sương là sở hữu chung của dân làng, những ánh nhìn soi mói của người làng luôn nhìn vào cô, chỉ cần có một hành động sai thôi, cả làng sẽ lên án và vớ lấy lý do “người ngoại quốc” để từ chối nhận cô. Dù ở làng Gail hơn 10 năm nhưng không có hộ khẩu Hàn, mà cho dù có thì đời đời kiếp kiếp cô chỉ là “kẻ ngoại quốc” mà thôi. Dân làng cũng chẳng ưa Jang và Lee Ryeong dù họ mang quốc tịch Hàn, sinh ra và lớn lên ở Hàn nhưng họ chỉ là người giàu về đây chiếm đất.

Những suy nghĩ đâm sâu, cắm rễ trong tâm trí họ, họ không chấp nhận một người ngoại quốc, một người thành phố đến sinh sống ở đây.

Sẽ ra sao nếu một ngày con người, khi mà nỗi đau nuốt trọn tâm trí họ, khi hy vọng bắt đầu bị bóng tối thế chỗ? Liệu những gì tốt đẹp nhất làm nên một con người có trường tồn, hay nó cũng sẽ phai dần cùng những mất mát?

Chồng Sương – Jong Tae, không phải là người xấu. Nhưng anh là kẻ nhu nhược. Anh để mẹ đánh đập, mắng nhiếc vợ dù cô chẳng làm sai gì cả; cách duy nhất anh bảo vệ Sương là để cô trốn sang nhà hàng xóm. Đã có lúc anh quan tâm, yêu thương vợ, anh thấy có lỗi vì đã nói dối Sương khi anh hơn cô 20 tuổi nhưng lại bảo chỉ 10 thôi. Anh muốn bù đắp cho Sương bằng những món quà, dù chỉ là những thứ mĩ phẩm rẻ tiền mua trên phố nhưng an ủi Sương biết bao. Anh chu đáo gói phần quà nhỏ gửi về cho ông bà Sương ở Việt Nam. Những định kiến về quan niệm ăn sâu vào người đàn ông đó, chứ có phải bản chất họ xấu xa đâu.

Khi biến cố xảy ra, hắn ta trở thành một con người khác, triền miên trong những cơn say, đánh, chửi, đổ lỗi lên Sương. Rượu đem đến cho hắn cảm giác giải thoát, làm hắn ta trở nên mất trí, thờ ơ trước khổ đau của Sương, thậm chí làm nên những việc ác. Và Jong Tae đã trở thành một kẻ độc ác vì rượu và cả sự hoài nghi.

Họ không có bằng chứng để kết tội nhưng họ dồn ánh mắt nghi ngờ, đổ lỗi lên Sương. Người duy nhất có thể làm chứng – chú Dong Joo lại bị câm, bà Park – mẹ chú cũng lờ đi những hành động của con trai mình. Ranh giới giữa thiện và ác thật mong manh, sự im lặng đã đẩy một người vô tội đến đường cùng. Không phải một lần mà đến tận hai lần, ngọn lửa đã thiêu rụi hy vọng của Sương, những tàn tro và oan khuất từ vụ chạy đầu tiên vẫn còn đủ để một đốm lửa hy vọng lập lòe, để cô sống, tiếp tục nuôi niềm tin về tương lai tốt đẹp hơn. Nhưng ngọn lửa lần này đã thiêu rụi toàn bộ, thiêu rụi căn nhà trắng, Lee Ryeong và tất cả. Nó cũng lấy đi tiếng nói của Sương. Chẳng còn gì.

Sương bỏ quê đến miền đất hứa, những mong tương lai tươi sáng hơn; cô mơ về một gia đình hạnh phúc, với ngôi nhà khang trang, có chồng yêu thương, có những đứa con nhỏ, một mảnh vườn để trồng vài loại cây. Khát khao đó có chính đáng không? Có chứ. Nhưng Sương quên mất rằng, hạnh phúc của bản thân đâu thể nào đặt vào tay kẻ khác, đâu thể nào để kẻ khác quyết định thay mình được.

Sương mơ về chốn thị thành xa hoa, cô thất vọng vì Quốc, người thầm yêu cô nhưng không bao giờ dám thổ lộ, xem thường khi anh không lên thành phố mà mãi quẩn quanh ở vùng sông nước nghèo. Sương có tham vọng, có ước mơ, có chính kiến. Cô dám đi, dám làm và dám gánh hậu quả do quyết định của mình mà không một lời kêu ca. “Nhập gia tùy tục”, khác nhau về ngôn ngữ, cách sinh hoạt, khí hậu… nhưng cô đã thích nghi rất tốt, sau bảy năm làm dâu, cô đã nói tiếng Hàn chuẩn như người bản xứ, nấu món Hàn như một người phụ nữ Hàn thực thụ, đến người làng cũng tấm tắc khen.

Khi không còn hy vọng, Sương làm các công việc hằng ngày như một cái máy, chỉ dám mơ những điều mình thích trong tâm tưởng. Sương hoàn toàn có cơ hội chạy trốn khỏi làng quê nghèo khổ đó nhưng cô không chọn bỏ chạy khỏi nơi đây. Sương như loài hoa rừng hằng ngày Lee Ryeong vẫn ngắm, vừa xinh đẹp rực rỡ, vừa ấm áp nhưng cũng âm thầm. Sương mang vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam, chịu thương, chịu khó, nhẫn nại vô cùng.

Theo thống kê từ một nghiên cứu của tạp chí Newsweek được xuất bản năm 2011, Việt Nam xếp thứ 45, Hàn Quốc xếp thứ 80 trên tổng số 165 quốc gia tham gia khảo sát về quyền và chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Người phụ nữ gần như không có tiếng nói ở các nước Á Đông nói chung và Hàn Quốc nói riêng.

Lấy chồng, kết hôn, sinh con, chẳng phải cuộc đời một người phụ nữ bình thường nào cũng vậy sao? Người phụ nữ khi lấy chồng sẽ thuộc về nhà chồng, họ sống vì bổn phận chứ không còn vì cá nhân mình nữa. Ta có thể thấy qua người mẹ trong Hãy chăm sóc mẹ, Kim Ji Young trong Kim Ji Young, Sinh năm 1982 và Sương hay Jeong Ha trong tác phẩm này, họ trở nên kiệm lời, ít nói và dần vô cảm. Chúng ta vẫn thường nghe các chị kháo nhau lấy chồng như đánh một canh bạc, ai may mắn thì trúng lớn, ai xui thì thua hết vốn liếng.

Không ai có quyền quyết định quê hương, cha mẹ hay giới tính của mình. Điều họ có thể làm là nỗ lực để cuộc sống tốt hơn.

Chuyện đời Sương (Suh Song Nan) kể câu chuyện của cô gái người Việt với cái tên bình thường Nguyễn Thị Sương, xinh đẹp, khỏe mạnh, sinh ra và lớn lên ở miền Tây sông nước, chọn lựa rời bỏ quê hương để làm dâu xứ Hàn. Ngoài ra, câu chuyện còn đan cài số phận của những con người ở làng Gail, những người ở thành thị Jang và Lee Ryeong là đại diện chính, Sương là một mắt xích tình cờ trong câu chuyện. Một câu chuyện với những tình tiết bình thường, không thật sự có cao trào nhưng bên trong những con chữ là sự cuộn sóng và những âm ỉ trong tâm tưởng của nhân vật. Mộng và thực, quá khứ và hiện tại, suy nghĩ và hành động. Cứ bình thường, bình thường như vậy thôi, trên con thuyền chở đầy chữ lênh đênh cùng dòng suy tưởng của các nhân vật, bạn đọc lật giở từng trang sách cho đến cuối cùng, mọi chuyện được sáng tỏ… nhưng vẫn để lại những nuối tiếc.

“Chuyện đời Sương” không hề dễ đọc với quá khứ - hiện tại, ảo ảo - thực thực đan xen, xoắn xuýt vào nhau, lỡ nuốt trôi vài chữ là có khi đã lỡ một nhịp thật gần để hiểu chuyện gì đang diễn ra. Cách viết, sử dụng câu từ cũng chơi vơi, ảo diệu... Gần 100 trang đầu, Sương chỉ là nhân vật phụ xuất hiện mờ nhạt trong những lần giúp việc cho Jang và Lee Ryeong. Họ là vợ chồng với một cuộc hôn nhân được thừa nhận, vật vã giữa sinh tồn và đam mê. Lee Ryeong lúc nào cũng mong viết ra những tác phẩm văn học đẹp đẽ và giàu nghệ thuật, và đó lại là thứ văn chương không thể nuôi sống cô. Lee Ryeong bị tai nạn hay đúng hơn là bị hãm hại rồi trở nên vật vờ hơn một cái bóng. Jang vừa là thầy giáo, vừa là nhà phê bình văn - một người chồng rất đỗi dịu dàng, yêu chiều vợ hết mực, dẫu cho Lee Ryeong lay lắt như một chiếc lá, bập bùng như đèn trước gió. Thế nhưng, Jang khiến cho người đọc ngỡ ngàng khi lần lượt trở thành người vô trách nhiệm với lần lượt, lần lượt từng người thân của mình. Họ là người từ “thành phố” về. Dù có mua đất, xây nhà thì họ vĩnh viễn không thể trở thành người “làng” - chẳng ai yêu thương, giúp đỡ cũng như chính họ chẳng muốn can hệ đến ai. Cũng như Sương, dù có chết đi, có sinh con đẻ cái thì vĩnh viễn chỉ là người “ngoại quốc” - “việc cô gái ban đêm bị chồng bóp cổ, đánh đập như tra tấn không phải là lỗi của bất cứ ai”. Sương đẹp, một vẻ đẹp đầy sức sống trong bộ quần áo rộng thùng thình được hàng xóm cho, bao gồm cả đồ lót. Sương cam chịu nhưng không bao giờ tắt hi vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn. Sương mang vẻ đẹp tươi mới và rạng rỡ khiến cho bất cứ ai gặp dường như cũng được truyền cảm hứng sống.

Sương - cô lái đò trên dòng Cửu Long đỏ nặng phù sa không chấp nhận sống đời nhạt nhoà, nghèo khó, mà đồng ý lấy chồng Hàn Quốc và đi làm dâu xứ người. Trái với hy vọng về người chồng hiền lành, đàn con thơ, ngôi nhà sang trọng và phố thị nhộn nhịp như trên phim, Sương phải sống vất vả ở miền đồng quê, cặm cụi việc đồng áng, tủi nhục chịu đựng gã chồng nhu nhược và bà mẹ chồng khắc nghiệt. Gần chục năm Sương mải miết sống giữa biến cố và đau đớn để rồi khi cặp vợ chồng xa lạ ở thành phố dọn đến, họ mang cho cô những cảm xúc và khát khao mới. Sương không hề biết rằng từ đó, đời mình sẽ nguy hiểm và bẽ bàng vô cùng nơi xứ xa. Câu chuyện được lồng trong đề tài mang tính xã hội cao. Người đọc có thể hình dung cuộc sống của các cô dâu Việt ở Hàn Quốc qua những miêu tả về nỗi cô đơn nhớ nhà, sự tù túng vì không thể giao tiếp, những lần chật vật tiếp thu truyền thống mới, vv. Lấy bối cảnh chủ yếu ở làng quê xa xôi, nếp sống, suy nghĩ và tiêu chuẩn khá truyền thống của người dân Hàn cũng được thể hiện khá rõ. Nhìn qua tưởng chừng Sương không liên quan và lạc lõng trong bối cảnh nhưng khi xem xét thì thấy cô vô cùng quan trọng. Đời Sương không chỉ cho cô mà còn là mấu chốt gắn kết cuộc đời của tất cả những nhân vật khác. Họ cũng chật vật giữa quá khứ và hiện tại, mắc kẹt với mưu cầu của chính mình và ám ảnh bởi dục vọng xa xăm. Chuyện về đời Sương nhưng mình nghĩ nó hơn thế rất nhiều. Đó là vòng xoáy của thân phận, của khát khao cái đẹp và bản chất con người. Ở đó Sương hư ảo và bi kịch vô cùng nhưng lại rất đẹp, rất trong trẻo và đầy nhựa sống.

Theo thống kê của Hàn Quốc trong vài năm gần đây, phụ nữ Việt luôn chiếm đa số trong những cô dâu ngoại. Đời sống của cô dâu Việt xứ Hàn được nhiều người quan tâm, trong đó có Suh Song Nan - người từng viết luận văn tiến sĩ về đề tài phụ nữ kết hôn với người Hàn Quốc.

20 năm cầm bút trên văn đàn, Suh Song Nan hướng ngòi bút vào vấn đề mình quan tâm trong cuốn tiểu thuyết “Chuyện đời Sương”. Năm 2017, tiểu thuyết trở thành sách bán chạy, đạt giải Văn học Sechong 2017, giải Tác phẩm xuất sắc nhất thành phố Busan tại Hàn Quốc. Tác phẩm nhận được đánh giá tích cực từ bạn đọc Hàn.

Tác phẩm hư cấu của Suh Song Nan được nhiều độc giả yêu thích vì kết cấu, nội dung chuyện hấp dẫn. Tác giả không ngừng đặt ra những tình huống thử thách với nhân vật chính, khiến độc giả không ngừng tò mò về diễn biến tiếp theo của câu chuyện.

Cuốn tiểu thuyết khắc họa đời sống một cô dâu ngoại ở Hàn Quốc với bao khó khăn, từ khác biệt ngôn ngữ, văn hóa tới những trắc trở của cuộc sống. Thông qua vợ chồng Jang - Lee Ryung, tác phẩm cũng phản ánh lối sống đa dạng của giới trẻ Hàn Quốc.