[Bookademy] "Thế Giới Trong Bạn": Sức Mạnh Giúp Bạn Vượt Qua Thử Thách, Đại Dịch Reviews

“Tự biết mình là việc không dễ dàng”, Krishnamurti nói, “Nó giống như một bộ sách dày trang. Bạn không thể bỏ qua một trang nào, bởi vì mỗi trang đều đưa ra gợi ý về sự khám phá và trải nghiệm”. Một khi ta biết cách đọc cuốn sách chính mình, ta cũng sẽ biết về thế giới xung quanh và mọi vấn đề của nó. “Bạn chính là thế giới”, Krishnamurti nói.

Cách đối thoại của Krishnamurti trực diện và tỉnh táo, lập luận của ông đôi khi sắc như dao, có lúc lại uyển chuyển với hình ảnh cái cây, con sông, đám lửa... Cứ thế, qua từng đoạn đối thoại ngắn, ông đã khiến cho người xem thời xưa lẫn người đọc hiện tại choáng váng, như lời của một người được giải đáp đã chia sẻ: “Điều ông vừa nói dường như đã mở ra những triển vọng lớn lao, tôi phải suy nghĩ về nó”.

Không khuyên bảo hay dạy dỗ, điều Krishnamurti làm là gợi mở cho người ta tự chiêm nghiệm, tự suy nghĩ để tìm kiếm câu trả lời. Ông không ngừng nhắc nhở mọi người nhìn vào nội tâm, nhìn thế giới qua chính mình, để tự giải thoát bản thân khỏi những sự khuôn định, khỏi những tư tưởng và thẩm quyền. Và để bắt đầu hành trình đó, chúng ta không cần tìm kiếm đâu xa cũng không cần cầu viện bất kỳ ai, chúng ta có thể bắt đầu từ chính mình, bằng thiền định đúng và tư duy đúng.

Krishnamurti khẳng định rằng ông không thuộc bất cứ quốc tịch, tầng lớp, tôn giáo hay trường phái triết học nào. Ông cũng không tán thành trường phái tư tưởng thuộc học thuyết hay chính trị nào. Ông dành phần lớn quãng đời của mình đi khắp thế giới như một nhà diễn thuyết độc lập, dành trọn cuộc đời cho sứ mệnh vì nhân loại và dùng sự hiểu biết của mình để mở ra con đường giải thoát con người khỏi khổ đau và muộn phiền trong cuộc sống. Những lời dạy của ông luôn vượt lên trên mọi biên giới và ranh giới do con người tạo ra.

“Thế giới trong bạn”(tựa gốc: “The World Within”) tổng hợp những cuộc hỏi đáp giữa Jiddu Krishnamurti với những người đã tìm đến ông vào giai đoạn ông sống “lánh đời” hồi Thế chiến thứ 2. Dù vậy, cuốn sách vẫn mang tính thời đại và có liên hệ trực tiếp với cuộc sống ngày nay.

Người ta tìm đến để hỏi Krishnamurti về mọi thứ: sinh kế, mối quan hệ, nuôi dạy con, mâu thuẫn hàng ngày, bế tắc trong cuộc sống, nỗi đau đang xiềng xích họ, tình trạng trống rỗng, chán nản nghề nghiệp, những giấc mơ lộn xộn, xung đột với tổ chức, chiến tranh và thậm chí là cách để thay đổi thế giới…

Đọc “Thế giới trong bạn”, ta sẽ thấy rằng trước mọi câu hỏi, lời hồi đáp của Krishnamurti đều giúp cho người đọc tự nhìn thấy các vấn đề của họ bằng cách hãy tự biết mình. Bởi mọi niềm vui và đau khổ của thế giới đều là sự phản ánh của niềm vui và đau khổ trong ta, vì ta chính là thế giới, nên mọi thay đổi đều phải bắt đầu từ chính mình. “Giống như cái cây sẽ chết nếu các cành và lá của nó bị cắt cụt nhiều lần, sự vô minh và đau khổ phải bị triệt hạ ngay khi chúng xuất hiện, thông qua nhận thức không ngừng và sự hiểu biết”, ông nói.

Nhưng, tự biết mình bằng cách nào và tự nhận thức như thế nào là sâu sắc? Câu trả lời sẽ được lật mở chậm rãi qua 80 bài đối thoại trong cuốn sách “Thế giới trong bạn”. Tựu trung, theo Krishnamurti, sự hiểu biết trọn vẹn về chính mình bắt đầu từ việc xem xét triệt để các suy nghĩ và cảm xúc, vượt lên trên kiến thức, không so sánh, không phán xét, không lệ thuộc vào người khác và nhất là không tuân theo bất cứ khuôn mẫu nào.

Cuốn sách "Thế Giới Trong Bạn" tập hợp 80 bài đối thoại sâu sắc của Krishnamurti, giúp ta đến với sự tỉnh thức và thấu hiểu rằng: để chữa lành cho thế giới, trước tiên phải hiểu và chữa lành cho chính mình.

Nhà hiền triết Krishnamurti từng nói “bạn là câu chuyện của thế giới”. Dẫu vậy, không phải ai cũng biết rằng điều mình luôn tìm kiếm hóa ra lại nằm gọn trong câu nói tưởng chừng rất giản đơn ấy. "Thế giới trong bạn" là cuốn sách giúp ta hiểu sâu sắc triết lý “ta là thế giới” của Krishnamurti để tìm thấy con đường đến với tỉnh thức, tự do trong tâm, hiểu mình, hiểu người và góp phần giúp thế giới trở nên tốt đẹp hơn.  

Thông qua các đoạn đối thoại trong cuốn sách, lời giải đáp cho những xáo trộn thường tình từ sự giận dữ, cô đơn, uất hận… hay các vấn đề rộng lớn hơn như chủ nghĩa dân tộc, tôn giáo, hòa bình… cho đến các khía cạnh trừu tượng hơn như sự sống và cái chết, Krishnamurti cho ta biết tất cả căn nguyên gây nên nỗi đau khổ của cá nhân và sự hỗn loạn của thế giới. 

Hòa vào ngôn từ của ông, ta khám phá ra bản thân đã bị điều khiển, chi phối bởi những khiếm khuyết trong nhận thức và tâm lý lệ thuộc vào cái tôi cực đoan. Ta ôm khư khư những lý lẽ ngăn cản ta giao cảm với đời. Ta gây đau khổ cho bản thân, cho những người quanh ta, hủy hoại thế giới khi hành xử một cách máy móc, mù quáng, chỉ vì ta luôn rập khuôn bản thân theo các mô hình phân chia và không ngừng bấu víu vào các giáo điều, các khái niệm, các thẩm quyền.

Thế giới hiện tại mà ta đang sống là một thế giới chằng chịt các mối quan hệ phụ thuộc và chất chồng những xung đột, bất hòa, khi thì âm ỉ, khi thì dữ dội. Các cuộc chiến tranh tàn phá không chỉ là câu chuyện của lịch sử mà còn là một hiện trạng trong thời đại của chúng ta. Trong cuốn sách "Tự do đầu tiên và cuối cùng", Krishnamurti cho rằng chiến tranh bắt nguồn từ chủ nghĩa dân tộc cực đoan, sự xung đột của các học thuyết và ý thức hệ, hay một giáo điều xác quyết nào đó.

Nhưng trên hết, căn nguyên sâu xa nhất của chiến tranh, xung đột vẫn đến từ chính bản thân mỗi người. Chúng ta để cho những suy nghĩ sai lệch dẫn dắt hành động của mình, và sống với thực tại bằng các khái niệm mòn cũ, xơ cứng. 

Chiến tranh, suy cho cùng, là sự phóng chiếu ra bên ngoài trạng thái bên trong của chúng ta thông qua hành động ở quy mô cộng đồng. Do đó, chiến tranh có thể bị triệt tiêu hoàn toàn hay không phụ thuộc vào nhận thức của mỗi người. Muốn có một thế giới hòa bình, ta phải biết yêu thương và nhận thức đúng đắn; nghĩa là để hóa giải những bất hòa trong thế giới, trước hết ta phải hòa giải với chính mình.

Trong tác phẩm "Thế giới trong bạn", Krishnamurti sẽ khai mở cho ta con đường thực hiện sự chuyển hóa nội tâm đó, một “cuộc cách mạng về tinh thần” thật sự để đạt đến tỉnh thức. Khi cho ta thấy các hạn chế của bản thân, ông đồng thời cũng hướng ta đến với sự tự do bên trong và tiềm năng tự giải phóng mình khỏi mọi ràng buộc và khuôn mẫu. Ta là thế giới và thế giới là ta. Để hiểu và chữa lành cho thế giới, ta trước tiên phải hiểu và chữa lành cho chính mình.

“Khi không tự biết mình, tất cả hành động đều dẫn tới rối loạn và vô minh. Khi không tự biết mình, thì sẽ xảy ra xung đột và sầu não. Khi không tự biết mình thì không có tư duy đúng, và không có tư duy đúng thì không có nền tảng để khám phá chân lý”, Krishnamurti nhận định. Trong cái nhìn đó, ông đề nghị về sự tự hiểu biết về bản thân, bởi nó sẽ giúp ta nhận thức thực tại đúng đắn hơn, một thực tại không bị xuyên tạc bằng các định kiến.

Tư tưởng của Krishnamurti dường như đã vượt qua giới hạn của không gian lẫn thời gian, vì nó không chỉ đúng trong lịch sử mà còn ứng nghiệm ở hiện tại, không hề cá biệt cho một cộng đồng mà mang tính phổ quát cho toàn thế giới. Ở cuốn sách "Thế giới trong bạn", ông diễn giải suy nghĩ của mình bằng thứ ngôn từ dung dị, trôi chảy tự nhiên như làn nước mát. Thông qua đó, ta có thể tìm thấy con đường thấu hiểu chính mình, đạt được tự do bên trong, nhận thức đúng đắn về thế giới và giúp nó trở nên tốt đẹp hơn .

Dù ông từng nói rằng ai cũng có thể tự chiêm nghiệm và đạt đến tỉnh thức mà không cần một bậc đạo sư nào chỉ dẫn, nhưng ta vẫn hiểu là con đường này không hề dễ đi. Dẫu sao, có một người thầy hiền minh như Krishnamurti dẫn đường, chắc chắn hành trình đến với đời sống tự do và từ ái của ta sẽ luôn được soi sáng.