"Một chỗ trong đời" không chỉ đơn giản là một tác phẩm văn học, mà nó thậm chí còn hơn thế. Cuốn sách này là một bức tranh chân thực, một dự án nghệ thuật đa chiều, về cuộc sống, tình yêu và những mất mát, và qua đó, nó là một bằng chứng rõ ràng cho tài năng văn chương đặc biệt của Anne Ernaux.

Ernaux đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế và triệt hạ để tái hiện cuộc sống và những trải nghiệm cá nhân của mình. Cô đã không ngần ngại đối diện với những khía cạnh khó khăn và đen tối của cuộc đời, và thông qua việc mô tả chúng một cách chân thực, cô đã tạo ra một sự kết nối đặc biệt với độc giả. Chúng ta cảm nhận được niềm vui và nỗi đau, sự hạnh phúc và nỗi thất vọng, giống như chúng ta đang sống trong những khoảnh khắc đó.

Tài năng của Ernaux không chỉ nằm ở khả năng viết về cuộc sống mà còn ở cách cô kết hợp những kí ức và cảm xúc để tạo ra một câu chuyện sâu sắc và gợi cảm. Cuốn sách không chỉ kể về cuộc đời của tác giả mà còn về cuộc sống tổng thể. Nó mở ra một cửa sổ cho độc giả để tự nhìn lại cuộc đời của họ, để cảm nhận rằng chúng ta đều gắn kết thông qua những trải nghiệm con người chung của chúng ta.

Ernaux đã tạo ra một tác phẩm nghệ thuật không thể bỏ qua, một tác phẩm không chỉ đánh dấu sự trưởng thành trong sự nghiệp văn chương của cô mà còn đánh dấu sự nâng tầm của văn học đương đại. Cuốn sách này thách thức chúng ta suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, về tình yêu và mất mát, và về cách chúng ta xác định bản thân trong thế giới phức tạp. Anne Ernaux đã thể hiện một tài năng văn chương đặc biệt, và "Một chỗ trong đời" là một bằng chứng thuyết phục về sức mạnh của văn học để kết nối con người và đưa ra câu hỏi quan trọng về cuộc sống.

❝ Có lẽ niềm tự hào lớn nhất đối với ông, hay thậm chí là lời biện minh cho cuộc đời ông: là tôi đang thuộc về thế giới từng khinh miệt ông. ❞

Và người con gái, khi cuối cùng cô đã thấu tỏ được thì dường như mọi chuyện đã lỡ muộn màng. Một chỗ trong đời, có phải là nơi có cha – người không ai có thể thay thế trong lòng cô hay không!?!

Cái kết có lẽ là phần khiến người đọc thẫn thờ nhiều nhất, một cảm giác nuối tiếc không rõ ràng, với cái nhíu mày vô thức.

“Tôi viết chậm. Cố công vạch ra nền móng của một cuộc đời trong tổng thể các sự kiện và lựa chọn, tôi có cảm tưởng sẽ dần đánh mất đi vẻ đẹp riêng của cha tôi. Cái khung nền có nguy cơ mất vị trí, còn ý nghĩ thì cứ chạy tán loạn. Ngược lại nếu tôi để những ký ức đó len lỏi vào thì tôi sẽ nhìn thấy con người của chính cha tôi nụ cười của ông, dáng đi của ông, ông nắm tay tôi đi hội chợ, chơi vòng quay ngựa và điều đó là tôi phát sợ…”

Tác phẩm đã từng được giải giải thưởng Renaudot 1984, nay có thêm Nobel văn chương cho tác giả nữa, liệu Nhã Nam có tái bản không, khi cuốn này không còn thấy bán trên thị trường nữa rồi ^^?

Lúc mới đọc được vài trang, mình khá ngỡ ngàng với lối kể chuyện của người con, về cái chết của người cha – nó hờ hững đến mức lạnh lùng, mình dường như không thấy có trạng thái cảm xúc nào đang diễn ra trong trái tim của cô. Sau này mình có đọc được đâu đó, thì biết được, đó là lối hành văn đặc trưng của tác giả, chọn đi theo kiểu viết nhạt nhẽo, vô vị, không dùng những từ hoa mỹ hay phóng đại, chỉ đơn giản là thuật lại sự việc.

Nhưng, đó là cách viết đặc trưng vốn dĩ của tác giả hay là cách để khiến độc giả – như mình đây lờ mờ nhận ra ngay từ những trang đầu tiên về bất thường xúc cảm quan hệ giữa hai cha con cô?!? Mình nghĩ vậy, nhờ cách viết ấy mà người đọc chạm vào được sự chân thực một cách đơn giản nhất, tự cảm nhận nhân vật bằng trực giác chính mình. Có phải đó là một lý do tạo ra cái đặc trưng, cái ấn tượng một phần nào làm nên một nhà văn đoạt giải Nobel chăng?

Nói vậy để chạy đuổi theo hào quang mới có thôi, chứ thực tế mình đã từng cố gắng để đọc hết tác phẩm này, cho dù nó khá mỏng, chưa đầy 100 trang giấy. Cách viết nhạt nhẽo, nội dung không có gì đặc sắc, nó khiến người ta dễ bỏ cuộc.

Một người cha hay cáu kỉnh, luôn không ủng hộ và chưa từng cố gắng hiểu con gái. Ngược lại, người con gái cũng đâu hiểu cha và khoảng cách giữa họ cứ dài ra cho đến khi “không còn gì để nói với nhau nữa.” Và có phải, cứ thế, tình cảm của họ nhợt nhạt và vô cảm đi không? Mình tin nếu bạn đọc nó, bạn sẽ cảm nhận được nỗi yêu thương con của người cha, tuy có sai cách nhưng là rất nhiều, và ông đã dùng cả cuộc đời của mình để đưa người con mà mình tự hào đến một chỗ trong đời, nơi mà ông cho rằng cô sẽ tìm thấy ánh sáng cuộc đời, thứ mà ông không thể có được.

Vừa biết kết quả Giải Nobel Văn chương 2022 là mình ngồi viết review ngay rồi. Thật sự mình không hề có một ấn tượng nào về nhà văn này cả. Tác phẩm “Một chỗ trong đời” là cuốn duy nhất mình đọc của bà, nhưng cảm xúc để lại khá nhợt nhạt, đến mức khi viết cảm nhận về nó mình… phút chốc có chút không biết nói gì.

Mình tìm cuốn này để đọc, chỉ vì cái tựa “Một chỗ trong đời” khá thu hút và cái bìa cũng rất xinh đẹp. Nó khiến mình liên tưởng đến một cốt truyện thâm trầm sâu sắc về ý nghĩa cuộc đời hay nhân sinh quan gì đó. Vậy mà không phải. Ngược lại, nội dung khá đơn giản, là tự sự của người con về cuộc đời mình xoay quanh mối quan hệ giữa cha và con gái.

Năm hết Tết đến, tôi quyết định chọn cuốn sách này để điểm. Một cuốn sách cực ít trang, từ ngữ không đánh đố, đọc tới đâu hiểu tới đó. Một cuốn sách từ khi bản dịch ra mắt, dù ít người để ý nhưng đã có rất nhiều lời đập phá, dịch nó để làm gì, có cái gì để đọc cơ chứ? Phần vì tên tác giả lạ hoắc. Phần khác nó lại là tự truyện, cũng lại không phải của một người nổi tiếng, lại được báo hiệu không nhiều bóc mẽ ghê gớm. Và tôi nghĩ rằng, nếu không phải vì bìa sách đèm đẹp ấy, nó cũng sẽ được xếp xó trong ngăn tủ và nhuộm màu thời gian thôi

Annie Ernaux hiện là một tên tuổi khá nổi bật trên văn đàn đương đại Pháp. Bà thường rút tỉa một giai đoạn biến cố trong cuộc đời và viết thành tự truyện. Cuốn tự truyện đầu tay của bà, chính là cuốn “La Place”, được dịch ra tiếng Việt là “Một chỗ trong đời” (tôi khá thích cách dịch này) đã đạt giải thưởng Renaudot 1984, một giải thưởng lớn tại Pháp, chỉ xếp sau Goncourt. Và đây cũng chính là cuốn sách đầu tiên của bà ra mắt độc giả xứ ta. Bằng lối văn tối giản mọi thủ pháp nghệ thuật, kỹ thuật viết, cách sử dụng từ ngữ hoa hòe hoa sói, bà tự nhận tự truyện này được viết bằng lối viết nhạt nhẽo, cũng là lối viết bà vẫn dùng để biên thư cho bố mẹ. Ngôn ngữ, trong tự truyện này là một cách mau chóng và hữu hiệu để Ernaux xưng tội với chính bà.

Cuốn truyện bắt đầu từ những ấu thơ của người cha cho đến khi bệnh nặng và cuối cùng lìa xa cõi đời này. Mở đầu là việc chuẩn bị đưa người cha đến thế giới khác, không một giọt nước mắt nào của người con gái, đơn giản là viết và liệt kê những sự việc, ai xuất hiện. Bất hiếu ư? Mình cũng không nghĩ như vậy, vì khi đọc cuốn sách không thể không khách quan hơn thế này, mình cũng cố gắng khách quan nhất có thể, và từ cái chết người cha, những thủ tục đưa tiễn một người đến thế giới của ký ức trong lòng người còn sống, sẽ đến những trường đoạn về người cha này trong kí ức của người con gái.

Mình đã ngạc nhiên khi mở đầu là trích dẫn: Viết là phương sách cuối cùng khi người ta đã phản bội. Nhưng theo mình hiểu, nhà văn đã không để cảm xúc nào của bản thân trong bài viết, cũng không đưa ra một từ vựng nào gợi đến cho người ta những gì khó hiểu hay hiểu theo một nghĩa khác, với mình khi kể ra những mảnh ký ức sẽ khó tránh được những cảm xúc của riêng mình ấy vậy những trang viết hồi ký này tựa như những dòng văn quan sát tóm gọn cuộc đời một người đàn ông, một người cha, một người sống trong nỗi dằn vặt về giai cấp.

Cuốn sách là câu chuyện về một người cha, xuất thân nông dân, từ nhỏ đã phải nghỉ học sớm để làm chân giúp việc cho trang trại trước khi đi nghĩa vụ quân sự. Chiến tranh kết thúc, ông làm công nhân ở nhà máy sợi tổng hợp, sau đó làm thợ lợp sửa mái nhà, tiếp đến chuyển sang làm công nhân ở nhà máy lọc dầu, đi tiếp tế cho làng và thậm chí là nhận lấp hố bom. Cuộc đời làm công của ông chỉ thật sự kết thúc hay còn gọi là sang trang mới khi hai vợ chồng mua lại được một quán cà phê kiêm cửa hàng tạp phẩm khiêm tốn trong khu phố. Lúc đó, ông không khỏi tự hào vì bấy giờ bản thân đã trở thành “ông chủ” và gây dựng được một địa vị nhất định, cho dù địa vị đó cũng chỉ “trên mức khốn cùng một chút”. Người cha ấy, cật lực làm việc, điều chỉnh lời ăn tiếng nói của mình trước chốn đông người,.. thậm chí kiệm lời, tự nghiêm khắc xây dựng một bộ luật của riêng mình, làm tất cả những gì có thể để rũ bỏ chất nông dân cố hữu của mình, để được công nhận là đã “bước chân ra khỏi cuộc sống bần hàn thô kệch và bước vào thế giới của trí thức, tư sản.” Đó là tóm tắt không thể ngắn hơn cho một tập sách chưa đến 100 trang, và 100 trang với lối viết hờ hững, không cảm xúc, kể cả có lời đùa hay trách móc cũng không thấy có nước mắt, đau đớn hay cái gì cùng cực, hay bất cứ một cảm xúc nào; đối với mình khi đọc thấy một điều hiển hiện rằng đó đơn giản là kể. 

"Một chỗ trong đời" không chỉ đơn giản là một tác phẩm nói về tình cảm và quá trình trưởng thành, mà nó còn là một kiệt tác thể hiện sự tài năng của Anne Ernaux trong việc mang đến cho độc giả một cửa sổ để tự nhìn lại cuộc đời của họ.

Cuốn sách này là một hành trình qua thời gian và không gian, một hành trình qua những kí ức, tình cảm và sự trưởng thành. Từ việc mô tả những khoảnh khắc vui vẻ và hạnh phúc đến những khoảnh khắc đau thương và mất mát, Ernaux đã tạo ra một bức tranh đa dạng về cuộc sống con người. Cuốn sách không chỉ kể về cuộc đời của tác giả mà còn về cuộc sống tổng thể, đưa độc giả vào cuộc hành trình của họ.

Ernaux đã sử dụng ngôn ngữ và mô tả một cách tinh tế để đưa độc giả vào những cảm xúc và trạng thái tinh thần của mình. Cô đã mô tả những chi tiết tưởng chừng như vô nghĩa nhưng lại rất quan trọng trong cuộc sống, từ mùi vị của một bữa cơm, âm thanh của một bản nhạc, đến cảm giác của một cái ôm. Những mô tả này làm cho độc giả có thể cảm nhận không gian và thời gian trong từng trang sách, họ được đưa vào những cảm xúc và tình cảm một cách sâu sắc.

Cuốn sách không chỉ đơn thuần là một cuốn sách để đọc, mà còn là một cuốn sách để suy tư. Nó thách thức độc giả suy ngẫm về ý nghĩa thực sự của cuộc sống, về tình yêu, mất mát và sự trưởng thành thông qua những khía cạnh riêng tư của cuộc đời. Ernaux đã đưa ra những câu hỏi quan trọng về tình yêu, mất mát và ý nghĩa của cuộc sống mà không trả lời chính thức, để chúng ta tự mình khám phá và định nghĩa.

Với "Một chỗ trong đời," Anne Ernaux đã không chỉ viết một cuốn sách, mà còn tạo ra một trải nghiệm đọc đáng nhớ. Cuốn sách này không chỉ kể về cuộc đời của tác giả mà còn về cuộc sống tổng thể và về cách chúng ta đối diện với nó. Nó trở thành một dấu ấn trong văn học đương đại, một kiệt tác thể hiện sự nghiệp và tài năng của Anne Ernaux. Cuốn sách mở ra cửa sổ cho độc giả để tự nhìn lại cuộc đời của họ, để tìm kiếm những điều quan trọng và ý nghĩa trong mỗi ngày.

Anne Ernaux đã tạo nên một tác phẩm đặc biệt trong "Một chỗ trong đời", không chỉ bằng cách gợi lại những kí ức mà còn bằng cách thách thức chúng ta suy ngẫm về ý nghĩa thực sự của cuộc sống. Cuốn sách này là một dấu ấn sâu đậm về sự thấu hiểu và tình cảm, mở ra cánh cửa để chúng ta nhìn vào tâm hồn của tác giả, nhưng đồng thời cũng nhìn vào tâm hồn của chính mình.

Bằng cách tái hiện những kí ức cá nhân, Ernaux đưa chúng ta vào những khoảnh khắc cụ thể trong cuộc đời của cô. Từ những lúc hạnh phúc đến những lúc đau khổ, từ những tình yêu đẹp đến những mất mát đắng cay, cuốn sách này là một bức tranh đa dạng về trải nghiệm con người. Nó không chỉ là cuộc hành trình của tác giả mà còn là cuộc hành trình của chúng ta, đến từng khuất mắt và thách thức của cuộc sống.

Cuốn sách thách thức chúng ta suy ngẫm về ý nghĩa thực sự của cuộc sống bằng cách đặt ra những câu hỏi quan trọng về tình yêu, sự phôi pha và tình cảm con người. Tại sao chúng ta yêu và mất đi? Tại sao những kí ức của chúng ta trở nên quý báu đến vậy? Cuốn sách này khám phá sự đối diện thẳng thắn với những sự thay đổi trong cuộc sống và cách chúng ta tương tác với chúng.

Ernaux không chỉ đưa ra câu hỏi, mà còn cung cấp những phân đoạn và suy tư đáng suy ngẫm. Cuốn sách không đưa ra câu trả lời rõ ràng, bởi vì ý nghĩa thực sự của cuộc sống thường nằm ẩn trong quá trình tìm kiếm và tự phát triển. Chúng ta được khuyến khích suy nghĩ về những giá trị cốt lõi của con người và cách chúng ta xác định bản thân trong thế giới đầy biến đổi.

"Một chỗ trong đời" không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một hành trình tâm hồn. Nó đưa chúng ta vào cuộc sống của một người và từ đó, chúng ta có cơ hội nhìn vào cuộc sống của chính mình. Cuốn sách này là một lời kêu gọi để chúng ta trân trọng những kí ức, những khoảnh khắc và những cảm xúc trong cuộc sống của mình, và để đặt ra câu hỏi về ý nghĩa thực sự của những điều này.

Sự chân thực và minh bạch trong "Một chỗ trong đời" là những yếu tố quyết định khiến cuốn sách này trở thành một trải nghiệm đọc đầy cảm xúc và sâu sắc. Anne Ernaux đã đánh dấu một sự xuất hiện mạnh mẽ trong thế giới văn học thông qua việc dựa vào những trải nghiệm và cảm xúc cá nhân của mình để kể câu chuyện.

Trong một thời đại mà văn học thường thể hiện các phiên bản mỹ thuật hoá và lý thuyết hóa của cuộc sống, Ernaux đã dũng cảm tiến về hướng ngược lại. Cô không đánh mất sự minh bạch trong việc chia sẻ những câu chuyện và kí ức thường ngày của mình. Cuốn sách không đặt ra bất kỳ vật mối văn học nào giữa tác giả và độc giả; thay vào đó, nó mở ra một cửa sổ trực tiếp vào cuộc sống của Anne Ernaux.

Sự chân thực ở đây không chỉ liên quan đến việc tác giả không che giấu những khía cạnh tối tăm của cuộc đời, mà còn đến cách cô mô tả những chi tiết hàng ngày một cách chân thực. Từ mùi vị của một bữa cơm đến tiếng ồn của đời sống đô thị, từ hương vị của một ly cà phê đến cảm giác của một cái ôm, tất cả đều được tái hiện một cách tinh tế và đầy cảm xúc. Điều này làm cho độc giả có khả năng tương tác sâu sắc với cuốn sách, cảm nhận rõ ràng những chi tiết và tình cảm được mô tả, và tạo nên một sự đồng cảm mạnh mẽ.

Một chỗ trong đời không chỉ đơn giản là một câu chuyện, mà là một cách tiếp cận với văn học và nghệ thuật. Cuốn sách này đặt ra câu hỏi về ý nghĩa của cuộc sống và cách chúng ta tương tác với thế giới xung quanh. Nó tạo ra một không gian cho độc giả để suy ngẫm về chính họ, về cuộc sống của họ, và về cách họ đối diện với tình yêu, mất mát và thăng trầm của cuộc đời.