.png)
Trong
cuộc sống, chắc hẳn bạn đã không ít lần khổ sở vì tính hay quên của mình. Bạn
đã học thuộc bài kĩ nhưng đến lúc lên bảng lại “đánh rơi” hết nội dung đã học,
bạn đi ra cửa hàng nhưng lại quên mất phải mua gì…Thế nhưng bạn có biết nghiên
cứu đã chỉ ra rằng bộ não của mỗi người chúng ta từ khi sinh ra đã khác nhau.
Tùy thuộc vào đặc điểm của bộ não mà có người có trí nhớ siêu phàm, có người lại
lúc nhớ lúc quên. Tuy nhiên, khả năng ghi nhớ của con người có thể được cải thiện
và nâng cao nhờ tập luyện thường xuyên.
Cuốn sách Luyện trí nhớ do Alpha Books biên soạn
sẽ đưa ra những lời khuyên, phương pháp từ các chuyên gia hàng đầu thế giới,
giúp bạn khắc phục tình trạng “não cá vàng” của mình, biến trí nhớ thành công cụ
hiệu quả cho học tập, sinh hoạt.
Chương
1: Cơ sở khoa học của trí nhớ
Trí
nhớ là gì?
Trí nhớ là quá
trình tâm lý phản ánh những kinh nghiệm, tri thức của con người bằng cách ghi
nhận, bảo tồn và tái hiện lại chúng dưới dạng biểu tượng, ý niệm và ý tưởng
Trí
nhớ gồm 3 quá trình:
Quá
trình ghi nhận: ghi lại thông tin nhờ phản ứng của bộ não trước kích thích
Quá trình lưu trữ: hình thành các đường liên hệ
tạm thời ghi lại dấu vết của các kích thích
Quá trình tái hiện: khôi phục lại các thông
tin đã được lưu trữ dưới 2 hình thức:
Nhận lại: Ví dụ như nhận ra một người quen trong đám đông.
Hiện lại:
Ví dụ như hiện lại khuôn mặt của ba mẹ mỗi lúc nhớ nhung.
Nguyên
nhân suy giảm trí nhớ
Nguyên
nhân khách quan: do bệnh lí hoặc tai nạn. Nó bao gồm các nguyên nhân khó tránh như: suy giảm trí nhớ
do tuổi tác, đột biến gen, rối loạn giấc ngủ, rối loạn tăng động giảm chú ý.
Nguyên nhân chủ quan:
- Uống rượu: Nghiện rượu sẽ gây nên
những tổn thương rất khó phục hồi ở não bộ. Uống rượu thường xuyên không chỉ
làm trí nhớ suy giảm mà còn gây ra các bệnh về gan.
- Thức khuya: Đêm khuya chính là thời
gian để bộ não nghỉ ngơi, sàng lọc thông tin cho ban ngày. Nhưng nếu chúng ta
thức khuya tức là chúng ta vẫn bắt não bộ hoạt động, điều này khiến cho chức
năng ghi nhớ của não bị rối loạn. Hơn nữa, khi thức khuya, chúng ta thường dùng
các chất kích thích như café, chè xanh…Các chất kích thích từ những đồ uống này
khiến cho các tế bào thần kinh luôn căng thẳng và dễ bị thoái hóa.
- Thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất độc hại: Việc thường xuyên ăn các loại thức ăn chứa hóa chất, phẩm màu độc
hại sẽ khiến các chất độc tích tụ trong cơ thể bạn. Lâu ngày, các chất độc sẽ tấn
công cơ thể bạn, trong đó có cả hệ thần kinh nữa.
- Hút thuốc: Chất nicotin có trong
thuốc lá sẽ tích tụ trong não từ 3-5 phút sau khi hút thuốc. Lâu ngày chúng sẽ
làm co các mạch máu, làm suy giảm trí nhớ.
- Thường xuyên tiếp xúc với môi trường thiếu oxy: Ở lâu trong phòng đóng kín sẽ khiến lượng O2 cung cấp cho não bộ
suy giảm, khiến cho các tế bào não hoạt động kém.
- Sử dụng điện thoại quá nhiều: Nếu
bạn đang sử dụng điện thoại từ 5 tiếng đồng hồ mỗi ngày thì chính bạn đang hủy
hoại trí nhớ của mình. Bức xạ từ sóng điện thoại sẽ gây tổn thương cho các tế
bào thần kinh và trung tâm trí nhớ của vỏ não.
- Ngoài ra một số nguyên nhân tâm lý như
stress, mất ngủ, căng thẳng cũng khiến khả năng ghi nhớ của bạn suy giảm theo
thời gian.
Một số sai lầm khi cải thiện trí nhớ
- Học càng nhiều nhớ càng lâu: Khi kì thi
đến gần, bài vở chồng chất, bạn ra sức học vì nghĩ rằng đây là cách giúp mình
nhớ được càng nhiều kiến thức.
Bạn học ngày, học đêm, học liên tục không nghỉ ngơi một chút nào với suy nghĩ: học dồn một lúc thì thi xong sẽ được chơi xả láng. Tuy nhiên, điều này lại phản tác dụng.
Bộ não,
cũng giống như cơ thể, cần được nghỉ ngơi.
Khi bị nhồi nhét quá nhiều, kiến thức sẽ trở nên “bão hòa” và việc học chỉ còn là hình thức.
Vì thế dù
có học nhiều đến thế nào, bạn cũng phải để bộ não của mình nghỉ ngơi. Tuy nhiên
khi nghỉ ngơi, bạn không nên đánh bài, chơi điện tử… bởi những trò chơi đó chỉ
làm đầu óc bạn thêm căng thẳng. Thay vào đó, hãy thử đi bộ và hít thở không khí
trong lành, tập thể dục nhẹ nhàng và nghe một bản nhạc. Những điều đó sẽ giúp đầu
óc bạn thư thái hơn để tiếp tục tập trung vào việc học.
- Học thuộc lòng: Bạn nghĩ học
thuộc lòng là phương pháp tối ưu để bạn nắm vững kiến thức? Nhưng không, học
thuộc lòng chỉ làm bộ não của bạn trở nên thụ động và lười suy nghĩ. Chẳng hạn
khi bạn đang làm bài trôi chảy nhưng bất chợt quên mất một câu, bạn bỗng trở
nên lúng túng, bối rối và không biết viết tiếp thế nào.
Vì vậy để
tránh tình trạng này, bạn phải tìm ra một số phương pháp học nhanh, nhớ lâu như
học theo ý chính, học theo sơ đồ tư duy… Có vậy trí nhớ của bạn mới có thể được
mài giũa, tôi rèn theo thời gian.
- Học càng khuya nhớ càng nhanh: Những sĩ
tử chuẩn bị bước vào kì thi Đại học thường học tới tận khuya, 3-4h sáng với ý
nghĩ là học càng khuya nhớ càng nhiều. Lâu dần hình thành thói quen thức khuya
học bài. Tuy nhiên điều này là phản khoa học! Khoảng thời gian từ 11 giờ đêm đến
5 giờ sáng là thời gian mà cơ thể tạo ra các chất tái sinh, nâng cao hệ miễn dịch,
đặc biệt con người có giấc ngủ sâu và tốt nhất trong khoảng từ 11 đến 2 giờ
sáng. Vì vậy học khuya sẽ khiến cơ thể bạn trở nên uể oải, mệt mỏi do chưa thể
phục hồi lại năng lượng và khó tiếp thu bài trên lớp. Vậy thì những gì bạn cố gắng
học lại trở nên vô nghĩa.
Chương 2: Phương pháp rèn luyện trí nhớ
Sử dụng thường xuyên
Ông bà ta từng dạy “Dốt đến đâu, học lâu cũng biết”, dù không thông minh nhưng nếu bạn chăm chỉ học tập rèn luyện thì hoàn toàn có thể tiến bộ.
Khi thực hiện
một hành động nhiều lần, nó sẽ trở thành thói quen. Trước khi muốn nâng cao trí
nhớ, bạn cần phải tập tính kiên trì, chăm chỉ.
Khắc phục chứng hay quên
Ghi ra giấy
nhớ là cách hay nhất để khắc phục chứng hay quên. Bạn cũng có thể ghi vào phần
mềm ghi nhớ của máy tính, điện thoại để nhắc nhở bản thân. Bạn có thể mang ghi
chú này đi khắp mọi nơi và mở ra xem bất cứ lúc nào. Hãy sắp xếp các việc cần
làm theo thứ tự để bạn không bỏ sót việc nào.
Hoặc bạn
cũng có thể gắn một sự việc với một hành động hay nghĩ đến tình huống dẫn
tới để tránh quên lãng. Ví dụ, bạn không nhớ mình đã để chìa khóa ở đâu
thì bạn hãy cố gắng nhớ lại những việc bạn đã làm trước đó. “Mình về nhà, đặt cặp
sách trên bàn….”. Đó là một cách thức hiệu quả và đơn giản. Bạn cần chi tiết
hóa các hành động để tìm lại trí nhớ của mình. Càng chi tiết bạn càng dễ nhớ lại
những việc mình đã làm.
Bí quyết khắc phục chứng hay quên trong thời gian thi cử
Tính đãng
trí chợt đến khi đang ngồi trong phòng thi thì thật là đáng buồn. Bao nhiêu
công sức học hành đổ bể chỉ vì một phút lãng quên.
Nhưng đừng
lo, điều quan trọng đầu tiên là bạn phải tự tin – tự tin là mình sẽ làm được.
Tiếp theo, hãy cầm đề bài lên, đọc các câu hỏi, từ khóa để những kiến thức đã học
“ùa về” trong trí nhớ của bạn.
Nếu bạn
căng thẳng, lo lắng, đầu óc trống rỗng không nghĩ ra điều gì, bạn nên thả lỏng
người và thư giãn. Hãy hít thở thật sâu và nghĩ đến những điều tốt đẹp.
Nếu bạn cứ
lo lắng, sợ hãi, hậu quả là bạn sẽ suy nghĩ càng tiêu cực và hoảng loạn. Khi cảm
giác thư giãn thì sự tập trung và kiến thức sẽ tự nhiên hiện ra.
Chú tâm
Một trong
những nguyên nhân dẫn đến trí nhớ kém là thiếu sự tập trung. Khi mất tập trung,
não bộ gần như không thể tiếp nhận hay xử lí bất kì một thông tin nào.
Muốn chú
tâm vào công việc, trước tiên bạn phải loại bỏ những tác nhân gây xao nhãng. Bạn
cần tìm một nơi thật yên tĩnh để học tập. Bạn cũng nên tắt Wi-fi, đặt điện thoại
ở chế độ rung, tắt hẳn máy vi tính hoặc rời xa chúng càng tốt.
Trong trường
hợp bạn bắt buộc phải dùng máy tính, hãy dán giấy nhớ “Không vào mạng, không
chơi game” ở góc màn hình máy tính. Chúng sẽ cảnh báo bạn mỗi lần bạn có dấu hiệu
xao nhãng, bị cám dỗ.
Lặp lại
Nếu muốn
ghi nhớ bài giảng, trước hết, ta nên ghi chép đầy đủ kiến thức. Đây là lần lặp
lại đầu tiên. Ngay sau buổi học hoặc trong thời gian rảnh rỗi gần nhất, ta mở
ra, xem lại, chỉnh sửa và bổ sung cho phần
kiến thức đã ghi chép. Đây là lần lặp lại thứ hai. Lần lặp lại này sẽ giúp
chúng ta có sự chú tâm đầy đủ vào những gì mình đã ghi chép, đã học, từ đó liên
kết với các nội dung trước đó, giúp ta ghi nhớ bài giảng thật khoa học, hệ thống.
Liên tưởng
Bằng cách tạo
ra sự liên hệ giữa các sự vật, sự việc với các hình ảnh, sự kiện sẽ giúp bạn dễ dàng lưu giữ và ghi nhớ thông tin
một cách chính xác.
Càng liên tưởng nhiều, bạn càng dễ ghi nhớ.
VD: Dù cố gắng
đến mấy ta cũng không thể nhớ rõ hình dáng của nước Mỹ, Anh, Đức… nhưng ta lại
có thể nhớ được hình dáng của Việt Nam và Ý, bởi hình dáng của hai đất nước này
giống hình dáng của chữ S và chiếc ủng.
Nếu thông
tin càng trực quan, sinh động thì càng dễ ghi nhớ và lưu trữ.
VD: Cùng một
nội dung câu chuyện, nhưng nếu đọc truyện tranh ta sẽ dễ dàng nắm bắt toàn bộ nội
dung câu chuyện hơn là đọc truyện toàn chữ.
Phân nhóm
Việc phân
chia thành nhóm sẽ giúp bạn phân loại và ghi nhớ theo nhóm thông tin, kiến thức
từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp. Điều này tương tự như việc cuốn sách
của bạn được phân chia thành từng mục, chương; đồ đạc trong nhà của bạn được
phân chia thành từng ngăn, kệ…
Có thể phân
chia thông tin thành ba nhóm:
- Nhóm số: phân chia một dãy số dài thành từng nhóm nhỏ gồm 3-4 số.
VD: Khi nhớ
số điện thoại gồm 11 số 01234567899 thì ta nên chia thành 0123-456-7899 cho dễ
nhớ.
- Nhóm chữ: Nếu bạn phải nhớ một tên, một câu dài, bạn có thể chia
chúng thành các phần nội dung nhỏ.
VD: Khi xem
bộ phim “Công viên kỉ Jura”, bạn thấy ấn tượng với các con khủng long bạo chúa
nhưng bạn lại không nhớ tên chúng là gì. Bạn tìm kiếm tài liệu và biết tên nó
là Tyrannosaurus.
Ta có thể chia tên khoa học của khủng long Tyrannosaurus
thành 2 phần Tyranno – saurus.
- Nhóm đặc điểm: Phân chia
nhóm sự vật dựa trên các đặc điểm tương đồng của chúng.
VD: Bạn cần
ghi nhớ tên của các quốc gia Đông Nam Á: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar,
Malaysia, Indonesia, Philippin, Brunei, Singapore, Đông Timo. Bạn có thể ghi
nhớ dựa trên thể chế nhà nước của các quốc gia này và phân chia chúng thành ba
nhóm:
- Quân chủ lập hiến: Thái Lan, Campuchia, Malaysia.
- Quân chủ chuyên chế: Brunei.
- Cộng hòa: Việt Nam, Lào, Indonesia, Philippin,
Singapore, Đông Timo.
Ghi chú
Một khi ghi chú thì bạn không cần phải nhớ quá
nhiều. Bạn chỉ cần nhìn vào ghi chú là có tất cả những thông tin bạn cần. Bạn
có thể ghi chú ở bất kì đâu dễ thấy: sách, vở, giấy nhớ, điện thoại, máy tính,
tủ lạnh…
Ghi chú là ghi lại những thông tin quan trọng
chứ không phải chép nguyên. Bạn có thể viết tắt, hình ảnh để ghi chú, minh họa
cho thông tin cần nhớ. Nếu có điều kiện có thể ghi âm toàn bộ bài giảng sau đó
viết lại các ý chính để thông tin không bị bỏ sót
Thu nhận và làm mới
Dành ra một vài phút trong ngày để “kiểm điểm”
những việc mình làm trong ngày hôm đó là cách hiệu quả giúp tăng cường trí nhớ.
Việc hồi tưởng lại sẽ giúp bạn tăng cường và kích thích trí nhớ dài hạn.
Để tăng thêm hiệu quả, bạn nên ghi lại những gì
mình nhớ được ra giấy. Bạn không cần thiết phải lưu giữ những tờ giấy ấy, quan
trọng là bạn nhận thức được những thông tin cần ghi nhớ.
Luyện tập các phương
pháp để tăng cường trí nhớ
- Viết lách: Phương pháp này liên
quan đến việc phải sắp xếp các thông tin và liên kết chúng lại với nhau để có một
câu chuyện hoàn chỉnh.
Với việc viết lách, bạn sẽ hồi tưởng lại các thông tin, loại bỏ, bổ sung làm mới chúng.
- Ghi nhớ nơi lưu giữ vật dụng, tài liệu: Nhiều khi bạn luôn đặt câu hỏi “Chùm chìa khóa mình vừa để trên
bàn đâu rồi?”, “Quyển vở mình để trong cặp sao lại biến mất nhỉ?”…
Thực ra các
bạn không hề lãng quên nơi mình để chúng, chẳng qua là bạn không chú tâm đến
chúng mà thôi. Chúng ta đặt chúng ở đâu đó trong vô thức trong khi đang nghĩ đến
việc khác. Cách duy nhất để khắc phục là luôn để tâm vào hành động của mình. Mỗi
lần đặt vật gì ở đâu đó, hãy dành ra vài giây để ghi nhớ vị trí của vật này.
- Đọc nhanh: Hãy luyện tập đọc
nhanh để củng cố sự tập trung của bạn. Bạn đọc càng nhanh thì bạn càng phải chú
tâm hơn, nhờ vậy việc thu nhận và tiếp nhận thông tin sẽ tốt hơn.
Hãy tập đọc
từng cụm từ hay vì từng từ. Hãy đọc một đoạn văn dài và bấm giờ xem mình có thể
đọc được bao nhiêu từ trong một phút và cố gắng luyện tập cho đến khi bạn có thể
đọc khoảng 800 từ/phút.
- Nghe nhanh: Hãy thử nghe một bài
hát có nhịp điệu nhanh và ghi nhớ lời bài hát cũng như nhịp điệu của bài hát
đó. Ghi chú ra giấy những gì bạn nghe được. Cố gắng tăng dần số lượng từ ngữ
nghe được sau mỗi lần nghe.
Bạn cũng có
thể kết hợp việc nghe và đọc với nhanh. Mở một bản nhạc có nhịp điệu nhanh, kết
hợp với đọc một cuốn sách. Thực hành để cân bằng tốc độ của cả hai việc.
- Quan sát nhanh: Gia tăng tốc
độ quan sát sẽ giúp bạn hạn chế việc bỏ sót thông tin và giúp bạn nhận dạng được
nhiều thông tin trong thời gian ngắn. Bạn có thể tự ra đề bài cho mình để tập
luyện.
VD: Ghi nhớ
thứ tự các lá bài trong thời gian ngắn, che một câu văn dài sau khi đã quan sát
và xem mình có thể ghi nhớ chính xác bao nhiêu chữ, quan sát một bức tranh
trong thời gian ngắn và miêu tả lại những chi tiết, sự vật có trong bức tranh
đó.
Kết luận
Chúng ta
đang sống trong thời đại công nghệ thông tin phát triển. Mỗi ngày, chúng ta phải
tiếp xúc, ghi nhận hàng loạt thông tin và kiến thức và chúng ta không thể nào
ghi nhớ được hầu hết các thông tin chúng ta tiếp nhận. Vì vậy, chúng ta phải
tăng cường rèn luyện khả năng ghi nhớ để thích nghi với cuộc sống hiện đại.
Cuốn sách Luyện trí nhớ sẽ đưa ra những phương pháp, cách thức hữu dụng nhất để giúp bạn tăng cường khả năng ghi nhớ cho bộ não của mình. Tất cả những phương pháp ghi trong sách đều đã được các chuyên gia đưa ra và thử nghiệm. Tuy nhiên nếu bạn chỉ “đọc cho vui” thì bạn không thể nào rèn luyện được trí nhớ. Hãy đọc sách và kết hợp tập luyện để có được một trí nhớ siêu phàm. Việc tăng cường khả năng ghi nhớ chắc chắn sẽ giúp ích cho bạn rất nhiều trong cuộc sống, công việc, học tập đấy!
Tác giả: Ngọc Mai - Bookademy
---
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn
