.png)
Lần đầu tiên trong lịch sử nền văn học thế giới, một câu chuyện được kể bởi Thần Chết. Bởi Thần Chết có mặt ở khắp mọi nơi, và vào năm 1943, thì công việc của hắn trở nên bận rộn hơn bao giờ hết. Hắn không phải là kẻ thù của bất cứ ai, trái lại, hắn lại là một người bạn thân ái, của kẻ trộm sách, khi câu chuyện này kết thúc. Và câu chuyện này, là câu chuyện về cuộc đời của một kẻ trộm sách - “người lay từ ngữ” - Liesel Meminger.
Đứa bé gái trên phố Thiên Đường
Chuyện của Liesel bắt đầu vào những ngày tháng yên bình cuối cùng của thế giới - mùa hè năm 1939 - ngay trước khi nhân loại bước vào một trong những sự kiện lịch sử tồi tệ nhất của loài người - thế chiến thứ II, trong đó, có thảm họa diệt chủng Holocaust. Cô bé 9 tuổi được một gia đình trên phố Himmel (Thiên Đường) nhận nuôi, gia đình của Hans Hubermann và Rosa Hubermann. Liesel là một đứa ngang ngạnh, ương bướng, là đứa mà có thể sẵn sàng đấm vào mặt bạn bất cứ lúc nào nếu nó bị bạn xúc phạm. “Cậu chẳng bao giờ biết được khi nào thì nó sẽ giáng cho cậu một cái bạt tai đâu”, một thằng con trai vừa nhận một trận nhừ đòn từ Liesel đã nói thế.
Tại phố Thiên Đường này, Liesel đã bắt đầu quen mặt với đủ loại nhân vật: từ người đàn bà không chồng Holtzapfel đặc biệt ưa thích việc khạc nhổ và chửi rủa người khác, đến mụ chủ cửa hàng tạp hóa người Aryan cao quý, thuần chủng; từ Rudy Steiner, đứa con trai với mái tóc màu vàng chanh và ba huy chương vàng treo trên cổ - mà sau này sẽ trở thành người bạn chí cốt của Liesel, đến thằng nhóc bị “thối tai kinh niên” Tommy Muller với bộ mặt lúc nào cũng có xu hướng co rúm lại đã nhận nhiều hơn một quả đấm từ Liesel. Và cũng phố Thiên Đường ấy, mặc cho sự trỗi dậy mạnh mẽ về mặt kinh tế của nước Đức dưới thời Hitler, vẫn là con phố của những kẻ nghèo khổ, bần hàn.
Hans Hubermann
Khi đến phố Thiên Đường, người bạn đầu tiên của Liesel, không ai khác, chính là người bố nuôi - Hans Hubermann - một người chơi đàn xếp tài ba. Hans đến bên nó khi nó gặp cơn ác mộng đầu tiên, ở bên nó những khi màn đêm buông xuống, bắt cho nó những con chữ đang nhảy múa trên từng trang sách.
Ông mang âm nhạc tới con phố nghèo nàn u ám này, với cây đàn xếp cũ kỹ trên tay. Và cũng chính ông, một người Đức thuần chủng, đã giang tay che chở cho Max Vandenburg, một thanh niên người Do Thái sinh ra trên đất Đức đang bị chính đất nước mình ghẻ lạnh, mặc cho giấu một người Do Thái trong nhà mình ở thời điểm đó là một việc làm đầy nguy hiểm. Nhưng lương tâm của ông đã buộc ông phải làm vậy, dù cho những tháng ngày đó ông phải sống trong sự dằn vặt, sợ hãi trước một sự thật rằng một khi Max bị phát hiện, không chỉ ông, mà cả Rosa và Liesel cũng sẽ không còn đường sống sót. Ông đã làm vậy, cho tới khi không còn có thể tiếp tục được nữa.
Những cuốn sách của Người lay từ ngữ
Có thể nói, cuộc đời của Liesel chính là gắn liền với những cuốn sách. Chúng gần như là cầu nối duy nhất giúp Liesel đến gần với mọi người ở phố Thiên Đàng hơn. Đầu tiên, là Hans Hubermann, bố nuôi của nó. Hans là người phát hiện ra cuốn sách đầu tiên nó ăn trộm, và cũng là người đã nhen lên tình yêu sách, tình yêu văn chương trong trái tim con bé. Bố đem đến cho nó từ ngữ, trong bóng tối, dưới tầng hầm, hay bên dòng sông Amper êm đềm chảy xuôi, mà chính những từ ngữ đó, sau này, đã cứu sống cuộc đời nó, cứu sống nó. Và vì thế, mà con bé yêu bố mình da diết.
Có những đêm, sau khi buổi học dưới tầng hầm kết thúc, Liesel ngồi trong nhà tắm và nghe những lời bình luận quen thuộc vọng ra từ căn bếp.
“Ông thối quá”, Mẹ nói với Hans. “Như mùi thuốc lá và dầu hỏa ấy.”
Vừa ngồi ngập trong nước, con bé vừa tưởng tượng ra thứ mùi tỏa ra từ quần áo bố nuôi nó. Hơn hết, đó là mùi của tình bạn, và nó cũng có thể ngửi thấy cái mùi ấy trên người mình. Liesel yêu cái mùi đó. Con bé thường hít ngửi cánh tay mình, trong lúc làn nước mát cứ bồng bềnh xung quanh.
Những cuốn sách cũng chính là sợi dây liên kết vô hình giữa Liesel và một nhân vật đặc biệt, Ilsa Hermann. Nhờ có Ilsa, con bé đã lần đầu tiên được bước vào thư phòng nhà thị trưởng. Nhờ có Ilsa, con bé đã lần đầu tiên được chạm tay vào những cuốn sách quý giá, cả một kệ đầy sách, và thư thái tận hưởng vị ngọt của văn chương.
Nó lướt mu bàn tay của mình dọc theo hàng kệ đầu tiên, lắng nghe tiếng móng tay quẹt lạo xạo trên gáy của từng quyển sách. Âm thanh ấy nghe như một thứ nhạc cụ, hay như một thứ công cụ để ghi chép lại những bước chân đang chạy. Nó dùng cả hai tay. Nó đua chúng. Kệ này nối tiếp kệ khác. Và nó cười.
[...]
Con bé lại đi một vòng và lặp lại hành động ấy một lần nữa, lần này chậm hơn rất nhiều, tay nó để xuôi, cho lòng bàn tay nó cảm nhận được từng quyển sách một. Nó có cảm giác như một phép màu, như cái đẹp, như những tia sáng chiếu xuống từ một ngọn đèn treo. Có vài lần con bé đã gần như rút một quyển sách ra mà không dám. Chúng quá hoàn hảo.
Liesel yêu sách da diết. Và tình yêu ấy của nó, sau đó, thường được hiện thực hóa theo cái cách kì dị và điên rồ nhất - trộm sách, đặc biệt là sau khi con bé đã có thể tự đọc được chữ, thì niềm khao khát những cuốn sách mới trong nó càng cháy bỏng hơn bao giờ hết.
Liesel là một cô bé với những ý nghĩ và những quyết định kì quặc, nhưng bên cạnh nó, đồng hành với nó trong những vụ ăn trộm, luôn là Rudy Steiner. Rudy không phải một kẻ mê sách, nhưng thằng bé vững chãi và luôn muốn đảm bảo rằng “cô bạn gái bé nhỏ” của nó được an toàn. Vì thế, trong mọi hoàn cảnh, trên mọi “chiến trường”, bên Liesel luôn là một mái tóc màu vàng chanh của cậu bạn nhà bên luôn miệng gọi nó là “Đồ lợn!”
Nói tới Liesel và những cuốn sách, chắc chắn sẽ là một thiếu sót không thể bỏ qua nếu không nhắc về một nhân vật với tầm ảnh hưởng rất lớn tới tính cách và tình yêu văn chương trong con bé - Max Vandenburg. Như đã đề cập đến ở trên, Max là một “tay đấm” người Do Thái sẽ trú ngụ trong nhà Liesel trong một khoảng thời gian khá dài và nhiều biến cố. Max là người Liesel lo lắng nhiều nhất, cũng tìm kiếm nhiều nhất. Thời gian có Max trong gia đình với con bé là khoảng thời gian tuyệt đẹp khi nó được hàng ngày ngồi cùng anh dưới tầng hầm, anh viết truyện, còn nó thì đọc sách; khi nó sẽ lao ra khỏi nhà và ngay lập tức vào báo với Max tình hình thời tiết ngày hôm nay. Max giúp nó trở thành một người có-bí-mật, và một người biết-giữ-bí-mật. Và cũng chính anh đã là người đặt cho con bé cái tên mà nó rất thích Người lay từ ngữ. Anh viết:
Những người leo lên cây lời nói được gọi là những người lay từ ngữ.
Những người lay từ ngữ giỏi nhất là những người hiểu được sức mạnh đích thực của từ ngữ. Họ luôn là những người có thể trèo lên cao nhất. Một trong số những người lay từ ngữ như vậy là một đứa con gái bé nhỏ, mảnh khảnh. Cô bé ấy nổi tiếng là người lay từ ngữ giỏi nhất vùng, bởi cô biết một con người có thể bất lực đến thế nào NẾU KHÔNG CÓ từ ngữ. Cô bé luôn đói khát những từ ngữ.
Sức mạnh của từ ngữ...
Cô bé luôn đói khát những từ ngữ có lẽ là những câu chữ vừa vặn nhất dành cho Liesel. Cô bé đã nhận ra, sau những biến cố đã xảy đến với mình, gia đình, người bạn thân nhất, con phố Thiên Đường, thị trấn Molching và cả nước Đức, đúng, cô bé đã thực sự nhận ra từ ngữ có sức mạnh to lớn đến nhường nào. Những từ ngữ đã giúp một kẻ tàn bạo như Adolf Hitler thu phục biết bao con người Đức thuần chủng, buộc họ phải từ bỏ, ghẻ lạnh đồng loại Do Thái, ngay cả khi những con người Do Thái đó được sinh ra trên chính đất nước mình. Những từ ngữ, được Liesel hít vào rồi thở ra dưới căn hầm chật chội nhà Fiedler, chen chúc dưới những âm điệu rền vang của những quả bom dội xuống trần nhà, đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của nó là xoa dịu nỗi sợ hãi của tất cả mọi người, sự hỗn loạn, căng thẳng của người lớn, và tiếng gào khóc của lũ trẻ con. Tất cả đều dừng lại, để cho sự im lặng rỉ qua tầng hầm đông nghịt người, nhường chỗ cho tiếng đọc sách lảnh lót của một cô bé gái. Những từ ngữ, quả thật, nó có một sức mạnh khủng khiếp nhường ấy, nó có thể xây đắp tất cả mà cũng có thể phá hủy tất cả. Tất cả, do con người tạo nên, ngay cả Thần Chết cũng cảm thấy sợ hãi.
Tôi muốn kể cho kẻ trộm sách nghe rất nhiều điều, về cái đẹp và sự tàn khốc. Nhưng tôi có thể kể với bà ấy cái gì đây về những điều mà bà ấy vẫn chưa biết? Tôi muốn giải thích với bà rằng tôi thường xuyên đánh giá con người quá cao hoặc quá thấp - rằng rất hiếm khi tôi chỉ đơn giản là đánh giá họ. Tôi những muốn hỏi bà ấy làm sao mà một giống loài lại có thể vừa quá xấu xa vừa quá vĩ đại như vậy, và làm sao mà từ ngữ của giống loài ấy lại có thể vừa đáng nguyền rủa vừa thần diệu đến thế.
...Và chiến tranh
Kề về chiến tranh, ấy vậy mà dường như “những chiến trường đẫm máu”, hay “những cỗ xe tăng súng đạn chết người” lại không phải là điều Zusak muốn tập trung khắc họa. Thay vào đó, là 4 năm đầy ắp những ám ảnh, lo lắng, sợ hãi, 4 năm bị bao trùm bởi những nỗi kinh hoàng của một cô bé tại một thị trấn nhỏ thuộc ngoại ô thành phố Munich, Đức, trên một con phố mang tên Thiên Đường. Cuộc sống ấy đã có thể thật đẹp đẽ nếu như không có cuộc tàn sát Holocaust, và gia đình Hubermann đã không phải sống trong dằn vặt khi phải giấu một thanh niên Do Thái trong căn nhà chật chội của mình. Cuộc sống ấy đã có thể trở nên đáng nhớ theo một cách dễ chịu hơn nếu những quả bom không rơi xuống Munich từ lồng ngực của những chiếc máy bay hàng đêm gầm rú trên bầu trời. Bởi chiến tranh, không là gì khác, chính là nỗi đau không thể nguôi ngoai, đặc biệt với những người ở lại.
Hẳn rồi, chiến tranh có nghĩa là chết chóc, nhưng nó luôn khiến cho mặt đất dưới chân người ta trở nên chao đảo khi cái chết ấy là của một người đã từng sống và hít thở gần bạn đến như thế. Rosa đã chứng kiến cả hai đứa con trai nhà Holtzapfel lớn lên.
Lời kết
Chủ đề của Kẻ trộm sách - thế chiến thứ II - không phải là một chủ đề mới. Đã có quá nhiều những tác phẩm văn học được tạo nên để mô tả tội ác và tất cả những thảm kịch mà những kẻ phát xít đã gây ra cho thế giới loài người. Nhưng Kẻ trộm sách lại được “vẽ” nên bởi những “từ ngữ” hoàn toàn khác - đơn giản mà sâu lắng, nhẹ nhàng mà táo bạo - đã khoác lên thế chiến thứ II một diện mạo hoàn toàn mới, hiện hữu trong chính tâm can của từng nhân vật, trong suy nghĩ, cảm xúc và những biến cố cuộc đời của chính họ. Để rồi người đọc sẽ cùng cười, cùng khóc và sẽ đồng hành với họ tới tận những trang sách cuối cùng!
Tác giả: Thúy Hạnh - Bookademy
------------
Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn
Tham gia cộng đồng Bookademy để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị, đăng ký CTV tại link: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3
Một chủ đề xuyên suốt "Kẻ Trộm Sách" chính là sức mạnh của tình yêu. Câu chuyện về Liesel, những quyển sách "mượn" được, tình bạn với Rudy, tình cảm gia đình với Mama và Papa, hay mối quan hệ với Max - tất cả đều hướng đến một chủ đề chung. Tình yêu dành cho sách, dành cho những người xung quanh, chính là kim chỉ nam cho mọi quyết định của Liesel trong suốt tác phẩm.
Khi tìm kiếm một cuốn sách mới, tôi thường cân nhắc nhiều yếu tố: chủ đề, độ dài, đánh giá, và khả năng đọc lại. Nếu ai hỏi tôi chấm điểm "Kẻ Trộm Sách", tôi chắc chắn sẽ không ngần ngại dành tặng năm trên năm sao. Cuốn sách hội tụ đầy đủ những ưu điểm đó, và tôi tự hào khi sở hữu một bản riêng cho mình.