“A Mind for Number” có thể tạo ra sự khác biệt
sâu sắc trong cách bạn nhìn nhận và hiểu việc học. Bạn sẽ học các kỹ thuật học
tập đơn giản, đúng đắn và hiệu quả nhất mà các nghiên cứu đã tìm ra. Và quan trọng
hơn, bạn sẽ vui vẻ khi học chúng, say mê và tận hưởng thay vì chật vật và chán
nản.
Toán học, những con
số, phương trình, những định luật, làm say mê biết bao nhà khoa học. Nhưng Toán
học cũng lại là nỗi ám ảnh với nhiều người. Bạn vừa trượt môn đại số, điểm toán
ở trung học khiến bạn hoang mang, và bạn nghĩ mình chắc chắn sẽ không qua được
môn toán cao cấp ở trường đại học. Bạn tin chắc rằng để học giỏi toán hẳn phải
có năng khiếu và tất nhiên bạn không thể “đội trời chung” với Toán.
Hàng ngày, chúng ta
phải học rất nhiều kiến thức về Toán, nhưng lại không ai dạy chúng ta cách học.
Những gì chúng ta vẫn làm là đọc qua lí thuyết, làm theo mẫu, áp dụng máy móc
các bước giải, luyện thật nhiều đề và đi thi. Toán học thực sự liệu có phức tạp
không? Điều gì khiến người ta say mê môn học này? Và làm thế nào để chinh phụcToán
và các môn khoa học? “A Mind for Number” của Barbara Oakley sẽ giúp bạn tiếp cận
Toán học và chỉ cho bạn cách chiếm lĩnh môn học này.
Trước khi đọc cuốn
sách, tôi tin rằng nhiều người trong chúng ta vẫn sử dụng chiến lược học tập một
cách không hiệu quả, như tiến sĩ Oakley chia sẻ ở phần đầu cuốn sách:
Đa số thường dùng chiến lược đọc “lặp đi lặp lại” – tức chỉ đơn giản đọc
qua sách hoặc ghi chú nhiều lần. Chúng tôi và các nhà nghiên cứu khác đã nhận
thấy rằng chiến lược thụ động và nông cạn này khiến họ học được rất ít, thậm
chí chẳng học được gì.
[...] Chúng ta đọc đi đọc lại thụ động không bởi tại ta ngốc hay lười, mà
vì chúng ta là nạn nhân của một ảo tưởng về nhận thức. Khi chúng ta đọc tài liệu
nhiều lần, nội dung trở nên quen thuộc và lưu loát, có nghĩa là não bộ sẽ xử lí
nội dung này dễ dàng hơn. Lúc đó chúng ta lại cho rằng đây là dấu hiệu chứng tỏ
chúng ta đã rành rẽ một điều gì đó, nhưng thực sự thì chưa.
“A Mind for Number” gồm 18 chương tương ứng với 18 kỹ thuật học mà tác giả giới thiệu. Bạn nên đọc lần lượt cuốn sách này bởi tác giả đã khéo léo sắp xếp chúng theo một lộ trình hợp lí để người đọc theo dõi, nghiền ngẫm và áp dụng. Điều đặc biệt cần ghi nhớ là nên kiên trì đọc, đọc chậm rãi và cố gắng hiểu chứ không đơn thuần là lướt qua nội dung, tất nhiên cũng cần tránh việc “lặp đi lặp lại” vô nghĩa. Cuốn sách bao gồm nhiều bài tập xây dựng kỹ năng mà bạn có thể áp dụng trực tiếp vào việc học tập hiện tại. Cuối mỗi chương đều là các phần tóm tắt, câu hỏi nâng cao và những câu chuyện thú vị.
Chương đầu tiên của
cuốn sách, “Mở ra cánh cửa” sẽ lí giải cho độc giả lí do vì sao “một cô
bé đa cảm và yêu ngôn từ” lại trở thành một giáo sư kỹ thuật và viết một cuốn
sách về cách học các môn khoa học.
Chương tiếp theo,
tác giả muốn nhấn mạnh vào thái độ tiếp cận toán và khoa học “Hãy cứ bình
tĩnh: lí do khiến cố quá lại khiến ta quá cố”
Tác giả chỉ ra một
nghiên cứu quan trọng ở thế kỉ 21 cho thấy có hai loại mạng lưới thần kinh của
não bộ, mạng lưới trạng thái chú ý cao độ và trạng thái nghỉ ngơi thoải mái
hơn. Tư duy theo chế độ tập trung là thiết yếu khi học toán và khoa học. Nó chứa
đựng phương pháp tiếp cận trực tiếp để giải quyết một vấn đề một cách hợp lí,
tuần tự và có tính phân tích. Còn tư duy theo chế độ phân tán cho phép chúng ta
đột nhiên có được cái nhìn sâu sắc mới về vấn đề đang phải chật vật giải quyết.
Nếu bạn đang cố gắng
để hiểu hoặc định hình một điều gì mới mẻ, cách tốt nhất là hãy ngưng tập trung
suy nghĩ chính xác và phơi bày ra “bức tranh toàn cảnh” giúp chế độ phân tán hoạt
động.
Chương 3: Học tập
là sáng tạo – Bài học từ chiếc chảo rán của Thomas Edison
Trước hết hãy sử dụng
chế độ tập trung để nắm bắt các khái niệm và vấn đề trong toán và khoa học. Sau
khi hoàn thành giai đoạn nỗ lực tập trung, hãy để chế độ phân tán chiếm lĩnh,
thử thư giãn bằng cách làm một việc khác. Tuy nhiên những người có khả năng tự
kiểm soát bản thân mạnh mẽ gặp nhiều khó khăn nhất trong việc tự mình tắt chế độ
tập trung để chuyển sang chế độ phân tán. Lúc này, chuyên gia sáng tạo Howard
Gruber đã gợi ý một trong 3 chữ B sẽ có ích cho bạn. Đó là bed (giường), bath
(bồn tắm), bus (xe buýt).
Chương 4: Kỹ thuật
lập khối thông tin và tránh ảo tưởng sức mạnh
Các bước cơ bản để
hình thành một khối thông tin:
-
Tập trung sự chú ý vào các thông tin muốn kết hợp.
-
Hiểu được ý tưởng cơ bản mà bạn đang cố gắng lập khối.
-
Xác định bối cảnh để bạn hiểu được phải dùng khối thông
tin này không chỉ thế nào mà còn là khi nào.
Hồi tưởng đơn thuần
– tức là cố gắng nhớ lại những ý chính mà không nhìn vào sách – là một trong những
cách tốt nhất để khởi động quá trình lập khối thông tin.
Chương 5: Ngăn ngừa
sự trì hoãn
Hãy tưởng tượng bắp
chân của bạn gào lên thế nào nếu bạn đợi đến đêm trước khi cuộc đua marathon diễn
ra mới bắt đầu tập luyện. Tương tự, bạn không thể hiểu toán và khoa học nếu chỉ
cố gắng vào phút chót.
Chúng ta thường trì
hoãn những điều khiến mình cảm thấy không thoải mái. Nhưng có một điều quan trọng
cần lưu ý: Chỉ chờ đợi khắc khoải mới gây đau đớn. Khi những người sợ toán làm
toán, cơn đau ấy biến mất. Chuyên gia về trì hoãn Rita Emmett giải thích như
sau:
Nỗi sợ chờ đợi thực hiện một công việc
nào sẽ gây hao tốn thời gian và năng lượng hơn chính việc thực hiện công việc
đó.
Chương 6: Zombie,
đâu cũng thấy – Đào sâu để hiểu rõ hơn thói quen trì hoãn.
Trong chương này,
tác giả chỉ ra hành động theo thói quen giúp bạn tiết kiệm năng lượng, giải
phóng tâm trí để thực hiện các hoạt động khác.
Hãy phân chia các công việc thành những phần nhỏ, sau đó làm việc chăm chỉ trong thời gian ngắn. Pomodoro sẽ là một kỹ thuật giúp bạn tập trung chú ý. Bằng cach tập trung vào quá trình chứ không phải sản phẩm, bạn sẽ không phán xét bản thân mình nữa. Điều này ngăn ngừa sự trì hoãn, không chỉ khi học toán và khoa học mà kể cả khi chuẩn bị những bài viết quan trọng trong nhiều môn ở trường đại học.
Chương 7: Lập thành
khối hay nghẹn thông tin? – Làm thế nào để gia tăng hiểu biết và giảm bớt lo
âu.
Làm thế nào để xây
dwujng một khối thông tin mạnh mẽ?
-
Giải toàn bộ bài tập ra giấy
-
Giải lại một lần nữa, chú ý từng bước chính
-
Nghỉ ngơi
-
Ngủ
-
Lặp lại một lần nữa
-
Làm thêm một bài mới
Đôi khi bạn có thể
học tập rất chăm chỉ mà số phận vẫn trêu ngươi. Nhưng hãy luôn nhớ: Nếu bạn chuẩn
bị tốt bằng cách luyện tập và xây dựng một thư viện trí tuệ tốt, bạn sẽ thấy vận
may dần nghiêng về phía mình. Nói cách khác, nều không thử, bạn sẽ cầm chắc thất
bại, còn kiên trì nỗ lực sẽ được tận hưởng nhiều thành công hơn.
Chương 8: Công cụ,
thủ thuật và mẹo mực
Các thủ thuật tinh
thần là những công cụ mạnh mẽ nhất. Một số thủ thuật hữu ích như:
-
Đặt bản thân vào một khoảng không gian có ít yếu tố gây
phân tâm như thư viện, để tránh bị trì hoãn.
-
Tập phớt lờ những suy nghĩ phân tâm bằng cách chỉ để
chúng lướt qua.
-
Nếu bạn gặp rắc rối về thái độ, hãy thay đổi cách nhìn để
chuyển những chú ý từ tiêu cực sang tích cực.
-
Hiểu rằng có vài cảm xúc tiêu cực khi nghĩ đến việc bắt đầu
công việc là hoàn toàn bình thường.
Mấu chốt để ngăn ngừa
sự trì hoãn là lập danh sách các việc cần làm hàng ngày sao cho hợp lí, dựa
trên bản kế hoạch hàng tuần để đảm bảo về mặt tổng quát bạn đang đi đúng hướng.
Trong chương này,
tác giả cũng giới thiệu rất nhiều ứng dụng và website sắp xếp công việc tốt.
Chương 9: Tổng kết
về zombie trì hoãn.
Trong các chương
trước, tác giả đã phân tích cũng như đưa ra nhiều ví dụ về sự trì hoãn. Ở
chương này, tiến sĩ muốn nêu ra cách để vượt qua sự trì hoãn:
-
Lập nhật kí kế hoạc để có thể dễ dàng theo dõi khi hoàn
thành mục tiêu và xem phương pháp nào hiệu quả.
-
Hãy cam kết mỗi ngày đều thực hiện các nhiệm vụ nhất định.
-
Liệt kê công việc của hôm sau ra bản kế hoạch vào tối hôm
trước để não bộ có thời gian suy nghĩ về các mục tiêu.
-
Sắp xếp công việc thành một loạt các thử thách nhỏ.
-
Cẩn thận trước các dấu hiệu dẫn đến trì hoãn.
-
Có kế hoạch dự phòng cho những khi bạn trì hoãn, không ai
hoàn hảo cả.
- Có gì khó chịu cần làm nhất thì phải làm ngay
Hai chương tiếp
theo sẽ là những kỹ thuật để ghi nhớ. Chương 10, Cải thiện trí nhớ của bạn
và chương 11 – Thêm nhiều mẹo ghi nhớ cung cấp cho chúng ta hiểu hơn về
nguyên lí ghi nhớ và cách để ghi nhớ tốt hơn.
-
Hãy tạo một phép ẩn dụ hoạc so sánh thị giác sống động.
-
Lặp lại cách quãng để găm ý tưởng vào trí nhớ.
-
Viết lại: Các nhóm từ viết tắt có nghĩa sẽ giúp đơn giản
hóa và nhóm lại những thông tin mà bạn đang tìm hiểu.
-
Tạo ra các câu chuyện.
-
Viết và lẩm nhẩm những điều đang tìm hiểu có thể tăng sự
lưu dấu.
-
Tập thể dục rất quan trọng trong việc giúp các nơ-ron
phát triển và tạo ra các kết nối mới.
Trong 3 chương tiếp
theo, Barbara Oakley tập trung vào thái độ hiệu quả khi học. Chương 12 – Học
cách trân trọng tài năng của mình, tác giả muốn nhắn nhủ với bạn rằng:
Mọi người đều có những năng khiếu khác nhau. Như câu nói quen thuộc: “Khi một
cánh cửa đóng lại thì cánh cửa khác sẽ mở ra.” Hãy ngẩng cao đầu mà để ý cánh cửa
nào sẽ mở.
Đến với chương
14, bạn sẽ bất ngờ với phương pháp “Phát triển trí tưởng tượng qua các
bài thơ phương trình”. Trong các phương trình đều có những ẩn ý, hệt như
thơ ca. Một trong những việc
quan trọng nhất nên làm khi ta học toán và khoa học là khiến các khái niệm trừu
tượng trở nên sống động hơn trong tâm trí.
Chương 15: Học kiểu
Phục hưng
Chúng ta sẽ học hỏi được nhiều điều quan trọng trong chương này. Trước hết đó là vai trò của việc tự học. Tự học là phương pháp học tập sâu sắc và rất hiệu quả bởi nó làm tăng khả năng tư duy độc lập. Nếu bạn không nắm được nhanh những kiến thức cơ bản đang học, đừng tuyệt vọng. Điều đáng ngạc nhiên là thường những học sinh “chậm hiểu” sẽ vật lộn với những vấn đề quan trọng mà các học sinh nhanh trí bỏ qua. Khi cuối cùng cũng hiểu ra vấn đề, bạn sẽ hiểu vấn đề này sâu sắc hơn cả những sinh viên nhanh trí kia.
Chương 16: Tránh tự
tin thái quá.
Nguyên tắc đầu tiên là bạn không được
tự dối mình – vì bản thân bạn chính là người dễ bị lừa dối nhất.
(Nhà vật lí Richard Feynman, cho lời khuyên về cách tránh ngụy biện khoa học)
Chế độ tập trung có
thể khiến bạn mắc những lỗi sai nghiêm trọng dù bạn vẫn tự tin mình làm đúng hết.
Kiểm tra lại bài làm cho phép bạn có một góc nhìn rộng hơn, sử dụng những cách
tư duy hơi khác biệt giúp bạn bắt được những lỗi đó. Bạn cũng có thể tránh việc
tự tin thái quá bằng cách làm việc nhóm, đặc biệt là với những người hướng nội.
Chương 17: Làm bài
thi
Chắc chắn rằng dù
sao thì bạn cũng cần trải qua các kì thi. Kiểm tra là một trải nghiệm học tập có sức mạnh phi thường.
Khi bạn bắt tay vào
giải đề thi hãy bắt đầu với bài có vẻ khó nhất. Nhưng hãy buộc mình phải dứt ra
trong vòng một đến hai phút đầu nếu bạn thấy bế tắc hay có cảm giác mình đang
đi không đúng hướng.
Một bí quyết cho các thí sinh hoảng loạn là chuyển hướng chú ý sang việc hít thở. Cuối cùng là nhớ kiểm tra lại bài. Tâm trí có thẻ lừa bạn nghĩ rằng mình vừa làm đúng, cho dù không phải vậy. Điều này nghĩa là bất cứ khi nào có thể, bạn nên chớp mắt, chuyển hướng chú ý và kiểm tra lại bài làm lần nữa rôi ftuwj hỏi bản thân: “Liệu điều này có hợp lí không?”
Chương 18: Mở khóa
tiềm năng
Đây là chương cuối
cùng của cuốn sách. Tác giả sẽ củng cố thêm các phương pháp học tốt trong phần
cuối. Tất cả các phương pháp đã được chắt lọc và cô đọng trong bộ 10 quy tắc học
tốt và học dở. Chúng ta sẽ điểm qua 10 quy tắc học totots, còn 10 quy tắc học dở
bạn nên đọc thêm trong sách để tránh mắc phải:
-
Sử dụng khả năng hồi tưởng.
-
Tự kiểm tra mình.
-
Lập các vấn đề thành khối.
-
Tạo khoảng cách giữa các lần lặp lại.
-
Chuyển đổi qua lại giữa các kỹ thuật giải bài trong khi
luyệ tập.
-
Nghỉ giải lao.
-
Sử dụng câu hỏi mang tính giải thích và phép so sánh đơn
giản.
-
Tập trung.
-
Có gì khó chịu cần làm nhất thì cần làm đầu ngày.
-
Hình ảnh tương phản.
Lời kết:
“A Mind for Number” – Cách chinh phục Toán và khoa học, cuốn sách dày hơn 300 trang đã chứng minh rằng để giỏi toán và khoa học không chỉ là khả năng tự nhiên, mà nó còn là điều bạn có thể luyện tập thành thạo. Điều quan trọng không phải là bạn thông minh cỡ nào, bạn học bao lâu, mà là bạn học như thế nào. Các phương pháp học tập này không chỉ áp dụng với Toán mà nó thích hợp với tất cả những gì bạn muốn học. Và bây giờ không gì có thể ngăn bạn xuất sắc trong học tập, đột phá và dẫn đầu.
Tác giả: Thu Thảo – Bookademy
Tham gia Bookademy Team để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị, đăng ký CTV tại link: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3
Đáng yêu. Cô ấy trình bày nó với những người đang lo lắng - và chỉ cần đề cập đến khó khăn, chỉ coi một khối là một vấn đề bình thường bằng các giải pháp thông thường, sẽ giải quyết được một nửa vấn đề. Các chương rất nhỏ, lặp đi lặp lại và dễ thương, chắc chắn là có chủ ý.
Mặt khác của tính nhân văn là cô ấy dựa trên các lý thuyết từ những ngành khoa học khó hiểu nhất: tâm lý xã hội, sư phạm và một chút khoa học thần kinh đại chúng. Nhưng không giống như những cuốn sách tương tự của Baumeister và Dweck, những kết quả đáng ngờ này giống như một vật trang trí tu từ hơn là mấu chốt. Tôi cho nó một đường chuyền. Ngoài ra, cô ấy còn là một giáo viên giỏi nên nhận được rất nhiều phản hồi từ học sinh về những gì thực sự hiệu quả.
Cô ấy giải thích sự khác biệt của con người, rõ ràng là rất quan trọng đối với bất kỳ lời khuyên hữu ích nào:
Hãy lùi lại một bước và bình tĩnh nhìn vào điểm mạnh và điểm yếu của bạn. Nếu bạn cần thêm thời gian để học [một lượng nhất định] toán và khoa học, thì đó đơn giản là thực tế. Nếu bạn đang học trung học, hãy cố gắng sắp xếp lịch trình của mình để có thời gian cần thiết để tập trung vào những tài liệu khó hơn và giới hạn những tài liệu này ở mức độ có thể quản lý được. Nếu bạn đang học đại học, hãy cố gắng tránh học quá nhiều môn học nặng, đặc biệt nếu bạn đang làm việc thêm. Đối với nhiều người, khối lượng khóa học toán và khoa học nhẹ hơn có thể tương đương với khối lượng lớn các loại khóa học khác. Đặc biệt là trong giai đoạn đầu của đại học, hãy tránh bị cám dỗ để theo kịp các bạn cùng lớp... học chậm có thể có nghĩa là bạn học sâu hơn những bạn cùng lớp có tư duy nhanh.
Có lẽ sẽ không giúp được gì nhiều cho bạn nếu bạn từng có một giáo viên dạy toán giỏi.