[Bookademy] Review Phim “Bước Chân An Lạc” – Walk With Me: Bí Mật Hạnh Phúc? Sống Hiện Tại - Yêu Hiện Hữu! Reviews

Đó không hẳn là một bộ phim mà là những khung hình tuyệt đẹp vi diệu phác họa cuộc hành trình đi vào chánh niệm cùng những bước chân an lạc của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, người góp mặt trong bộ phim kể về mình nhưng lại không xuất hiện như một nhân vật chính. Ngược lại, thầy ở đó như một người qua đường hữu duyên hòa mình vào câu chuyện kể về những con người tự nguyện rời bỏ bận tâm thế sự để an nhiên chuyên tu tại một thiền viện yên bình, tĩnh lặng nơi miền nam nước Pháp. 

Thích Nhất Hạnh – Người ươm giữ Làng Mai

Câu chuyện được mở đầu bằng những thước phim tuyệt đẹp tại Tu viện Làng Mai - một thiền viện ở vùng Dordogne thuộc miền Nam nước Pháp do thiền sư Thích Nhất Hạnh thành lập năm 1982. Với hơn 600 tăng ni cùng sinh sống và tu thiền, đây cũng là nơi để mọi người từ khắp nơi trên thế giới đến thực hành chánh niệm, không phân biệt tôn giáo, chính trị, chủng tộc. Không chỉ là người ươm mầm an yên chánh niệm nơi Làng Mai, thiền sư Thích Nhất Hạnh còn được nhiều nơi trên thế giới biết biết thông qua các hoạt động nhân quyền mang tầm quốc tế, đồng thời thầy cũng là một nhà thơ, một tác giả vô cùng thành công. Tính đến nay thầy đã viết hơn 100 đầu sách nhiều thể loại, trong số đó có hơn 40 cuốn được viết bằng tiếng Anh và hầu hết các tác phẩm luôn được độc giả đón nhận nồng nhiệt, được xếp hạng cao trên các bảng đánh giá những quyển sách được yêu thích.

Được thực hiện bởi đạo diễn Max Pugh và Marc J. Francis, bộ phim “Bước chân an lạc” (Walk with me) đã chu du nhiều nước và đi từ Âu Mỹ sáng đến châu Á, trở về với nguồn cội phương Đông. Bộ phim ra đời khi đạo diễn Max Pugh được truyền càm hứng từ chính em trai của mình, người đã từ bỏ mọi của cải và tham vọng, quyết tâm trở thành phật tử để tu hành và trong một dịp tình cờ, anh được một tăng thân tại Làng Mai đề xuất tham gia chuyến đi hoằng pháp của Thiền sư Thích Nhất Hạnh tại Mỹ và Canada để làm một bộ phim tài liệu. Chính cơ hội đó đã mở ra một góc nhìn mới để anh khám phá cuộc sống của những người xuất gia. Khoảng thời gian tiếp xúc và đồng hành cùng các vị xuất sĩ trong những chuyến hoằng pháp để thực hiện bộ phim đã thay đổi cuộc đời người đạo diễn, anh chia sẻ rằng việc thực tập lắng nghe sâu, chia sẻ và sống chậm lại đã mang đến cho anh nguồn cảm hứng làm việc tận tâm để tìm ra những phương cách thể chân thật nhất nếp sống đạo qua những thước phim.

Đạo diễn Marc J. Francis cũng chia sẻ cảm nhận về Thiền sư Thích Nhất Hạnh và kinh nghiệm trong quá trình quay phim rằng đa số các bộ phim truyền thống đều được xây dựng xoay quanh một hoặc một vài nhân vật chính. Nhưng riêng với “Bước chân an lạc” (“Walk With Me”) quy ước này không được tuân thủ áp dụng vì Thiền sư Thích Nhất Hạnh không muốn trở thành nhân vật trung tâm của bộ phim, không muốn bị thần tượng hóa dưới bất kỳ hình thức nào. Do đó, đoàn làm phim phải tìm một phương cách tiếp cận khác để tất cả tăng thân đều trở thành nhân vật chính trong phim.

Cả ê kíp quay phim phải dành nhiều tuần lễ để đến sống tại tu viện Làng Mai ở Pháp và Mỹ. Điều đặc biệt là, cả đoàn hầu như không mang theo máy quay phim mà dành toàn bộ thời gian lúc đầu chỉ để thực tập thiền định, học cách hiện hữu trong hiện tại và nhìn thế giới qua một lăng kính mới. Bản thân việc thực hiện bộ phim cũng đã trở thành hành trình thực tập chánh niệm thật sự và những người làm phim phải chấp nhận việc không bị ám ảnh bởi kết quả bộ phim vì trong quá trình quay, chính bản thân họ cũng không biết được điều gì sẽ diễn ra mỗi ngày: “Có những ngày chúng tôi hầu như không làm gì cả song cũng có những ngày chúng tôi quay lại được những thước phim vô cùng tuyệt diệu,” đạo diễn Marc chia sẻ.

Được dẫn truyện bởi tài tử Benedict Cumberbatch với nội dung lời bình được rút trích ra từ tập sách “Nẻo Về Của Ý” thể hiện những tư tưởng mang tính cốt lõi mà Thiền sư Thích Nhất Hạnh muốn truyền đạt, thông điệp được chuyển đến người xem xoay quanh bản chất của việc tu thân chứ không chỉ riêng lối sống tu hành theo đạo pháp. Vấn đề đặt ra là: Khi tất cả chúng sinh đều đổ xô truy tìm, khát khao và mưu cầu hạnh phúc thì bí mật của hạnh phúc thật sự là gì? Và kể cả sau khi ta tin tưởng rằng mình đã tìm ra được hạnh phúc, tại sao đôi lúc ta vẫn tự cảm thấy trong tâm khảm dường như chưa thật sự thỏa mản đủ đầy? Theo thiền sư Thích Nhất Hạnh, bí mật của hạnh phúc chính là sống trong khoảnh khắc của hiện tại và không bị mắc kẹt trong quá khứ hay phải lo lắng bất an về tương lai. Thế nên, thực tập chánh niệm là cầu nối giúp con người tìm được phương cách sống cuộc đời một cách sâu sắc, an yên trong từng giây từng phút hiện hữu.

Một tiếng gọi chân tâm

Elizabeth Gilbert, nữ tác giả quyển sách “Ăn, Cầu nguyện, Yêu” (Eat, Pray, Love - một tác phẩm thuộc danh sách bán chạy trong một khoảng thời gian dài của New York Times) nhận định về thầy Thích Nhất Hạnh như sau:

"Nhà sư vĩ đại người Việt Nam, nhà thơ và sứ giả hòa bình, người đàn ông Việt Nam nhỏ nhắn này đã thu hút chúng tôi từng người một tiến vào sự tĩnh lặng của ông. Hay có lẽ chính xác hơn nếu nói thầy đã đưa từng người trong chúng tôi bước vào trong yên tĩnh của chính mình, vào trong an tịnh mà mỗi người chúng tôi vốn đã sở đắc nhưng chưa khám phá hay khẳng định. Khả năng thầy đã phát khởi trạng thái này trong tất cả chúng tôi, chỉ bằng sự hiện diện của thầy - đây là một năng lực thiêng liêng. Và đấy là lý do ta tìm đến một Sư phụ: Với hy vọng là công đức của thầy sẽ soi rạng cho ta sự cao quý khuất lấp của chính mình".

Có thể thấy tầm ảnh hưởng của thiền định và tầm quan trọng của người thầy “hướng dẫn” ta trên con đường đi tìm chân tâm của chính mình. “Nữ hoàng truyền hình” Mỹ Oprah Winfrey cũng đã từng chia sẻ quan điểm cá nhân rằng: “Thích Nhất Hạnh là một trong những nhà lãnh đạo tinh thần có sức ảnh hưởng nhất trong thời đại chúng ta”. Không phải vô tình hay ngẫu nhiên mà thầy Thích Nhất Hạnh được giới truyền thông đánh giá là nhà lãnh đạo Phật giáo có ảnh hưởng lớn thứ hai ở phương Tây, chỉ sau Đạt Lai Lạt Ma. Với kiến thức thâm sâu về các trường phái thiền kết hợp những phát kiến của ngành tâm lý học đương đại phương Tây, thầy không chỉ là người truyền bá và hướng dẫn các Phật tử lối thực hành chánh niệm theo cách tiếp cận hiện đại, khoa học mà hơn thế thầy là người đã vun đắp, góp phần truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ ý thức về con đường “đạo” của bản ngả cá nhân, đó là chân thành, từ tâm và lắng nghe tiếng gọi “bên trong” chính mình.

Nam diễn viên Anh Benedict Cumberbatch, người dẫn chuyện cho bộ phim cũng bộc bạch tâm sự:

“Những lời dạy của Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc đời tôi. Vì vậy, thật là một niềm vinh hạnh lớn cho tôi khi được góp phần vào bộ phim "Bước chân an lạc" - Walk with me. Tôi tin chắc là khán giả trên khắp thế giới sẽ rung động bởi những thước phim thật đẹp này”.

Có thể thấy, thành công của bộ phim không được đo bằng thị hiếu hay mức độ đón nhận của khán giả mà được vun vén bởi chính xúc cảm của những người chung tay làm nên bộ phim này – một tuyệt phẩm không phải ai ai cũng dễ dàng lĩnh ngộ, nhưng một khi đã thấy ánh sáng, thì ta sẽ tìm thấy con đường.

Và do đây là một bộ phim tài liệu không được kể về nhân vật chính hay lý tưởng hóa bất kỳ ai hoặc bất cứ khía cạnh tôn giáo nào nên những thước phim đơn thuần giống như những mảnh ghép của một bức tranh đa sắc, muôn màu muôn vẻ lấy chất liệu từ chính những con người bằng xương bằng thịt nơi thiền viện Làng Mai.

Được mở đầu với những hình ảnh tĩnh hòa cùng bầu không khí trầm mặc, thâm nghiêm với hình ảnh đoàn tăng lữ hiện ra như những cánh chim đang trên đường bay về nơi giác ngộ. Đó là một góc nơi bìa rừng trong ánh tà dương với những hàng cây óng vàng bỗng trở nên đẹp lạ thường và tạo cảm giác như đang vi vu trong những âm thanh tự nhiên vang vọng có đôi lúc tưởng chừng như lặng thinh. Thế rồi từng bước chân, nhịp thở của vị thiền sư dần hiện hữu đủ để có thể được nghe thấy và khiến ta cảm tưởng như hành trình bước đến chánh niệm không hề xa vời mà vô cùng gần gũi, bình dị và rất đỗi đời thường. Rồi Làng Mai dần được phác họa trong những tiếng tụng niệm vang vọng của nghi thức xuống tóc, trong những bữa ăn chay tịnh hàng ngày của các tu sĩ và tronh những câu chuyện về cơ duyên đưa họ tìm đến với thầy và tìm về với Làng.

Các tăng ni sinh hoạt ôn hòa và gắn bó với nhau như một gia đình mặc cho những khác biệt về màu da, quốc tịch, ngôn ngữ, gia cảnh và cả tôn giáo. Nếu như trước đây, họ là những mảnh đời riêng không quen biết nhưng giờ đây, tất cả đều có cùng chung mục đích và con đường hướng đến chân – thiện – mỹ. Đó là một chàng trai mới xuất gia và còn đang dần tập làm quen với lối sống mới, thu mình trong căn phòng với đôi chút suy tư khi những đồ vật nhỏ bé xung quanh vô tình gợi nhắc về quá khứ. Anh phải phải xuống tóc thường xuyên và vì chưa quen nên vẫn hay ngáp dài ngáp ngắn trong những giờ thiền định. Đó là một ni sư gốc Phi trở về hội ngộ người cha già yếu và chia sẻ cho ông cách kiểm soát nhịp thở, cách tận hưởng “món quà hiện tại” trong lúc chống chọi với bệnh tật và nỗi cô đơn lúc tuổi già,…Tất cả đều là duyên, là sự hạnh ngộ bất ngờ có thể được định trước hoặc không.

Để rồi, theo chân họ trên cung đường thuyết pháp cùng thầy, ta vô tình bắt gặp những khoảnh khắc thoáng qua chỉ phút chốc nhưng xúc động vô cùng: một người phụ nữ bật khóc khi nghe thuyết giảng về ý niệm của những nỗi đau và mất mát; hai người quen biết gặp lại nhau trong thiền viện sau nhiều năm xa cách ngỡ rằng người kia đã lìa đời; một tu sĩ trở về thăm cha mẹ và nhìn lại quyển số ghi chép những mục tiêu mà mình vạch ra trong đời trước đây, không hề có dự cảm nào về việc sẽ trở thành phật tử xuất gia...

Nổi bật hơn cả, là câu chuyện về một cô bé cảm thấy rất buồn vì chú chó cưng của mình qua đời và muốn thầy Thích Nhất Hạnh cho lời khuyên, thầy đã hồi đáp rằng: "Con nhìn lên trời và con thấy một đám mây thật đẹp. Đám mây xinh đẹp đó rồi sẽ trở thành những hạt mưa rơi xuống thành nước và khi con tĩnh tâm uống nước trong chính ly trà của mình, con có thể sẽ lại nhìn thấy đám mây xinh đẹp ấy trong ly". Thiền sư giải thích rằng vì quá khứ đã qua đi, tương lai thì chưa tới, chỉ có duy nhất khoảnh khắc hiện tại là thật nên chúng ta nên biết trân trọng hiện tại chứ đừng chỉ chăm chăm tiếc nuối quá khứ hay mong đợi tương lai.

Đâu đó trên những nẻo đường xa xôi, có rất nhiều người đang tìm đến Làng Mai với hy vọng tìm lại những giây phút hăng hái, lạc quan yêu đời thông qua việc lĩnh hội những lời giảng của thầy Thích Nhất Hạnh và các học trò. Song, những người tu sĩ không chỉ giảng giải cho người ngoại đạo hiểu đúng về chánh niệm, về tu hành mà hơn thế, họ giúp cho những người đang trong trạng thái bất an và vô định cảm thấy bình tâm và quay trở lại cuộc sống với sự an yên, giác ngộ. Tất cả chỉ gói gọn trong hiện tại và vì hiện tại đang trôi đi thật nhẹ nhàng, lướt qua bàn tay, len lỏi giữa những bước đi vội vã và bị che lấp bởi những rối ren trong tâm trí nên khi và chỉ khi tâm đủ tịnh và lòng đủ bình yên thì ta mới có thể sống trong hiện tại với chính mình.

Sắc màu giác duyên, sắc màu hạnh ngộ

"Bước chân an lạc" - Walk with me có thể được xem là một trong những bộ phim không dựng theo kịch bản thành công về mặt nghệ thuật và thông điệp tiềm ẩn. Ví như một tuyệt phẩm ngẫu hứng tùy duyên có thể dẫn lối cho người xem có dịp hạnh ngộ với thế giới tâm linh, nhìn vào chính tâm hồn từ sâu thẳm bên trong bằng một ánh nhìn rất khác, rất đời chứ không hề mông lung và phóng đại sự huyền diệu. Được thực hiện trong hơn 3 năm nên từng cảnh quay đều rất được chăm chút và mang một ý nghĩa, một lời nhắn nhủ đến người xem đủ để khơi gợi lên những suy tư và hồi tưởng trải nghiệm nhẹ nhàng đầy tinh tế.

Trong phim, yếu tố nghệ thuật chính là đòn bẩy không chỉ làm dấy nên cảm xúc mà còn mang đến những rung động thuần khiết cho những ai có khả năng cảm thụ nghệ thuật khi mà mỗi mùa đến và đi đều dường như hàm ẩn hành trình nội tâm của thiền sư Thích Nhất Hạnh và mang ý nghĩa chuyển hướng cho dòng chảy cảm xúc đang cuộn trào.

Những điểm sáng chấm phá thêm nét đáng yêu cho bộ phim trở nên ngọt ngào và gần hơn với khán giả chính là hình ảnh những chú kiến tìm về nơi tổ ấm hay một chú cánh cam đang loanh hoay với điệu nhảy của riêng mình và cả những thời khắc nơi sân bay, khi thầy Thích Nhất Hạnh và các tăng ni thích thú trước một món đồ chơi dành cho trẻ nhỏ. Tất cả đã hòa quyện và được bàn tay người làm phim nhào nặn thành một câu chuyện kế về những câu chuyện mà không hề có cốt truyện, chỉ đơn thuần lướt qua như một hồi ức, một kỷ niệm rất đỗi thân quen.

Trong thời đại toàn cầu hóa, khi mà ý tưởng về “chánh niệm” dần trở thành xu hướng và được không chỉ các chuyên gia tư vấn doanh nghiệp, các chuyên gia lối sống mà cả các nhà lãnh đạo, quản lý cấp cao tìm đến và phổ biến lan tỏa thì có không ít người bắt đầu dùng thông điệp đó như một công cụ để thể hiện bản thân và xây dựng hình ảnh cá nhân. Hiểu được điều này, thầy Thích Nhất Hạnh đã kiên quyết nói không với việc lý tưởng hóa hay hình tượng hóa mình trong bộ phim, bằng chứng là trong phim cũng đã xuất hiện những đoạn trao đổi rất thẳng thắn chân thành của những người học trò ngày ngày được đi theo kế cạnh thầy.

Thật vậy, người học trò chính là chàng trai mới xuất gia, anh đã thẳng thắn chia sẻ với người chị đi trước về cảm giác khi ở bên cạnh người chân sư không phải lúc nào cũng dễ dàng vì vốn dĩ, khi ở gần nhau, người ta sẽ nhận ra thầy cũng là một con người bằng xương bằng thịt với những sinh hoạt đời thường. Ngoại trừ những lúc thuyết giảng đứng trước nhiều người thì thầy Thích Nhất Hạnh không phải là một thánh nhân cao xa vời vợi không ai với tới mà thầy chỉ đơn thuần là chính mình, là một tu sĩ, một thiền sư, người truyền đạo và truyền cảm hứng sống cho các thế hệ đi sau.

Như một thói quen, cuộc sống bộn bề lo toan khiến chúng ta dù ý thức được tầm quan trọng của thiền định, chánh niệm và ý nghĩa hiện tại nhưng không phải ai cũng có thể sống theo phương châm đó. Tuy khó nhưng may mắn là vẫn có người làm được, người đó chính là thiền sư Thích Nhất Hạnh. Và thông điệp, bài học mà thầy luôn nhắc nhở chúng ta cần nhớ chính là phải sống trong hiện tại và nếu yêu thì phải hiện hữu vì làm sao mà ta có thể yêu nếu ta thiếu vắng đi sự hiện diện trong tình yêu?

Đừng bước đi quá nhanh vì đời không phải lúc nào cũng vội vã, đừng bước đi quá chậm nếu không muốn thụt lùi, hãy bước đi trong an lạc để trải nghiệm hiện tại và đi vào chánh niệm một cách tự nhiên, bình yên nhất có thể. Điều quan trọng nhất là hãy bước đi cùng với chính mình – walk with “me”!

Tác giả: Kim Thơ - Bookademy

------

Theo dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về các cuốn sách hay tại link: https://www.facebook.com/bookademy.vn/

Trở thành CTV viết reviews sách để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị cùng Bookademy, gửi CV (tiếng Anh hoặc Việt) về: [email protected]