Bất cứ thời điểm nào, chúng ta cũng liên tục được khuyến khích đọc một
cuốn tiểu thuyết nào đó. Các bài nhận xét, sự giới thiệu của bạn bè và cửa số của
các hiệu sách đẩy chúng ta tới một số cái tên hứa hẹn chắc chắn sẽ đáp ứng những
mong muốn sâu thẳm nhất của chúng ta với văn chương.
Hãy tưởng tượng rằng chúng ta đã cầm lên một cuốn như vậy. Trời đã tối muộn và chúng ta vừa mới bắt đầu, cuốn sách tỏa ra mùi hương đặc trưng của những tác phẩm mới được mở ra. Tác giả đang rất cố gắng để làm chúng ta hứng thú với cuộc sống của một ai đó ở Edinburgh những năm 1930; trời mưa rất nhiều và xe của họ bị hỏng; họ có một người bạn ở Budapest đang mang thai; có một vụ trộm ở một cửa hàng bách hóa. Có một đoạn nhắc đến phố Dundas và chúng ta lật lại ba mươi trang và nhận ra đó là nơi chị gái của nhân vật chính từng sống. Có một kĩ sư về hưu với lông mày rậm chắc chắn sẽ quan trọng theo một cách nào đó chúng ta chưa biết.
Rất nhiều sự cố gắng và trí tuệ đang được dành cho việc khám phá sự tồn tại của một nhân vật giả tưởng. Nhưng đúng tại lúc này, một ý nghĩ ngẫu nhiên nhưng khá là trọng đại bật ra trong đầu chúng ta: chưa từng có ai, chúng ta nhận ra, đã từng nhìn vào cuộc đời chúng ta – thói quen, bạn bè, quá khứ, những rắc rối và vấn đề của chúng ta – với sự hiếu kì kéo dài hay chi tiết đến như vậy. Trong cuốn tiểu thuyết trên đùi chúng ta, dường như có rất nhiều sự thấu hiểu súc tích, những câu tóm tắt thông minh, những nhận xét nổi bật và những phân tích sắc sảo, tất cả phục vụ cho hoạt động tâm trí của một người khác, một người không thức sự giống chúng ta lắm.
Đó là một tình huống quen thuộc chúng ta đã được dạy phải xem như hiển nhiên một cách lịch sự. Nhưng bây giờ nó giáng xuống chúng ta với một sức mạnh đáng kể: chúng ta đang đọc cuốn sách sai. Điều mà chúng ta thực sự nên làm là đọc một cuốn sách về chúng ta – được viết với sự tinh tế và khôn ngoan tương tự, nhưng đặt những nguyên liệu thô của cuộc đời chúng ta vào một trật tự rõ ràng, lựa chọn và kết nối những sự kiện đa dạng trong chuỗi suy tưởng hốn loạn của chúng ta và biến chúng thành một câu chuyện mạch lạc. Chúng ta quan tâm theo phép lịch sự đến câu chuyện của người khác, nhưng câu chuyện chúng ta thực sự cần được nghe là câu chuyện về bản thân chúng ta.
Điều mà chúng ta thực sự mong muốn là có ai đó làm rõ bản thân chúng ta. Chúng ta muốn họ viết về chúng ta, với tất cả sự phức tạp và những góc khuất của chúng ta, với những câu quả quyết và rõ ràng. Đọc tiểu thuyết về người khác, không nghi ngờ gì, là một việc làm đúng bổn phận và có giáo dục, nhưng nó giống như khi chúng ta đi gặp bác sĩ và họ chuẩn đoán rất chính xác về cái tai đau của một người khác, hay khi một người tư vấn tài chính cố gắng trình bày với chúng ta về giải pháp cho vấn đề tiền bạc của một người lạ, từ đó cùng lắm chúng ta cũng chỉ rút ra được đôi chỗ gợi ý thoáng qua có thể sẽ hữu ích trong trường hợp của chúng ta.
Vào những năm 1690, một trong số những nhà văn Pháp vĩ đại nhất, Francois Fénelon, được bổ nhiệm làm thầy dạy cho Công tước trẻ của xứ Burgundy. Để hỗ trợ trong quá trình học tập của ngài, Fénelon viết một cuốn tiểu thuyết dài và thú vị tên là Cuộc phiêu lưu của Telemachus trong đó Công tước, được cải trang sơ sài, là nhân vật chính. Những vấn đề nhân vật trong cuốn tiểu thuyết đối mặt cũng chính là những vấn đề hiện tại của Công tước; điểm mạnh và điểm yếu của nhân vật – được hiểu thấu đáo bởi tác giả - cũng là của ngài. Được ai đó viết một cuốn tiểu thuyết về bạn nghe có vẻ như là sự xa xỉ hiếm có và nho nhã nhất. Nhưng đó là một phần thưởng chúng ta đều xứng đáng nhận được – và có thể bí mật thèm muốn.
Chúng ta không cần bỏ việc và trở thành nhà văn – vì chúng ta đã đang viết cuốn sách về bản thân mình này rồi; chúng ta đang tạo ra nó vào lúc đêm khuya, khi chúng ta không ngủ được, khi chúng ta mơ mộng, đặt ra kế hoạch, nhìn lại quá khứ - và cho phép bản thân mình kể lại, một cách tốt nhất có thể, chuyện gì đã thực sự xảy ra với chúng ta và tất cả chúng có thể có ý nghĩa như thế nào. Đơn giản là thật đáng tiếc khi chúng ta không dành đủ năng lượng cho công việc mới xuất hiện, đặc biệt quan trọng này.
Dành nhiều thời gian để đọc những cuốn tiểu thuyết về người khác là một việc vô cùng cao quý. Nhưng học cách sắp xếp và hiểu những trải nghiệm trong những ngày và đêm đầy rối loạn của chúng ta là một việc làm hào phóng chính đáng và có thể cứu cả cuộc đời. Chẳng có gì nguy hại trong việc đọc nhiều tiểu thuyết, nhưng thường xuyên, chúng ta nên bỏ ra một chút thời gian để viết và đọc cuốn tiểu thuyết thai nghén, đang dần hé mở về bản thân chúng ta.
Tác giả: The
school of life
Người dịch: Hân Bùi - Bookademy
(*) Bản quyền bài dịch thuộc
về Bookademy. Khi
chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là “Dịch
giả: Hân Bùi – Bookademy”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ:
“Theo Bookademy” hoặc khác đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.
--------
Theo
dõi fanpage của Bookademy để cập nhật các thông tin thú vị về sách tại
link: https://www.facebook.com/bookademy.vn/
Tham
gia Bookademy Team để có cơ hội đọc và nhận những cuốn sách thú vị, đăng ký CTV
tại link: https://goo.gl/forms/7pGl3eYeudJ3jXIE3